Morgunblaðið - 16.01.1991, Síða 38

38
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 16. JANUAR 1991
Minning:
Einar Vigfússon
Fil. dr. Einar Vigfússon, erfða-
fræðingur, lézt á sjúkrahúsinu í
Karlskrona, Svíþjóð hinn 26. júní.
Einar var fæddur að Keldhólum á
Fljótsdalshéraði 11. desember
1912. Foreldrar hans vorU hjónin
Vigfús Einarsson og Sólveig Olafs-
dóttir. Auk Einars eignuðust þau
dótturina Helgu, sem búsett er í
Reykjavík ásamt manni sínum Frið-
geiri Ingimundarsyni.
Einar naut kennslu og tilsagnar
í heimasveit sinni en var orðinn
fulltíða er hann hélt til mennta-
skólanáms á Akureyri þar sem hann
tók stúdentspróf haustið 1937.
Snemma bar á grúskáhuga Einars
á ýmsum sviðum og hann aflaði sér
þegar á unglingsárum bóka í nátt-
úrufræði og kom sér upp grasa-
safni. Á menntaskólaárunum vann
Einar fyrir sér í vegavinnu og í síld
og á þessum tíma snérist hann tíl
hugsjóna sósíalisma en sterk
vinstrihreyfing var þá innan skólans
á Akureyri. Sósíalískri sannfæringu
sinni var hann trúr og skeleggur
fylgismaður til dauðadags.
Veturinn 1937-38 var Einar í
Háskóla íslands og hélt síðan haust-
ið 1938 til Danmerkur þar sem
hann fór fyrst í garðyrkjuskóla og
innritaðist síðaní Den Kongelige
Veterinær og Landbohojskole en
þar tók hann hortonomexamen árið
1943. Litlu síðar flúði Einar til
Svíþjóðar en honum var þá tæpast
vært öllu lengur í Danmörku, en
hann hafði fengist við dreifingu á
blöðum andspyrnuhreyfingarinnar.
Einar lenti ásamt öðrum flótta-
mönnum í búðum í Uppsölum. Að
lokinni vist þar hélt Einar til Lund-
ar og innritaðist í Lundarháskóla
haustið 1944. Jafnhliða náminu í
Lundi vann hann á jurtakynbóta-
stöðvum í Svalöv og Hilleshög á
Skáni en á þessum árum vann hann
meðal annars við kynbætur á sykur-
rófum. Einar lauk fíl. kand.-prófi
1954 og fil. lic. varð hann 1962 við
erfðafræðistofnun háskólans í
Lundi. Hann hafði þá byijað á dokt-
orsverkefni sínu sem fjallaði um
svokallaða fjölfrjóvgun sem hann
rannsakaði aðallega hjá sólrós. Ein-
ar varði doktorsritgerð sína „On
Polyspermy in the Sunflower" 16.
desember 1969. Ritgerðin fjallaði
um það fyrirbæri sem hann hafði
tekið eftir, að fleiri en ein sæðis-
fruma fijóvgaði hveija eggfrumu
og að áhrifa af þessari aukafijóvg-
un gætti hjá afkvæmunum, þótt
aðeins ein sæðisfruma sameinaðist
kjama eggfrumunnar. Rannsókn-
irnar byggðust að miklu leyti á að
fylgjast með sæðisfrumum sem
höfðu verið merktar með geisla-
virku efni. Þótt mikil tæknileg þró-
un hafi átt sér stað síðan Einar
birti niðurstöður sínar mundi verk-
efni hans enn í dag vera talið mjög
erfítt en á þeim tíma sem hann
framkvæmdi rannsóknir sínar, má
segja að það hafi verið allt að því
ógerningur að koma verkefninu í
höfn. Það ber þrautseigju, áræði
og næmi Einars fagurt vitni að
hann lauk verkefni sínu þrátt fyrir
takmarkaða aðstoð innan stofnun-
arinnar.
Einar starfaði við erfðafræði-
stofnunina í Lundi til ársins 1971.
Um þetta leyti urðu miklar breyt-
ingar á háskólakerfinu í Svíþjóð og
Einar fór ekki varhluta af þessu. '
Kennsluþörfin í erfðafræði minnk-
aði og honum hlotnaðist ekki til
frambúðar staða við stofnunina.
