Morgunblaðið - 07.03.1992, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 7. MARZ 1992

JMwgmiÞIfiMfe
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Árvakur h.f., Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Björn Vignir Sigurpálsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðal-
stræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122. Áskriftar-
gjald 1200 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 110 kr. eintakið.
Lífrannsóknir í fisk-
veiðilögsögunni
Lífríki sjávar hefur lengi ver-
ið, er og verður um fyrir-
sjáanlega framtíð hornsteinn
efnahagslegs sjálfstæðis og
lífskjara þjóðarinnar. Landið
væri vart byggilegt ef ekki
nyti þessarar gjöfulu auðlindar.
Það var því mikilvæg aðgerð í
sjálfsbjargarviðleitni þjóðar-
innar þegar fiskveiðilandhelgin
var færð út í 200 mílur, til að
tryggja íslenzk yfirráð yfír
þessum lífskjaragrunni fólksins
í landinu. Sama máli gegnir
um mikilvægar haf- og fiski-
rannsóknir. Sem og um þá við-
leitni að færa veiðisókn að
veiðiþoli fiskistofna, þótt deilt
sé um verklag í því efni. Síðast
en ekki sízt er mikilvægt að
vinna gegn mengun sjávar, sem
er eitt mikilvægasta samstarfs-
verkefni sjávarútvegsþjóða í
samtíð og framtíð.
Ríkisstjóm Stefáns Jóhanns
Stefánssonar steig mikið gæfu-
spor með setningu landgmnns-
laganna 1948 um vísindalega
vemdun fiskimiðanna. Bjami
Benediktsson, þáverandi dóms-
mála- og utanríkisráðherra,
hafði á hendi verkstjóm við þá
lagasmíð. Á þeim lögum vom
útfærslur fiskveiðilandhelginn-
ar í 4 mflur 1952, 12 mílur
1958, 50 mflur 1972 og loks
200 mílur 1975 byggðar. Með
þeirri löggjöf og síðari tíma
ákvörðunum vora íslenzk yfir-
ráð yfir auðlindinni tryggð og
erlendum _ fískveiðiflotum
stuggað frá íslandsmiðum.
Haf- og fiskirannsóknir hóf-
ust við Island um aldamótin
1900. Það var dr. Bjami Sæ-
mundsson sem bezt vann að
uppbyggingu fiskirannsókna á
fyrstu áratugum þessarar ald-
ar. Árið 1937 var Atvinnudeild
Háskóla íslands stofnuð og var
dr. Árni Friðriksson forstjóri
hennar frá upphafi til loka árs
1953. Með sérstökum lögum
um rannsóknir í þágu atvinnu-
veganna árið 1965 urðu Haf-
rannsóknarstofnun og Rann-
sóknarstofnun fískiðnaðarins
að sjálfstæðum stofnunum og
eignum fiskideildar Háskólans
ráðstafað til Hafrannsóknar-
stofnunar.
Hver nytjastofn í lífríki sjáv-
ar er takmörkuð auðlind með
ákveðin nýtingarmörk, sem
verður að virða, ef ekki á illa
að fara. Ofveiði síldar fyrir
nokkrum áratugum leiddi,
ásamt slöku árferði í lífríki
sjávar, til hruns þessa fyrrum
gjöfula nytjastofns. Það þarf
að vera okkur víti til vamaðar.
Verði einstakir stofnar hins
vegar of stórir má búast við
því, að samkeppnin um fæðuna
verði svo hörð að dragi úr vexti
einstaklinganna, auk þess sem
þá era ekki nýtt sem skyldi
mikilvæg verðmæti.
Það er megintilgangur ís-
lenzkra haf- og fiskirannsókna
að leita eins mikillar þekkingur
og unnt er til skynsamlegrar
nýtingar á einstökum fiskstofn-
um. Það verður að byggja veiði-
stjórn og veiðisókn á niðurstöð-
um slíkra rannsókna, með þau
markmið að leiðarljósi, sem
fólust í löggjöfinni um vísinda-
lega vemdun fiskimiðanna frá
árinu 1948.
