Morgunblaðið - 30.04.1991, Qupperneq 44

44
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 30. APRÍL 1991
Minning:
*
AuðurHelga Osk-
arsdóttir
Fædd 26. mars 1931
Dáin 22. apríl 1991
Þann 26. mars 1931 fæddist þeim
læknishjónum, Guðrúnu Sveinsdótt-
ur og Óskari Þórðarsyni, að Ásvalla-
götu 10, Reykjavík, óskabamið sitt,
lítil dóttir, bláeygð og gullinhærð,
lifandi eftirmynd föður síns eins og
sagt var.
Læknishjónin voru bæði af þessum
gömlu þjóðlegu heimilum komin, þar
sem virðing fyrir heilbrigðu starfí,
mannkostum og dyggðum sat í önd-
vegi. Guðrún var yngst 5 bama Guð-
bjargar Jónsdóttur frá Hóli og Sveins
Jónatanssonar, bónda og útgerðar-
manns á Hrauni á Skaga. Systkini
hennar voru María Jóhanna, giftist
Jóni Sveinssyni, bónda á Þangskála
og eignuðust þau 9 böm; Jón Sigurð-
ur, er fór ungur til Vesturheims;
Steinn Leó, oddviti og hreppstjóri á
Hrauni, kvæntist frændkonu sinni,
Guðrúnu Kristmundsdóttur og eign-
uðust þau 11 böm; næstyngstur var
Sveinn Mikael, bóndi á Tjöm á Stapa,
hann kvæntist einnig frændkonu
sinni, Guðbjörgu Kristmundsdóttur
og eignuðust þau 9 böm.
Óskar læknir var einnig yngstur
5 barna, þ.e. prófastshjónanna að
Söndum í Dýrafirði, þeirra Maríu
ísaksdóttur og séra Þórðar Ólafsson-
ar, er var hinn mesti sæmdarmaður,
heill og sannur í kenningu sinni og
baráttumaður fyrir betri siðum og
fegurra manniífí. Systkini Óskars,
er til aldurs náðu, voru Katrín er
Legsteinar
Framleiðum allar
stærðir og gerðir
af legsteinum.
Veitum fúslega
upplýsingar og
ráðgjöf um gerð
og val legsteina.
S.HELGASON HF
STEINSMIÐJA
SKEMMUVEGI48. SIMI76677
- Minning
giftist Steini Ágústi, búfræðingi í
Flatey á Breiðafirði, eignuðust þau
eina dóttur og fósturson; Vilborg
Björg er giftist Valdimar Guðmunds-
syni, prentara í Reykjavík og eignuð-
ust 2 syni; Sesselja er giftist Oskari
Árnasyni, stýrimanni í Reykjavík og
eignuðust þau 3 börn er upp kom-
ust; Sigurður, söngstjóri og tónskáld,
er kvæntist Áslaugu Sveinsdóttur og
eignuðust þau 2 böm er dóu á barns-
aldri.
Frændgarður þeirra hjóna, og þó
sérstaklega húsmóðurinnar, var því
æði mikill, og þar við bættust vina-
hópar þeirra beggja, sem heimilið
að Öldugötu 17 ætíð stóð opið, því
gestrisni þeirra var einlæg og alúðleg
og ekkert var sjálfsagðara en ætt-
ingjar og vinir söfnuðust þangað við
öll möguleg tækifæri.
Hjónaband þeirra var einkar far-
sælt, hann hávaxinn, ljós yfirlitum,
hýrleitur og fríður sýnum og allra
manna prúðastur í framgöngu, og
hún fríðleikskona og með afbrigðum
glæsileg í allri framkomu, og þau
voru sannarlega hvert öðm samboðin
um drenglund og höfðingsskap í
hvívetna.
Guðrún og Óskar giftust 19. júní
1928, og síðar um sumarið fóm þau
til Vínarborgar þar sem Óskar sér-
hæfði sig í barnalækningum. Að
námi loknu komu þau heim til starfa,
Alþingishátíðarvorið 1930, og um
vorið 1931 festu þau sér framtíðar-
húsnæði að Öldugötu 17 og fluttust
þangað í maí með nýfæddu dóttur
sína. Síðar um sumarið bættist í fjöl-
skylduna, sá er þetta skrifar, fyrir-
hjónabandsbam Guðrúnar á tíunda
ári, er fram að þessu hafí verið í
fóstri í Danmörku frá fæðingu. Um
haustið var óskabamið skírt Auður
Helga, en Helga var nafn fóstm
minnar, sem var mér mjög kær, og
þóttist ég því eiga meir en lítið í litlu
systur minni, auk þess sem hún lét
sér vel líka, að ég hjalaði við hana
á jóskri dönsku, sem enginn annar
virtist skilja í þessum litla skrýtna
bæ, þar sem allir töluðu óskiljanlegt
mál er þeir nefndu íslensku.
