Morgunblaðið - 28.07.1990, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 28. JÚLÍ 1990
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 28. JÚLÍ 1990
19

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoðarritstjóri
Fulltrúarritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
HaraldurSveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson',
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122.
Áskriftargjald 1000 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 90 kr. eintakið.
Heimsókn frá Evr-
ópubandalaginu
Frans Andriessen, sem fer
með utanríkismál í fram-
kvæmdastjórn Evrópubanda-
lagsins (EB), kemur ekki hing-
að til lands með neinn sér-
stakan boðskap til íslendinga
heldur til þess að kynnast
íslenskum sjónarmiðum. I
Morgunblaðssamtali í gær
leggur hann áherslu k, að nú
sé rætt um samskipti íslands
og EB í fjölþjóðaviðræðum á
vegum Fríverslunarbandalags
Evrópu (EFTA) og EB um
evrópskt efnahagssvæði
(EES). Andriessen vill að
árangur þeirra viðræðna liggi
fyrir, áður'en tekið sé til við
að leysa tvíhliða mál íslands
og EB. Hann telur þó eðlilegt
að haldið sé uppi tvíhliða sam-
ráði og skipst sé á skoðunum,
einmitt þess vegna hefur hann
þegið boð um að koma hingað.
Viðræður EFTA og EB eru
ákaflega víðtækar og má til
sanns vegar færa það sem Jón
Baldvin Hannibalsson utanrík-
isráðherra sagði í Morgun-
blaðsviðtali í fyrradag að ís-
lendingar hefðu ekki tekist á
við stærra verkefni í utanríkis-
málum. Vegna þess hve mikið
er í húfi er nauðsynlegt að vel
sé hugað að öllum þáttum.
Koma Andriessens hingað er
eðlilegur þáttur í þróun sam-
skipta okkar við EB. Hann
ætti að halda héðan fróðari
um sérstöðu okkar varðandi
fiskveiðar, fisksölu og yfirráð
yfir fiskveiðilögsögunni.
Frá því að samskipti EFTA
og EB tóku að snúast um evr-
ópska efnahagssvæðið hefur
margt breyst í Evrópu. Fyrir
fáeinum árum neituðu komm-
únistaríkin í Austur-Evrópu að
viðurkenna tilvist Evrópu-
bandalagsins. Að frumkvæði
Kremlverja var litið á banda-
lagið sem óvinveitt afl í al-
þjóðamálum og vettvang, þar
sem Þjóðveijar fengju skjól til
að koma ár sinni fyrir borð
líklega í því skyni að koma
fram hefndum gagnvart Sov-
étmönnum vegna ósigursins í
síðari heimsstyrjöldinni. Arum
saman glumdi áróður af þessu
tagi á íbúum Vesturlanda.
Skömmu áður en Andriess-
en kom hingað til lands var
hann í Moskvu. Hann var ekki
að tala máli Evrópubandalags-
ins og reyna að fá Kremlveija
til að falla frá andstöðu sinni
við það. Hann fór til að svara
beiðni Mikhaíls Gorbatsjovs
Sovétforseta um efnahagsað-
stoð frá EB og til að segja
sovéskum ráðamönnum frá
því, hvaða skilyrði þeir yrðu
að uppfylla til að geta fengið
slíka aðstoð. Skilyrðin snerta
bæði stjórn sovéskra efna-
hagsmála og lýðrættindi Sov-
étborgara. Leiðtogar EB-land-
anna hafa tekið pólitíska
ákvörðun um að styðja breyt-
ingar í Sovétríkjunum fjár-
hagslega og Gorbatsjov segir
að í byijun september geti
menn vænst ákvarðana í
Moskvu er komi til móts við
þessi skilyrði eða fullnægi
þeim.
Gagnvart ríkjum Austur-
Evrópu, nema Rúmeníu, hefur
EB mótað þá stefnu, að þeim
skuli veitt aðstoð og samið
verði við þau með hliðsjón af
hagsmunum hvers og eins.
Austur-Þýskaland. verður
sjálfkrafa aðili að EB með
sameiningu við V-Þýskaland.
Öll ríkin í A-Evrópu vilja kom-
ast í sem mest tengsl við EB
og helst fá aðild að bandalag-
inu sé þess kostur.
