Morgunblaðið - 07.03.1992, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 7. MARZ 1992
33
Hermann Guð-
mundsson, Hafnar-
firði — Minning
Kynni okkar Hermanns voru
stutt. Þau byijuðu er ég hóf störf
við Sjóminjasafn íslands í Hafnar-
firði, en Hermann bar ætíð hag
þess fyrir brjósti. Árið 1947 flutti
hann þingsályktunartillögu þess
efnis að ríkisstjórninni yrði falið að
hefja undirbúning að stofnun sjó-
minjasafns. Tillögunni var vísað til
ríkisstjórnarinnar og hlaut ekki
frekari afgreiðslu. Ráðamenn töldu
þá enga þörf á sérstöku sjóminja-
safni og liðu næstum 40 ár áður
en sá draumur rættist. Hermann
var starfsmaður safnsins á tímabili
eftir að það var opnað í júní 1986.
Hann var einstakur hagleiksmaður
og eftir hann liggja frábær skipslík-
ön, m.a. af Bjarna riddara GK 1.
Og um tveimur vikum fyrir andlát-
ið lauk hann við viðgerð á líkani
af Baldri KE 97 fyrir Sjóminjasafn-
ið.
Hermann var mér hjálplegur á
ýmsan máta og lagði á sig tölu-
verða fyrirhöfn til þess að koma
safninu að sem bestu liði. Saman
fórum við í skoðunarferðir í bæjara-
landinu og á Skerseyri þar sem
Sjóminjasafninu hefur verið ætlað-
ur staður. Hann sagði mér frá þjóð-
málabaráttu og pólitík en líka frá
reimleikum í Brydepakkhúsi og
nissa um borð í gömlum línuveið-
ara. Á kreppuárunum gengu menn
um atvinnulausir hópum saman og
áttu kannski ekkert til að éta nema
eina saitfisktunrru. Og það gat ver-
ið auðmýkjandi að vera alfarið háð-
ur náð verkstjóranna. Stundum
kusu atvinnurekendur fremur að
ráða konur til starfa vegna þess
að þær. fengu lægri laun. Þá máttu
karlarnir vera heima yfir grautar-
pottunum og þola háð og spott fyr-
ir. Það var mikil harka í pólitíkinni
á þessum tíma, jafnvel hatur á milli
manna. Einhvem tímann hafði Her-
mann orð á því við mig að yngsta
kynslóðin skildi ekki þá baráttu sem
lægi á bak við velferð nútímans.
Skildi ekki að á bak við ýmislegt
sem menn telja sjálfsagt í dag lægi
blóð, sviti og tár.
Hermann Guðmundsson var af-
skaplega ljúfur maður og þægilegur
í umgengni. Hann hafði til að bera
náttúrulegt látleysi og var í senn
hlýr og hress í viðmóti. Það geisl-
aði af honum einhveijum krafti og
hann var ákaflega lifandi persóna.
Hann var raunverulega enn í blóma
lífsins þótt árunum væri farið að
fjölga.
Hermann heimsótti mig reglu-
lega Asafnið en venjulega stoppaði
hann ekki lengi í einu. Hann var
mikið á ferðinni og fór auk þess í
langa göngutúra. Ef hann átti ann-
að erindi kom hann bara til að
spjalla eða heilsa upp á mig. En
nú er þessum heimsóknum lokið.
Ég fylgi honum til dyra í síðasta
skipti og horfi á eftir honum ganga
upp stíginn í átt að Vesturgötunni.
Hann veifar í kveðjuskyni. Út um
gluggann sé ég gráum jakka og
svörtum buxum snöggvast bregða
fyrir um leið og hann hverfur úr
augsýn.
Ágúst Olafur Georgsson.
Hermann Guðmundsson, fyrrum
formaður Hlífar og forseti ASI, virt-
ur forustumaður verkalýðssamtak-
anna og öflugur liðsmaður íþrótta-
hreyfingarinnar í áratugi, er fallin
frá.
Þegar Hermann komst til áhrifa
í verkalýðshreyfingunni voru tímar
grimmilegra stéttaátaka, þjóðfé-
lagslegra umbrota og harðvítugra
pólitískra sviptinga. Hermann var
einn af þeim sem lagði sjálfan sig
undir í þessu umróti. Hann'féll illa
inn í flokkakerfíð. Hann hóf póli-
tískan feril sinn sem formaður Fé-
lags ungra sjálfstæðismanna í
Hafnarfirði. Hann var erindreki
Sjálfstæðisflokksins 1939 til 1942
en flutti sig um set í pólitíkinni og
sat á þingi með stuðningi Sósíalista-
flokksins 1946 til 1949 en var síðan
lengst af óháður og óbundinn póli-
tískum flokkum.