Hér kom hrekkleysi og réttlætistrú
Einars honum í koll en hvort-
tveggja fyrirmunaði honum að ota
sínum tota eða halda fram eigin
ágæti í sambandi við stöðuumsókn-
ir.
Er Einar hvarf frá Lundi fluttist
hann til Svensgöl í nánd við Karls-
krona í Blekinge. Hann lagði þar
stund á sauðfjárrækt eftir að hafa
aflað sér stofns frá Gotlandi en fjár-
kyni þessu svipar til hins íslenzka.
Erfðafræðiþekking Einars fékk hér
hagnýt not og í lok áttunda áratug-
arins var stofn hans talinn einn sá
albezti í Blekinge. Garðyrkjukunn-
átta hans fékk einnig notið sín vei
í Svensgöl en hann flutti þangað
fjölda nytja- og skrautplantna sem
hann sýndi mikla umönnun en það
var Einari algjörlega framandi að
nota eiturefni af nokkru tagi við
búsýslu sína. Fjárræktina stundaði
Einar til ársins 1983.
Einar sýndi alltaf sömu afstöðu
til lífsins og var hinn sanni andstæð-
ingur hentistefnu. Hann var alla tíð
trúr sannfæringu sinni, þótt þetta
auðveldaði ekki akademískan feril
hans né gæfi honum gylltar stöður.
Hann var ætíð reiðubúinn, án tillits
til eigin hagsmuna, að beijast fyrir
því sem hann áleit rétt og sann-
gjarnt. Einar var ákaflega mikill
Islendingur alla sína ævi og kær-
asta lestrarefni hans voru Islend-
ingasögumar og rit Halldórs Lax-
ness og Þórbergs Þórðarsonar.
Hann fylgdist grannt með íslenzk-
um málefnum og skrifaði allmargar
greinar í Þjóðviljann. Auðhyggja
var sem eldur í hans beinum, en
nokkrar blaðagreinar eru ef til vill
öðrum minnisstæðari. í einni þeirra
gekk hann í skrokk á verkfræðingi
sem, án tillits til náttúruspjalla og
umhverfís, hafði reiknað út þann
fjölda kílóvatta sem unnt v_æri að
fá, ef allir helztu fossar Islands
væru virkjaðir. Hliðstæðir útreikn-
ingar á vatnsföllum Svíþjóðar hefðu
örugglega ekki snortið Einar, en
þarna var komið við taug sem senni-
lega var viðkvæmari og næmari en
hjá flestum ef ekki öllum öðrum
og Einar bar náttúruvernd fyrir
bijósti löngu áður en slík mál voru
almennt til umræðu. Þegar áætlan-
ir vom birtar um að reisa ætti kís-
ilgúrverksmiðju við Mývatn ritaði
hann snarpa grein um þá hættu sem
vofði yfir ef „kísilgróttumenn“
fengju að ráða ferðinni án hömlu.
Ein greina Einars beindist til ís-
lenzks arkitekts sem hann þekkti
frá árunum í Kaupmannahöfn, en
arkitektinn .hafði fundið upp á því
að líkja húsi við vél. Þessi materíal-
íski hugsunarháttur var meira en
Einari, varð með góðu móti boðið
og báru viðbrögð hans því augljóst
vitni.
Þótt íslenzk málefni ættu mestan
hug Einars, fylgdist hann náið með
pólitískri alþjóðaþróun. Það sænska-
dagblað, sem Einar var áskrifandi
að, var Sydsvenska Dagbladet
Snallposten (Sydsvenskan), þótt
Einar væri lítill aðdáandi skoðana
þess. Þegar honum ofbauð það sem
stóð í Sydsvenskan var það við-
+
Faðir okkar, tengdafaðir og afi,
GUNNAR MEKKINÓSSON,
andaðist í sjúkrahúsinu í Keflavík 14. janúar.
Börn, tengdabörn
og barnabörn.
Faðir okkar, tengdafaðir, afi og langafi,
PÉTUR INGIMUNDARSON,
Sólvallagötu 43,
er lést á Skjóli 9. janúar sl., verður jarðsunginn frá Frikirkjunni í
Reykjavík föstudaginn 18. janúar kl. 13.30.
