Morgunblaðið - 26.11.1991, Page 24

24
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 26. NOVEMBER 1991
1
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 26. NÓVEMBER 1991
25
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúarritstjóra
Fréttastjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Árvakur h.f., Reykjavík
Flaraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Björn Vignir Sigurpálsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðal-
stræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122. Áskriftar-
gjald 1200 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 110 kr. eintakið.
Sambandsfyrirtæki
á hlutabréfamarkaði
Það sætir talsverðum tíðind-
um í íslensku viðskiptalífi
að Samband ísl. samvinnufélaga
hefur lýst því yfir, að í undirbún-
ingi sé á næstunni að selja stór-
an hlut í skipafélagi þess, Sam-
skipum hf., á fijálsum markaði.
Jafnframt hefur verið greint frá
því, að aflétt hafi verið öllum
hömlum á hlutabréfaviðskiptum
í þremur öðrum hlutafélögum
Sambandsins^ Miklagarði hf.,
Jötni hf. og íslenskum skinna-
iðnaði hf. með það fyrir augum
að undirbúa sölu hlutabréfa í
þessum félögum á almennum
markaði.
Sú ákvörðun forsvarsmanna
Sambandsins að breyta helstu
deildum þess í sex sjálfstæð
hlutafélög og undirbúa sölu
hlutabréfa í fjórum þeirra á al-
mennum markaði markar á
margan hátt tímamót í íslenskri
atvinnusögu. Ekki eru mörg ár
frá því að litið var á Samband
íslenskra samvinnufélaga sem
helsta einokunarhring íslensks
atvinnulífs. I skjóli félagsforms-
ins, pólitískrar aðstöðu og
margvíslegra forréttinda teygði
fyrirtækið anga sína út um allt
þjóðfélagið og neytti aflsmunar
í samkeppninni við einkaaðila
þegar þvi var að skipta.
Forsvarsmenn Sambandsins
gættu hins vegar ekki að sér
og á nokkrum árum hafði
rekstrarumhverfið gjörbreyst
með háum raunvöxtum og
harðnandi samkeppni. Það segir
ef til vill sína sögu, að þrjú af
þeim fjórum félögum, sem nú
er ætlunin að setja á almennan
markað með hlutafjársölu, þ.e.
Samskip, Mikligarður og Jöt-
unn, eru einmitt stofnuð upp
úr þeim deildum Sambandsins
sem samkeppnin brann þá hvað
heitast á. Má því ætla að for-
svarsmenn Sambandsins telji
þau best til þess fallin að spjara
sig í ríkjandi samkeppni mark-
aðarins. Þau tvö fyrirtæki sem
áfram bíða í 'festum sem lokuð
hlutafélög, íslenskar sjávaraf-
urðir hf. og Goði hf., eru sprott-
in upp úr þeim deildum Sam-
bandsins sem búið hafa um sig
í tiltölulega vernduðu umhverfi
landbúnaðar og sjávarútvegs.
Guðjón B. Olafsson, forstjóri
Sambandsins, lét þau orð falla
í viðskiptablaði Morgunblaðsins
nýlega, að Sambandið hafi ekki
hug á að eiga meirihluta í þeim
fjórum félögum sem um ræðir
nema rétt meðan þau séu að
vaxa úr grasi. Ómar Jóhanns-
son, framkvæmdastjóri Sam-
^kipa, sagði við'samá tðékifæri,
að meirihlutaeignaraðild eins
aðila ætti ekki við í þeim rekstri
sem Samskip_ er í, eins og nú
háttar. Segir Ómar að markaður
Samskipa í skipaflutningum nái
orðið langt út fyrir samvinnu-
hreyfinguna, þannig að einung-
is um 30-40% tekjumyndunar
Samskipa komi frá samvinnu-
hreyfingunni en 60-65% frá hin-
um almenna markaði. Þetta
segir meira en mörg orð.
