Morgunblaðið - 03.08.1991, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 3. ÁGÚST 1991
LJÓSMYNDIR
________Myndlist_____________
Eiríkur Þorláksson
Listhúsið Nýhöfn við Hafnar-
stræti hefur nú sett ákveðið met í
íslenskum listheimi, með því að
bjóða upp á tvær ljósmyndasýning-
ar í röð. Ljósmyndun hefur ekki
alltaf átt upp á pallborðið í mynd-
listarflórunni hér á landi, en nú virð-
ist það viðhorf loks vera að breyt-
ast. Þannig hafa verið haldnar
merkar ljósmyndasýningar á Kjarv-
alsstöðum fyrr á þessu ári, bæði á
verkum innlendra ljósmyndara og
erlendra, og nú eru forráðamenn í
Nýhöfn búnir að taka undir þetta
með tveimur sýningum í röð. Og
það er ef til vill jafnmikilvægt, að
þessar tvær sýningar eru gjörólík-
ar, og staðfesta þannig að ljós-
myndun er vítt svið í myndlistinni,
sem gefur listafólki alla þá mögu-
leika sem það kann að vilja nýta sér.
Börkur Arnarson er ungur maður
að árum, en hefur stundað Ijós-
myndun um langt skeið, m.a. sem
blaðaljósmyndari. Síðustu fjögur ár
hefur hann stundað nám í greininni
við College of Printing í London,
og útskrifaðist þaðan nú í vor, en
hefur valið að helga sér starfsvett-
vang þar í borg ásamt nokkrum
skólafélögum sínum. Hann hefur
áður tekið þátt í samsýningum og
samkeppnum, og hefur hlotið viður-
kenningar fyrir verk sín á þeim
vettvangi í nokkrum tilvikum. Sýn-
ingin í Nýhöfn er hins vegar fyrsta
einkasýning hans.
Öll myndllist sveiflast á milli
tveggja áhersluþátta, og listamenn
nota þá vísvitandi til að ná fram
þeim hughrifum sem þeir sækjast
eftir. Þetta eru annars vegar mynd-
efnið sjálft, og hins vegar sú tækni-
lega úrvinnsla, sem notuð er til að
koma því til skila. í hefðbundinni
myndlist í gegnum aldirnar hefur
tæknin þjónað myndefninu og boð-
skap þess; það er síðan ein mesta
breyting listanna á þessarri öld, að
sú hefð hefur verið margbrotin,
jafnt í listmálun, höggmyndagerð
og á öðrum sviðum myndlistar, og
tæknin orðið fullgildur þáttur list-
sköpunar á eigin forsendum.
Hér njóta hinir tækniiegu mögu-
leikar samtíma ljósmyndunar sín
sem aldrei fyrr á sýningu innlends
listamanns. Myndefnið er tilfal-
landi, og því er stillt upp til að þjóna
þeim tæknilegu möguleikum, sem
Börkur leitar eftir að vinna úr. Þetta
gerir hann síðan á mismunandi
Helgi Örn Helgason: Teikning að mynd úr seríunni „Ultra Orbis“.
1991
• •
Helgi Om Helgason
Gallerí einn einn við Skóiavörðu-
stíg er eitt minnsta listhús borgar-
innar, en hefur þrátt fyrir það um
langt skeið tekist að standa fyrir
stöðugu sýningahaldi, þar sem
margt forvitnilegt hefur rekið á fjör-
ur listunnenda. Nú hefur verið birtur
listi yfir væntanlegar sýningar þar
síðari hluta ársins, frá júlí til des-
ember, þannig að fólk getur þegar
kynnt sér hvað er fram undan. Það
mættu fleiri sýningarstaðir birta
gestum sýnum lista af þessu tagi,
sem auðveldar fólki mjög að fylgjast
með listflórunni.
Nú fer senn að ljúka fyrstu sýn-
ingunni á þessum nýja lista, en nú
stendur yfir sýning á verkum ungs
listamanns, Helga Arnar Helgason-
ar, sem hann nefnir einfaldlega
„Myndir/„Pictures.