Allar fiskveiðiþjóðir við
Norður-Atlantshaf hafa hlið-
stæðra og í sumum tilfellum
sömu hagsmuna að gæta að
því er varðar hiaf- og fiskirann-
sóknir, fiskvemd og veiði-
stjómun og aðgerðir til að
koma í veg fyrir mengun hafs-
ins. Það þarf fjölþjóðlegt átak
og samstarf til að ná settum
mörkum í þessum efnum. Það
er því sérstakt fagnaðarefni að
á þessu ári verður hleypt af
stokkum viðamikilli rannsókn á
botndýralífi í íslenzkri efna-
hagslögsögu. Gert er ráð fyrir
að rannsóknarverkefnið standi
í sex ár. Stefnt er að því að
það verði alþjóðlegt.
Eiður Guðnason umhverfis-
ráðherra kynnti rannsóknar-
verkefnið á blaðamannafundi
fyrir um það bil viku. Hann
sagði markmiðið að rannsaka
hvaða botndýrategundir lifðu
'innan íslenzkrar efnahagslög-
sögu, skrá útbreiðslu þeirra,
magn og tengsl við aðrar lífver-
ur sjávar. Slíkar upplýsingar
sköpuðu nauðsynlegan gagna-
grunn til að kanna ætisskilyrði
fiskstofna, meta áhrif mismun-
andi veiðarfæra á botndýralíf
við landið, fylgjast með breyt-
ingum á botnlífi í kjölfar breyt-
inga á ástandi sjávar, vakta og
vernda hafsvæðin.
Rannsóknir á botndýralífi í
íslenzkri efnhagslögsögu er
veigamikill þáttur í öflun þekk-
ingar á lífríki sjávar. í öflun
þekkingar á þeirri auðlind sem
gerir Island byggilegt; þeirri
auðlind sem er og verður undir-
staða efnahagslegs fullveldis
og lífskjara þjóðarinnar.
Frá aðalfundi Eimskipafélagsins á fimmtudag, frá vinstri Hörður Sigurgestsson, forstjóri ásamt stjórn-
armönnunum Hjalta Geir Kristjánssyni og Jóni Ingvarssyni.
Hörður Sigurgestsson, forstjóri Eimskips:
Allir starfsmennirnir fái
fræðslu um gæðastjómun
EIMSKIP vann á sl. ári að þróun svokallaðrar altækrar gæðastjórnun-
ar í rekstri félagsins í samstarfi við bandariska ráðgjafarfyrirtækið
Juran Institute Inc, en það er eitt af frumkvöðlum gæðastjórnunar
í heiminum. í febrúar 1991 tóku til starfa fimm gæðalið sem hvert
er skipað 5-7 starfsmönnum og unnu þau að umbótum og lausn af-
markaðra verkefna í starfsemi félagsins. Þar á meðal var gæðalið
um bætta símsvörun og hafði það m.a. til viðmiðunar algengan erlend-
an símastaðal sem miðar við að svarað sé í síma innan fjögurra
hringinga. í þeim deildum sem mest áhersla var lögð á hefur símsvör-
un batnað um 60%. Er áformað að allir starfsmenn fái fræðslu um
gæðastjórnun á árinu.
„Gæðastefna Eimskips er að þjónustu þar sem gæðin ráða ferð-
veita framúrskarandi og hagkvæma inni,“ sagði Hörður Sigurgestsson,
Samtökin Barnaheill:
Landssöfnun fyrir
meðferðarheimili
vegalausra bama
SAMTOKIN Barnaheill efna til landssöfnunar í samvinnu við Stöð
2 og Bylgjuna föstudaginn 20. mars næstkomandi. Tilgangurinn er
að safna fé til kaupa á húsnæði fyrir vegalaus börn á Islandi, en
talið er að um 20 og 30 börn á aldrinum 6 til 12 ára eigi ekki fjöl-
skyldu, sem geti veitt þeim trausta forsjá og góð uppeldisskilyrði.
Vegalaus böm eru böm, sem eiga
við alvarleg félagsleg og geðræn
vandamál að stríða, og þau.eru oft
félágslega einangruð og lenda oft
í alvarlegum útistöðum við önnur
böm. „Þetta átak er gert vegna
ákveðins þjóðfélagsvanda, sem við
stöndum nú frammi fyrir og höfum
sjálfsagt staðið frammi fyrir nokk-
uð lengi. Þetta er eitt af þeim mál-
efnum barna, sem hefur einhverra
hluta vegna fallið milli skips og
bryggju og ekki hefur verið tekið á
fyrr en nú,“ segir Arthúr Morth-
ens, formaður samtakanna.
