Morgunblaðið - 16.06.1991, Blaðsíða 18

MORGUNBLAÐIÐ
Dægurlagaspekingar Rásar 2 gramsa í plötusafninu.
Islenskt sumar
ríkjandi á Rás 2
ÍSLENSKT tónlistarsumar hefst 17. júní á Rás 2. í tvo mánuði verð-
ur íslenskri tónlist haldið á lofti og geta hlustendur beðið um ís-
lensk óskalög, bæði gömul og ný. Einnig munu íslenskir tónlistar-
menn leika í beinni útsendingu við og við í sumar, auk þess sem
bryddað verður upp á ýmsum nýjungum og breytingar gerðar á
hefðbundnum dagskrárliðum rásarinnar.
Stefnan er að helmingur tónlist-
arflutnings í dagsútvarpinu
verði af íslenskum toga spunnin
meðan á þessu átaki stendur," seg-
ir Stefán Jón Hafstein, dagskrár-
stjóri Rásar 2. í sambandi við ís-
lenska tónlistarsumarið munu ís-
lenskir tónlistarmenn líta inn í
hljóðstofu með óreglulegu millíbili
og leika fyrir hlustendur í beinni
útsendingu. í lok júní er svo ætlun-
in að efna til stórtónleika sem út-
varpað verður frá.
Nokkrar breytingar hafa orðið á
dagskrá Rásar 2 í sumar. Reynt
hefur verið að gefa helgardagskrán-
um léttara yfirbragð með nýjum
dagskrárliðum og breyttum áhersl-
um auk þess sem ýmsar nýjungar
verða á ferðinni í miðri viku.
Á laugardagsmorgnum hefur
hafið göngu sína nýr dagskrárliður
er ber nafnið „Allt annað líf“, und-
j'r stjóm Gyðu Drafnar Tryggva-
dóttur. Er þetta blandaður þáttur í
léttari kantinum með tónlist og við-
tölum.
Þátturinn „Níu-fjögur“ stendur,
eins og nafnið gefur til kynna frá
klukkan níu til íjögur á virkum
dögum. Þátturinn, sem kom til sög-
unnar í haust, hefur verið hresstur
við og gefinn sumarblær. Þar er
farið á kreik vítt og breitt um land-
ið, ýmsir staðir kynntir og spúrning-
ar sem þeim tengjast lagðar fyrir
hlustendur. Það sem af er hefur
þessi nýbreytni notið mikilla vin-
sælda og ætlunin er að halda þessu
áfram fram eftir sumri, segir Stefán
Jón Hafstein í samtali við Morgun-
blaðið.
Dægurmálaútvarpið og morgun-
þátturinn munu í auknum mæli leita
efnis út fyrir veggi útvarpshússins
og fara í ferðir út á land. Veiðihorn-
ið vaknar til lífsins á þessum tíma
og verður nú aukin áhersla lögð á
silungsveiði, þannig að tómstunda-
veiðimenn finna þar eflaust einnig
ýmislegt við sitt hæfi.
Pistlahöfundar eru margir á
snærum rásarinnar. Þeir rabba um
allt milli himins og jarðar einhvern
tímann milli klukkan 8 og 9 á
morgnana, auk þess sem síðdegis-
útvarpið sendir vel valda pistla.
Meðal höfunda eru Stefán Ólafsson,
8 ára, og Oddný Sen með „furðu-
sögur úr daglega lífinu“. Fréttarit-
arar erlendis sjá um fréttatengt
efni og Pétur Blöndal fer með fjár-
málapistla á morgnana.
FJOLMBÐLAR „SUjSlNUDAG.UR 16. JÚNI 1991
Byggja 4000 manns af-
komuna á fjölmiðlum?
■ Samkvæmt varfærinni athugun hafa a.m.k. 1.500
Islendingar fullt starf hjá fjölmiðlafyrirtækjum og
að auki eru ekki færri en 2.000 manns sem hafa
hlutastörf í tengslum við fjölmiðla
Á fjölmiðlabyltingunni eru margar hliðar. Eftir því sem valkostum
hefur fjölgað og lestur, áhorf og hlustun aukist þá hefur því fólki
sem starfar við fjölmiðla fjölgað jafnt og þétt. Lausleg athugun
hefur leitt í ljós að í kringum eitt þúsund og fimmhundruð íslending-
ar hafa lifibrauð af fjölmiðlum og starfsemi sem tengist þeim. Ef
við gefum okkur að hér á landi byggi rúmlega tveir og hálfur ein-
staklingur afkomu sína á hverju launuðu starfi þá framfleyta fjöl-
miðlar nærri fjögur þúsund íslendingum, en það eru fleiri en ibúar
ísafjarðarkaupstaðar.
Alíka margir vinna við dagblöð-
in eins og ljósvakamiðlana,
ef treysta má upplýsingum sem
fengust frá fjöl- ________________
miðlafyrir-
tækjunum, en
þær voru allar
látnar í té með
fyrirvara.