Það var áreiðanlega erfið og
sársaukafull ákvörðun fyrir
marga samvinnumenm, þegar
ráðist var í endurskipulagningu
Sambandsins með því að leysa
það upp í grunneiningar sínar,
hverfa frá samvinnurekstri í
veigamiklum atriðum og freista
gæfunnar í hörðum heimi al-
menningshlutafélaganna með
þeim kröfum um arðsemi og
samkeppni sem þeim fylgja.
Hins vegar er það deginum ljós-
ara, að forsvarsmenn félagsins
máttu ekki seinni vera að grípa
til róttækra aðgerða til bjargar
fyrirtækinu. Flest bendir til, að
forsvarsmenn Sambandsins hafi
valið rétta kostinn, þótt að end-
ingu ráðist það af viðbrögðum
almennings og öflugra fjárfesta
við hlutafjárútboðum Sam-
bandsfyrirtækjanna hvaða er-
indi þau eiga út á hlutabréfa-
markaðinn.
Á þessari stundu er engin
ástæða til að ætla annað en
félögunum fjórum verði vel tek-
ið. Fyrir fáeinum árum nutu þau
þess vafasama heiðurs að vera
deildir í því fyrirtæki landsins
sem var í minnstum metum hjá
þjóðinni samkvæmt skoðana-
könnun frá þeim tíma. Á þeim
tíma sem liðinn er frá því að
deildirnar öðluðust sjálfstætt líf,
sem hlutafélög, hefur þessi af-
staða almennings áreiðanlega
gjörbreyst, jafnframt því sem
þessi umskipti virðast hafa haft
góð áhrif á fyrirtækin sjálf.
Þannig mátti lesa um það í við-
skiptablaði Morgunblaðsins sl.
fimmtudag að Jötunn hf. hefur
snúið umtalsverðu tapi í hagnað
það sem af er þessu ári. Á sama
hátt hefur Miídigarður hf. sýnt
það að undanförnu, að fyrirtæk-
ið virðist ætla að taka virkan
þátt í þeirri miklu og harðnandi
samkeppni sem greinilega er í
aðsigi á matvörumarkaðinum.
Ekki verður því betur séð en
Sambandsfyrirtækin eigi fullt
erindi inn á íslenskan hlutabréf-
amarkað og engin ástæða til
annars en að taka þeim þar
af fordómaleysi.
SJOSLYSIÐ VIÐ GRINDAVIK
Gæslumenn vilja Super Puma þyrlu:
Rétta skrefið nú er að kaupa
eina öfluga björgunarþyrlu
segir Páll Halldórsson yfirflugstjóri
PÁLL Halldórsson yfirflugstjóri
Landhelgisgæslunnar segir að það
sé fjarlægt að ætla að Islendingar
geti tekið að sér rekstur björgun-
arsveitar fyrir varnarliðið en
þyrlukaupanefnd benti m.a. á þann
möguleika í áliti sínu. Páll telur
að nýju þyrlurnar sem björgunar-
sveit varnarliðsins er að taka í
notkun henti Landhelgisgæslunni
alls ekki. Vill hann að keypt verði
fulikomin björgunarþyrla af gerð-
inni Super Puma frá Aeorospat-
iale.
Nefnd sem dómsmálaráðherra
skipaði í maí til að undirbúa þyrlu-
kaup fyrir Landhelgisgæsluna og
fleiri verkefni því tengd skilaði áliti
11. október síðastliðinn. í áliti nefnd-
arinnar kemur fram að hún telur
nauðsynlegt að taka upp viðræður við
fulltrúa Bandaríkjastjórnar um sam-
starf við varnarliðið á Keflavíkurflug-
velli. í greinargerð sem Albert Jóns-
son vann fyrir nefndina kemur fram
að bráðabirgðakönnun hans leiddi
ekki neitt í ljós sem fyrirfram ætti
að hindra aukinn hlut Islendinga í
starfi björgunarsveitar varnarliðsins.
Bendir Albert á tvo kosti, annars
vegar að Íslendingar annist björgun-
arþjónustu fyrir varnarliðið og hins
vegar að stofnað verði til samstarfs
um rekstur björgunarþyrlna.