Helgi Örn stundaði nám í Mynd-
listar- og handíðaskóla íslands á
fyrri hluta þessa áratugar, en hefur
síðustu ár verið búsettur í Svíþjóð.
Þar hefur hann haidið nokkrar
einkasýningar og tekið þátt í sam-
sýningum, en þetta mun í fyrsta sinn
sem hann heldur sýningu hér á
landi.
í viðtali í tilefni af sýningunni
kemur fram, að myndirnar á sýning-
unni Séu allar sprottnar upp úr
skissubók, þ.e. upp úr teikningum
sem hafa sprottið fram á ferðalög-
um. Úrvinnslan ber því hins vegar
öll merki, að listamaðurinn ber mikla
virðingu fyrir miðlinum, og hvernig
hann birtist. Hann hefur valið að
hafa allar myndirnar á sýningunni
í sömu stærð, allar smáar.
Stór málverk stökkva á móti
áhorfandanum, þrýsta sér inn í hans
rými og reyna að gleypa hann í sig.
Smáar myndir laða gestinn hins veg-
ar að sér — hann þarf næstum að
reka nefið í þær til að fá notið þeirra
litbrigða/forma og myndbyggingar
sem þar er að finna. Þó að mismun-
andi viðfangsefni kalli á breytilegar
stærðir, má almennt segja að hið
stóra sé merki sjálfsöryggis (jafnvel
sjálfumgleði) en hið smáa sé rammi
hógværðarinnar.
I þessum smáu myndum hefur
Helgi Örn skapað fíngert jafnvægi
skýrra fonna, þar sem samspil lita
og tóna er oft skemmtilegt og mark-
visst, sem er ekki auðvelt jafnvægi
í jafn smáum fleti. Litir eru tærir,
og því stækka verkin í huganum,
þegar áhorfendur lúta að þeim til
að njóta sem best. Mörg af þessum
smáu málverkum bera nöfn sín í sér
á einn eða annan hátt, á meðan
önnur skapa tákn eða sterka ímynd.
„Nostalgi" (nr. 13) er þannig mynd-
ræn minning, en „Af jörðu" (nr. 11)
ímynd endurnýjunar lífsins, eggsins.
Serían „Ultra Orbis" (Utan
hringsins) gengur út frá ákveðnum
formum, sem leika mjög vel saman,
t.d. í nr. 16. Fleiri verk mætti nefna,
t.d. „Sjálf-mynd“ (nr. 4), sem leikur
á dtjúgan hátt með litinn í kringum
einfalda útlínu.
í heild er þessi fyrsta sýning
Helga Arnar Helgasonar ánægjuleg
frumraun. Það er listamanninum
einnig til sóma að hafa tekið saman
örlitla sýningarskrá, þar sem er að
fínna bæði teikningar og texta, sem
skýrir nokkuð viðhorf hans til listar-
innar. Allt slíkt er listunnendum
hjálp við að fóta sig í síbreytilegum
og fjölskrúðugum listheimi. Eftir að
hafa séð þessar smámyndir er hins
vegar næsta ósk að sjá hvernig
vinnubrögð Helga njóta sín á stærri
flötum og sviðum, en það munu
væntanlega verða viðfangsefni sýn-
inga framtíðarinnar.
Sýningu Helga Arnar Helgasonar
í Gallerí einn einn lýkur sunnudaginn
4. ágúst ;
Börkur Arnarson: Tölvuunnin „collage“-mynd.
hátt í þeim myndaflokkum, sem
hann hefur sett upp í Nýhöfn.
Grafíktæknin er sterkur þáttur í
sumum myndanna, og gerir áferð-
ina alls ólíka hefðbundnum ljós-
myndum, eins og sést t.d. í verkum
nr. xiv-xviii. Einnig hefur Börkur
gert tilraunir með að prenta mynd-
irnar á ýmislegt fleira en ljós-
myndapappír, t.d. léreft, silki, kopar
og vatnslitapappír, og kemur það í
flestum tilvikum vel út vegna þess
samræmis sem er milli myndar og
vinnslu. Tölvuvinnsla kemur við
sögu í a.m.k. einum myndaflokkn-
um, þar sem skeytt er saman súlum
af ólíkum stíltegundum (dórískum,
jónískum, kórinskum o.fl.) þannig
að þær virðist standa hlið við hlið
í sömu byggingu; stílfræðilegur
ómöguleiki, sem Börkur gerir að
eðlilegasta hlut í heimi með góðri
úrvinnslu.