Andriessen starfar sam-
kvæmt því umboði frá leið-,
togaráði EB, að stofnað skuli
til sérstaks samstarfs við
Bandaríkin á næstu mánuðum,
er auðveldi náin samskipti um
utanríkismál. Innan EB eru
uppi hugmyndir um að sam-
starf þjóðanna um utanríkis-
mál hljóti fyrr en síðar að ná
til öryggismála.
' Af þessari upptalningu má
ráða að utanríkismáladeild
Andriessens hafi nóg á sinni
könnu um þessar mundir. Má
fullyrða, að aldrei hafi Evrópu-
bandalagið staðið frammi fyrir
sambærilegum verkefnum á
þessu sviði. Það er ekki lengur
í skammarkróknum hjá ríkjun-
um í Austur-Evrópu heldur
eftirsóttur samstarfs- og
styrktaraðili.
Við þessar aðstæður eiga
íslendingar, sem eru á ystu
mörkum Evrópu í vestri og búa
einir þjóða við að eiga svo til
allt sitt undir fískveiðum, á
hættu að þeir falli niður á
milli eða týnist. Heimsókn
Andriessens hingað sýnir að
sú hætta er ekki mikil, ef rétt
er á málum haldið.
Hljómsveitin Súld á tónleikum þar sem mættu rúmlega fímmtíu þúsund manns.
Á daginn var stanslaus lifandi tónlist ásamt annarri skemmtun, eins
og sjá má.
SÚLD
á alþjóðlegri jass-
hátíð í Montréal
TEXTI: Sigrún Harðardóttir
Við góðar undirtektir jassunn-
enda og aðdáenda frá fyrri heim-
sóknum þeirra til Montréal, hélt
hljómsveitin Súld tvenna tónleika
á „Festival International de Jazz
de Montreal". Súld er eina
íslenska hljómsveitin sem hefúr
leikið á þessari stærstu jasshátíð
heims, og í þessari þriðju heim-
sókn sinni hingað hafa þeir náð
að skapa sér þann sess að vera
stillt upp með tónleika á laugar-
dagskvöldi á stærstu útisenu há-
tíðarinnar.
í ellefu ár hefur Alþjóðlega jass-
hátíðin í Montréal sífellt vaxið að
umfangi og fjölda tónleika og er
þessi jasshátíð sú stærsta í heimi.
Fjöldi tónleika sem eru áhorfendum
að kostnaðarlausu hefur að sama
skapi aukist og dregur hátíðin til sín
áhorfendafjölda sem á sér ekki hlið-
stæðu annars staðar.
Að þessu sinni tóku 2.000 lista-
menn frá 17 löndum þátt í hátíðinni
og léku á um 200 tónleikum innan-
og utanhúss sem voru áhorfendum
að kostnaðarlausu auk rúmlega 50
innanhússtónleika þar sem verð að-
göngumiða var frá 10$ upp í 35$.
Meðal listamanna sem komu fram
á hátíðinni má nefna Jack de Jo-
hnette’s Paraller Realities, Ray And-
erson Quartet, Chick Corea Electric
Áhorfendur voru afar líflegir og
virkaði það sem vítamínsprauta
á meðlimi Súldarinnar.
Band, Ralph Towner, John Aberc-
rombie, Art Blakey And The Jazz
Messengers, Joe Zawinul Syndicate,
Wayne Shorter Quintet, Keith Jar-
rett Solo Standards, Archie Shepp,
Lionel Hampton And His Orchestra
og íslenska hljómsveitin Súld. Þetta
er í þriðja sinn sem Súld sækir þessa
Gítarleikari hljómsveitarinnar
og kynnir þetta kvöld, kom
áhorfendum sífellt skemmtiega á
óvart með hnyttnum orðatiltækj-
um og skemmtilegri framkomu.
hátíð heim, en að þessu sinni er hún
skipuð eftirfarandi: Steingrími Guð-
mundssyni, trommur, Ttyggva Húb-
ner, gítar, Lárusi Halldóri
Grímssyni, hljómborð og flautu, og
Páli E. Pálssyni, bassa.