Nefndin tekur það fram að hún
telji brýnt að Landhelgisgæslan fái
öflugri þyrlu til afnota fyrir björgun-
arsveit sína. Hins vegar telur nefndin
sér ekki fært að taka ákvarðanir um
einstakar tegundir fyrr en afstaða
stjórnvaida til þess hvort vilji er til
sainstarf við varnarliðið liggur fyrir.
Bent er á að ef ákveðið verður að
hefja samstarf við varnarliðið á
grundvelli hugmynda Alberts Jóns-
sonar hlytu þyrlur sömu gerðar og
varnarliðið er að taka í notkun (Pave
Hawk) að verða fyrir valinu þótt bún-
aður væri annar hjá Landhelgisgæsl-
unni. Leggur nefndin til að kannað
verði til þrautar hvort hinar nýju
þyrlur varnarliðsins hæfi íslenskum
björgunaraðilum.
Páll Halldórsson, yfirflugstjóri
Landhelgisgæslunnar, sagði í samtali
við Morgunblaðið í gær að það væri
fjarlægt að ætla að Islendingar gætu
tekið að sér rekstur björgunarsveitar
fyrir varnarliðið. Benti hann á að í
björgunarsveit varnarliðsins væru nú
50 liðsmenn, þar af 23 í áhöfnum,
en búist væri við umtalsverðri fjölgun
í tækniliði með tilkomu nýju þyrln-
anna. Sagði Páll að það væri svo langt
I að íslendingar væru í stakk búnir
til að taka slíkt verkefni að sér að
þessi möguleiki kæmi alls ekki til
greina í stöðunni. „Við þurfum að
auka þyrlurekstur okkar smám sam-
an. Reynslan kemur ekki á einum
degi. Rétta skrefið nú er að kaupa
éina öfluga björgunarþyrlu,” sagði
Páll. Varðandi samstarf við björgun-
arsveit varnarliðsins, sem nefnd er
sem annar valkostur í áliti þyrlu-
kaupanefndarinnar, sagði Páll að
hann vissi ekki hvað nefndin væri að
hugsa sér í því efni. „Við eigum nú
þegar gott samstarf við varnarliðið
og ég veit ekki hvernig hægt er að
hafa það öðruvísi,” sagði hann.
Varnarliðið er að endurnýja þyrlu-
kost sinn með fjórum nýjum þyrlum
af gerðinni Sikorsky HH-60G Pave
Hawk. Ein slík þyrla hefur þegar
verið tekin í notkun. Páll sagði að
þyrlur þessarar gerðar kæmu að hans
mati ekki til greina fyrir Landhelgis-
gæsluna. „Ég vildi ekki þurfa að
fljúga þeim til björgunarstarfa yfir
hafinu. Þær henta sjálfsagt ágætlega
til sinna hluta, það er björgunar á
vígvöllum. Þessar þyrlur eru hins veg-
ar ekki nógu vel tækjum búnar til
björgunarstarfa á hafinu. Á þær vant-
ar neyðarflot, til að halda þeim á
foti eftir nauðlendingu, og það eitt
og sér útilokar þær hér því svo stór
hluti af okkar flugi er yfir sjó,” sagði
Páll.
Páll sagði að það væri ekki nokkur
vafi í sínum huga að Aerospatiale
Super Puma þyrlan hefði yfirburði
yfir aðrar björgunarþyrlur. „Við sem
stundum þessa atvinnu mynaum tví-
mælalaust velja hana ef við mættum
ráða,” sagði hann. Super Puma er
frönsk, frá sömu flugvélaverksmiðj-
um og TF-SIF.