Sá flokkur mynda sem vekur
mesta athygli gesta er án efa mynd-
ir nr. i-vii, sem eru í sterklegum,
tvöföldum stálrömmum. Öll úr-
vinnsla er í samræmi_ við vísbend-
ingar myndefnisins. í einni mynd
heldur maður á pensli (sú er prent-
uð á léreft og yfirmáluð að hluta),
og í annarri heldur hann á kyndli
(sú er prentuð á tréplötu, sem er
brennd að hluta). Myndirnar eru
málaðar, barðar, brenndar, brotnar,
rispaðar, skornar og slett á þær,
allt eftir því sem ímyndin gefur til-
efni til, og úrvinnslan gerir þetta
að eðlilegum hluta myndanna.
Hið tæknilega yfirbragð sýning-
arinnar bendir til að Börkur Árnar-
son hafi stundað sitt nám vel, og
leggi mikið upp úr að kynnast
möguleikum miðilsins sem best. Það
verður ekki annað sagt en frum-
raunin takist vel, og veki mikinn
áhuga, þar sem ljósmyndir af þessu
tagi hafa ekki sést mikið í íslenskum
sýningarsölum. Ljósmyndun er að
ryðja sér braut sem fullgild grein
myndlistar hér á landi, og þessi
sýning reisir myndarlega vörðu á
þeirri leið.
Sýning Barkar Arnarsonar í
listasalnum Nýhöfn stendur til
fimmtudagsins 8. ágúst.
________________________tQnriM mÉD
Umsjónarmaður Gísli Jónsson 600. þáttur
Mitt verk er, þá ég fell og fer,
eitt fræ, mitt land, í duft þitt grafið,
mín söngvabrot, sem býð ég þér,
eitt blað í ljóðasveig þinn vafíð.
En innsta hræring hugar míns,
hún hverfa skal til upphafs síns,
sem báran-endurheimt í hafið.
(Einar Benediktsson, 1864-
1940, Stefjahreimur.)
„Hem var hingað sendur einn
svenskur maður að nafni
Fridrich Wilhem Hastfer og bar-
ón að 'ætt, hafði með sér 10
engelska hrúta og átti að inn-
kaupa hér innlendar ær upp á
kongl. reikning til að forplanta
með þá fínu fjárart í landinu.
Hann útvaldi sér að setjast niður
á Vatni fyrir sunnan og var þar
gjört þetta sauðabú, sem kallað-
ist sehæfferie. Byggðu menn þar
stofu með sæmilegum herbergj-
um fyrir þennan góða mann, en
hann sat í millitíð á Bessastöðum
(hvör garðu þá var nær í eyði).
So var og byggt eitt stórt fjár-
hús, sem kostaði og meira en
flestar kirkjur. Þiljað hvolf og
gólf. Þessi barón var mikið stór-
menni að vexti, so hér finnast
færri slíkir. So var og meint
hans kraftar færu þar eftir, en
í fasi og framgöngu var hann
rétt hægur og einfaldlegur.
Lærður var hann og hafði víða
reist, verið í stríðslogum og öðr-
um hættusömum ferðum. Hann
hafði út hingað konu sína, sem
sögð var ein svensk dame af
aðli og var 2 vetur hér í landi
við litla heilsu og kunni lítt við
sig, fór síðan út aftur og lifði
ei lengi, en b(arón) Hastfer var
hér að vísu 4 ár, gjörði síðan
utan lands eitt mátulegt skrif
um þann íslenzka fjárafla og
talar mjög skikkanlega lands-
fólkinu til þar inni, en hvörsu
vel sem allt þetta var bestillt,
þá fylgdi þar með engin lukka
í það sinn, því þeir síðustu fram-
andi hrútar, sem eftir hans for-
lagi voru hingað innsendir, voru
forspilltir af kláða og meinast,
að hafi í sér fært þá skaðlegu
fjárpest, sem síðan gengið hefur
yfir 3 fjórðunga landsins og er
hin stærsta landplága, sem hér
hefur nokkurn tíma uppáfallið.“
(Sveinn lögmaður Sölvason,
1722-1782.)