Súld hélt tvenna tónleika á þess-
ari jasshátíð, þá fyrri um hádegi
fimmtudags á innisenu og þá síðari
á laugardagskvöldi á stærstu útisenu
hátíðarinnar, og var sú tíma- og
staðsetning mikil viðurkenning fyrir
hljómsveitina sem þegar hefur með
fyrri heimsóknum sínum eignast
aðdáendahóp meðal jassunnenda
Montréal-borgar. Voru þessir kvöld-
tónleikar þeirra liður í svokallaðri
stjörnu-hljómleikaseríu sem Alcan-
álfélagið stóð fyrir en það fyrirtæki
er einn helsti styrktaraðili þessarar
jasshátíðar ásamt bjórframleiðand-
anum Labatt.
Mikil stemmning ríkti meðal
áhorfenda sem fylltu áheyrenda-
palla, svalir, og Place des Arts-torg-
ið í miðbæ Montréal þann 7. júlí og
létu þeir óspart í ljós hrifningu sína
með klappi, blístri og bravóhrópum.
Sá jass sem Súld lék hér fyrir áheyr-
endur sína er blanda af jass-rokki,
eða bræðingur eins og þeir kalla
sjálfir, með áhrifum frá Indverskri
ragatónlist, baltneskri, latneskri
(samba) og nútímatónlist. „Þetta er
sú tónlist sem Montréal-áheyrendur
vilja,“ sagði sviðstjóri tónleikanna
við undirritaða og hélt áfram í hrifn-
ingu inni, „Ég yrði ekki hissa þó
þeim yrði boðið að spila í innisal að
ári, það yrði örugglega húsfyllir hjá
þeim, ef aðgangseyrinum yrði stillt
í hóf.“
Að þessum laugardagskvöldtón-
leikum loknum kom aðstoðarfram-
kvæmdastjóri hátíðarinnar David
Jobin að máli við þá félaga og bauð
þeim á hátíðina að ári auk þess að
skipuleggja með þeim tónleikaferða-
lag á jasshátíðir víðs vegar um
Kanada sem haldnar eru á tímabili
fyrir og eftir þessa hátíð hér í Mont-
réal.
I viðtali við greinarhöfund kváð-
ust Súldarmenn ánægðir með mót-
tökurnar og þetta hljómleikaferða-
lagstilboð. Einnig telja þeir skemmti-
lega stemmningu yfir festivalinu,
margir ókeypis konsertar dragi að
yngra fólk og stemmningin verður
léttari. Alls kyns amatörar dragi
fram trompettinn og saxafónana og
spila á götuhornum sem gerir þessa
hátíð að svo miklu partíi. „Það er
þess vegna sem er svo gaman að
spila hér,“ segir Tryggvi gítarleikari.
Hljómsveitin Súld sem stofnuð var
af trommuleikaranum Steingrími
Guðmundssyni árið 1986 hóf göngu
sína sem tríó, með hljóðfæraskipun-
ina bassi, trommur og fiðla. Þeir
bættu þó fljótlega við sig gítar og
komu þannig skipaðir í fyrstu hljóin-
leikaferð sína á Montréal-jasshá-
tíðina 1987. í þeirri ferð léku þeir
einnig á tvennum tónleikum í Tor-
ontó í tengslum við þessa hátíð.
Súld sló í gegn með þessum fyrstu
hljómleikum sínum í Montréal, þeir
þóttu óvenjuleg grúppa og voru út-
nefndir „surprise“ 1987-hátíðarinn-
ar.
Áhugi hátíðagesta á Súld var þá
ekki síst að þakka fiðluleikaranum
Szymon Kuran, sem fékk hér mikla
umfjöllun í blöðum og eru jassunn-
endur hér enn að minnast þessara
fyrstu tónleika hljómsveitarinnar.
Súld var boðið að koma aftur á
Jasshátíð Montréal árið eftir og
héldu þeir 6 tónleika í þeirri ferð í
Montréal, Torontó og Calgary. Að-
spurðir sögðust þeir einnig hafa átt
að halda tónleika í Gimli en þeim
tónleikum hafi verið aflýst vegna
slæmrar þátttöku og hvirfilbyls, þess
mesta sem komið hafði þar um slóð-
ir í eina öld. Hljóðfæraskipunin var
örlítið breytt í þessari ferð, þeir
höfðu bætt við sig hljómborði og
slagverki og fylgdu tónleikunum eft-
ir með nýútkominni plötu.
