Morgunblaðið - 16.01.1991, Qupperneq 22

22
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 16. JANÚAR 1991
PERSAFLOADEILAN
Reuter
Járnlúgur voru fyrir flestum verslunum í Bagdad í gær.
Logn í Bagdad
Bagdad. Rcuter.
TILTÖLULEGA rólegt var í Bagdad, höfuðborg íraks, í gær og
reyndar hefur svo verið allt frá því íraski herinn réðst inn í Kúveit
2. ágúst sl. Færri voru á kreiki og bílaumferð tiltölulega lítil.
Enginn asi var á fólki og því
lognmolla í borgarlífinu. En ætla
má að það hafi verið lognið á
undan storminum. Því eftir því
sem á daginn leið lokuðu fleiri og
fleiri verslanir, að því er virtist
til Jengri tíma.
í gær rann út frestur íraka til
að kalla innrásarher sinn frá Kú-
veit urðu hundruð þúsundir borg-
ara við kalli stjórnar Saddams
Husseins forseta og þustu út á
götur í tilefni dagsins. Hrópaði
mannfjöldinn Kúveit er okkar eign
og sigrum árásaraðilann. Eftir
stutt mótmæli hvarf fólkið af göt-
unum, rétt eins og dögg fyrir sólu,
og æpandi þögn lagðist yfir hina
fjögurra milljóna manna borg. Á
Shoija-markaðinum sem venju-
lega er það krökkur af fólki að
erfitt er að komast leiðar sinnar
var engin sála og jámlúgur fyrir
flestum búðum. Helsta söluvara
verslana sem enn voru opnar voru
límbönd og byggingarplastfilma
tii að byrgja glugga, kerti, lín og
drykkjarvatn en það rann út eins
og heitar lummur þó verðið hafi
hækkað um 600% að undanfömu
í 200 krónur líterinn.
Þeir sem voru á ferli slógu um
sig með gálgahúmor. „Hvaða dag-
ur er í dag? spurði verslunareig-
andi er hann afgreiddi viðskipta-
vin sem hamstraði kex. „Dóms-
dagur, félagi,“ svaraði kúnninn
og hló. Ein vinsælasta saga húmo-
ristanna í Bagdad aíf undanförnu
er á þá leið að almanak ársins
1991 sé nýkomið út og á því séu
aðeins 15 dagar. Tengist hún því
að Öryggisráð Sameinuðu þjóð-
anna (SÞ) hafði gefið írökum frest
til og með 15. janúar að kalla
innrásarher sinn frá Kúveit eða
kalla ella yfir sig styrjöld með
hræðilegum afleiðingum.
Kjarnorkustríð blasir við ef Saddam verður áfram við völd
Zíirich. Frá Önnu Bjarnadóttur, fréttaritara Morgunblaðsins.
SIR John Hackett, fyrrverandi hershöfðingi í breska hemum, er
kominn á eftirlaun og nýtur lífsins ásamt konu sinni og dóttur við
lestur og skriftir í hálfrar aldar gömlu húsi skammt frá bænum
Cheltenham í Englandi. Bók hans „Þriðja heimsstyijöldin" vakti
heimsathygli þegar hún kom út árið 1978 og fólk leggur enn við
hlustir þegar hann segir álit sitt á hernaðarmálum. Hann tók vel á
móti fréttaritara Morgunblaðsins eftir áramótin og sagðist þekkja
til Islendinga. „Þeir eiga það til að fara út úr járnbrautavögnum
vitláusu megin á lestarstöðvum af því að þeir eru ekki vanir slíkum
farartækjum heima hjá sér,“ sagði hann og brosti að kynnum sínum
af Islendingum.
Sir John hefur haft hugann við
Persaflóadeiluna að undanförnu,
eins og aðrir, og gerði meðal ann-
ars grein fyrir skoðunum sínum í
bréfi til dagblaðsins Times í London
um jólin. Fyrir honum snýst deilan
um hernaðarátök nú eða kjarnorku-
styijöld síðar. Hann hefur löngum
varað við hættunni af kjarnorku- / JmR
vopnum og sagði til dæmis nýút- T (
skrifuðum herforingjum úr West 0jg|j|| '*' * % ' jjK
Point-herskólanum í Bandarfkjun- * Yi JH
um árið 1984 að þeir mættu búast
við að verða kallaðir til átaka út
af smávægilegum deilumálum til
að koma í veg fyrir að þau yrðu
að stórmálum með ófyrirsjáanleg-
um afleiðingum síðar.
„Ég tel að Saddam Hussein og
stöðu hans hafi ekki verið gefinn
nógu mikill gaumur í þessari deilu,“
sagði hann í samtali við- Morgun-
blaðið. „Saddam er óhemju metnað-
argjarn maður. Hann er ekki óður
heldur tekur þaulhugsaðar ákvarð-
anir og stefnír ótrauðúr að því að
ná ráðum yfir öllum arabíska heim-
inum. Hann býst við að ná því tak-
marki með þrennum hætti: Með því
að tortíma Israel; með því að hafa
olíuframboð til Vesturlanda í greip-
um sér og með því að bjóða and-
stæðingum sínum á Vesturlöndum
birginn og sigra þá.
