Morgunblaðið - 23.05.1993, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 23, MAÍ 1993
B 3
Halldór sá mig þama í nýju ljósi og
alltaf þannig eftir það.“
Úrelt verk?
„Það hafði talsverð áhrif á okkur
Halldór þegar Ragnar í Smára veikt-
ist. Hann var ekki aðeins forleggjari
Halldórs, heldur líka ráðhollur vinur.
Halldór gat ekki lengur leitað til
hans. Um það leyti sem Ragnar dó
var útgáfan á verkum Halldórs orðin
nokkuð stöðnuð. Ég man að hann
sagði við mig: „Já, ætli þessar bæk-
ur mínar _séu ekki orðnar úreltar?"
Svo tók Ólafur Ragnarsson við út-
gáfu verka hans og það var Halldóri
til gæfu. Hann hefur komið hér
reglulega til að spjalla við Halldór
og fann þessa dagbók úr klaustrinu
sem fyrr var minnst á. Hann hefur
gefið Halldóri andlegan styrk og trú
á lífið seinni árin.“
Ætlarðu að skrifa bók?
„Líf okkar Halldórs hefur tekið
miklum breytingum frá því að ævi-
saga mín og síðasta bók hans komu
út. Einmitt um það leyti fóru veik-
indi hans að láta á sér bera. Hann
vildi að ég skrifaði ævisögu mína.
Þegar Edda Andrésdóttir hafði sam-
band við mig hvöttu bæði hann og
dæturnar mig til þess að gera þetta.
„Nú skrifa ég ekki meira, þú getur
afskapiega vel skrifað bók,“ sagði
Halldór. Við vorum að fara til út-
landa þegar þetta var og ég undirrit-
aði í flýti samning um útgáfu þessar-
ar bókar fýrir næstu jól. Við fórum
til Sviss. Við borðuðum með vinkonu
okkar í Zúrich. Hún bjó í Lugano
og bauð okkar þangað í heimsókn.
„Nei, ég má ekkert vera að því, ég
er að fara að skrifa bók,“ sagði
Halldór. Það hrapaði í mér hjartað.
„Ertu að segja satt, ætlarðu að skrifa
bók?“ spurði ég. „Heldur þú að ég
hætti bara að skrifa,“ svaraði hann,
sem hann var þó nýbúinn að segja
að hann ætlaði að gera. Þetta var
hreint reiðarslag fyrir mig. Ég þótt-
ist vita að ég myndi þurfa að hjálpa
honum alla daga og vissi ekki hvern-
ig ég ætti að fara að með mína bók.
Við komum heim í lok maí. Það fór
eins og ég vissi, ég var alla daga
að hjálpa Halldóri en mína bók skrif-
aði ég sitjandi uppi í rúmi frá klukk-
an 6 til 8 á morgnana, þ.e. þann
hluta sem ég skrifaði sjálf. Þegar ég
les þessa bók núna sé ég vel van-
kanta á henni, þá helst hve fljótfærn-
isleg hún er. Þegar ég tautaði yfir
því að ég myndi enda á taugahæli
sagði Halldór hinn rólegasti: „Hva,
þú getur bara skrifað þína bók fyrir
næstu jól.“ En þetta gekk allt vonum
framar, ævisaga mín og síðasta bók
Halldórs, Og árin líða, komu báðar
út á tilsettum tíma.“
Ég réði hér öllu
,,„Þú ert farin að ráða við hann
Halldór eftir að hann veiktist," sagði
kona við mig um daginn. Mér fannst
þetta hvorki rétt né vel sagt. Sann-
leikurinn er sá að ég réði hér alltaf
öllu innan stokks sem utan. Ég hef
líklega farið rækilega eftir ráði Sig-
ríðar og snúist og snúist þar til völd-
in voru mín. En auðvitað réði Hall-
dór sjálfum sér. Hann fór sinna ferða
og það var oft mikil fart á honum.
En hann tók jafnan fullt tillit til orða
minna. Þannig var það frá upphafi.
Þegar við vorum nýlega byijuð að
vera saman kom ég í útgáfufyrirtæk-
ið Heimskringlu. Þar var málverk
af Halldóri eftir Ásgeir Bjamþórs-
son. Mér fannst Halldór eins og lík
á myndinni og sagði honum frá því.
Hann lét fjarlægja myndina. Seinna
sá ég mynd af honum á vaxmynda-
safni hér og líkaði hún illa. Hann lét
líka fjarlægja hana. í síðustu bók
sinni talar Halldór um að mynd eftir
Ásgeir Bjarnþórsson sé góð. „Hve-
nær sást þú þessa mynd,“ spurði ég
hann. „Þú sagðir mér frá henni, ég
treysti þér miklu betur en mér hvað
myndlistina snertir," svaraði hann.
Halldór hafði margt eftir mér, þótt
enginn vissi það. Þótt Halldór væri
um margt óvenjulega áhrifamikill
maður gekk mér vel að varðveita
einstaklinginn í mér og lét Halldór
ekki ráða um of skoðunum mínum.