Þeir félagar halda ekki marga
tónleika á ári. Meðlimir hljómsveit-
arinnar eru flestir atvinnuhljómlist-
armenn sem leika með öðrum hljóm-
sveitum annars konar tónlist, þar
sem þeir segja áheyrendahóp þessar-
ar tegundar tónlistar of þröngan á
fslandi. í því sambandi sagði Tryggvi
í viðtali við greinarhöfund „Við æf-
um eins og skepnur allt árið og för-
um svo í eina tónleikaferð. Það væri
gaman ef það væri meiri áhugi á
þessari tónlist heima.“ Hins vegar
leika meðlimir Súldar einnig annars
konar tónlist saman sem grúppa þar
sem þeir hafa flutt verk eftir fyrrum
meðlim hljómsveitarinnar Szymon
Kuran fyrir Musica Nova. Til stend-
ur að þeir flytji annað verk eftir
hann með Sinfóníuhljómsveit íslands
á næsta ári.
Súld lék í fyrsta skipti úti á
íslenskri landsbyggð nú í vor og
voru mjög ánægðir með undirtektir.
Einnig tóku þeir þátt í nýafstaðinni
Jasshátíð í Reykjavík og fengu því
góða upphitun fyrir þessa hljóm-
leikaferð á „Festival International
de Jazz de Montréal", þar sem áætl-
aður fjöldi áheyrenda á laugardags-
kvöldtónleikum þeirra var um 50
þúsund. Segja strákarnir slíkan
áheyrendafjölda vera erfiðisins virði.
Það var talsvert um í þessari ferð
þeirra hingað að falast væri eftir
plötum með hljómsveitinni, en súld-
armeðlimir urðu að vísa aðdáendum
frá þar sem ný plata með grúppunni
er ekki væntanleg fyrr en í haust.
Mun sú plata (diskur) fylgja þeim
eða þeir henni eftir á fyrirhuguðu
tónleikaferðalagi um jasshátíðir hér
vestanhafs að ári, en væntanléga fá
íslenskir jassunnendur að heyra ár-
angurinn fyrir jól.
Þegar Jóhannes bæjarfógeti
bjargaði Alþingishátíðinni
eftir Þórarin
Þórarinsson
Ég kom fyrst til Reykjavíkur vor-
ið 1927, þá 12 ára, og dvaldist þar
í 2-3 vikur. Ég minnist þessa nú sem
eins eftirminnilegasta tíma í lífi
mínu. Margs er að minnast frá þess-
um dögum, en sennilega er mér það
minnisstæðast að ég sat í nokkra
daga niðri á Alþingi og fylgdist með
umræðum í Efri deild. Ástæðan var
sú, að meðan ég dvaldist í Reykjavík
var ég í umsjón Jóhanns Hjörleifs-
sonar frá Hofsstöðum, en hann var
þá vegavinnuverkstjóri á sumrin en
þingskrifari á veturna. Ég fékk einu
sinni að fara með Jóhanni niður á
þing og útvegaði hann mér sæti í
svonefndri Suðurstofu, sem er til
hliðar við sal Efri deildar. Þaðan gat
ég fylgst með því sem gerðist í deild-
inni. Mér fannst það vera ævintýra-
legast að fylgjast með stjórnmála-
mönnum, sem ég hafði lesið um í
Tímanum, Verði og Lögréttu, en ég
var þá farinn að lesa þau blöð. Svo
vel féll mér setan í Suðurstofu að
ég held ég hafi komið þangað næst-
um alla dagana sem ég var í
Reykjavík.
