Morgunblaðið - 25.07.1991, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 25. JÚLÍ 1991
13
frekari samdráttur er boðaður. Ég
held að nauðsynlegt sé að reyna
með öllum tiltækum ráðum að
tryggja að fiskvinnslan í landi verði
fyrir sem minnstri skerðingu, vegna
minnkandi afla. Okkur vantar meira
hráefni og því kemur allur sam-
dráttur sér ákaflega illa. Ég held
að Aflamiðlun þurfí enn frekar að
gæta að sér í úthlutunum en hingað
til, verði raunin sú að aflamagn
næsta árs verði verulega skert,“
segir Arnar.
Arnar segir að ferskfiskútflutn-
ingur frá Vestmannaeyjum hafi
dregist verulega saman í ár, en þá
hafi það gerst í nokkrum mæli að
Eyjabátar sem áður hafi sett tals-
vert mikið í gáma hafi siglt á mark-
aðina í Reykjavík og á Suðurnesjum
með afla sinn. Af þeim sökum telji
margir að þess meiri ástæða sé til
að koma á fót öflugum fískmarkaði
í Eyjum og laða þannig heimabáta
til þess að landa fremur þar. Slíkt
sé tvímælalaust til mikilla hagsbóta
bæði fyrir þjónustuaðila í Eyjum
og fyrir fiskvinnsluna.
Beinn útflutningskostnaður
á kíló 30 krónur
Arnar segir að beinan kostnað á
kílóverð við gámaútflutning megi
áætla um 30 krónur. Þá eigi eftir
að reiktia með 15 til 20% kvóta:
skerðingu og 8 til 10% yfírvigt. í
það heila tekið megi því áætla að
útflutningskostnaður sé á milli 45
og 50 krónur. Því segir hann eðli-
legt að þegar markaðsverð hér og
erlendis sé borið saman dragi menn
45 til 50 krónur frá kílóverðinu
erlendis til þess að fá raunhæfan
samanburð. Óllu erfiðara sé að gera
raunhæfan samanburð þegar siglt
sé með aflann. Þá segi þeir sem
sigla, ég kaupi olíuna úti á mun
lægra verði en hér, kosturinn er
ódýrari þar en hér, ég nota ferðina
og fer með bátinn í slipp, sem er
ódýrara en hér, og þar fram eftir
götunum.
„Það segir sína sögu að útgerðar-
mennimir sjálfir og eigendur bát-
anna eru mikið famir að gera svona
samanburð, fyrst þeir eru farnir að
landa í þessum mæli á mörkuðum
á Suð-vesturhominu í stað þess að
senda fiskinn út í gámum,“ segir
Amar.
Þeir litlu gera það gott
Nú er það síður en svo þannig í
Vestmannaeyjum að allt sé á heljar-
þröm í sjávarútveginum. En það er
staðreynd að stóru fyrirtækin, með
gríðarlega fjárfestingu að baki,
skuldsett úr hófi, beijast í bökkum
eða munu við óbreytt ástand beij-
ast í bökkum innan tíðar. Þeir sem
gera það virkilega gott í útgerð og
vinnslu eru litlu einkaframtakskarl-
arnir - karlar með einn bát og með
litla fiskverkun. Þeir sem geta rek-
ið sinn bát, sína vinnslu, sinn gám
sjálfir með fjölskyldu sinni og hafa
ekki farið út í miklar íjárfestingar
standa vel í Eyjum.
Fiskmarkaður í Eyjum mun ugg-
laust eitthvað fjölga minni fiskverk-
endum þar, en ekki er augljóst að
hann komi til með að hafa nein
afgerandi áhrif á rekstur, starfs-
hætti og afkomu stærri húsanna.
Eigendur stóru húsanna eru þessar-
ar skoðunar og miða sig þá gjaman
við Granda í Reykjavík, sem fer
með tiltölulega lágt hlutfall af sín-
um afla um markað. í Eyjum er
óvenju hátt hlutfall sjálfstæðra út-
gerðarmanna, en þeir eru á milli
20 og 30 talsins sem eiga og gera
út eigin bát, 20 tonn eða stærri.
Þessir menn yrðu líklega þeir sem
einkum legðu upp og versluðu á
fiskmarkaði í Eyjum.
Sigurður Einarsson segir að það
muni að hluta til byggjast á því
hvort samstaða náist meðal eigenda
stærri fyrirtækjanna í Vestmanna-
eyjum um að skipta á fískmarkaði
í Éyjum, hvort fískiskip fyrirtækj-
anna muni versla á fiskmarkaði.
Vestmanneyingar eru ekki ýkja
hrifnir af hugmyndinni um að allur
fískur fari um markað á íslandi,
en það sjónarmið á stuðning fíjöl-
margra smærri fiskverkenda um
land allt. Gróft áætlað fá Vestman-
neyingar um 50 þúsund tonn af
botnfíski í sinn hlut á ári, en einung-
is um 30 þúsund tonn eru unnin í
Eyjum. Nálægt 20 þúsund tonn eru
flutt út í gámum, siglt með erlend-
is eða seld á mörkuðum á Reykja-
nesi og í Reykjavík. Þetta er það
sem Snæfellingar kölluðu í skýrslu
sinni um sjávarútveg „Glötuð tæki-
færi“. Út frá því sjónarhorni er hlut-
ur „Glötuðu tækifæranna“ hvorki
meira né minna en 40% í Vest-
mannaeyjum.