Hann segir að meðferðarheimili
fyrir vegalaus börn sé ætlað fjórum
til fímm bömum af þeim 20 til 30
manna bamahóp sem talið er að
sé vegalaus hér á* landi. „Það er
álit fagfólks að ekki sé hægt að
hafa fleiri á slíku heimili. Þess
vegna þarf meira að koma til í fram-
tíðinni, en nú tökum við fyrsta
skrefið. Þessi börn eru vegalaus
vegna þess að þau eiga ekki for-
eldra eða trausta forsjáraðila, sem
geta annast þau, þau eru félagslega
erfið og eiga við geðræn vandamál
að stríða og skólarnir treysta sér
ekki til að hafa þau. Þeim hefur
verið komið í fóstur hjá fósturfor-
eldrum en vegna allra erfiðleikanna
gefast fósturforeldramir oftast upp
að hafa þau,“ segir Arthúr.
Söfnunin fer fram eins og áður
segir 20. mars næstkomandi og
hefst á Bylgjunni kl. 9 og verður
allan daginn. Um kvöldið kl. 21
hefst skemmti- og fræðsludagskrá
á Stöð 2 undir stjórn Bryndisar
Schram og Heimis Karlssonar þar
sem símar verða opnir og tekið
verður við fjárframlögum. Gula
línan hefur lagt til símanúmer sín,
626262 og græna númerið 996262.
Auk þess hafa samtökin fengið
Sparisjóð Reykjavíkur og nágrennis
til að taka að sér fjárgæslu í söfnun-
inni þannig að þeir taki við söfnuð-
um peningum og ávaxta þá á bestu
kjömm þar til þeim verður ráðstaf-
að.
forstjóri Eimskips, á blaðamanna-
fundi á fimmtudag þar sem hann
kynnti starfsemi félagsins á sl. ári
í tilefni af aðalfundi þess. „Við höf-
um unnið að þessu síðan í febrúar
1991. Þetta eru ákveðnar starfsað-
ferðir sem notaðar eru fjölmörgum
fyrirtækjum í Japan, fyrst og fremst
í iðnaðarframleiðslunni en síðan
hefur gæðastjómun verið útfærð
yfir í þjónustu.“
Hörður sagði að í vaxandi mæli
væri verið að mæla gæðin í ýmiss-
konar þjónustu. „Það er alþjóðlegur
staðall að ef ekki er svarað í síma
innan fjórðu hringingar sé það óvið-
unandi þjónusta. Við erum m.a. á
þessum vettvangi að setja okkur
þann staðal að það sé svarað hér
betur í síma heldur en gert hafði
verið. Við settum í upphafi upp
fimm lið eða vinnuhópa innan fyrir-
tækisins. Þess er gætt að í þeim
séu ekki aðeins þeir sem vinna við
ákveðin viðfangsefni. Það voru
teknir saman aðilar úr fjóram eða
fimm deildum í fyrirtækinu til að
finna út hvernig ætti að leysa það
hvemig hér yrði svarað í síma. Þeir
eru langt komnir með að leysa það
verkefni. Við höfum síðan tekið
ákvarðanir um að bæta við 12 liðum
í viðbót þannig að núna eru starf-
andi 17 lið og það eru rétt um 100
starfsmenn sem hafa tekið þátt í
þessum gæðaliðum. Það er síðan
áformað á yfirstandandi ári að allir
starfsmenn félagsins hérlendis og
erlendis fá fræðslu um gæðastjóm-
un.
í þjónustu eins og okkar kemur
þetta t.d. fram í því að svarað sé í
síma, réttir reikningar séu sendir
út og að vara sé ekki skilin eftir
sem á að fara með ákveðnu skipi.
Þetta kemur einnig fram í því að
skipin fari á réttum tíma, notaðir
séu hreinir gámar og þar fram eft-
ir götunum," sagði Hörður Sigur-
gestsson.
Indriði Pálsson, nýkjörinn stjóm-
arformaður Eimskips, vék sérstak-
lega að gæðastjórnunarátakinu í
ræðu sinni á aðalfundi félagsins.
„Vinnubrögð sem byggja á aðferð-
um gæðastjórnunar, eiga á næstu
árum að skila margvíslegum ár-
angri, aðallega í lægri rekstrar-
kostnaði, bættri þjónustu og aukn-
um samkeppnisstyrk," sagði hann.
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 7. MARZ 1992

Nauðsynlegt að efla líkn-
armeðferð hér á landi
- segir dr. Robert G. Twycross sérfræðingnr í líknarmeðferð
BRESKI læknirinn dr. Robert G.