Við verðum að losna við Saddam
Hussein. Annað skiptir ekki máli,“
sagði gamli hershöfðinginn. „Hann
stefnir að því að tortíma ísrael. ísra-
el býr yfir kjarnorkuvopnum, að
minnsta kosti 200 Jericho-2-flaug-
um með kjamaoddum sem geta náð
til allra horna íraks, og ísraelar
Morgunblaðið/Anna Bjamadóttir
Sir John Hackett.
Liðsmaður Abu Nidals
myrti þrjá PLO-leiðtoga
munu ekki hika við að beita kjarn-
orkuvopnum sínum. Saddam Huss-
ein hefur stefnt að því síðan Guð
veit hvenær með vestrænni aðstoð
að framleiða kjarnorkuvopn. Hann
kemur til með að hafa þau fyrr eða
seinna, ef hann hefur þau þá ekki
nú þegar. Hann býr yfir Scud-B-
flaugum sem hann getur nú búið
eiturefnaoddum. Eftir 18 til 24
mánuði getur hann búið þær
kjarnaoddum.
Saddam Hussein mun ráðast á
ísrael þótt síðar verði ef hann kemst
upp með innrásina í Kuweit og verð-
ur áfram við völd. Þá verður kjarn-
orkuvopnum beitt og það mun hafa
ófyrirsjáanlega ógæfu í för með sér
fyrir mannkynið.“
En hvernig er hægt að losna við
Saddam Hussein? „Hans eigið fólk
verður að losa okkur við hann,“
sagði sir John. „Arabar, íraskir ara-
bar og það sem meira er\íraski
herinn verður að gera það. Það er
talað um baráttuglaðan her, en það
er bölvuð vitleysa, herinn er bar-
áttuþreyttur. Það skal enginn segja
mér að tugir þúsunda stríðsfanga
sem hafa snúið heim eftir nokkurra
ára fangavist í íran séu baráttufús-
ir. íraskir hermenn eru illu vanir
og þeir munu gera það sem þeim
er sagt. En Saddam veit að hann er
í vanda staddur gagnvart hernum.
Hann hefur látið reka, handtaka
eða drepa tugi ef ekki hundruð liðs-
foringja. Hann hefur skipað nýjan
vamarmálaráðherra og yfirmann
herforingjaráðsins — við vitum ekki
hvort forverar þeirra eru enn á Iífi.
Hreinsanir Saddams minna helst á
hreinsanir Stalíns í sovéska hernum
1936-37. Herinn mun steypa Sadd-
am Hussein af stóli þegar hann sér
hvað hernaðarátök við Vesturlönd
hafa í för með sér.“
Sir John sagði að hernaðarátök
væru hið eina sem gæti bitið á
Saddam Hussein. „Það er barnalegt
að láta sér detta í hug að viðskipta-
bann muni hafa einhver áhrif. Það
er verra en ekkert. írakar eru harð-
gerð þjóð og illu vanir. Það var
metuppskera í landinu í fyrra og
þeir hafa nóg að bíta og brenna.
Og það mun ekki koma við kaunin
á Saddam, sem hefur líf tuga þús-
unda Kúrda á samviskunni, þótt
nokkur þúsund börn farist kannski
úr lyfjaskoiti. írakar hafa haft
nægan tíma til að koma sér upp
varahlutabirgðum til að halda
stríðsvélinni gangandi. Nei, sam-
staða þjóðanna gegn írak verður
löngu farin að gliðna þegar refsiað-
gerðir þeirra fara að bera einhvern
árangur.
Fólk verður að gera sér grein
fyrir að valið stendur á milli her-
átaka nú með nokkrum tugum þús-
unda látinna eða kjarnorkustyijald-
ar í framtíðinni með tugum milljóna
fórnardýra."
Gamli hershöfðinginn spáði að
stríðið við Persaflóa myndi hefjast
í síðasta lagi í byijun febrúaf og
vonaði að það myndi ekki standa
nema í þijár til fjórar vikur. Hann
efaðist ekki um að yfirburðir öflugs
flughers Bandaríkjamanna og
bandamanna þeirra myndu ráða
úrslitum átakanna. „Það er þó ekki
•hægt að vinna stríð með yfirburðum
í lofti eingöngu," sagði hann. „En
þeir koma í veg fyrir að stríð tapist.“
— ab.
Túnis. Reuter.
GRUNUR leikur á að morðin á þremur af helstu leiðtogum Frelsis-
samtaka Palestínumanna (PLO) í Túnis í fyrrinótt hafi verið liður
í innbyrðis deilum Palestínumanna. Hefur skuldinni verið skellt á
palestínsk hryðjuverksamtök sem lúta forystu Abu Nidals og notið
hafa stuðnings Líbýumanna en er nú með bækistöðvar í Bagdad í írak.