Hagræði af gámaútflutningi
Sigurður Einarsson segir að
gámaútflutningur fyrirtækjanna
hafí vissulega falið í sér mikið hag-
ræði. Þannig hafí fískvínnslan til
dæmis losnað við karfa og smáfísk.
„Ef þessi útflutningur hefði ekki
verið, þá ættu menn í ennþá meira
basli núna,“ segir Sigurður. Sigurð-
ur segir að ef allur fiskur ætti að
fara um markað, til dæmis í Vest-
mannaeyjum þá þyrfti fyrst að
breyta miklu í landi og auka á sér-
hæfíngu hvers frystihúss. Eitt
þyrfti til dæmis alfarið að vinna
allan ufsa sem kæmi á land, annað
karfa og það þriðja þorsk. Þannig
næðist fram umtalsverð hagræðing
og sérhæfing, „en ég sé þetta nú
ekki í hendi minni gerast“, segir
Sigurður.
Miklir hagsmunir hljóta að vera
í húfí fyrir fískvinnsluna á íslandi
að dregið verði úr útflutningi á
ferskum físki. En þá þarf jafnframt
að huga að atriði sem Vestmanney-
ingar, sem staðið hafa í útflutningi
benda á: Veiðiheimildir Vestman-
neyinga eru svo stórt hlutfall af
heildarafla hvers árs um sig (8-9%),
að fískvinnslufólk í Eyjum annar
einfaldlega ekki öllu þessu magni.
Þeir segja því óraunhæft að tala
um „Glötuð tækifæri" í þessu sam-
bandi, þar sem flytja þyrfti vinnu-
afl í stórum stíl til Eyja, ef vinnslu-
stöðvarnar í Eyjum ættu að full-
vinna allan afla þessarar stærstu
verstöðvar landsins.
andi verður allur rekstur þess til
sóma. En það er ekki gjöf til borg-
arbúa frá neinum öðrum en þeim
sjálfum. Eini gallinn er að þeir voru
aldrei spurðir hvort fjármunir þeirra
yrðu nýttir til þessa húss eða ein-
hvers annars.
Stjórnarformanninum er ef til
vill nokkur vorkunn. Þegar sama
fjölskyldan hefur stjórnað og fram-
kvæmt í sama fyrirtækinu um ára-
tugaskeið, selt því jarðir án þess
að yfirgefa þær, teiknað húsnæði
þess, verið í forstöðu fyrir það og
stjórn þess, þá getur svo farið að
henni finnist hún eiga fyrirtækið
ein. En þannig er það ekki. Og
þetta er alvarlegur hugsanarugling-
ur sem getur alið af sér misskilning
eins og þann að menn fari að gefa
það sem þeir eiga ekki.
Til er fræg saga um mann sem
ruglaðist eitthvað í ríminu og flutti
inn til Johannesar heitins Kjarvals
þegar hann átti í engin önnur hús
að venda. Ekki mun því hafa verið
illa tekið, en eitt sinn þegar hinn
mikli málari kom heim, hafði gisti-
vinurinn gefið gestum og gangandi
þau listaverk sem fyrir voru í vinnu-
stofu meistarans. „Þú ert höfðingi
Möller" var það eina sem húsráð-
anda varð að orði. Svo var ekki
talað meira um það.
Gjöfin frá Hitaveitu Reykjavíkur
til okkar borgarbúa er höfðings-
skapur af sama tagi. Svo er líklega
óþarft að tala meira um það. En
það er alltaf ágætt að hafa hlutina
á réttum stað og prýðilegt að vita
hver gefur okkur hvað, þó ekki sé
nema til þess að við vitum hveijum
við eigum að þakka fyrir okkur.
Höfundur er alþingismnður.
V^terkur og
k/ hagkvæmur
auglýsingamiðill!
ar valið um
Veróib er
> kr/kg, sem /r
ieðalmáltí<>;
Þao fer ekki/á milli mála að / *
lambakjöf á lágmarjiáverði er stórgott
á grilliðf í boði erAðeins nýtf kjöt úr /
hæstugæðaflokkum og þú/getur
tvennskonar niðurhLútun.
ótrúlega lágt, aðéins 486
wk um 150 kr. á mann í m
A Vertu viss um aö eiga
■ lambakjöt á
■ lágmarksverði, því að
m grillveðrið gerir ekki
boð á undan sér.
Nú erhajin útgáfa á uppskrifta-
bœklingum. Nýrbœklingureráœtl-
adurmánadarlega med nýjum og
spennandi uppskriftum að g&msœtum
lambakjötsréttum.
Fyrsti bœklingurinn erkominn út med
gimilegumgrilluppskriftum. Þitt
eintak bidurí næstu verslun.
SAMSTARFSHÓPUR
UM SÖLU LAMBAKJÖTS
UPPSKWFTA-
BÆKUNGAÍt