Öreign þína
lát þér eigi gera
harðan hugtrega.
Minnstu þess,
er þig mððir bar,
svo að þér fylgdi ekki fé.
Litlu láni
fagni lýða hver
og hafi eigi metnað mikinn.
í litlum polli
haldast lengi skip,
er síðan biýtur hregg í hafi.
(Hugsvinnsmál, þýdd úr lat.,
líkl. 13. öld.)
Presturinn reynir að malda í mó,
en mjög eru skoðanir loðnar.
Menn gifta sig ekki og gamna sér þó,
en guð snýr sér undan og roðnar.
(Egill Jónasson (1899-1989),
ferskeytla þríliðuð.)
Látum dauða dauða grafa,
Drottinn mælti eitthvert sinn.
Mér er sem ég sjái hann afa
sáluga með jámkarlinn.
(Jón Bjarnason frá Garðsvík, f.
1910.)
Mín er bænin mikið heit.
Mokaðu snjó úr hlíðarkinn
• svo að hjörð mín hafi beit.
0g hamastu nú drottinn minn!
(Ólafur Sigfússon, 1920-1987,
gagaraljóð.)
„Eigi skulu þér dæma svo að
þér verðið eigi dæmdir. Því að
með hveijum dómi þér dæmið,
munu þér dæmdir verða. Og með
hverri mælingu þér mælið mun
yður endurmælt verða. En hvað
sér þú ögn í auga bróður þíns,
og að þeim vagli, sem er í sjálfs
þíns auga, gáir þú ekki? Eða
hverninn dirfist þú að segja
bróður þínum: Bróðir, leyf að
ég dragi út ögnina af auga þínu?
Og sjá, að vagl er þó í sjálfs
þíns auga. Þú hræsnari, drag
fyrst út vaglinn af þínu auga,
og gef þá gætur að, að þú fáir
út dregið ögnina af þíns bróðurs
auga.
Eigi skulu þér gefa hundum
hvað heilagt er, og varpið eigi
heldur perlum yðar fyrir svín svo
að eigi troði þau þær með fótum
sér og að snúist þau og yður í
sundur slíti.
Biðjið, og mun yður gefast,
leitið og munu þér finna, knýið
á, og mun fyrir yður upplokið.
Því að hver eð biður, hann öðl-
ast, hver eð leitar, hann finnur,
og fyrir þeim eð á knýr, mun
upplokið. Eða hver er þann
mann af yður, sá, ef sonurinn
biður hann um brauð, að hann
bjóði honum stein? Elligar, ef
hann biður um fisk, að hann
bjóði honum þá höggorm. Því
ef þér, sem þó eru vondir, kunn-
ið að gefa góðar gjafir sonum
yðar, miklu meir mun yðar fað-
ir, sá á himnum er, gefa þeim
gott er hann biðja. Því allt hvað
þér viljið mennirnir gjöri yður,
það skulu þér og þeim gjöra.
Því að þetta er lögmálið og spá-
mennirnir."
(Mattheus 7, Oddur Gottskálks-
son, d. 1556, þýddi.)
Vei þeim dómara, er veit og sér
víst hvað um málið réttast er,
vinnur það þó fyrir vinskap manns,
að víkja af götu sannleikans.
Pílatus keisarans hræddist heift,
ef honum yrði úr völdum steypt.
Þetta sem helst nú varast vann,
varð þó að koma yfír hann.
(Hallgrímur Pétursson 1614-74,
Passíusálmar: (27,5-6).)
Það er hörmung hvað heitt er í Lima,
í húsunum sést varla skíma,
því flest eru án glugga
til að fá einhvern skugga,
og menn fara ekki út, nema í síma.
Það er vont að fá fréttir í Varsjá.
Að vísu sést Moskva í fjarsjá,
en þar hafa ekki enn
fundist heilvita menn
sem hægt væri að leita sér svars hjá.
(Jóhann S. Hannesson (1919-
1983).)