I Efri deild áttu þá sæti 14 þing-
menn og vissi ég hvaðan þeir voru
og þekkti nokkuð til þingstarfa
þeirra. Ráðherrar voru þá Jón Þor-
láksson, forsætis- og fjármálaráð-
herra, og Magnús Guðmundsson at-
vinnumálaráðherra. Fleiri voru ráð-
herrar þá ekki. Jón Magnússon for-
sætisráðherra hafði látist nokkru
áður og tók Jón Þorláksson þá við
embættinu og hélt einnig áfram
embætti fjármálaráðherra. Þeir Jón
Þorláksson og Magnús Guðmunds-
son sátu innst í sömu sætaröð og
ráðherrar gera nú, en næst þeim sat
þáverandi forseti Alþingis, Jóhannes
Jóhannesson bæjarfógeti. Þeir voru
allir í hátíðarbúningi að mínu mati
þá, dökkum jökkum og röndóttum
buxum.
Forseti deildarinnar, Halldór
Steinsen, var einnig þannig búinn
en ekki man ég hvort skrifarar deild-
arinnar, Jóhann Jósefsson og Einar
Árnason, voru þannig búnir, eða
fleiri þingmenn. Állir voru þingmenn
smekklega klæddir, en mér fannst
snyrtimennsku þingmanna heldur
hafa hrakað þegar ég kom næst á
Alþingi nokkrum árum seinna, og
að þar ríkti ekki eins virðulegur og
hefðbundinn stíll og var 1927.
Aðrir þingmenn, sem sátu þá í
Efri deild, voru þeir Jónás Jónsson,
Magnús Kristjánsson, Bernharð
Stefánsson, Ingvar Pálmason, Jón
Baldvinsson, Guðmundur Ólafsson,
Björn Kristjánsson, Ingibjörg H.
Bjarnason, Einar Jónsson og Jónas
Kristjánsson.
Margt er mér eftirminnilegt frá
þinginu 1927, en einna fastast í
minni mínu er sú virðulega sjón, er
ég horfði úr Suðurstofu yfir Efri
deild og sá þá ráðherrana tvo og
Jóhannes Jóhannesson sitja prúð-
búna hinum megin í deildinni. Það
fannst mér virðuleg sjón. Ég hafði
líka oft augu á þingmanni er sat
sömu megin og þeir en það var Jón-
as Jónsson. Hann virtist oft hlusta
lítið á þingræður, heldur stóð upp
Þórarinn Þórarinsson
„ Alþingishátíðin er í
vitund þjóðarinnar
mesta og glæsilegasta
hátíð, sem haldin hefur
verið á landi hér og
átti Alþingishátíðar-
nefndin undir for-
mennsku Jóhannesar
bæjarfógeta góðan þátt
í því hversu vel hún
tókst.“
og gekk milli þingmanna og hvíslaði
í eyru þeirra. Einkum virtist hann
eiga erindi við þá Magnús Kristjáns-
son og Ingvar Pálmason, sem voru
flokksbræður hans. Oft kom hann
yfir deildina og átti hljóðskraf við
Ingibjörgu H. Bjarnason, sem sat
suðurstofumegin í deildinni og gat
ég því veitt þeim athygli. Einnig
hvíslaði Jónas oft í eyru Jóhannesar
Jóhannessonar, en skammt var á
milli þeirra.
Ég spurði Jónas síðar að því hvers
vegna hann hefði rætt svona mikið
við Ingibjörgu og Jóhannes. Jónas
sagði að þau Ingibjörg hefðu verið
í eins konar bandalagi. Ég studdi
hana eindregið í Landspítalamálinu,
sagði Jónas, en það var þá aðalmál
kvenna og hún átti kosningasigur
sinn mikið því máli að þakka. I stað-
inn studdi hún mig I ýmsum skóla-
málum. Landspítalamálið átti lítinn
stuðning hjá Jóni Þorlákssyni fjár-
málaráðherra, sem þurfti að hugsa
um fjármálin. Konur voru stórhuga
og höfðu komið með hugmyndir um
miklu stærri spítala en Landspítalinn
endanlega varð.
Jónas varð heilbrigðismálaráð-
herra sumarið 1927 og mótaði bygg-
inguna endanlega með aðstoð þeirra
Guðmundar Björnssonar landlæknis
og Guðjóns Samúelssonar húsa-
meistara. Landspítalinn, sem var
vígður 1930, þótti þá vegleg bygging
og var því ekki undarlegt þótt Jón
Þorláksson væri tregur til að ráðast
í miklu stærri byggingu.
