Morgunblaðið - 23.10.1992, Síða 15

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 23. OKTÓBER 1992
nei iIUOOT)!;'
UOAC1UTSO
KIA.IOI
4*
Framtíð með blóm í haga
eftir Láru Margréti
Ragnarsdóttur
Þegar núverandi samdráttar-
tímabil í efnahagslífi okkar hófst
fyrir nokkrum árum kom það mörg-
um ekki á óvart. Gífurleg þensla í
atvinnulífínu árin þar á undan var
engan vegin eðlileg og enda að
mestu leyti heimatilbúin með ríkis-
styrkjum til ýmissa verkefna í
ótæpilegum mæli. Hins vegar
gerðu menn sér þær vonir, að með
raunhæfum aðgerðum sem stuðl-
uðu að heilbrigðari rekstri fyrir-
tækja jafnt sem ríkis, mætti ná sér
upp úr öldudalnum mun fyrr en
raun hefur orðið.
Enn er greinilega nokkur tími
þar til hilla fer í betri tíð með blóm
í haga. Varla er að vænta aukinna
þjóðartekna á næsta ári. Ekki má
vænta aukningar á þorskstofninum
á næstu árum og allt í kring um
okkur má líta erfíðleika í efnahags-
málum nágrannaþjóða, sem vafalít-
ið mun hafa talsverð áhrif á fram-
gang og þróun íslenskra efnahags-
mála. Utflutningsiðngreinar okkar,
sem skjóta áttu styrkari stoðum
undir atvinnulífið, hafa einnig
dregist saman að undanfömu sem
hlutfall af heildarútfiutningi.
Ýmislegt hefur þó áunnist í þróun
efnahagsmála. Verðbólgan sem fyr-
ir áratug var okkar helsta vanda-
mál og komst upp í yfir 130% á
ársgrundvelli en nú vart mælanleg.
Það má einnig meta að viðskipta-
hallinn hefur minnkað nokkuð.
íslendingar hafa ekki verið þekkt-
ir fyrir að leggja árar í bát þótt á
móti blási og það munum við ekki
heldur gera nú. Flestir gera sér ljóst
að meginatriðið til að vinna sig út
úr vandanum er að veita atvinnulíf-
inu skilyrði til að ná sér á strik.
Slíkt sé algjör forsenda þess að ná
fram bættum lífskjörum þegar til
lengri tíma er litið.
Það verður einnig að viðurkenna,
að aðgerðir til hjálpar atvinnulífínu
munu kosta fómir, fómir af hálfu
íjölmargra heimila í landinu. Sem
ábyrgir foreldrar hljótum við að
verða að beygja okkur fyrir þeirri
staðreynd ef við viljum stuðla að
því að vaxandi kynslóð fái þá fram-
tíðarsýn að ísland verði land tæki-
færa og gróandi mannlífs.
Það er því knýjandi nauðsyn að
fjárlög næsta árs endurspeglist í
úrbótum í atvinnulífínu. Slíkt hlýt-
ur óhjákvæmilega að kosta tölu-
vert. Sá kostnaður má hins vegar
alls ekki verða brúaður með aukn-
um fjárlagahalla, heldur verður að
leita annarra leiða. Það þýðir að
með fjárlögunum verði að draga
úr neyslu heimilanna og hins opin-
bara fyrst og fremst og auka svig-
rúm atvinnuveganna.
Sjálfstæðismenn hafa löngum
gagnrýnt þá aðstöðu sem íslensk
fyrirtæki eru í hvað snertir sam-
keppni í helstu viðskiptalöndum
okkar. Hér era fyrirtæki skattlögð
í mun ríkara mæli en gerist annars
staðar. Vil ég hér til telja aðstöðu-
gjaldið og eignaskatt á fyrirtæki,
sem eru nánast einstakt fyrir-
brigði, skatt á skrifstofu- og versl-
unarhúsnæði og hátt trygginga-
gjald.
Þetta skattaumhverfi hefur verið
fslenskum fyrirtækjum slíkur fjötur
um fót að jafnvel bést reknu fyrir-
tækin hafa mátt lúta í lægra haldi
í samkeppni á erlendum mörkuðum
vegna þess. Þessa skatta verður
því að afnema eða lækka stórlega
til að fá hjólin í atvinnulífínu til
að snúast á ný.
Eins og ég sagði hér að framan
þýðir slíkt afnám eða lækkun
skatta fórnir fyrir heimilin og tíma-
bundna skeringu lífskjara. En tíma-
bundin frekari skerðing lífskjara
er þess virðr ef hún tryggir mark-
vissa stefnu til að minnka atvinnu-
leysi og bæta lífskjör þegar til
lengri tíma er litið.
Við hljótum því að skoða
vandlega þær hugmyndir sem era
til umræðu meðal aðila
vinnumarkaðarins þessa dagana.
Við útfærslu á þessari afléttun
skatta á atvinnuvegina verður hins
vegar að gæta þess að þeir sem
minnst mega sín í þjóðfélaginu
verði ekki undir. Því verður vanda-
samt að velja þær leiðir sem taka
tillit til þess að öllu leyti.
Ég vil hins vegar benda á það
að ég tel ekki óeðlilegt og er raun-
ar hlynnt því að skoðað verði hvem-
ig megi koma á þjónustugjöldum
til þerra sem við þeim mega í rík-
ari mæli en orðið er á breiðari
grandvelli. Þjónustugjöldin þyrftu
öll að miðast við hlutfall af endan-
legum kostnaði, en sum hver þó
með ákveðnu þaki. Fyrir utan að
skapa tekjur fyrir ríkissjóð upp á
„Það er því knýjandi
nauðsyn að fjárlög
næsta árs endurspeglist
í úrbótum í atvinnulíf-
inu. Slíkt hlýtur óhjá-
kvæmilega að kosta
töluvert. Sá kostnaður
má hins vegar alls ekki
verða brúaður með
auknum fjárlagahalla,
heldur verður að leita
annarra leiða.“
Lára Margrét Ragnarsdóttir
það tap sem skattalækkanir á at-
vinnulífið hafa í för með sér, hafa
þjónustugjöld nefnilega þann kost,
að ýmsir þeir sem ekki hafa hugað
að kostnaði við opinbera þjónustu
munu taka við sér og sjálfír Veita
aðhald að því magni þjónustunnar
sem veitt er.
Aukning þjónustugjalda ein og
sér verður ekki nægileg aðgerð til
að mæta tekjutapi ríkissjóðs frá
atvinnuvegunum. Annað þarf einn-
ig að koma til. Ég tel eðlilegt, að
við vinnslu þessa fjárlagafram-
varps íhugi alþingjsmenn leiðir sem
þjóðin getur orðið ásátt um að fara
til að ná upp því tapi. Ef vel verð-
ur unnið og ásættanlegur grannur
lagður mun uppskeran væntanlega
verða að sama skapi góð. Þá verð-
ur framtíðarsýnin með blóm í haga.
Höfundur er alþingismaður
Sjálfstæðisflokksins fyrir
Reykjavíkurkjördæmi.
—1—
AUK k9d22-687