Embættismenn sögðu að einn
lífvarða PLO, Hamsa Abu Zeid,
hefði verið handtekinn og sé hann
grunaður um verknaðinn. Ennfrem-
ur hefði fjöldi annarra Palestínu-
manna sem eru upp á kant við
meginsamtökin, Fatah-hreyfing-
una, verið tekinn til yfirheyrlsna.
Meðal hinna þriggja myrtu var
Abu Iyad sem verið hafði hægri
hönd Yassers Arafats leiðtoga PLO.
Hann er sagður hafa skipulagt
hryðjuverkin á Ólympíuleikunum í
Munchen 1972 þegar 11 ísraelskir
íþróttamenn voru myrtir. Hinir voru
Hael Abdel-Hamid „innanríkisráð-
herra“ PLO og Fakhri al-Omari
nánasti ráðgjafi Iyads og yfirmaður
Öryggismála Fatah.
Mennirnir voru á fundi á heimili
Iyads í úthverfi Túnsiborgar, Kar-
þagó, þegar Abu Zeid réðst inn í
fundarherbergiö og skaut þá með
sjálívirkri byssu. Tók hann síðan
Abu Iyad
konu Iyads og börn í gíslingu og
hélt þeim í nokkrar klukkustundir
áður en hann gafst upp fyrir lög-
reglu.
I yfirlýsingu sem Fatah-samtökin
sendu frá sér í gær sögðu þau að
morðinginn hefði verið útsendari
sem tekist hefði að smygla sér inn
í Iífvörð PLO. Hann hefði komið frá
Líbýu í október 1989 og sagst vera
liðhlaupi úr samtökum Abu Nidals,
Byltingarráði Fatah, sem vilja að
PLO stundi mun harðari baráttu
en Arafat og Iyad hafa beitt sér
fyrir.
Fulltrúi PLO í Belgíu, Chawki
Armali, skellti í gær skuldinni á
ísraela og sagði verknaðinn bera
þess merki að þarna hefðu ísrael-
skir leýniþjónustumenn verið að
verki. Israelsk yfirvöld hafa hins
vegar vísað ásökunum af þessu tagi
á bug.
Þrátt fyrir útgöngubann á hern-
umdu svæðunum í ísrael kom til
mikilla mótmæla þar í gær vegna
morðsins á leiðtogum PLO. Til
átaka kom milli araba og ísraelskra
hermanna og biðu tveir arabar bana
og a.m.k. 65 biðu bana.
Evrópa:
Matvæli hömstruð
Lundúnum. Reuter.
MATVÆLI voru hömstruð í nokkrum löndum Evrópu í gær vegna
ótta almennings við að stríð kynni að brjótast út við Persaflóa. Stjórn-
völd í flestum ríkjum álfunnar sögðu að ekki yrði gripið til bensín-
skömmtunar nema allt annað brygðist.
Kaupæðið var einna mest á Ítalíu,
Spáni og í Grikklandi. Embættis-
menn reyndu að sannfæra fólk um
að nægar birgðir væru af matvælum
en það varð aðeins til þess að kynda
enn frekar undir hamstrinu.
„Þetta er bijálæði, almenn sturl-
un,“ sagði verslunarstjóri útibús stór-
markaðakeðju í Róm. Hann sagði að
ítalir væru nú í óða önn að safna
pasta, hveiti salti og þurrkuðu kjöti.
Hillurnar tæmdust jafnóðum og þær
væru fylltar. Verslunarstjóri annarr-
ar stórmarkaðakeðju á Italíu sagði
að matvælasalan hefðu tvöfaldast í
gær.
Norðurlandabúar héldu ró sinni
en í Þýskalandi, þar sem fólk tók
stríðshættunni almennt með still-
ingu, viðurkenndi 76 ára kona í sam-
tali við fréttaritara Reuters að hún
væri að birgja sig upp af matvælum
í kjallara sínum. „Mér líður eins og
þegar heimsstyijöldin síðari skall á,“
sagði hún. Matvælasalan þrefaldað-
ist i Sviss.
Efnt var til mótmælafunda í flest-
öllum höfuðborgum Evrópu og í
Bandaríkjunum til að krefjast friðar.
Á meðan gengu evrópskar ríkis-
stjórnir frá áætlunum um orkusparn-
að ef stríð brytist út við Persaflóa.
Flestar ætla þær að láta nægja fyrst
um sinn að hvetja fólk til að aka
minna og draga úr olíunotkun sinni
til húshitunar af sjálfsdáðum en síðar
kann að verða gripið til harðari að-
gerða. Til að mynda kann þá akstur
bifreiða verða bannaður á sunnudög-
um í ýmsum Evrópulöndum.
Sir John Hackett:
Þúsundir fómardýra
nú eða milljónir síðar?