Ástæðan til þess að ég talaði oft
við Jóhannes Jóhannesson, sagði
Jónas, var í fyrsta lagi sú, að við
höfðum verið kosnir í nefnd sem
átti að undirbúa Alþingishátíðina,
sem búið var að ákveða að yrði hald-
in 1930 og má jafnvel segja að
Jóhannes hafi bjargað Alþingishá-
tíðinni.
Þetta fannst mér nokkuð sterkt
til orða tekið, en við eftirgrennslan
komst ég að raun um, að þau höfðu
við viss rök að styðjast. Árið áður,
eða 1926, hafði verið hörð deila á
Alþingi um kosningu undirbúnings-'
nefndarinnar og Jón Þorláksson beð-
ið í þeirri deilu mesta ósigur sinn á
þingi meðan hann var forsætisráð-
herra.
Tildrögin voru þau, að þegar Al-
þingi kom saman veturinn 1926,
barst Framsóknarflokknum, sem var
þá í stjórnarandstöðu, vitneskja um
að ríkisstjórnin væri farin að und-
irbúa Alþingishátíðina án samráðs
við Alþingi og ætlaði að hafa undir-
búninginn alveg í eigin höndum.
Þetta þótti Framsóknarmönnum
ekki rétt, heldur ætti undirbúningur
að vera í höndum Alþingis, þar sem
verið var að minnast 1000 ára af-
mælis þess. Staðan á Alþingi var
þá sú, að íhaldsflokkurinn hafði
ekki meirihluta og varð allt kjörtíma-
bilið 1924-1927 að notast við
ótraustan stuðning þingmanna sem
tilheyrðu Sjálfstæðisflokknum
gamla, en voru um þessar mundir
að vinna að stofnun nýs flokks,
Fijálslynda flokksins. Það var jafn-
framt upplýst, að stjórnin hefði farið
að undirbúa Alþingishátíðina án
samráðs við þá. Því var ákveðið af
Framsóknarflokknum að leita sam-
vinnu við þessa þingmenn um kosn-
ingu nefndar til að undirbúa há-
tfðina. Það varð niðurstaðan úr þess-
um viðræðum Framsóknarflokksins
og Fijálslynda flokksins, að þeir
Jakob Möller og Ásgeir Ásgeirsson
legðu fram tillögu um að Alþingi
kysi sex manna nefnd, sem sæi um
undirbúninginn.
Jón Þorláksson tók þessari tillögu
illa og taldi hana vantraust á ríkis-
stjórnina sem væri búin að tilnefna
Jóhannes Jóhannesson
menn til að undirbúa hátíðina. Hann
snerist því gegn tillögunni óbreyttri
og bar fram breytingartillögu þess
efnis að fjölgað væri í nefndinni og
tækju til viðbótar sæti í henni þeir
menn, sem stjórnin hafði falið undir-
búning. Þessu mótmæltu flutnings-
menn, sem töldu það óráð að blanda
saman þingkjörnum mönnum og
stjórnskipuðum. Breytingartillaga
Jóns var felld. Tillaga þeirra Ásgeirs
og Jakobs var síðan samþykkt með
20 gegn 17 atkvæðum. Allir við-
staddir þingmenn íhaldsflokksins
greiddu atkvæði gegn henni nema
Olafur Thors og Árni frá Múla, sem
sátu hjá.
Þegar til þess kom að kjósa nefnd-
ina, ákváðu fylgismenn hennar að
tilnefna aðeins þrjá í hana, eða þá
Ásgeir Ásgeirsson, Jónas Jónsson
og Sigurð Eggerts. Reiknað var með
því að Ihaldsflokkurinn tilnefndi
aðra þijá og yrði nefndin þannig
fullskipuð. Rétt fyrir kosninguna
bárust þær fréttir að íhaldsflokkur-
inn ætlaði að láta kosninguna af-
skiptalausa og myndi nefndin þannig
gerð óstarfhæf, aðeins skipuð þrem-
ur mönnum í stað sex. Þessum frétt-
um ákváðu Framsóknarmenn og
frjálslyndir að svara með því að
bæta nöfnum þriggja íhaldsmanna
á sinn lista og yrði nefndin þannig
fullskipuð. Þeir settu á listann nöfn
þeirra Jóhannesar Jóhannessonar,
Magnúsar Jónssonar og Ólafs Thors.