Twycross, prófessor í líknarmeð-
ferð við Oxford-háskóla, kom til
landsins fyrir helgina til að vera
innan handar hópum lækna og
hjúkrunarfræðinga sem vinna um
þessar mundir að stofnun áhuga-
hópa um líknarmeðferð og til að
lialda fyrirlestur um efnið fyrir
starfsfólk Landspítala og Borgar-
spítala. Að sögn Twycross er vax-
andi áhugi á líknarmeðferð í Evr-
ópu en aðeins í Bretlandi er hún
enn sem komið er viðurkennd sér-
grein innan læknisfræðinnar.
Líknarmeðferð beinist að öllum
þáttum aðhlynningar dauðvona
sjúklings og hefur fram til þessa
einskorðast við krabbameinssjúkl-
inga. Twycross segir mikla þörf á
að þessi þáttur krabbameinslækn-
inga verði efldur hér á landi sem
annars staðar í Evrópu.
„Staðreyndir málsins em þær að
krabbameinstilfellum fjölgar stöðugt.
Reikna má með að þriðjungur íbúa
Vesturlanda fái krabbamein einhvem
tímann á lífsleiðinni og jafnvel þó að
miklar framfarir hafi orðið í forvam-
arstarfi og lækningum á sjúkdómnum
mun fjórðungur íbúanna samt sem
áður deyja úr honum. Viðurkenning
á þessu hefur gert það að verkum
að líknarmeðferð hefur þróast sem
sérgrein innan læknisfræðinnar í
Bretlandi," segir Twycross.
Hann segir að líknarmeðferð snúist
um gæði lífs í stað magns. Búið sé
að gera allt sem hægt sé að gera til
að vinna bug á sjúkdómnum og það
liggi fyrir að hann verði ekki læknað-
ur. „Við viðurkennum í þessum tilfell-
um að við getum ekki haft bein áhrif
á það að sjúklingurinn lifi heldur ein-
beitum okkur að því að bæta þá líf-
daga sem hann á og það er ákaflega
margt sem við getum gert því oft er
ekki hægt að bæta dögum við líf fólks
en yfirleitt er hægt að gæða daga
þess lífi,“ segir Twycross.
Hann segir að líknarmeðferð bein-
ist að öllum þáttum aðhlynningar
sjúklingsins og aðstoðar við fjölskyldu
hans. „Við reynum eftir mætti að lina
sársauka og draga úr sjúkdómsein-
kennum auk þess að veita sjúklingn-
um og fiölskyldu hans ýmiss konar
aðstoð, þar á meðal aðstoð geðlækna.
Stundum nær þessi aðstoð fram yfir
dauða sjúklingsins með því að hjálpa
ástvinum hans að komast yfir miss-
inn,“ segir Twycross.
Hann segir að líknarmeðferð verði
best veitt af fleiri en einum aðila. „Sá
Fyrsta rit Sögufélags voru svo-
nefndir Morðbréfabæklingar Guð-
brands biskups Þorlákssonar, sem
komu út í heftum á árunum 1902
til 1906, en síðan rak hvert ritið
annað og hefur ekkert ár liðið svo,
að Sögufélag stæði ekki að einhverri
útgáfu. Viðamestu verkin eru Al-
þingisbækur íslands, þ.e. gerð-
arbækur Alþingis á árunum 1570 til
1800, en það verk kom út í 17 bind-
um á árunum 1912 til 1990, Landsyf-
irréttar- og hæstaréttardómar í ís-
lenzkum málum 1802 til 1874, sem
út komu í 11 bindum á árunum 1916
til 1987, Safn til sögu Reykjavíkur,
hópur samanstendur að minnsta kosti
af lækni, hjúkrunarfræðingi,
sjúklingnum og fjölskyldu hans en oft
eru fleiri í hópnum eins og félagsráð-
gjafar, sálfræðingar og prestar."
í Bretlandi era, að hans sögn, yfir
150 líknarmeðferðarstöðvar en
áherslan er hins vegar lögð á að veita
sjúklingum stuðning heima fyrir. Um
800 hjúkrunarfræðingar, sérhæfðir í
líknarmeðferð, starfa á vegum hins
opinbera ásamt læknum við að styðja
fólk og fjölskyldur þess á heimilum.
en af því hafa komið 6 bindi og
Þýdd i’it síðari alda, sem nú eru 3
bindi. Útgáfubækur Sögufélagsins á
síðasta ári voru íslandslýsing dansks
vísindamanns frá 17._ öld í síðast-
nefndu ritröðinni og íslandssaga til
okkar daga, en sú bók nýtur mikilla
vinsælda sem yfirlitsrit um alla sögu
þjóðarinnar.