Ef konur 'vilja vera sjálfstæðar þá
geta þær það.“
Dýrmæt ár
„Þótt Halldór hafi tapað sér nokk-
uð seinni árin hefur hann eigi að
síður jafnan látið mig finna hve
vænt honum þykir um mig. Kysst á
hönd mína þegar ég leiði hann niður
stiga og mælt til mín fallegum orð-
um. Mér voru dýrmæt þau ár sem
við áttum saman eftir að hann dró
sig í að mestu í hlé en var samt sem
áður enn við sæmilega heilsu. Þá
sagði hann mér svo margt sem hann
hafði aldrei áður minnst á. Fullorðið
fólk talar um aðra hluti en þegar það
er yngra. Ég hef vissulega verið
mikið innilokuð síðustu árin, en ég
hef sætt mig við það og liðið ágæt-
lega. Ég hef ferðast mikið og notið
margs um dagana, einmitt þess
vegna hef ég sætt mig vel við þessar
breyttu kringumstæður."
Ævintýraferð
„Ferðin til Rúðuborgar var mér
dýrmætt ævintýri. Mér fínnst tii um
framtak þessarar konu, Isabelle Du-
ault, sem bauð mér á Festival Du
Cinema Nordique. Það er stórkost-
legt að hún skuli halda slíka hátíð.
Enn stórkostlegra fannst mér að sjá
fullt bíó af fólki þegar verið var að
sýna þessar gömlu myndir, t.d. Sölku
Völku. Halldór var nú, ekki fremur
en margir aðrir, vel ánægður með
þá mynd, einkum þótti aðalleikkonan
ekki nógu Sölkuleg og gamla fólkið
ekki trúverðugt. Fólk eldist allt öðru-
vísi í Svíþjóð en hér. Ef maður aftur
á móti stígur upp í strætisvagn í
smábæ á Englandi þá er engu líkara
en maður sé staddur á íslandi, svo
likir eru gamjir Englendingar öldr-
uðu fólki á íslandi. Eigi að síður
þótti mér gaman að sjá þessa mynd
á ný. Margareta Krog, sem leikur
Sigurlínu, er mjög góð, og Steinþór
var stórkostlegur.
Eftir sýninguna á Sölku Völku
hélt Régis Boyer fýrirlestur um Hall-
dór og Island og svaraði að því loknu
fyrirspumum. Mig furðaði á því að
sjá allt þetta fólk sitja þama rólegt
og hlusta og spyija í einn og hálfan
klukkutíma. Áð því loknu horfði það
á Kristnihald undir Jökli. Forsprakki
alls þessa, Isabelle, er af norskum
ættum, sem skýrir áhuga hennar á
norrænum bókmenntum. Hún er sál-
fræðingur að mennt, blátt áfram og
sívinnandi kona og góður skipuleggj-
andi. Það hefur þýðingu að í tengsl-
um við þessa hátíð hittist norrænt
kvikmyndafólk og raunar fleira fólk.
Við hittum t.d. aðalfréttaritara í
París frá stóru hollensku blaði. Hann
sagðist alltaf fara á þessa hátíð, sem
væri mjög merkileg. Isabelle sagði
mér að hún óttaðist að styrkir frá
Norðurlöndum til þessarar hátíðar
myndu lækka, ég vona að svo verði
ekki, það væri mikið menningarslys.
í þakklætisskyni fyrir boð hennar
hef ég sent henni Gerplu á frönsku.
Þótt ekki sé vel um Norðmenn talað
þar, eru 60 blaðsíður um Rouen.“
I Frakklandi mun hafa verið sagt
um Gerplu í ritdómi, þegar hún var
nýkomin út, að hún væri eina sígilda
bókmenntaverkið sem komið hefði
út á þessari öld. Við skulum gera
lokaorð þeirrar bókar að lokaorðum
þessarar greinar:
„Styttu nú stundir kon-
úngi þínum, skúld, segir
Ólafur Haraldsson og flyt
hér gerplu þína undir
hörginum í nótt. Skdldið
svarar og nokkuð dræmt:
Nú kem eg eigi leingur
fyrir mig því kvæði, segir
hann, og stendur upp sein-
lega, og haltrar brott við
lurk sinn, og er horfinn
bak hörginum. Þú var
túngl geingið undir og fel-
ur nóttin dal og hól að
Stiklarstöðum, og svo
hinn síðfrjóva hegg.u
Miðjan!
LANDFRÆÐILEG MIÐJA HÖFUÐBORGARSVÆÐISINS.
Miðjan í Smárahvammslandi er á höfuðborgar-
svæðinu miðju. Þaðan tekur örskamma stund að
aka eftir hraðbrautum Reykjanesbrautar, Arnar-
nesvegar og Hafnarfjarðarvegar til miðbæjar-
kjarna sveitarfélaganna á svæðinu. Þannig tekur
aðeins um 10 mínútur að aka að Lækjartorgi,
3 mínútur að Garðatorgi og 5 mínútur að Strand-
götu í Hafnarfirði. Enn styttra er
í fjölmennar íbúabyggðir Breið-
holtshverfa,Kópavogs, Garðabæjar
og norðurbæjar Hafnarfjarðar.
FRAMTIÐARSVÆÐI
FYRIR NÚTÍMA FJÁRFESTA [E
í MIÐJUNNI hefur verið skipulagt nýtt hverfi
skrifstofu-, þjónustu- og verslunarhúsa með hag-
kvæmni, gæði og fjölþætta nýtingu að leiðarljósi.
Fyrsta húsið er nú fullbyggt og sala húsnæðis þar
hafin. Það býðst fyrirtækjum og stofnunum, stór-
um sem smáum á afar hagkvæmu verði.
Leitið frekari upplýsinga.

Frjálst framtak
ÁRMÚLA 18, SÍMI 81 23 00.