Minningamar um unglingsár mín
og æskuár Auðar eru bjartar og
hugljúfar, þrátt fyrir kreppu og al-
menna fátækt fyrirstríðsáranna og
ógnir og erfíðleika stríðsáranna, er
við tóku í lok áratugarins.
Við systkinin urðu því miður ekki
fleiri, en söknuðum þess lítt, því
ævinlega voru einn eða fleiri ungling-
ar, systkinabörn þeirra hjóna, til
lengri eða skemmri dvalar á heimil-
inu í menntunar- og atvinnuleit eins
•• J«Xtl .
Kmi&scyi
wxca
'SS*

Heimilispappír
• Þéttar rúllur
• Þykkur pappír
• Falleg mynstur
og þá var títt, og öll hafa þau haldið
órofatryggð við okkur sem alsystkin
væm.
Vegna nálega 10 ára aldursmunar
varð það hlutverk mitt að „passa“
litlu systur annað kastið, og var það
vandalaust því hún bar óbilandi
traust til mín allt frá fyrstu kynnum.
Upp úr áramótum 1943/44, eftir
tæplega 13 ára samvist, fór ég til
náms í Ameríku og var þá þessu
hlutverki lokið, því er ég kom aftur
frá námi með eiginkonu og barn var
Auður orðin „dama“ á 17. ári í
Kvennaskólanum í Reykjavík og á
19. ári sínu hélt hún bróðurdóttur
sinni, Súsan Auði, undir skírn haus-
tið 1950.
Að loknu námi í Kvennaskólanum
1949 tók hún til starfa hjá Ríkisút-
varpinu, þar sem hún hafði starfað
lausráðin undanfarin sumur á inn-
heimtudeild og gerðist hún fastráðin
gjaldkeri og fulltrúi 1949 til 1966,
var reyndar „settur innheimtustjóri"
tvö síðustu árin. Á þessum árum tók
hún sér stutt hlé frá störfum og lauk
prófí frá Den Sukrske Husmoder-
skole í Kaupmannahöfn 1954, sem
þá var mjög í tísku hjá gjafvaxta
Reykjavíkurdætrum.
Er íslenska sjónvarpið tók til
starfa var hún valin til námsdvalar
í Dublin, til þess að kynna sér auglýs-
ingar í sjónvarpi hjá írska sjónvarp-
inu, og tók að því loknu við ævi-
starfí sínu sem auglýsingastjóri Sjón-
varpsins frá 1966. Ríkisútvarpið og
Sjónvarpið varð Auði kjörinn vinnu-
staður. Starfsfólkið allt tók henni
strax vel, og allir urðu henni bestu
vinir og kunningjar, er vildu allt fyr-
ir hana gera. Félagslífíð var þar
ávallt með afbrigðum skemmtilegt.
Þetta varð henni ómetanlegur styrk-
ur alla tíð, sem hún fékk aldrei nóg-
samlega þakkað.
Eins og að líkindum lætur knýtt-
ust órofa vinátta við skólasystkini
bæðí í Landakoti og Kvennaskóla svo
ekki sé minnst á öll frændsystkinin
sem fyrr eru nefnd. Auður var mjög
félagslynd og kunni betur en flestir
að taka virkan þátt í gleði og sorg
annarra. Árið 1972 gekk hún í Odd-
fellowreglu Rebekkusystra, Berg-
þóru nr. 1, og reyndist það henni
mikið gæfuspor, því vinátta og sann-
ur kærleikur þeirra systra var henni
ómetanlegur er tímar liðu, og var
hún þeim öllum innilega þakklát.
Auður var fyrst og fremst eftirlæt-
isbam, ekki bara foreldra sinna,
heldur einnig þeirra mörgu frænd-
systkina er dvöldust lengur eða
skemur á þessu gestkvæma heimili
á uppvaxtarárum hennar. Faðir
hennar sá ekki sólina fyrir henni og
var það vissulega gagnkvæmt og var
mjög kært með þeim feðginum, og
hún var sannfærð um að hann væri
besti pabbi í heimi - ekki dreg ég
það í efa, því slíkur reyndist hann
mér.
Þótt Óskar væri bæði karlmann-
legur og hraustlegur að sjá, var
heilsa hans lengstum ótraust, en
hann sinnti því lítt og lét sem ekkert
væri, þótt vafalaust hafí hann oft
verið þjáður. Sumarið 1958 ágerðist
heilsuleysi hans og um haustið varð
hann að leggjast á Landspítalann.
Legan var stutt en ströng og hann
lést 25. september, löngu fyrir aldur
fram, á 62. aldursári. Hér varð það
skarð, sem aldrei var fyllt og þær
mæðgur báru þess aldrei bætur, og
margir voru þeir er töldu sig mikils
hafa misst. Mjög varð nú kært með
BlSr?tofa
Fnöfinm
Suðurlandsbraut 10
108 Reykjavík. Sími 31099
Opi6 öll kvöld
tíl kl. 22,- einnig um helgar.