Tímarit hóf Sögufélag að gefa út
1918, og var það Blanda, sem naut
lengi vinsælda og kom út til ársins
1948. Tveimur árum seinna, 1950,
hóf tímaritið Saga göngu sína á veg-
um félagsins og hefur það komið út
síðan sem ársrit. Þetta tímarit er
Hann segir það undir íslendingum
og aðstæðum komið hvemig líknar-
meðferð verði þróuð hér á landi.
„Sjálfsagt verður þetta með öðram
hætti en í Bretlandi en það er samt
mikið hægt að hagnast á því fyrir
báða aðila að virkja gagnkvæm
tengsl."
Twycross kom hingað til lands á
vegum Krabbameinsfélags íslands og
læknafélaganna. í gær flutti hann
fyrirlestur fyrir starfsfólk Borgarspít-
ala og Landspítala um hlutverk lækna
í líknarmeðferð.
Að sögn Sigurðar Ámasonar,
læknis á krabbameinslækningadeild
Landspítalans og í heimahlynningu
Krabbameinsfélagsins, hafa hug-
myndir um líknarmeðferð verið að
ryðja sér til rúms hér á undanfömum
árum, sérstaklega meðal hjúkranar-
fræðinga. Frá árinu 1987 hefur auk
þess verið starfandi hópur innan
Krabbameinsfélagsins sem unnið hef-
ur að þessum sömu markmiðum.
kjölfestan í starfsemi Sögufélagsins
og era ritstjórar nú Sigurður Ragn-
arsson rektor og Gísli Ágúst Gunn-
laugsson dósent. Tímaritið Ný saga
kom fyrst út árið 1987.
Frá upphafi hafa þessir menn ver-
ið forsetar Sögufélags: Jón Þorkels-
son 1902-1924, Hannes Þorsteinsson
1924-1935, Einar Amórsson 1935-
1955, Þorkell Jóhannesson 1955-
1960, Guðni Jónsson 1960-1965,
Björn Þorsteinsson 1965-1978, Einar
Laxness 1978-1988, Heimir Þorlefis-
son frá 1988. Auk Heimis sitja nú í
stjórn félagsins: Sveinbjöm Rafnsson
ritari, Loftur Guttormsson gjaldkeri,
Anna Agnarsdótir og Bjöm Bjama-
son. Starfsmaður félagsins er Ragn-
heiður Þorláksdóttir.
I tilefni afmælis félagsins ákvað
stjórnin að gefa út afmælisrit og
varð að ráði að láta ljósprenta hinn
sögufræga Hljóðólf, tölublað það af
Sögufélagið 90 ára;
Hljóðólfur ljósprentað-
ur í tilefni af afmælinu
SÖGUFÉLAGIÐ er 90 ára í dag, þar eð þennan dag árið 1992 kom 30
manna hópur saman á Hótel Islandi til þess að stofna félag með það
ætlunarverk að gefa út „heimildarrit að sögu íslands í öllum greinum".
Meðal forvígismanna í þessum hópi voru Jón Þorkelsson landsskjalavcrð-
ur, Benedikt Sveinsson, síðar alþingismaður, Bjarni Jónsson frá Vogi,
Jón Aðils, sagnfræðingur og Þórhallur Bjarnason lektor og síðar biskup.
23
Dr. Robert G. Twycross
blaðinu Þjóðólfi, sem ritstjórinn
Sveinbjörn Hallgrímsson, fékk prent-
að í Kaupmannahöfn 1850 vegna
þess að stiftsyfirvöld létu banna
prentun Þjóðólfs í Landsprentsmiðj-
unni, einu prentsmiðju á íslandi um
þær mundir. Bannið var sett á vegna
hins svonefnda hneykslis í Dómkirkj-
unni, en Sveinbjörn ritstjóri reis upp
í kirkjunni og flutti harðorða ræðu
um vanhæfni prestsins til starfa.
Meðferðin á þessu máli þykir sýna
ótta yfirvalda við uppþot á íslandi f
kjölfar febrúarbyltinarinnar frægu í
Frakklandi 1848.