Hjá Morgun-
blaðinu vinna um 270 manns og
eru það talsvert færri en oft áður.
Að auki eru hátt á annað
þúsund manns í hluta-
störfum og má td. nefna
fréttaritara um allt land,
sem eru á annað hundrað,
umboðsmenn og blaðburð-
arfólk, en á höfuðborgar-
svæðinu er það á höndum
nærri 600 manns að koma
blaðinu til áskrifenda.
Á DV eru um 150 fastir
starfsmenn. Að auki koma
Ijölmargir aðrir við sögu
hjá blaðinu líkt og hjá
Morgunblaðinu, þó svo að
tölur séu allar lægri.
Starfsmenn annarra dag-
blaða eru talsvert færri.
Áætlaður fjöldi starfsfólks
á Tímanum, Degi á Akur-
eyri, Þjóðviljanum og Al-
þýðublaðinu er í kringum
120. Af þessu má sjá að
a.m.k. 550 manns hafa
viðurværi sitt fyrst og
fremst af dagblöðum.
Hjá Ríkisútvarpinu
vinna a.m.k. 360 manns.
Þarna er um starfsmenn
Sjónvarps, útvarps-
rásanna beggja og svæðis-
stöðvanna að ræða. Við
dagskrárgerð starfar síð-
an vænn hópur fólks og
að auki má nefna að Póst-
ur og sími hefur alfarið
með dreifikerfi RÚV að
gera og skapar það ófá
ársverkin.
Á Stöð 2, Bylgjunni og
Stjömunni fá 155 starfs-
menn laun mánaðarlega og að
auki fá einhveijir tugir einstakl-
inga reglulega verktakagreiðslur
_______________ frá fyrirtækinu.
BAKSVIÐ
eftirÁsgeir Fridgeirsson
A þessum einka-
stöðvum starfa
því um 200
manns. Að
starfsmönnum
litlu útvarps-
stöðvanna, Aðalstöðvarinnar og
Effemm, meðtöldum, þá má ætla
Blaða- og fréttamenn eru einungis toppurinn á
fj ölmiðlaísj akanum
að hátt í 600 manns starfi við ljós-
vakamiðlana.
Eífitt er að meta fjölda þeirra
sem starfa við útgáfu tímarita og
héraðsfréttablaða á íslandi því
fjölmörg þeirra eru unnin af ein-
um eða örfáum einstaklingum.
Starfsmenn stærstu útgáfufyrir-
tækjanna, Fróða hf. (gefur m.a.
út Mannlíf, Nýtt líf, Fijálsa versl-
un og Sjávarfréttir), Iceland Revi-
ew, (gefur út samnefnt tímarit
auk Atlantica og News From Ice-
land), Ófeigs hf. (Heimsmynd) og
útgáfufyrirtæki Vikunnar og
Samúels, eru nálægt 100.
Samtök íslenskra auglýsinga-
stofa telja að a.m.k. 200 manns
starfi hjá fyrirtækjum innan vé-
banda samtakanna. Að auki eru
starfandi a.m.k. tvö kynningar-
fyrirtæki og þar fyrir utan starfa
margir sjálfstætt að ýmsu
sem tengist kynningum og
auglýsingum. Á þessu
sviði fjölmiðlunar starfa
því eitthvað á þriðja
hundrað manns.
Af þessu má sjá að um
1.500 manns hafa því sem
næst fullt starf við fjöl-
miðla eða starfsemi sem
tengist þeim, en það eru
fleiri en sem starfa við
stóriðju hér á landi. Eins
og hér hefur komið fram
þá gegna fjölmargir hluta-
störfum á þessu sviði og
eru það áreiðanlega yfir
2.000 einstaklingar.
Hér í þessari samantekt
eru þeir ekki taldir sem
starfa við bókaútgáfu ein-
vörðungu eða prentun,
nema á dagblöðum, né
heldur starfsmenn mynd-
mótafyrirtækja eða kvik-
myndafyrirtækja. Þeir
sem starfa við hljóm-
plötuútgáfu eru heldur
ekki taldir með. Allir þess-
ir aðilar vinna þó náið með
fjölmiðlum og erlendis hef-
ur skapast hefð fyrir því
að setja þá undir sama
hatt og starfsmenn fjöl-
miðlafyrirtækja. Væru all-
ir þessir aðilar taldir með
yrði heildartalan mun
hærri og væri þá með
sanni hægt að tala um
menningarlega stóriðju.
Hafskipsmálið in memoriam
Hæstaréttardómurinn
í Hafskipsmálinu
vekur heldur daprar
minningar um fjölmiðlafár,
sem leiddi til þess að sam-
keppni einstaklingsfram-
taksins í flutningúm á sjó
endað í gjaldþroti og girni-
legustu bitarnir í munni
risans. í morgunsárið,
nokkrum mánuðum síð'ar,
voru svo nokkrir úr forýstu-
sveit íslensks viðskiptalífs
gripnir eins og ótíndir
glæpamenn á heimili sínu
og settir í margra vikna
gæsluvarðhald. Nú er loka-
niðurstaða dómskerfisins sú,
að þrír skuli sæta skilorðs-
bundnu fangelsi og einn
greiða sekt í ríkissjóð fyrir
sína túlkun á lögum um end-
urskoðun.