Ég er ekki fæddur fyrr en 1945
og fylgdist því af eðlilegum ástæð-
um ekki með starfi Hermanns á
þessum umbrotatímum, þótt ég
hafí heyrt sögur af vasklegri fram-
göngu Hermanns þegar í barnæsku
og nafn hans því verið sveipað dýrð-
arljóma kynntist ég honum ekki
persónulega fyrr en ég hóf störf
hjá Alþýðusambandinu árið 1974.
Þau kynni sannfærðu mig um að
afstaða Hermanns var heilsteypt
og mörkuð af einlægum vilja til að
vinna fyrir sitt fólk. Ég skil vel að
hann hafi rekist illa í flokki. Tilskip-
anir flokksbrodda hafa sjaldan ver-
ið traust veganesti. Dómgreind
þeirra sem bera hitann og þungann
Minning:
Anna K. Ólafsdóttir
frá Lækjarbakka
Fædd 5. janúar 1906
Dáin 2. mars 1992
í dag verður borin til grafar
amma okkar, Anna Kristín Olafs-
dóttir, frá Lækjabakka, eða amma
á Lækjarbakka eins og við kölluðum
hana alltaf. Þó amma hafi verið
orðin 86 ára þegar hún dó og mað-
ur hafi kannski átt von á því að
kallið gæti komið hvenær sem er,
þá kom það okkur samt í opna
skjöldu. Hún hafði jú alltaf sigrast
á öllum veikindum og stigið upp
jafn hress og áður.
Amma fæddist 5. janúar 1906 á
Lækjarbakka í Mýrdal. Hún giftist
Gísla Júlíusi Skaftasyni frá Suður-
Fossi í Mýrdal 13. janúar 1938, en
Gísli fæddist 22. júlí 1907. Hann
lést 9. febrúar 1980. Þau eignuðust
þrjú börn en þau eru: Fjóla, búsett
í Vík í Mýrdal, gift Birgi Hinriks-
syni og eiga þau fjögur börn; Ragn-
hildur, búsett á Lækjarbakka, gift
Guðbergi Sigurðssyni og eiga þau
fimm börn; Þórólfur, búsettur á
Lækjarbakka, ókvæntur. Auk þess
eru komin í hópinn tvö bamaböm.
Amma bjó alla sína tíð á Lækjar-
bakka og undi þar hag sínum vel
því hún vildi hvergi annars staðar
vera. Hún var óvenju gestrisin, en
alltaf hefur verið mikill gestagang-
ur á Lækjarbakka og alltaf verið
pláss fyrir alla, og enginn fór svo
úr hlaði að hann hefði ekki fengið
sér eins og einn bolla af kaffi. Og
alltaf hafði hún áhyggjur af því að
einhver væri nú ekki saddur. Maður
var varla kominn inn til hennar
þegar hún spurði hvort maður væri
búinn að borða og hvort maður vildi
nú örugglega ekki neitt. Ófáir voru
þeir molarnir, sem hún galdraði
fram úr fataskápnum inni í bað-
stofu, eins og hún kallaði gjarnan
svefnherbergið sitt.
Hún var algjör snillingur í hönd-
um og var alltaf með prjónana á
lofti. Dúkarnir sem hún hristi fram
úr erminni skipta nú sjálfsagt orðið
hundmðum og eru allir hrein lista-
verk. Ekki gátum við barnabörnin
svo eignast borð að ekki kæmi
stuttu steinna dúkasending. Það var
í verkalýðsbaráttunni hefur reynst
traustari.
Fljótlega eftir að ég hóf störf hjá
Alþýðusambandinu fékk Hermann
mig á fyrsta fund minn hjá Verka-
mannafélaginu Hlíf í Hafnarfirði.
Síðar átti ég fleiri fundi með Her-
manni og félögum hans í Hlíf. Þeg-
ar Hermann talaði var hlustað.
Stöðumat hans var óumdeilt. Hann
vék sér ekki undan átökum væru
þau óumflýjanleg. En hann hafði
einnig kjark til að taka af skarið
og segja: „Þótt niðurstaðan sé ekki
sú sem við viljum, verður of dýrt
að sækja lengra. Þess vegna mælir
skynsemi með því að við gerum
þennan samning." Þannig samein-
aði hann þá hörku ogþann sveigjan-
leika sem einkennir hæfan forustu-
mann.
Hermann var forseti ASÍ á árun-
um 1944 til 1948. Hann var því
kornungur, aðeins þrítugur að aldri,
þegar hann skipaði æðsta embætti
hreyfingar okkar, það lýsir Her-
manni vel að þótt hann hætti sem
forseti dró hann sig ekki út úr virku
starfi í hreyfingunni. Þvert á móti
var hann allan starfstíma sinn einn
af áhrifamestu forustumönnum
hreyfingarinnar.
Þrátt fyrir víðtækt félagsmála-
starf á vettvangi íþróttahreyfingar-
innar er í mínum huga ekki vafi á
því að starf verkalýðssamtakanna
skipaði veglegan sess í huga hans.
þegar aldurinn færðist yfir dró hann
sig út úr miðstjórn ASÍ, fram-
kvæmdastjóm VMSÍ og for-
mennsku Hlífar. Þótt hann sinnti
ekki lengur stjórnarstörfum lifði
hann og hrærðist í því sem var að
gerast í verkalýðshreyfingunni.
Hann hringdi jafnaðarlega I mig,
spurði út í stöðu mála og gaf góð
ráð. Ekki trúi ég hann hafi síður
lagt því lið sem var að gerast á
vettvangi Hlífar.
Nú þegar komið er að leiðarlok-
um vil ég, fyrir hönd Alþýðusam-
bandsins, þakka Hermanni heil-
steypta og trausta forustu í samtök-
unum. Fyrir mína hönd þakka ég
góða vináttu.
Eftirlifandi eiginkonu Hermanns,
Guðrúnu Ragnheiði Erlendsdóttur,
ættingjum hans og vinum sendi ég
samúðarkveðjur.
Ásmundur Stefánsson,
forseti ASÍ.
Fimmtudaginn 27. febrúar sl.
lést í Borgarspítalanum í Reykjavík
Hermann Guðmundsson, fv. fram-
kvæmdastjóri íþróttasambands ís-
lands, á 78. aldursári. Með Her-
manni er horfinn af sjónarsviðinu
einn litríkasti persónuleiki í for-
ustuliði íslensku íþróttahreyfingar-
innar um langt árabil. Þegar litið
er yfir starfsvettvang þessa dug-
mikla félagsmálamanns er ljóst að
«*
ómögulegt að eignast borð án þess
að hafa á því dúk frá ömmu.
Við viljum með þessum fátæk-
legu orðum þakka elsku ömmu fyr-
ir allar velgjörðirnar og það sem
hún hefur kennt okkur. Það verður
skrítið að koma upp í gamla bæ
núna, þegar engin amma situr í
stólnum með ptjónana sína og spyr
hvort við séum búin að borða og
hvort við viljum örugglega ekki
kaffi núna.
Hvíl í friði.
Kveðja frá barnabörnum.
verkalýðshreyfingin og íþrótta-
hreyfingin á þar mest að þakka,
þótt víðar hafi hugur og hönd verið
lögð að verki.
Við samherjarnir í íþróttahreyf-
ingunni gerum okkur ljóst hversu
mikils virði það var að hafa hann
í forustuliði ISÍ á mesta og farsæl-
asta mótunarskeiði samtakanna.
Ég hygg að á engan sé hallað þótt
það sé viðurkennt að Hermann
Guðmundsson hafði mesta og besta
yfirsýn yfir lög og leikreglur hreyf-
ingarinnar enda átti hann ásamt
fleirum stóran þátt í gerð þeirrar
löggjafar. Hermann var dverghagur
handverksmaður og listaskrifari,
vakti það aðdáun okkar sem með
honum unnum hvernig skjölum og
öðrum skráðum heimildum var til
haga haldið á hans vinnustað og
hygg ég að ÍSÍ muni njóta þess um
langa framtíð.
Fyrstu minningar mínar um
þennan eftirminnilega samferða-
mann eru af æskustöðvunum í
Hafnarfirði og kannske naut ég
þess alla tíð á sameiginlegum
starfsvettvangi að við töldum okkur
samsveitunga. í ferðum okkar á
héraðsþing og aðrar samkomur
ungmenna- og íþróttafélaga var
Hermann alltaf hinn trausti skipu-
leggjandi sem allir tóku mark á,
hann var líka afburðasnjall funda-
maður og ræðumaður svo af bar.