Skreytingar við öll tilefni.
Gjafavörur.
þeim mæðgum er þær leituðu stuðn-
ings hvor hjá annarri í sorg sinni og
söknuði. Það varð því mikið áfall
fyrir Auði er mamma lést, eftir
skamma en erfiða legu á Landakotss-
pítala 18. ágúst 1967, á 76. aldurs-
ári sínu. Hún vissi vel að hveiju dró,
gekk frá öllum málum sínum og dó
sátt við tilveruna og þakkaði Guði
hamingjuríkt líf.
Nú voru þær Auður og Malla orðn-
ar tvær einar eftir á Öldugötu 17.
Malla, þ.e. María Sveinsdóttir, bróð-
urdóttir mömmu, kom á Öldugötuna
haustið 1932, þá 16 ára unglingur í
leit að menntun og atvinnu, flentist
og var nú búin að þjóna heimilinu
nálega samfleytt í 35 ár.
Eftir talsverðar bollaleggingar,
varð það úr að ég, með konu og sex
böm, tæki við Öldugötunni en Auður
fengi sér íbúð við hæfí og þær Malla
byggju þar saman fyrst um sinn.
Haustið 1968 flytja þær í íbúð Auðar
á Kaplaskjólsvegi 27, og kunnu strax
vel við sig og undu síðan vel hag
sínum á nýja heimilinu.
Sumarið 1968, áður en flutt var,
slóst Auður í för með okkur hjónum
og tveimur elstu dætrum okkar á
17. og 18. ári f kynnisferð til Banda-
ríkjanna og ferðuðumst þá víða. Á
öllum gististöðum var ég af hag-
kvæmnisástæðum ævinlega fjölskyl-
dufaðir á ferð með eiginkonu og
þremur dætrum. Auði fannst það
stórkostlegt, að enginn efaðist um
að hún væri svona ung, þótt komin
væri á fertugsaldur. Vissulega segir
þetta meir en lítið um unglegt og
frísklegt útlit hennar í þá daga. En
hvað varð um riddarann hugum
prýdda? Þau ævintýri sem mér var
trúað fyrir eru að sjálfsögðu ekki til
frásagnar, en svo fór að hún festi
aldrei ráð sitt og er það miður, en
bróðurbörn hennar nutu blíðlyndis
hennar og barngæsku í þeim mun
ríkari mæli eins og vænta mátti.
Bar nú lengi vel engan annan
skugga á, en er Auður var komin á
miðjan fímmta áratuginn fór heilsu
hennar að hraka. Torkennilegur
sjúkdómur fór að heija á ósjálfráða
taugakerfíð og ágerðist því meir sem
leið á áratuginn. Skömmu fyrir
fimmtugsafmælið hennar 26. mars
1981, fékk hún fyrir tilstilli Árna
Kristinssonar, læknis, stillanlegan
gangráð til að örva hjartsláttinn, og
var það henni mikil hjálp um sinn.
En þessi lævísi sjúkdómur eirði engu
og olli bæði magaveiki, meltingar-
truflunum, taugarótarbólgu og vöð-
varýmum, og tók þar eitt við af öðru
í endalausum vítahring, svo hægt og
bítandi saxaðist á alla hreyfiorku
hennar, þótt allt væri reynt til að
vinna bug á sjúkleika þessum. Haus-
tið 1989 var svo komið að hún gekk
við tvær hækjur og varð þá fyrir því
óláni að detta, er önnur hækjan
skrikaði til í hálku, og braut hún þá
vinstri lærlegginn. Þróttleysi hennar
olli því að komið var fram á vor
áður en greri um heilt. Hún ákvað
því að taka sér sumarfríið snemma
og leita sér hressingar og endurhæf-
ingar í Danmörku, en nota síðari
hluta sumars til að undirbúa flutning
í nýju íbúðina sína, er afhenda átti
fullbúna um haustið. í bréfí frá
Kaupmannahöfn segir hún fríið dá-
samlegt og hún sé orðin svo dugleg
agð ganga, hafí gengið „Strikið" á
enda og þegið heimboð upp á 6. hæð
í lyftulausu húsi. Daginn fyrir heim-
ferðina datt hún enn á ný og braut
aftur sama legginn. Nálega 3 vikum
síðar, er læknar á Sundby-hostpial
töldu óhætt, var hún flutt heim á
bæklunardeild Landspítalans 23. júlí
1990. Það var langt liðið á október
er hún gat loks farið að stíga í fót-
inn á ný. Eitt sinn er hún var að
æfa sig í göngugrind, leið snögglega
yfír hana svo hún datt og sneri veika
fótinn undir sér og braut þá bæði
fótlegg og sköflung. Það var komið
að jólum áður en hún gat komist um
í hjólastól og nýju íbúðina sína leit
hún ekki augum fyrr en eftir ára-
mót. En mikið var hún þá glöð og
ánægð. Draumaíbúðin beið hennar
og nú varð það keppikefli að komast
í endurhæfíngu á Reykjalund og
síðan heim hið allra fyrsta.