Hæstiréttur er endastöð í
dómskerfí lýðræðisríkis og
hans úrskurði verður ekki
áfrýjað. Eg er ekki löglærð-
ur maður, en meðferð rann-
sóknar- og dómkerfisins á
Hafskipsmálinu er í mínum
augum svartur blettur og
hefúr jafnvel verið lýst
sem nornaveiðum.
Eg var fréttastjóri Sjón-
varpsins^ er Helgarpósturinn
sálugi hóf þessar veiðar. Ég
mán glöggt eftir því hvernig
fjölmiðlafárið magnaðist
dag fra'degi uns við stóðum
yfir flaki fyrirtækisins eins
og það lægi í fjörunni í logni
eftir fárviðri.
Það var ég sem sendi Sig-
urveigu Jónsdóttur í viðtal
niður á höfn, þar sem Ragn-
ari Kjartanssyni stjórnar-
formanni var stillt upp á
kæjanum og krafínn svara
við því hvort Hafskip væri
gjaldþrota. Hann sagði stöð-
una vera erfíða, en fjarri því
að gjaldþrot væri yfirvof-
andi. Þessu vildi enginn fjöl-
miðill trúa og allir börðust
upp á líf og dauða við að
fínna nýja fleti, sem gætu
sannað gjaldþrotið. Það ræð-
ur enginn við slíkt ofurefli,
mér er til efs að nokkurt
fyrirtæki í landinu gæti stað-
ist algera fjölmiðlaárás, eins
og Hafskip varð fyrir.
Nú virðist mér það al-
mennt álit manna, að Haf-
skip hafí aldrei verið gjald-
þrota, heldur gert gjald-
þrota. Ef svo er, hvers vegna
tekur ekki einhver blaða-
maður sig til og rannsakar
það ofan í kjölinn, skrifar
greinaflokk eða bók? Þegar
þetta ber á góma verða
menn niðurlútir, hrista höf-
uðið og segja „það hefur
ekkert upp á sig“. Eru ekki
til í landinu ungir, vel
menntaðir og áræðnir sagn-
fræðingar, sem geta farið
ofan í kjölinn í málinu, með
stuðningi og styrk frá einka-
framtakinu? Kannski er
verkefnið of risavaxið og
viðkvæmt. Það kynni að
snerta einhver kaun.
En hvað með mennina,
sem Sjónvarpið sýndi myndir
af, þegar þeir voru leiddir
til yfirheyrslu eins og stóraf-
brotamenn. Hvað með bank-
astjórana, sem hröktust úr
starfi undir ákæru, en voru
allir sýknaðir? Hvað með al-
þingsmanninn, sem varð að
svipta sig þinghelgi til að
dómskerfið kæmist að hon-
um, vegna þess að hann var
þingkjörinn til að gegna
stöðu bankaráðsformanns?
Getum við með sanni sagt
að dómskerfið hafi gengið
götuna til góðs? Hver er af-
raksturinn? Samtals 19
mánaða skilorðsbundnir
fangelsisdómar og fimm-
hundruðþúsund kall. Er
þetta réttlætið, sem kerfið
býður upp á?
Það þýðir víst ekki að
deila við hæstaréttardóminn,
en spurningin er, hvað geta
menn lært af þessu öllu sam-
an? Ég óttast því miður að
dýrkeypta lexían muni
gleymd, er fjölmiðlar fínna
næst lykt af blóði. Kjarni
málsins er nefnilga sá að í
hinni hörðu samkeppni fjöl-
miðlanna æsir hver annan
upp til fullnægja óseðjandi
fréttahungri alinennings.
Tökum Náttúrulækninga-
heimilið í Hveragerði sem
dæmi um nýjasta fjölmiðlaf-
árið. Þetta hefur dunið á
okkur undanfarnar vikur, án
þess að nokkur maður skilji
um hvað malið snýst. Hálf
þjóðin hefur verið þarna í
góðu yfirlæti síðustu ára-
tugi. Étið sitt gras og slapp-
að af með sjoppuferðum í
nágrenninu. Þetta hafa verið
grasalækningar upp á gamla
mátann, sem allt í einu
flokkast undir kukl og þaðan
af verra. Ég hef enn ekki
séð nein sakarefni, enginn
hefur verið handtekinn og
þrátt fyrir allt fárið viðrist
niðurstaðan engin. Þegar
þetta birtist lesendum
Moggans, verða allir búnir
að gleyma Hveragerði og
Hafskipsmálinu líka og eitt-
hvað nýtt komið á forsíður
eða fyrstufréttalista ljósvak-
amiðlanna. Við því er víst
ekkert að segja en það er
hægt að vona að þjóðin eigi
ekki eftir að lifa annað Haf-
skipsmál.
Ingvi Hrafn
Jónsson