í greinargerð sem Þorsteinn Þor-
steinsson vann fyrir þyrlukaupa-
nefndina kemur fram að stofnkostn-
aður vegna viðbótarþyrlu fyrir Land-
helgisgæsluna gæti verið 470 til 840
milljónir kr. eftir því hvaða valkostur
væri tekinn. Fram kemur að Pave
Hawk kostaði fullbúin um 500 millj-
ónir til bandaríska flughersins (verð-
lag 1989). Áætlað er að Super Puma
með öllum búnaði (þar með tölum
afísingarbúnaði) myndi kosta 770
milljónir kr. (tilboð frá maí 1990). í
greinargerð Þorsteins Þorsteinssonar
er greint frá því áliti bresks sérfræð-
ings í þyrluviðskiptum að mögulegt
væri að fá keypta notaða Super Puma
þyrlu með fullkomnum björgunarbún-
aði (að undanskildum afísingarbúnaði
á þyril og stélskrúfu) fyrir um 450
milljónir kr. Þyrlukaupanefndin vakti
sérstaka athygli á þessum möguleika
í áliti sínu. Páll Halldórsson kveðst
hins vegar efast stórlega um hag-
kvæmni þess að kaupa notaða Puma
Þyrlu.
Páll telur að ef ákveðið verður að
kaupa nýja björgunarþyrlu sé raun-
hæft að miða við eins og hálfs árs
afgreiðslufrest.
Aerospatiale Super Puma.
Sikorsky Pave Hawk þyrla varnarliðsins á flugi yfir Reykjavík.
Hálfdán Henrysson deildarsljóri Slysavarnafélags íslands:
Aldrei áður þurft að biðja sér-
staklega um vamarliðsþyrlu
Spurning- hvort við eignm að kalla út þyrlu varnarliðsins ef þess er
ekki óskað, segir Gunnar Bergsteinsson forseti Landhelgisgæslimnar
HÁLFDÁN Henrysson, deildar-
stjóri Slysavarnafélags Islands,
segir að Slysavarnafélagið hafi
aldrei áður þurft að biðja sérstak-
lega um varnarliðsþyrlu í þeim
tilvikum sem þyrla Landhelgis-
gæslunnar hafi verið biluð. Hann
segist ekki skilja hvað Gunnari
Bergsteinssyni, forstjóra Land-
helgisgæslunnar, gangi til með
ummælum sínum um að það sé í
valdi Slysavarnafélagsins að
ákveða hvort kalla eigi út þyrlu
varnarliðsins á Keflavikurfíug-
velli. Friðþór Eydal, upplýsinga-
fulltrúi varnarliðsins, segir að
samkvæmt samningi ríkisstjórn-
Fjölmennur fundur í Grindavík:
Afdráttarlaus stuðning-ur fundar-
manna við kaup á bj örgunarþyrlu
Grindavík.
EINHUGUR ríkti um nauðsyn
þyrlukaupa á fundi sem Sjó-
manna- og vélstjórafélag Grinda-
víkur boðaði til í sjómannastof-
unni Vör á sunnudagskvöld.
Fundurinn var boðaður með
skömmum fyrirvara í ljósi atburð-
anna sem áttu sér stað sl. föstu-
dagskvöld er Eldhamar strandaði
við Hópsnes og 5 menn fórust.
Fundinn sóttú
þingmenn, for-
svarsmenn slysa-
varna- og björgun-
arsveitarinnar
Þorbjarnar í
Grindavík, fulltrúi
Landhelgisgæsl-
-uíhnar, formaður
nemendaráðs
Stýrimannasköla
íslands ásamt bæjarfulltrúum frá
Grindavík. Fundurinn var lokaður
til þess að menn töluðu hreint út
að sögn forsvarsmanna hans.
Kristján Guðmundsson er formað-
ur nemendafélags Stýrimannaskól-
ans í Reykjavík, en í hans vörslu er
þyrlukaupasjóðurinn, sem í eru 9
milljónir króna. „Niðurstaða fund-
arins er kannski sú að menn ætia
að taka höndum saman og afgreiða
þetta mál og ég sé ekki annað en
að það sé komið hálfa leið í höfn,”
sagði Kristján um fundinn, „við
erum búnir að beijast fyrir þessum
Kristján
Guðmundsson
málum í Stýrimannaskólanum nú
síðast í þar síðustu viku en virðumst
hafa talað fyrir daufum eyrum. Þyr-
lusjóðurinn er í okkar vörslu og við
erum að fara af stað með fjársöfnun
í þennan sjóð og ég vonast til að
það verði góð þátttaka í henni. Við
ætlum að senda út gíróseðla til að
minna á sjóðinn okkar og við ætlum
að vinna í þessum málum eins og
við geturn. Það er náttúrlega harka-
legt að svona atburður eins og átti
sér stað hér í Grindavík þurfi til að
vekja menn og við höfum spurt I
reiði okkar hvað það þurfi að kosta
mörg mannslíf til þess að menn
vakni og það er sárt.”
