Morgunblaðið - 23.05.1993, Page 4

4 B
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 23- MAI 1993
eftir Bergljótu Ingólfsdóttur
FYRIR nokkru kom út í Bandaríkjunum
bókin Hollywood gegn Bandaríkjunum,
„Hollywood versus America“, eftir kvik-
myndagagnrýnandann Michael Medved
og er óhætt að segja, að hún hafí vakið
feikna athygli innan kvikmyndaheimsins
sem utan. f bókinni segir höfundurinn
kvikmyndaframleiðendum í Hollywood til
syndanna, segir þá bjóða upp á fátt annað
en hið illa og afskræmda í myndum sínum.
Hann segir menn löngu búna að fá sig
fullsadda af morðum, nauðgunum og öðr-
um misþyrmingum á hvíta tjaldinu, fram-
leiðendum ætti enda að vera það ljóst vegna
sífækkandi áhorfenda í kvikmyndahúsum.
Kvikmyndagagnrýnandinn og rithöfundurinn Michael Medved flytur máli sitt á málþinginu „Hollywood
gegn siðmenningunni".
GEGN SIÐMENNINGUNNI
Höfundur bendir á, að menn
keppist við að gera myndir
um fjöldamorðingja, sad-
ista, misindismenn af öllum gráðum
og sálsjúka öfugugga. Honum
fínnst sem fleirum, að með ólíkind-
um sé að áhorfendum skuli boðið
upp á það versta og ómennskasta,
sem mannskepnan tekur sér fyrir
hendur, sem afþreyingarefni í kvik-
myndum. Það nægi að vita að slík-
ir menn séu til án þess að illvirki
þeirra séu innihald í hverri kvik-
myndinni á eftir annarri og í ótöld-
urn sjónvarpsþáttum.
Máli sínu til stuðnings bendir
Medved á tilnefningu til Óskars-
verðlauna á síðasta ári. Þrír af fimm
karlmönnum, sem til greina komu
sem bestu leikarar í aðalhlutverk-
um, voru í hlutverkum fjöldamorð-
ingja og kolruglaðra siðblindingja,
þ.e. Anthony Hopkins í „The Silence
of the Lambs“, Warren Beatty í
„Bugsy" og Robert De Niro í „Cape
Fear“. Bretinn Anthony Hopkins
fékk þau eftirsóttu verðlaun, eins
og kunnugt er.
Medved segir því ekki undarlegt,
að þegar gerð var úttekt á myndum
ársins 1991 hafi verið skrifað í
tímaritið US magazine: Að hið illa
væri allsráðandi í Hollywood, hið
góða ætti þar ekki upp á pallborðið.
Hann telur kvikmyndaframleið-
endur í Hollywood misbjóða siðgæð-
isvitund hins almenna Bandaríkja-
manns með því að ráðast á og af-
skræma allt það sem sé honum ein-
hvers virði. Hann nefnir trúarbrögð,
hjónaband, fjölskyldulíf, þegn-
skyldu og drengskap.
Medved telur engan vafa leika á
því, að allt það ofbeldi sem við-
gengst hefur, jafnt þó myndimar
séu auglýstar sem fjölskyldumynd-
ir, hafi skaðleg áhrif þegar til lengd-
ar lætur. Hann gengur lengra og
vill í raun kenna ofbeldismyndum
undanfarinna ára um ýmislegt það,
sem aflaga hefur farið í bandarísku
þjóðlífí. Ofbeldi telur hann hafa
verið gert að almennu skemmtiefni
í kvikmyndum og sjónvarpi, í vax-
andi mæli, síðustu tvo áratugi.
Hann telur börn og ungmenni
standa berskjölduð gegn slíku
áreiti, ekki síst þegar ofbeldið
smeygir sér inn á hvert heimili með
sjónvarpinu, verður að föstum lið í
daglegu lífi, dagskammtur af and-
legri fæðu, ef svo má að orði kom-
ast.
Hörð viðbrögð í Hollywood
Þeir ruku upp til handa og fóta
Hollywood-menn og þótti ómaklega
að sér vegið. Þeim finnst fráleitt
að kenna kvikmyndum um ofbeldi
og aðra óárán úti í þjóðfélaginu,
það sé álíka og þegar sendiboðar
válegra tíðinda eru taldir hafa vald-
ið þeim. Kvikmyndir sýna lífíð eins
og það er, segja þeir, hvorki betra
né verra.
Medved hefur verið sakaður um
að vilja koma á ritskoðun, hefta
málfrelsi, setja listrænni sköpun
skorður, koma kvikmyndagerð und-
ir eftirlit og miðstýringu, jafnvel
eitthvað þaðan af verra.
Hann hefur með gagnrýni sinni
undanfarin ár bent á það, sem hann
hefur kallað óheillavænlega þróun
í kvikmyndagerð og ekki alltaf
fengið þakkir fyrir. Honum hafa
ekki alltaf verið vandaðar kveðjum-
ar, einstaka maður jafnvel hótað
að jafna um hann, þegar dómar
hans hafa ekki verið þeim í hag.