Það átti að fagna þessum áfanga
og tímamótum með veglegri móttöku
á nýja heimilinu á sextugsafmæli
hennar 26. mars sl. Hún var með
allan hugann við undirbúninginn og
hlakkaði svo mikið til að taka á
móti gestum sínum, en á síðustu
stundu varð að fresta öllum veislu-
höldum, er heilsan enn á ný brást
henni og varð mjög erfítt um andar-
dráttinn. Hún var í skyndi flutt á
gjörgæslu og sett í öndunarvél. Voru
nú öll tiltæk ráð reynd, en ósjálfráða
taugakerfið var nú alveg að gefa sig
og líkamsorkan fjaraði smám saman
út á næstu vikum. Þann 22. apríl sl.
fékk hún loks hvíldina eftir nálega
15 ára þrotlausa baráttu við ólækn-
andi sjúkdóm.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Gekkst þú með Guði,
Guð þér nú fylgi,
hans dýrðarhnoss þú hljóta skalt.
(V. Briem)
Margir eru þeir sem Auður vildi
þakka samfylgdina, öll frændsystkin,
skóla- og starfsfélajgar, og þá sérs-
taklega starfsfólk Utvarps og Sjón-
varps, er reyndist henni svo vel, svo
og stúkusystur og allir vinir og kunn-
ingjar er of langt er upp að telja.
En svo er það hún Malla, sem eins
og Auður hafði oft á orði „hefur
stjanað við mig alla mina ævi og
aldrei vikið frá mér er þörfin var
mest“. Slíkt er ekki hægt að launa
og þakka sem skyldi, en verður
geymt og aldrei gleymt.
Að lokum færi ég læknum og hjúk-
runarliði Landspítalans innilegar
þakkir fyrir umönnun og hugulsemi
í veikindum hennar.
Bent Scheving Thorsteinsson
Elsku Auður mín er dáin. Það er
erfítt að sætta sig við þá staðreynd,
en ég samgleðst henni að losna úr
slíkum fjötrum sem líkami hennar
var orðinn reyrður í. Auður byijaði
að starfa hjá Utvarpinu sem ungling-
ur að sumrinu og vann þar alla tíð
síðan. Við urðum strax vinkonur er
ég hóf þar störf. Þá var Útvarpið í
Landsímahúsinu við Austurvöll í litlu
húsnæði. Þröngt var setið en mikið
var það gott fólk sem vann þar.
Margar eru minningarnar um afmæl-
in, ferðalögin og árshátíðirnar allt
sem við upplifðum saman, þessi fá-
menni hópur sem starfaði hjá út-
varpi landsmanna. Ekki átti Auður
síst þátt í að allt varð svona skemmti-
legt. Ekki voru kynni okkar löng er
ég var komin heim á Öldugötu 17
til foreldra hennar Guðrúnar Sveins-
dóttur og Óskars Þórðarsonar lækn-
is. Þar var mikil hjartahlýja og kær-
leikur sem umvafði vini Áuðar, sem
enginn getur gleymt. Þegar Auði var
falið að verða fyrsti auglýsingastjóri
Sjónvarpsins fannst mér mín tilvera
breytast við að hún flytti inn á
Laugaveg. Allt var tengt Auði, fara
saman í kaffi, verða samferða úr
vinnunni o.fl. Auður fór nokkra mán-
uði til írlands að læra áður en sjón-
varp hófst og mörg bréf voru skrifuð
á meðan.
Á heimili Auðar og Möllu var mjög
gestkvæmt og gestrisni mikil. Þegar
Auður talaði um bróðurböm sín
fannst mér alltaf eins og hún væri
að tala um bömin sín, umhyggjan
var slík.
Ég vissi alltaf að Auður var vel
gerð manneskja, þvílíkt hugrekki og
kjarkur í svo langvarandi og þung-
bærum veikindum. Hvernig hún
horfðist í augu við veruleikann öll
þessi ár. Það er mikill lærdómur að
fylgjast með því svo náið sem ég
hefi gert. Við töluðum svo oft um
hvað biði okkar er við fæmm héðan
af jörðinni. Ég veit að Auðar bíður
svo fallegt og gott. Hún var svo sann-
ur vinur og gaf svo mikið af sjálfri
sér, alltaf að hugsa um velferð ann-
arra. Umhyggja Möllu frænku í veik-