Breiður stuðningur við
þyrlukaup
„Ég var mjög
ánægður með
þennan fund,”
sagði Ingi Bjöm
Albertsson alþing-
ismaður en hann
leggur fram frum-
varp á Alþingi um
þyrlukaup. „Hér
kom fram alveg
einn tónn sem var
í þá vegu að kaupa björgunarþyrlu
hvar í flokki sem menn stóðu eða
hvaðan þeir komu. Ég vona að sá
vilji sem kom fram skili sér inn á
Alþingi og þyrlukaupin verði að
Ing-i Björn
bertsson
veruleika. Ég trúi því ekki, í ljósi
seinustu atburða og samanber vilja
þjóðarinnar, að eitthvað verði til
þess að stöðva framgang þessa máls.
Það er mikill misskilningur að við
íslendingar höfum ekki efni á því
að eiga slíka þyrlu og hann þarf að
leiðrétta. Ný þyrla eins og við erum
að tala um kostar lauslega áætlað
um 700 milljónir sem greiðast á
10-15 árum þannig að greiðslubyrð-
in dreifist á þau ár og ofan á það
kemur síðan rekstrarkostnaður upp
á 50 milljónir á ári þannig að þjóðfé-
lag sem er að eyða hér stórum pen-
ingum í óarðbærar framkvæmdir
hefur vél efni á því að eiga slíkt
tæki. Það er mín trú að menn hafi
verið að hugsa um þessi mál af al-
vöru áður en þessi hörmulegi atburð-
ur átti sér stað hér í Grindavík.
Þetta frumkvæði Grindvíkinga er af
hinu góða til að brýna menn og fá
menn til að tjá sig og hér kom fram
breiður stuðningur við málið. Ég
mun leita eftir meðflutningsmönnum
úr öllum flokkum með frumvarpi
mínu til að sýna fram á stuðning
við málið,” sagði Ingi Björn að lok-
um.
Þakklátur fyrir góðar
undirtektir
„Það er ekki annað hægt en að
vera ánægður með þennan fund,"
sagði Sævar Gunnarsson formaður
Sævar Gunnars-
Sjómanna- og vél-
stjórafélags
Grindavíkut' eftir
fundinn. „Yftr 20
manns tóku til
máls og það var
alveg sama hvort
um væri að ræða
stjórnmálamenn
eða menn frá
hagsmunasamtök- son
um eins og Landhelgisgæslunni,
Slysavarnafélaginu eða öðrum, allir
voru á einu máli um það að nú yrði
ekki beðið lengur með þyrlukaup og
að því verður unnið á öllum vígstöðv-
um. Ég er mjög þakklátur fyrir að
þeir sem við reyndum að fá á fund-
inn komu þó svo að fyrirvarinn hafi
verið skammur og fyrir undirtektir
manna sem voru mjög jákvæðar.”
Fundarmenn voru einhuga um það
í fundarlok að hér yrði ekki látið
staðar numið heldur myndi róið því
öllum árum að fylgja þessu máli
eftir uns það væri komið í höfn.
Fram kom einnig á fundinum að
hugsanlega yrði leigð þyrla til að
bytja með, þat' sem langur af-
greiðslufrestur er á þyrlum auk þess
sem að ef úr verðut' tekur tíma að
ákveða hvaða tegund yrði fyrir val-
inu. Ekki yt'ði beðið öllu lengur með
úrbætur í þessum málum.
FÓ
smma.'MMMmm'xwu
ar Bandaríkjanna og utanríkis-
ráðuneytins á Islandi verði boð
til varnarliðsins að berast frá
Landhelgisgæslunni.