Sumir hafa gengð svo langt að
segja að Medved geti varla verið
með réttu ráði og að aðfínnslur
hans séu algjör tímaskekkja.
En auk ofbeldis í kvikmyndum
hefur hann gagnrýnt ljótan munn-
söfnuð, kynlífssenur og klám, auk
texta rokk- og rapplaga, sem marg-
ir hveijir hvetja til ódæða. Hann
telur þessa þætti sameiginlega vera
til afsiðunar og deyfa velsæmistil-
fínningu þeirra ungu. Hann hvetur
í raun til siðbótar.
Almenningur hefur lýst sam-
Kvikmynda-
gagnrýnandinn
Michael Medved
segir kvik-
myndaframl-
eiöendum i Holly-
wood til synd-
anna í nýrri bók
sinni og segir þó
bjóóa upp á ffátt
annaó en hió illa
og affskræmda í
myndum sinum
stöðu með bókarhöfundi, telur orð
hans í tíma töluð. Tekið hefur verið
undir ásakanir um dýrkun við ljót-
leikann og hið illa og spurt fyrir
hveija verið sér að gera allar þess-
ar ofbeldismyndir, hrollvekjur,
myndir um afbrigðilega kynhegðun
og klám. Þær myndir séu ekki fyr-
ir venjulegt fólk, hinn almenna
áhorfanda.
Það er engu líkara en gagnrýni
Medved sé þegar farin að hafa áhrif
í Hollywood, má þar t.d. nefna að
frestað var frumsýningu síðustu
myndar Arnolds Schwarzenegger,
„Last Action Hero“, og hún tekin
til endurskoðunar méð tilliti til of-
beldisatriða. Ennfremur fékk hinn
orðljóti grínari, Eddie Murphy, skip-
un um að bæta talsmáta sinn í
myndinni „Beverly Hills Cop 3“
áður en hun yrði tekin til sýningar.
Mun sennilega ekki hafa verið van-
þörf á.
Jane Fonda var einhver fyrsti
bandaríski leikarinn til að taka und-
ir gagnrýni Medved, fleiri hafa fylgt
á eftir og eru honum sammála.
Síðustu vikur hafa sjónvarps-
stöðvar, bæði austan hafs og vest-
an, sent frá sér fréttatilkynningar
þess efnis, að þar á bæjum hyggist
menn draga mjög úr sýningum of-
beldismynda og annars óhugnaðar.
Þáttur The Sunday Times
Breska blaðið The Sunday Times
birti útdrátt úr bókinni „Hollywood
versus America" í fjórum hlutum í
mars síðastliðnum. Þau skrif vöktu
strax mikla athygli, enda komu þau
á tíma þegar voveiflegir atburðir
höfðu rétt gerst. Börn höfðu vilj-
andi orðið bami að bana, Bretar
fylltust óhug og spúrðu hvað hefði
farið úrskeiðis með þjóðinni.
Það fór ekki hjá því að ofbeldis-
myndir I sjónvarpi, og myndbönd
sömu tegundar, sem börn og ung-
menni eiga greiðan aðgang að bæri
á góma.
Margir virðast sannfærðir um að
fyrirmynd þess misjafna, sem gerist
úti á strætum breskra borga, sé
fengin úr sjónvarpinu. Sjálfur for-
sætisráðherrann, John Major,
kvaðst þess fullviss að sýningar
ofbeldismynda væru farnar að taka
sinn toll og hefðu skaðað ungar
sálir.
Bresku leikararnir Anthony
Hopkins, Michael Caine og Edward
Woodward kváðust allir sjá eftir
því að hafa leikið í ofbeldismyndum.
Sá fyrstnefndi lýsti því jafnframt
yfir að hann hygðist ekki taka þátt
í gerð „The Silence of the Lambs“
nr. 2, þó af töku þeirrar myndar
yrði.
En blaðið The Sunday Times lét
ekki við það eitt sitja að birta kafla
úr bókinni „Hollywood vs. Amer-
ica“, heldur bauð til málþings með
höfundi í framhaldi af því, til að
ræða bókarefnið, viðbrögð lesenda,
auk áhrifa kvikmynda á nútíma
menningu og þjóðfélagið almennt.
Málþinginu var valið áhrifamikið
nafn, eins og sjá má á eftirfarandi.
Hollywood gegn
siðmenningunni
„Hollywood versus Civilisation"
skyldi það heita, hvorki meira né
minna.
Málþingið var haldið 11. mars í
Dominion-leikhúsinu við Tottenham
Court Road í London. Húsið tekur
tvö þúsund manns, var hvert sæti
skipað og vel _það. Þar var í það
minnsta einn Islendingur, sem lét
sig málið varða, sú er þetta ritar.
Andrew Neil, ritstjóri The
Sunday Times, stýrði samkundunni
af festu og gaf strax tóninn með
inngangsorðum sínum. Hann hafði
daginn áður afhent verðlaun við
skóla í Birmingham og þar höfðu
kennarar sagt honum, að einhveijir
mestu erfiðleikar í skólastarfinu
stöfuðu af óæskilegum myndbönd-
um sem nemendurnir lægju yfir
heima.
Stjórnandinn úthlutaði frummæl-