Hljóðólfur var 8 síðna blað í stóru
broti og meðal efnis í honum var
ræða Sveinbjamar ritstjóra í Dóm-
kirkjunni og frásögn af Pereatinu í
Lærða skólanum. Með ljósprentuðu
útgáfunni er formáli eftir dr. Aðal-
geir Kreistjánsson, þar sem hann
skýrir m.a. hvernig bannið á Þjóðólfi
fellur inn í deilur um prentfrelsi í
Danmörku og á íslandi á þessum
tíma.
í dag, á afmæli Sögufélagsins
verður afgreiðsla þess í Fischersundi
3 opin frá klukkan 13 til 17. Afmæl-
isritið Hljóðólfur verður þá afhent
félagsmönnum endurgjaldslaust, en
ella sent þeim í pósti. Það verður
jafnframt til sölu, en í mjög takmörk-
uðu upplagi.
40. þingi Norðurlandaráðs í Helsinki lokið:
Þingið markar kaflaskil
— segir Davíð Oddsson forsætisráðherra
Slokkhólmi. Frá Ólafi Þ. Stephensen, blaðamanni Morgunblaðsins.
DAVÍÐ Oddsson, forsætisráðherra, segir að 40. þing Norðurlandaráðs
í Helsinki, sem lauk í gær, hafi markað kaflaskipti í norrænu sam-
starfi. Sjónum sé nú beint til Evrópu og ræða Helmuts Kohl, kanzlara
Þýzkalands, á þinginu sé tímanna tákn. Davíð tekur undir að norrænt
samstarf muni í auknum mæli færast á evrópskan vettvang. Hann telur
þó að íslendingar þurfi ekki að einangrast frá því samstarfi þótt ísland
verði áfram utan Evrópubandalagsins, heldur muni þeir geta fylgzt með
þróun EB og komið sjónarmiðum sínum á framfæri í gegnum. önnur
Norðurlönd.
„Það er horft til annarra átta en
fyrr,“ sagði Davíð í samtali við
Morgunblaðið í gær, er hann var á
leið heim til íslands frá Finnlandi.
„Hingað til hafa menn aðallega verið
að strengja heit og styrkja gott og
gróið samstarf. Ríkin eru nú öll á
einhvetjum þröskuldi, sem þau miða
allar sínar umræður um utanríkismál
við. Það er tímanna tákn að fyrsti
gesturinn, sem beðinn er að ávarpa
Norðurlandaráðsþing, er kanzlari
Þýzkalands, sem menn telja nú í lykil-
stöðu innan Evrópubandalagsins.
Þýzkaland hefur tekið við forystuhlut-
verki innan bandalagsins af Frökkum
og Bretum. Það segir mikla sögu um
afstöðu Norðurlandaráðs sjálfs, for-
svarsmanna þess og gestgjafalands-
ins, að Kohl skuli halda ræðu. Sama
máli gegnir um ræðu kanzlarans, sem
var rgjög pólitísk, afgerandi og ákveð-
in.“
Davíð átti tvo fundi með Helmut
Kohl á fimmtudag, fyrst sem forsæt-
isráðherra og síðan sem formaður
Sjálfstæðisflokksins, en kanzlarinn
óskaði eftir því að hitta leiðtoga hægri
manna á Norðurlöndum.
„Þetta voru mjög fróðlegir og áhuga-
verðir fundir. Menn ræddu einkum
og sér í lagi um tímaáætlanir, stöðu
samninga og framtíðarmöguleika inn-
an Evrópubandalagsins," sagði Davíð.
„Þetta var ekki með þeim hætti að
einstakir ráðherrar eða formenn
flokka tækju upp málefni sín eða
sinna þjóða varðandi samskipti við
Evrópubandalagið, heldur var reynt
að ræða þetta almennt. Kohl talaði
hins vegar jafnan þannig að hann
vildi helzt að öll EFTA-ríkin kæmu
inn í Evrópubandalagið. Hann talar í
þá veru að Evrópa öll verði í Evrópu-
bandalaginu, að það hljóti að vera
keppikefli. Hann leggur mikla áherzlu
á að Evrópubandalagið sé að átta sig
á því að meiri valddreifing þurfi að
koma til. Hann sagði á fundunum að
hann sæi ekkert, sem benti til að
dýpkun og útvíkkun bandalagsins
þyrftu að stangast á. Hann taldi að
Davíð Oddsson forsætisráðherra.