í fréttatilkynningu frá Slysavarn-
afélagi íslands segir að Gunnar
Bergsteinsson, forstjóri Landhelgis-
gæslunnar, hafi sagt í fréttum ríkis-
sjónvarpsins að það væri á valdi
Slysavarnafélagsins að kalla til
varnarliðsþyrlu ef þurfa þætti vegna
björgunaraðgerða. yÞetta er ekki
rétt eftir mér haft. Ég sagði að það
væri þeirra að ákveða hvort þörf
væri á þyrlunni. Það eina sem ég
sagði var að það hefði verið óskað
eftir því að við værum með þyrluna
okkar klára. Þá hefði þeim verið
tjáð að hún væri biluð á ísafirði.
Síðan var ekki rætt meira um þyrlu-
mál,” sagði Gunnar.
Var SVFÍ að biðja um þyrlu
varnarliðsins eða ekki?
Gunnar sagði að það virtist sem það
hafi orðið misskilningur um hvort
Slysavarnafélagið væri að biðja um
þyrlu varnarliðsins eða ekki. Að-
spurður um hvort ekki væri eðlilegt
að Landhelgisgæslan bæði umsvifa-
laust um aðstoð varnarliðsins þegar
ljóst var að þyrla Gæslunnar væri
biluð sagði Gunnar: „Það hefur ekk-
ert staðið á því hjá okkut'. Síðar
meir spytjum við þá um það hvort
við eigum ekki _ að hafa samband
við varnarliðið. Ég kann ekki skýr-
ingar á því hvernig þeir hafa metið
aðstæður þarna á sínum tíma. Það
er því spurning hvort við eigum að
kalla út varnarliðið ef þess er ekki
óskað,” sagði Gunnar. „Slysavarn-
afélagið hefur með stjórn aðgerða
með ströndinni að gera og þá gerum
við það sem þeir biðja okkur um
og aðstoðum þá eins og hægt er.
En við förum ekki að gera annað
en það sem kemur að þeirra frum-
kvæði. Það var ekki beðið um þyrlu,
það var beðið um þyrluna okkar,”
sagði Gunnar.
Hálfdán kvaðst vera miður sín
vegna ummæla Gunnars í fréttum
ríkissjónvarpsins. Slysavarnafélagið
hefði undir höndum bréf Land-
helgisgæslunnar til dómsmálaráð-
herra, þar sem segir að eðli málsins
vegna geti Slysavarnafélagið ekki
haft á hendi stjórn á skipum eða
flugvélum. Þá vitnar Hálfdán í ræðu
sem Gunnar Bergsteinsson, forstjóri
Landhelgisgæslunnar flutti á ráð-
stefnu um leit og björgun á Not'ður-
Atlantshafi í New Yot'k í maí síð-
astliðnum. Þar sagði Gunnar m.a.:
„í sameiginlegri vjljayfirlýsingu
varnarmáladeildar íslenska utanrík-
isráðuneytisins og yfirstjórnar varn-
arliðsins er Landhelgisgæslunni
ætlað að vera eini samskiptaaðilinn
fyrir íslensk stjórnvöld við leit og
björgun.”
„Við geturn ekki kallað út varn-
arliðið og höfum ekki getað það síð-
an um áramótin 1986-1987. Áður
voru þessi mál að mestu leyti hjá
okkur en eftir að eftir að sólar-
hringsvakt var tekin upp á stjórn-
stöð Gæslunnar hafa þeir haft með
öll þessi samskipti að gera. Sam-
kvæmt reglum yfirstjórnar varn-
arliðsins verða þau að fara í gegnurn
Landhelgisgæsluna,” sagði Hálf-
dán.
„Það hafa aldrei komið upp nein
vandamál með það á seinni árum.
Það hefur skapast ákveðin vinnu-
regla og það hefur aldrei neitt borið
út af í því sambandi. Ég tel að þetta
hafi gengið hingað til mjög vel og
farið batnandi þar til þetta gerist
núna,” sagði Hálfdán. Hann sagði
að skýringar væru ef til vill þær
að menn hefðu ekki gert sér grein
fyrir því hve mikil hætta var á ferð-
um.
Töldu að búið væri að kalla á
þyrlu
Hálfdán sagði að fjarskipti Slysa-
varnafélagsins við björgunar-
sveitarmenn á slysstað hefðu geng-
ið ágætlega eftir að þau komust á.
Þegar bakvakt Slysavarnafélagsins
mætti til starfa 18 mínútum yfir
átta lágu öll fjarskipti við björgunar-
sveitarmenn niðri og sagði Hálfdán
að þetta gerðist oft í svona tilvikum
- allir væru að reyna að ná í alla.
Það var ekki fyrr 20.35 sem sam-
band komst á milli stjórnstöðvar
Slysavarnafélagsins og björgunar-
sveitarmanna á slysstað. Áðspurður
sagði Hálfdán að auðvitað þyrfti að
halda línu opinni fyrir þessi sam-
skipti en hins vegar væri það ekki
í skipulaginu. Hann sagði að þetta
væri allt saman spurning um fjár-
magn. Hann kvaðst ekki telja að
samskiptaleysið hefði skipt sköpum
í þessu tilfelli, því björgunarsveitar-
menn hefðu allan tímann getað náð
sambandi við stjórnstöðina. „Þeir
stóðu í þeirri meiningu, alveg eins
og þeir sem hér voru á vakt, að
búið væri að kalla út þyrlu varn-
arliðsins. Þeir héldu að hún hefði
verið kölluð út eina mínútu yfir átta,
eða þtjár mínútur yfir samkvæmt
okkar tíma. Misbresturinn er alveg
á fyrstu mínútunni þegat' við til-
kynnum Gæslunni um strandið.
Okkur er tilkynnt að vélin sé biluð
og ég held að allir hafi álitið að
fyrst hún var biluð væri venja að
kalla út varnarliðið í hvelli. En það
gerðist ekki, af hvaða orsökum sem
það er og við höfum ekki fengið
skýringu á því. Við getum ekki
kallað út varnarliðsþyrlu og leitum
alltaf til Gæslunnar. Þetta hefur
aldrei komið upp áður og það hefur
oft þurft að kalla út varnarliðsþyrlu
þegar hin hefur verið biluð. Það
hafa aldrei komið upp nein
ágreiningsmál vegna þess,” sagði
Hálfdán. Hann sagði að það hefði
aldrei áðut' þurft að koma til sérstök
beiðni um varnarliðsþyrlu í slíkum
tilfellum. Eðlileg og sjálfsögð að-
gerð væri að kalla út báðar þyrlurn-
ar í svona tilvikum. Hálfdán sagði
að samskipti þessara aðila yrðu tek-
in til gaumgæfilegrar endurskoðun-
ar í framhaldi þessa máls og reynt
að ganga svo um hnútana að þetta
geti aldrei komið fyrir aftur.
Gæslan samskiptaaðili
varnarliðsins
Friðþór Eydal, upplýsingafulltrúi
varnarliðsins, sagði að þær kröfut'
væru gerðar til áhafnar varnarliðs-
þyrlunnar utan vinnutíma að þyrlan
væri komin í loftið á innan við einni
og hálfri klukkustund frá því að
útkall bærist. Það tók þyrluna um
45 mínútur að komast á staðinn að
þessu sinni frá því að káll barst.
„Það er í gildi samningur um leit
og björgun frá 1989 milli varnarliðs-
ins og utanríkisráðuneytisins. í
þessum samningi er Landhelgis-
gæslan sá aðili sem varnarliðið hef-
ur samskipti við hvað þetta varð-
ar,” sagði Eyþór.
Hann sagði að þegar þyrlan kom
á slysstað um 21.48 hefðu flug-
mennirnir skoðað aðstæðui' og síðan
flogið frá slysstað og hellt niður
eldsneyti yfir sjó. Þyrlan væri alltaf
með fulla tanka af eldsneyti í við-
bragðsstöðu á Keflavíkúrflugvelli.
Þegar svona stutt er á slysstað vet'ð-
ur að sleppa eldsneyti því annars
getur þyrlan ekki „hangið” yfir slys-
stað og híft upp menn.