Þeim, sem vildu minnast hans, er bent á hjúkrunarheimilið Skjól.
Áslaug Pétursdóttir, Jón Haukur Jóelsson,
Ingimundur Pétursson, Magna Sigfúsdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.
t
Móðir mín, tengdamóðir og amma okkar,
ELÍN MARGRÉT JÓNSDÓTTIR,
Borgarbraut 37,
Borgarnesi,
lést á heimili sínu sunnudaginn 13. janúar.
Útförin fer fram frá Borgarneskirkju laugardaginn 19. janúar
kl. 14.00.
Gunnar Agnarsson, Guðbjörg Ingólfsdóttir
og barnabörn.
t
Elskuleg móðir okkar, tengdamóðir og amma,
GUÐRÚN SCHNEIDER,
Hafnarbúðum,
áður Gnoðarvogi 26,
verður jarðsett frá Kristskirkju, Landakoti, í dag, miðvikudaginn
16. janúar kl. 13.30.
Sigrún Schneider,
Lydia Jörgensen, Valgarð Jörgensen,
Guðrún Barbara Tryggvadóttir, Guðjón Sigurbjartsson.
börn og barnabörn.
Olafía S. Guðna-
dóttir - Minning
Hinn 8. janúar síðastliðinn and
aðist á Elli- og hjúkrunarheimilinu
Grund eiskuleg föðursystir mín,
Ólafía Sólveig Guðnadóttir. Hún
fæddist í Fálkhúsum á Miðnesi 10.
ágúst 1901, dóttir hjónanna Sigur-
bjargar Jónsdóttur (d. 1. apríl 1961)
og Guðna Jónssonar (d. 16. mars
1937) er þar bjuggu. Ólafía var
þriðja í röðinni af sex systkinum
sem nú eru öll látin, en þau voru
þessi í aldursröð: Kristján, Ragnar
Jón, Ólafía, Margrét, Vrlborg og
Sigurbjöm, en þau þrjú yngstu
fæddust í Keflavík.
Ég sem þessar línur rita man
fyrst eftir Ólafíu, eða Lóu eins og
við kölluðum hana, er ég dvaldi á
heimili hennar sumarið 1937 á
Siglufirði þar sem hún bjó ásamt
eiginmanni sínum, Einari Jóhanns-
syni múrarameistara og syni þeirra,
Einari. Ástæðan fyrir þessari sum-
ardvöl minni var að Lóa hafði tekið
ömmu Sigurbjörgu til sína við frá-
fall afa. Ég var ekki há í loftinu
þegar þetta var, en ég man alltaf
eftir hváð mér þótti þetta gott og
fallegt heimili, enda bar handbragð
Lóu og fegurðarsmekkur hennar
þess glöggt merki.
Eftir að þau hjón fluttu suður til
Reykjavíkur var alltaf komið við
hjá Lóu ef farið var til Reykjavík-
ur. Stóð heimili þeirra ætíð opið
bæði vinum og vandamönnum og
má segja að gestrisnin hafí ávalit
setið í fyrirrúmi á því heimili. Lóa
og Einar voru dugleg að ferðast
um landið, fóru bæði í styttri og
lengri ferðir. Alltaf tóku þau ömmu
með, enda hafði hún mikla ánægju
af ferðalögum. í mörg ár fóru þau
norður til Akureyrar á hveiju sumri
til skyldmenna Einars, en einnig
komu þau við á Hvammstanga tii
skyldfólks ömmu, en hún var Hún-
vetningur að uppruna. Amma dvaldi
við mikla ástúð og umhyggju hjá
Lóu og Einari allt til hinstu stundar
og verður það seint þakkað. Ári
áður en hún lést, andaðist elskuleg-
ur eiginmaður Lóu, Einar, svo það
varð .skammt stórra högga á milli.
Það má segja að Lóa hafí verið
nokkurskonar tengiliður innan fjöl-
+
Útför eiginmanns míns, föður, tengdaföður, bróður, afa og lang-
afa,
JÓHANNS HJARTARSONAR,
sem andaðist á Vífilsstaðaspítala 5. janúar, hefur farið fram í
kyrrþey að ósk hins látna.