þau sjónarmið mætti auðveldlega
samræma. Hann áleit líka að skrif-
ræði mætti minnka og draga úr til-
hneigingu Evrópubandalagsins að
jafna allt út. Tekið var dæmi af því
að EB vildi að allar agúrkur væru
beinar og banna bognar agúrkur.
Menn átta sig ekki á þvi hvað slíkt
kemur bandalaginu við. Það voru því
ekki einungis samræður um sam-
skipti Norðurianda við bandalagið,
sem fóru fram, heldur um stöðu Evr-
ópubandalagsins sjálfs á næstu
áram.“
EES-samningurinn
nægjanlegur
— Hver er þín skoðun? Ertu sam-
mála Kohl um að Evrópa öll,
EFTA-ríkin og ísland þar með talið,
eigi heima í Evrópubandalaginu?
„Ég er þeirrar skoðunar, já, að ís-
land eigi heima í evrópsku samstarfi.
Við erum hluti af Evrópu. Ég tel hins
vegar jafnframt að miðað við þær
aðstæður, sem við þekkjum, sé samn-
ingurinn um Evrópskt efnahagssvæði
nægjanlegur fyrir okkur. Hann gefur
tækifæri til samstarfs og samskipta
við Evrópuríkin.“
— Gefur hann tilefni til áhrifa?
„Hann gefur ekki tilefni til áhrifa
og við gætum út af fyrir sig velt því
fyrir okkur hversu mikil þau áhrif
yrðu, þótt við yrðum innan bandalags-
ins. Við megum ekki ofmeta þau áhrif,
sem við kynnum að hafa, að minnsta
kosti ef við teljum að innganga í band-
alagið myndi gera okkur erfitt fyrir
á mikilvægum sviðum. Sama máli
gegnir um Norðurlöndin. Hvert um
sig munu þau hafa takmörkuð áhrif
innan bandalagsins, en sameiginlega
gætu þau hugsanlega haft nokkur
áhrif.“
Ekki boðflennur — en utangátta
— Á Norðurlandaráðsþingi létu
margir í ljós þá skoðun að þau Norð-
urlönd, sem stæðu utan Evrópuband-
alagsins í framtíðinni, myndu ekki
taka fullan þátt í því non-æna sam-
starfi, sem miðað er að. Ýmsir telja
að lönd, sem standa utan EB, muni
einangrast. Hver er þín skoðun á
þessu?
„Það er nokkuð til í þessu. Þama
er augljós hætta á ferðum, einkum
vegna þess að umtalsverður tími
Norðurlandaráðs og mikið af sam-
skiptum norrænna ríkisstjóma mun í
framtíðinni fara í að sinna því, sem
er að gerast innan Evrópubandalags-
ins.
Miklum tíma verður varið til að
stilla saman strengi þjóðanna til þess
að þær hafi raunveraleg áhrif þar,
vegi þyngra en einstök ríki myndu
gera. Áð því leyti myndum við sjálf-
sagt verða — ekki kannski boðflennur
í því samkvæmi, en dálítið utangátta.
■Það er eðlilegt að menn telji það. En
frá okkar bæjardyram séð getum við
sagt á móti: Það er ákjósanlegt og
áríðandi fyrir okkur að vera virkir í
norrænu samstarfi, einmitt vegna
þessara aðstæðna. Þama eigum við
innhlaup og fáum tækifæri til að
fylgjast betur með en við gætum gert
ella. Við gætum jafnvel komið okkar
sjónarmiðum á framfæri við Evrópu-
bandalagið, beint eða óbeint, í gegn-
um bræðraþjóðir okkar á Norðurlönd-
um.“
— Þú sagðir á þinginu í Helsinki
að ísland myndi ekki sækja um aðild
að Evrópubandalaginu í nánustu
framtíð. Hvemig skilgreinir þú nán-
ustu framtíð?
„Hún er nú þannig skilgreind að
menn verða eiginlega hver fyrir sig
að meta það. Ærlegast er líklega að
skýra þetta með þeim hætti, að við
sjáum ekkert i núverandi stöðu, sem
bendir til þess að við göngum í band-
alagið. Sagan sýnir hins vegar, bæði
hvað Finnland snertir og til dæmis
Rússland, að það er mjög óvarlegt
að loka leiðum til framtíðar. En ?
augnablikinu er ekkert sem bendir til
að ísland sé á þessari leið.“