Tekur þyrlu Gæzlunnar 25-30
mínútur að koinast í loftið
Páll Halldórsson yfirflugstjóri
Landhelgisgæslunnar, segir að þeir
gefi sér eina klukkustund til að
komast af stað utan vinnutíma.
Reyndin sé iiins vegar sú að þeir
séu 25-30 mínútur að komast af
stað frá því boð koma í símboða
flugmannanna. Hefur þessi tími
styst farið niður í 15 mínútur. Páll
telur að ef þyrlan hefði verið í
Reykjavík á þeim tíma sem slysið
varð hefði það tekið hana 40 mínút-
ur að komast á staðinn.
Bilunin í björg-
unarþyrlu Land-
helgisgæslunnar:
Fullnaðar-
viðgerð
um helgina
BJÖRGUNARÞYRLA Landhelgis-
gæslunnar, TF-SIF, var við sjó-.
mannafræðslu vélskólanema á
Isafirði í samvinnu við Slysavarn-
askóla sjómanna þegar hún bilaði
síðdegis síðastliðinn föstudag.
Olía lak úr aðalgírkassa vélarinn-
ar.
Varahlutir voru þegar í stað send-
ir vestur og fór bráðabirgðaviðgerð
fram um kvöldið. Páll Halldórsson,
yfirflugstjóri Landhelgisgæslunnar,
var með þyrluna og taldi hann ekki
ráðlegt að fljúga henni suður fyrr
en birti. Var þyrian komin til Reykja-
víkur um hádegisbil á laugardag og
fót’ fullnaðarviðgerð fram urn helg-
ina.
TF-SIF hefur verið í notkun í sex
ár. Páll segir að vissulega komi það
fyrir að hún stöðvist vegna bilana
en hún sé þó tiltölulega lítið frá enda
fengi hún gott viðhald. Þyrlan hefur
farið í stóra skoðun á 400 flugtíma
fresti. Þetta hefur þótt óþarflega
þétt miðað við reynsluna af þyrlum
af þessari tegund og nú hafa verk-
smiðjurnar gefið það út að hæfilegur
tími á milli skoðana sé 500 flug-
tímar. Það þýðir, að sögn Páls, að
TF-SIF fer í reglulega skoðun einu
sinni á ári og er þá frá í vikutíma.
Hann segir að þess á milli séu smá-
vægilegar skoðanir og varla hæg að
tala um að þyrian stöðvist þess
vegna.
Líftryggingar
sjómanna:
Eingreiðsla
og mánað-
argreiðsl-
ur í 3-8 ár
ÞAÐ ER skylda að Iíftryggja
sjómenn og það bundið í 172.
grein siglingalaganna. Skyldu-
tryggingin er þannig að við
andlát sjómanns af slysförum
greiðist eingreiðsla og síðan
mánaðargreiðslur í 3 ár frá
tryggingarfélagi og
Tryggingastofnun ríkisins en
eftir það greiðir Trygginga-
stofnun mánaðargreiðslur í 5
ár til viðbótar.
Samkvæmt upplýsingum frá
Hólmgeiri Jónssyni framkvæmda-
stjóra Sjómannasambands íslands
er eingreiðslum nú háttað þannig
að ef viðkomandi lætur eftir sig
maka og börn undir 18 ára aldri
nemur eingreiðslan 1.680.712
krónutn við andlát. Ef viðkomandi
lætur eftir sig maka og/eða börn
yfir 18 ára aldri er þessi greiðsla
1.210.113 krónur og ef hvorki er
um maka eða börn að ræða nem-
ur greiðslan 605.058 krónutn.
Auk þessarar upphæða greiðir
tryggingarfélag maka- og barna-
bætur mánaðarlega í þtjú ár eftir
andlát. Makabætur nema nú
15.190 krónum á mánuði en
Tryggingastofnun ríkisins leggur
til sömu bætur á móti. Barnabæt-
ur fyrir börn undir 18 ára aldri
nema nú 7.425 krónum á mánuði
frá tryggingarfélagi en Trygging-
astofnun leggur fram sömu bætui'
á móti. Að loknum þremur árum
greiðir Tryggingastofnun þessar
bætur í 5 ár til viðbótar.