Morgunblaðið - 23.05.1993, Blaðsíða 30

30 B
MORGUNBLAÐIÐ SAMSAFNIÐ SUNNUDAGUR
-t
l 23. MAI 1993
'ÆSKUMYNDIN.. . ERAF HELGA HALLVARÐSSYNl SKIPHERRA
ÚR MYNDASAFNINU
Ákveðinn og
Jylginn sér
HELGI Hallvarðsson er fæddur í Reykjavík
12. júní 1931, sonur Guðfinnu Lýðsdóttur
húsfreyju og Hallvarðs Rósinkarssonar vél-
sijóra á varðskipunum. Ilelg’i er annar í röð
sex bræðra. Elstur er Agnar, þá Helgi, síðan
koma Birgir, Hilmar, Gylfi og yngstur er
Guðmundur. Bernskuslóðir Helga voru í ná-
grenni við Skeijafjörðinn. Fyrst á Litlu-Vega-
mótum á Seltjarnarnesi, nálægt versluninnni
Vegamótum, og síðar á Hörpugötu 32 í
Skeijafirði.
Aþessum árum var byggðin í
Skerjafirði og á Seltjarnamesi
skýrt afmörkuð frá Reykjavík. Þarna
var sambland af bæ og sveit, innan
um íbúðarhúsin voru smábýli og róið
til hrognkelsa. Fjaran hafði mikið
aðdráttarafl fyrir strákana, ekki síst
Selsvörin þar sem ruslahaugar borg-
arinnar voru. Strákarnir lögðu oft
leið sína þangað að gramsa í því sem
aðrir höfðu fargað og til að hrella
.rottumar á haugunum. Raunar dró
mokkuð úr áhuga Helga á þeim leik
eftir að rotta leitaði skjóls í buxna-
skálminni hjá honum.
Þegar Helgi var 10 ára fluttist
fjölskyldan að Hörpugötu 32 í
Skeijafirði, í tveggja hæða hús sem
foreldrar hans höfðu fest kaup á.
Magnús V. Pétursson, verslunarmað-
ur og knattspyrnudómari, er einn af
Skerjafjarðarstrákunum og man vel
eftir Helga og bræðrum hans. „Þetta
voru fjörugir strákar og galsafengn-
ir. Foreldrar þeirra vom sérstakir
karakterar, dugmikið og skemmti-
legt fólk sem gaman var að heim-
sækja. Það var mikið verið í íþróttum
og svo var auðvitað farið með sverð
og skildi upp á Grímsstaðaholt að
beija á strákunum!"
Stóri bróðir Helga, Agnar, er
tveimur árum eldri. Hann segir
Helga ævinlega hafa verið fylginn
sér og mjög ákveðinn. „Hann hikaði
ekki ef til einhvers var að vinna. Við
Eldri myndin er af Helga 10 ára
gömlum og er myndin tekin þeg-
ar fjölskyldan var nýflutt á
Hörpugötuna í Skeijafirði.
biðum oft í beygjunni hjá Bergsstöð-
um, nálægt Meistaravöllum, þar sem
saltfískbílamir frá Kveldúlfí áttu leið
um. Stundum hrutu einn eða tveir
fískar af pallinum í beygjunni og þá
hófst mikið kapphlaup um hver næði
fengnum. Helgi var mikið lunkinn
við að ná saltfisknum. