Morgunblaðið - 25.04.1992, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 25. APRÍL 1992
37
Kveðjuorð:
Pálmi Pálsson
óðalsbóndi
, Fæddur 6. júní 1911
S Dáinn 19. febrúar 1992
Dav. salmur 123. 1. v.
Sjá hversu fagurt og yndislegt það er,
þegar bræður búa saman.
Þegar ég sá þá sorgarfregn frá
Hjálmstöðum, að Pálmi bóndi þar
í áratugi væri látinn, hitti það mig
óviðbúna eins og reiðarslag. Ég
hafði ekki heyrt um veikindi hans.
En þeir sem voru börn í byrjun
20. aldar eru nú óðum að kveðja
sem langlífir menn. Lengi hafa nán-
ir nágrannar búið saman í friði á
Snorrastöðum og Hjálmstöðum, og
bræður búið saman í eindrægni á
Hjálmstöðum. Þarna hafa, bræður,
frændur og nágrannar verið hlið
við hlið í áratugi. Aldrei hefur
heyrst um erfitt sambýli. Á Hjálm-
stöðum og Snorrastöðum hafa farið
saman mannkostir og réttsýni,
umhyggja og hjálpsemi.
Það fyrsta sem ég kynntist
Hjálmstöðum, var að á Laugarvatni
var með mér í skóla Gróa Pálsdótt-
ir, sem mér hefur enn ekki úr minni
liðið. Hún var bráðgreind og mjög
frjálsmannleg, mikil birta yfir and-
liti og svip, gráblá augu skír, dökk
á brún með ljósjarpt hár, drengja-
koll. Mér þótti Gróa mjög skemmti-
leg. Hún var alsystir Pálma Páls-
sonar.
Við komum eitt sinn tvær skóla-
systur að Hjálmstöðum að finna
hana, í aprílmánuði. Mér verður
alltaf minnistætt, hvað ég sá þar
mörg börn í dyrum og utandyra og
virtust þau vera á öllum aldri. Þau
munu hafa verið frá báðum bæjum
Hjálmstöðum og Snorrastöðum, þar
sem túnin liggja saman. Þá hafa
elstu börn Páls og síðari konu hans
verið nálægt fermingu. Veður var
i fagurt, mikið sólskin og útsýnið frá
Hjálmstöðum ákaflega frítt.
En ævi vinkonu minnar Gróu,
i varð ekki miklu lengri en hið fagra
' vor ungrar ævi. Mér þóttu það sorg-
leg tíðindi er ég frétti lát hennar,
er hún var nýgift ung kona.
Ekki kom mér þá til hugar, að
ég ætti eftir að kynnast föður henn-
ar og stjúpu, systkinum hennar og
frændfólki, miklu lengur en okkar
kynni skólasystranna höfðu orðið.
Pálmi, mun hafa verið þriggja ára,
þegar móðir hans dó. Gróa hefur
verið mjög nálægt honum í aldri.
Rósa Eyjólfsdóttir frá Snorrastöð-
um, giftist Páli bónda ekki löngu
síðar, ung og falleg stúlka með
heiðblá augu og mikið gullbjart
hár. Hún tók að sér bæði stálpuð
og einnig ung móðurlaus börn.
Sennilega hefur fullorðið venslafólk
líka verið á heimilinu og því mann-
margt. Og hefur ekki verið vanda-
laust að taka við húsmóðurstöð-
unni. En Rósa var bæði skynsöm,
og ljúf að gerð. Hún vann verk sín
hljóðlát, og haggaðist aldrei, þrátt
fyrir búverk og barnafjölda. Fyrri
konu börn voru átta, og sjö börn
eignuðust þau Rósa og Páll. Um
Rósu sagði einn sonur hennar í af-
mælisveislu á þá leið, að hún hefði
verið athvarfið góða og festan í til-
verunni. Páll var flugskarpur gáfu-
maður og frægur fyrir snjallar vís-
ur.
Þegar ég kynntist þeim hjónum
síðar, var hið mesta yndi að hitta
þau. Frásögn hans var öll fjörleg
og sérstæð með lifandi mannlýsing-
um og gott var að hitta konu hans.
Pálmi Pálsson hefur verið ungur
maður, er hann í annað sinn mætti
höggi dauðans, þegar hann missti
Gróu alsystur sína.
Pálmi var einn af þeim ungu
mönnum, sem fór á sjó og litlu síð-
ar á togara. Þá var togarapláss
mjög eftirsótt, mátti heita sú eina
atvinna þar sem talað var um hátt
kaup.
Ég heyrði fyrir mörgum árum
gamlan togaraskipstjóra lýsa í út-
varpi, skipshöfnum þess tíma. „Þá
var valinn maður í hverju skips-
rúmi.“
Þessi lýsing átti vel við um Pálma
á Hjálmstöðum.
Pálmi Pálsson, var hár maður og
herðabreiður, þreklegur og vel á sig
kominn að öllu. Hann var maður
stálgreindur, sem hann átti kyn til.
Ungu togaramennirnir komu líka
til annarra landa og sáu heimsborg-
ir, sem þá var fátítt meðal alþýðu.
Þeir báru einnig oft nokkuð fijáls-
mannlegri svip, heldur en flestir
sem heima sátu. Á hinum fyrri sjó-
Ingibjörgí. Hall-
dórsdóttir frá Gadd-
stöðum - Minning
Góð vinkona mín, Ingibjörg Hall-
dórsdóttir frá Gaddstöðum, er
kvödd. Mig langar í fáum orðum
að minnast tengdamóður minnar
en mér er vandi á höndum því hún
vildi ekkert lof um sig og var ekki
að flíka því sem hún gerði öðrum
vel.
Ingibjörg ísleif Halldórsdóttir hét
hún fullu nafni og var fædd 2. maí
1909, dóttir hjónanna Þuríðar Sig-
urðardóttur og Halldórs Þorleifs-
sonar er bjuggu lengst af á Gadd-
stöðum á Rangárvöllum en Hella
er byggð upp á þeirri jörð og var
Ingibjörg oft kennd við bemsku-
og æskuheimili sitt. En fyrstu 3
árin ólst hún upp í Dagverðarnesi
skammt frá Heklu. Sá bær hrundi
í jarðskjálfta 6. maí 1912 og var
hún inni ásamt Halldóru systur
sinni og ömmu sinni Þuríði en þeim
var bjargað út um glugga. Á þeirri
stundu voru foreldrar hennar úti
við vinnu.
Eftir það fluttist fjölskyldan að
Gaddstöðum og bjó þar í tæp 30
ár. Þar fæddist bróðir hennar Sig-
urður og einniJ ólst upp á heimilinu
frænka hennar Sigríður Þorgríms-
dóttir en þær voru systradætur og
voru þær eins og systur en mjög
kært var með þeim systkinum öll-
um. Imba, en svo var hún ávallt
kölluð, giftist ung Helga Gísla Eyj-
ólfssyni sem var fæddur 8. júlí
1903, mesta manndómsmanni frá
Merkinesi í Höfnum en þau giftust
29. nóvember 1928 og höfðu þau
því verið gift í rúm 63 ár og á
hann nú um sárt að binda en hann
liggur sjúkur á Keflavíkurspítala.
Þau reistu sér heimili í Keflavík.
Fyrst byggðu þau sér hús við Vest-
urgötu 13, síðar á Njarðargötu 1
og síðast á Austurgötu 11. Einnig
byggðu þau fiskvinnsluhús en Helgi
vann að sjósókn og útgerð lengst
af en hann var hinn mesti dugnað-
arforkur en hún vann á heimili sínu
og gerði það alla tíð með miklum
sóma. Þau voru bæði höfðingjar
heim að sækja. Imba og Helgi eign-
uðust 4 syni, Hermann, f. 11. júlí
1929, hans kona er Áslaug Ólafs-
dóttir, áttu þau sjö börn en einn
son misstu þau 1982. Hermann
átti einn son fyrir hjónaband. Eyj-
ólfur, f. 2. júlí 1931, hans kona er
Erla Knudsen og eiga þau 5 börn.
Þórhallur, f. 27. júlí 1935, hans
kona var Guðrún Þórðardóttir en
sóknar- og togaraárum sínum, í
kringum 1930 og lengur, leit Pálmi
Pálsson svo á, að faðir sinn ætti
kaupið sem hann fékk á vertíðinni.
Hann óskaði oft með sjálfum sér,
að hann gæfi sér ofurlítið af því.
Honum datt aldrei í hug að taka
neitt af kaupinu eða að hann ætti
það sjálfur. Hann var einn af elstu
sonum á þessu mannmarga barna-
heimili. Þá var ekki barnastyrkur
og það sem verra var, ekkert
sjúkrasamlag. Eldri börn í stórum
barnahópi, hjálpuðu oftast til að
koma yngri börnum upp. Það er
ótrúlegt að millibilið á milli hugsun-
ar unga mannsins um vertíðarkaup-
ið og nútíma sjónarmiða, skuli ekki
vera lengra en 60 ár. Svo gjörólík
sem viðhorfin eru. En segja má að
hvorugur aldarhátturinn sé galla-
laus.
Pálmi og annar bróðir hans
sigldu á togara milli íslands og
Englands í síðasta stríði.
Þá varð Pálmi fyrir þeirri þungu
raun að missa bróður sinn í hildar-
leiknum á hættusvæðinu sem þeir
sigldu um. Það hefur verið mjög
þungbært, til viðbótar við allt sem
þeir sáu og heyrðu í árásum á skipa-
lestirnar.
Ég hugsaði oft, áður en ég vissi
þetta, að það hvíldi þung alvara í
svip hans Pálma, þótt hann væri
glaðlegur í viðmóti.
Pálmi Pálsson var sjálfmenntað-
ur og mikill lesari, þrátt fyrir mik-
inn dugnað og eljusemi í vinnu. En
synir Páls voru allir nokkuð hlé-
drægir, ekki síst þeir bændur á
Hjálmstöðum, þessir miklu hæfi-
leikamenn.
Pálmi var orðinn þrítugur, þegar
hann festi sér konu. Hann fór ekki
langan veg að leita sér að brúði.
Á Snorrastöðum ólst upp ung og
yndisleg stúka, Rágnheiður Svein-
bjarnardóttir. Um hana hefði mátt
segja, eins og Jakob Thór lýsti
stúlku í kvæði. „Mjúk á fæti og
fögur öll“. Pálmi gekk þá götu í
þessum efnum sem Eggert Ólafsson
ráðleggur í Búnaðarbálki, að festa
sér þá konu, sem maðurinn veit að
hefur sömu siði og hann og hann
þekki hennar góðu kosti, en renni
ekki blint í sjóinn um flest. Tilfinn-
ingar hjartans munu þó hafa vísað
hinum unga manni veg, en ekki
Búnaðarbálkur,
Pálmi bjó sér í húsi með sinni
konu, en Andrés bjó með foreldrum
sínum og kom Þórdís systir hans
ráðskona til hans síðar. Þeir bræður
voru miklir bændur og véku skógar
nokkuð fyrir túnum nálægt bæ. En
mikill tijá- og blómsturgarður er
fyrir framan hlöð. Mjög stunduðu
hún lést langt um aldur fram 1985,
þeirra börn voru 5 en fýrsta barn
þeirra dó við fæðingu. Guðmundur,
f. 10. nóvember 1943.
Imba var alla tíð mjög félagslynd
og starfaði bæði í kvenfélagi Kefla-
víkur og sjálfstæðiskvennafélaginu,
hún var alla tíð mikil sjálfstæðis-
kona og hvikaði aldrei frá sinni
sannfæringu. 1973 flytjast Imba
og Helgi að Hellu en þar byggðu
þau sér fallegt hús á Þingskálum
12. Þar búa þau til ársins 1987 er
þau flytja aftur til Keflavíkur og
kaupa þá litla íbúð á Faxabraut 32.
Á Hellu eignaðist hún vini og kunn-
ingja og komu þær oft saman 4
konur og spiluðu brids en Imba var
mjög góður spilari. Oft var tekið í
spil hjá henni og var þá ætíð glatt
á hjalla. Gestagangur var alltaf
mikill hjá henni en aldrei var skort-
ur á mat eða meðlæti hversu marg-
ir sem munnarnir voru enda var
hún frábær bæði í matseld og
bakstri.
Þegar ég kynntist Imbu eignaðist
ég ekki bara tengdamóður heldur
öllu fremur góða vinkonu. Imba var
mjög örlát og til æviloka sendi hún
öllum niðjum sínum jólaglaðning en
þeir eru nú orðnir 53.
Nú síðustu árin hefur heilsu
þeirra hjóna hnignað mjög og lést
Imba á páskadag. Hénni vil ég
þakka allt gott í þau 37 ár sem
áttum saman. Helga, sonum þeirra
hjóna og öðrum afkomendum votta
ég mína dýpstu samúð. Megi hún
hvíla í friði og guði falin.
Erla Knudsen.
þeir bræður bóklestur með búskap
og Andrés, sem er fæddur hljómlist-
armaður er kirkjuorganisti og hefur
æft kirkjukórinn í ijörtíu ár af mik-
illi prýði.
Pálmi Pálsson var mikill heimilis-
faðir. Eftir því sem ég best skynjað
fæ, tel ég að þau hjón hafi stofnað
farsælt heimili. Ræktunarmenn
bæði jarðar og hugarþels, þar fór
saman ráðdeild og dugnaður hús-
bóndans og ágæti húsfreyjunnar
að öllu. Börnin ólust upp við inni-
leika og kærleika. Skemmtilegt var
að fá fallegu vel gefnu börnin þeirra
í skóla, sem voru eftir því ljúf í
umgengni. Þá var þel þeirra hjóna
til kennara og skóla lærdómsríkt.
Pálmi var traustur maður í vin-
áttu, alvöru maður í öllu. Hann var
manngersemi og ekki spillti eigin-
konan því. Manninum mínum þótti
vænt um Hjálmstaðabræður og
skemmtilegt að hitta þá, var
ánægjulegt við þá að tala, einnig
eru eftirminnileg kynni við þær frú
Ragnheiði og Þórdísi, systur þeirra
bræðra. Vinátta þessa ágæta
frændfólks hefur verið ómetanleg
og stuðningur þess við kirkjustarf-
ið. Mér hefur ávallt og okkur hjón-
um failið þungt að heyra sorgar-
fregn frá Laugardalnum fagra og
frá elskulegum börnum sem við
kynntumst þar og heimilunum
þeirra.
Fyrir nokkrum árum tók Páll
Pálmason við jörðinni af föður sín-
um. Má það til farsældar telja að
þessum umbrotatímum. Svo að þau
hjón gátu átt rólegri daga eftir
langan vinnudag og strangan.
Þar var löngum mannmargt og
mikil risna. Sérleg snyrtimennska
bæði úti og inni.
Nú er þar skarð fyrir skildi. Nú
drúpir björkin. Mikil eftirsjón er að
hveiju slíku heimili, en vorum tíma
eru takmörk sett.
Ég lít svo til að Pálmi Pálsson
hafi þrátt fyrir sjúkrahúsvist um
tímá, átt jafnvel óvenju fagurt ævi-
kveld meðal ástvina sinna, til hins
sviplega dags. Og vissulega er
heimilið enn, þótt ekki verði framar
hið sama.
„Vort líf sem svo stutt og stopult er,
það stefnir á æðri leiðir."
E.B.
En skilnaðarstundin er sár, jafnt
þótt kveldað sé. Séra Valdimar
Briem, sem ungur missti foreldra
sína, segir í einum sálmi:
Ef á mínum ævivegi
ástvinum ég sviptur er,
Guðs son mælir: „Grát þú eigi,
geymdir eru þeir hjá mér.
Aftur gefa þér skal þá,
þar sem hel ei granda má.“
í þeirri von eru sendar kærleiks
kveðjur til ástríkrar eiginkonu og
nánustu aðstandenda, frá húsi
mínu.
Rósa B. Blöndal.
JHttgtui’*
í Kaupmannahöftt
FÆST
I BLAOASÖLUNNI
ÁJÁRNBRAUTA-
STÖÐINNI,
KASTRUPFLUGVELLI
OG Á RÁÐHÚSTORGI
t
Ástkær eiginmaður minn, faðir, tengdafaðir og afi,
ÁGÚstEIRÍKSSON,
Safamýri 42,
lést í Landspítalanum 22. apríl.
Þóra Jenný Pétursdóttir,
Ólfna Ágústsdóttir,
Gunnar H. Stefánsson,
Stefán S. Gunnarsson,
Þóra Jenný Gunnarsdóttir.
t
Ástkær eiginmaður minn,
EINAR GUÐMUNDSSON
sendibflstjóri,
andaðist á heimili sínu Heiðargerði 18, Reykjavík, þann 22. apríl sl.
Magnea S. Hallmundsdóttir.
t
Innilegar þakkir fyrir auðsýnda samúð og hlýhug við andlát og
útför elskulegrar eiginkonu minnar, móður okkar, tengdamóður,
ömmu og langömmu,
SIGURBORGAR VILBERGSDÓTTUR
fró Fóskrúðsfirði,
Skólabraut 1,
Mosfellsbæ.
Þorvaldur Sveinsson,
börn, tengdabörn, barnabörn
og barnabarnabörn.
Birting afmælis-
og minningargreina
Morgunblaðið tekur afmælis- og minningargreinar til birting-
ar endurgjaldslaust. Tekið er við greinuin á ritstjórn blaðsins á
2. hæð í Aðalstræti 6, Reykjavík og á skrifstofu blaðsins í Hafn-
arstræti 85, Akureyri.
I
|
j
|
i