Þannig skipaður hlaut listinn 20 at-
kvæði, en þingmenn íhaldsflokksins
sátu hjá.
Þegar þessi úrslit lágu fyrir, brást
Jón Þorláksson illa við og sagði hér
unnið mikið sundrungarstarf og
hefðu engin samráð verið höfð við
íhaldsflokkinn. Mátti á honum skilja
að íhaldsflokkurinn myndi engin
frekari afskipti hafa af málinu. Við
þetta bættist, að Ólafur Thors hafði
tilkynnt Ásgeiri, að hann myndi ekki
taka sæti í nefridinni, enda aldrei
lofað því. Þeir Ásgeir, Jónas og Sig-
urður voru þannig komnir í meiri-
hluta í nefndinni.
Þegar hér var komið hittust þeir
Asgeir, Jónas og Sigurður ásamt
Tryggva Þórhallssyni og ræddu um
hvernig^ helst mætti afstýra sundr-
ungu. Álit þeirra allra var það, að
nú væri helst til ráða að fara þess
á leit við Jóhannes Jóhannesson að
hann tæki að sér formennsku í
nefndinni. Jón Þorláksson myndi
sætta sig við formennsku hans, enda
væri hann forseti Alþingis og sá
flokksbræðra Jóns sem hann mat
mest. Jóhannes varð strax við
þessum tilmælum, enda ljóst að
formannskjör hans yrði besta leiðin
tii sátta. Það reyndist líka rétt, því
eftir að hann var kjörinn formaður,
lét Jón Þorláksson allan ágreining
niður falla og nefndin vann í sátt
og samlyndi undir formennsku Jó-
hannesar. Engan mann tilnefndi
íhaldsflokkurinn þó í nefndina í stað
Ólafs Thors. Síðan var þó bætt
tveimur mönnum í hana, þeim
Tryggva Þórhallssyni og Pétri Guð-
mundssyni, sem, Alþýðuflokkurinn
tilnefndi.
Það sem Jónas átti við, þegar
hann sagði Jóhannes bæjarfógeta
hafa bjargað Alþingishátíðinni, var
það, að fullar sættir tókust um
nefndina þegar Jóhannes féllst á að
taka að sér formennsku hennar. •
Annars hefði getað orðið hið mesta
sundurþykki, sem hefði spillt fyrir
hátíðinni.
Jóhannes Jóhannesson átti eftir
að koma meira við sögu Alþingishá-
tíðarinnar áð dómi Jónasar Jónsson-
ar. í bók sinni Nýtt og gamalt segir
hann frá því, að rétt áður en hátíðar-
þingið á Þingvöllum átti að koma
saman hafi Jón Þorláksson lagt fram
á skrifstofu Alþingis prentaða tillögu
þess efnis að ræða skuli málefni
Helga Tómassonar á hátíðarþinginu.
Síðan segir Jónas orðrétt:
„Sumir af leiðtogum Sjálfstæðis-
manna, svo sem Jóhannes Jóhannes-
son og Ólafur Thors, létu sér annt
um að tillögunni yrði stungið undir'
stól. Skorti þessa menn þó ekki
móthygð við mig.“ Svo fór líka að
Jón Þorláksson fór að ráðum þess-
ara flokksbræðra sinna og dró tillög-
una til baka og kom hún því ekki
opinberlega á hátíðarþingið.
Eins og áður segir, gegndi
Jóhannes Jóhannesson bæjarfógeti
formennsku í Alþingishátíðarnefnd-
inni frá því hann var kosinn í hana
1926 og þangað til hátíðinni lauk
1930. Þótt andstæðingar hans
kæmu í ríkisstjórn sumarið 1927,
breytti það engu um að þeir töldu
best ráðið að hann gegndi formenns-
kunni áfram. Alþingishátíðin er í
vitund þjóðarinnar mesta og glæsi-
legasta hátíð, sem haldin hefur verið
á landi hér og átti Alþingishátíðar-
nefndin undir formennsku Jóhannes-
ar bæjarfógeta góðan þátt í því
hversu vel hún tókst.
Höfundur er fyrrum
ritstjóri Tímans.