Einhildur Jóhannesdóttir,
Hjördis Jóhannsdóttir,
Steinþóra Jóhannsdóttir,
Hafþór Jóhannsson,
Þorsteinn Jóhannsson,
Jónina Jóhannsdóttir,
Hrafnhildur Jóhannsdóttir, Oddmund Aarhus,
Guðmundur Hjartarson,
Hörður Benediktsson,
Barði Guðmundsson,
Aðalheiður Hafsteinsdóttir,
Guðmunda Guðmundsdóttir,
Þórir Ingason,
barnabörn og barnabarnabörn.
kvæði hjá honum að segja: „Það
er bara eitt blað í öllum heiminum
sem er verra en Sydsvenskan." Það
þurfti ekki að spyija að því hvaða
blað hann ætti við, því að allir sem
þekktu Einar vissu að hann hafði
hér víðlesnasta blað íslands í huga.
Fljótlega eftir komuna til Lundar
kynntist Einar verðandi konu sinni,
Margit, en hún var lögfræðingur
að mennt. Einar og Margit héldu
til íslands árið 1947 og voru þar
um eins árs skeið, en fluttu síðan
aftur til Svíþjóðar, þar eða þeim
tókst ekki að fá vinnu við sitt hæfí
á íslandi. Á áttunda áratugnum
leitaði Einar aftur til íslands og
kenndi þá einn vetur við Kennara-
skólann en ekki heldur í þetta sinn
bauðst honum starf sem hentaði
sérþekkingu hans.
Margit, kona Einars, starfaði
sem lansassessor í Karlskrona en
hún lézt árið 1987. Eftir lát hennar
dvaldist Einar á veturna í
Humlebæk í Danmörku, en hann
var þá tekinn að þreytast á snjó-
þyngslunum í Svensgöl og vildi auk
þess vera í nálægð bókasafnanna í
Kaupmannahöfn.
Einar og Margit eignuðust þijár
dætur. Þær eru Solveig, f. 1947,
búsett í Karlskrona í Blekinge,
Gudrun, f. 1949, búsett í Arvika í
Varmland, og Humla (Helga), f.
1958, sem býr á Krít.
Eftir áramót kenndi Einar þess
sjúkdóms sem dró hann til dauða.
Hann lét þá sækja sig til
Humlebæk, svo að hann gæti verið
í Svensgöl er að lokum dró. Dætur
Einars og fjölskyldur þeirra önnuð-
ust fallega og hrifandi minningarat-
höfn um hann í Svensgöl 18. júlí,
þar sem Gudrun söng m.a. á ís-
lensku við undirleik Jans eigin-
manns síns og Simon, tengdasonur
Einars, las hugleiðingar Einars um
lífíð og tilveruna
Högni Hansson,
Úlfur Árnason,
Lundi, Svíþjóð.
skyldunnar. Hún var mjög félags-
lynd og ætíð þegar eitthvað stóð
til var hún auðvitað ómissandi. Hún
var mjög frændrækin og lagði sig
fram um að rækta tengslin. Hún
var mjög jákvæð manneskja og
glaðværðin var ríkur þáttur í fari
hennar. Hún mátti ekkert aumt sjá
og reyndi eftir mætti að leggja fram
hjálparhönd og hafa margir notið
góðs af í gegnum tíðina.
Seinustu æviárin áður en hún var
vistuð á Grund dvaldi Lóa á heim-
ili Einars, sonar síns, þar sem hún
naut ástar og umhyggju. Smári,
sonur Einars, sem hún ól upp að
mestu Ieyti, var henni einnig mjög
kær og bar hún mikla umhyggju
fyir honum og hans fjölskyldu.
Nú þegar hennar jarðvist er hér
lokið vil ég þakka Lóu samfylgdina
í gegnum árin og allt það sem hún
var mér og minni fjölskyldu. Og
fyrir hönd fjölskyldu minnar sendi
ég syni hennar, Einari, og sonar-
syni hennar, Smára, og þeirra fjöl-
skyldum, mínar innilegustu samúð-
arkveðjur.
G. S. R.