Við sem yngri vorum gerðum okkur
far um að læra af þessum góða og
trausta félaga. Traustur vegna þess
að hann kom alltaf til dyranna eins
og hann var klæddur og var óragur
að gagnrýna það sem hann taldi
betur mega fara. Traustur vegna
þess að hann bar ætíð virðingu fyr-
ir samkeppnisaðilum á hvaða
starfsvettvangi sem var og taldi
eins og sönnum íþróttamanni sæm-
ir að öll heiðarleg samkeppni væri
ekki einasta æskileg heldur líka
skemmtileg. Þess vegna naut hann
hverrar stundar í störfum sínum
fyrir íþróttahreyfínguna og var
ætíð glaður á að hitta. I mínum
augum leit Hermann eins út frá því
fyrsta til hins síðasta er fundum
okkar bar saman. Hann bar aldur-
inn vel, teinréttur og snöggur í
hreyfingum, snyrtimenni - sem
sagt talandi ímynd hins sanna
íþróttamanns. Þessar fáu línur mín-
ar eru ekki eftirmæli, heldur fátæk-
leg kveðjuorð til samheija sem ég
mat mikils og á margt að þakka.
Heimabær okkar, Hafnarfjörður,
hefur misst einn af sínum bestu
sonum, mann sem setti svip á bæ-
inn, mann sem markaði varanleg
spor í félagsmálasögu þjóðarinnar. .
Blessuð sé minning hans. Eiginkonu
Hermanns, Guðrúnu Ragnheiði Er-
lendsdóttur, og aðstandendum öll-
um og vinum sendum við Hildur
innilegar samúðarkveðjur.
Hafsteinn Þorvaldsson.
Kveðja frá íþróttanefnd
ríkisins
Ágætur félagi okkar og vinur,
Hermann Guðmundsson fyrrum
framkvæmdastjóri ÍSÍ lést fimmtu-
daginn 27. febrúar sl.
Meðal fjölbreyttra og farsælla
félagsstarfa Hermanns var seta
hans í íþróttanefnd ríkisins frá
1946 til 1952 og þar af fjögur ár
sem formaður. Við sem nú skipum
íþróttanefndina og höfum allir unn-
ið með Hermanni með einum eða
öðrum hætti þökkum honum af
heilum hug samfylgdina og hand-
leiðsluna sem honum var svo auð-
velt að veita, vegna þeirrar þekk-
ingar sem hann bjó yfir á öllum
þáttum íþróttamála.
Hermann hreif menn með sér
vegna þeirrar hugsjónar sem hann
bar svo greinilega í bijósti að vinna
af alhug að vexti og viðgangi
íþróttahreyfingarinnar.
Hann var framkvæmdastjóri ÍSÍ
tímabilið 1951 til 1985 og það geisl-
aði af honum krafturinn og áhuginn
hvort sem hann var að stjórna stór-
um fundum og ársþingum, flytja
skýrslur, skýra lög eða fylgja eftir
nauðsynja- og framfaramálum.
Á sama hátt var hann trúr þeirri
hugsjón sinni að þjóðfélaginu beri
að veita einstaklingunum jafnan
rétt og félagslegt öryggi og þeim
málefnum barðist hann fyrir sem
stjórnmálamaður og verkalýðsfor-
ingi.
Þegar við nú kveðjum Hermann
Guðmundsson hinsta sinn með sár-
um söknuði lifir í huga okkar minn-
ingin um góðan dreng og sérstak-
lega dugmikinn félaga.
Við sendum eftirlifandi eiginkonu
hans, Guðrúnu Ragnheiði Erlends-
dóttur, og öllum aðstandendum
þeirra innilegustu samúðarkveðjur
með þakklæti fyrir að hafa fengið
að starfa með honum og eiga hann .
að við þau fjölbreytilegu verkefni
sem hugsjónastörfin krefjast.
Ingi Björn Albertsson,
Reynir G. Karlsson,
Hafsteinn Þorvaldsson,
Friðjón B. Friðjónsson.
Fleiri greinar um Hermann
Guðmundsson bíða birtingar
og munu birtast í blaðinu
næstu daga.
t
Þökkum auðsýnda samúð og vinarhug við andlát og útför
JÓHANNSJÓNSSONAR
frá Seglbúðum.
Vandamenn.
t
Eiginkona mín, systir, móðir, tengdamóðir, amma og langamma,
GERÐUR MAGNÚSDÓTTIR
kennari,
Bústaðavegi 67,
verður jarðsungin frá Bústaðakirkju þriðjudaginn 10. mars
kl. 13.30.
Þeim, sem vilja minnast hennar, er bent á Minningarsjóö Lands-
pítalans eða Málræktarsjóð.
Tómas Gislason,
Marfa Magnúsdóttir,
Sverrir Tómasson, Sigríður Dagný Þorvaldsdóttir,
Magnús Tómasson, Jóhanna Ólafsdóttir,
Þóranna Tómasdóttir Gröndal, Gylfi Gröndal,
Sigurður G. Tómasson, Steinunn Bergsteinsdóttir,
Sigríður Tómasdóttir, Robert Christie,
GerðurTómasdóttir, Sveinn Þórisson,
barnabörn og barnabarnabörn.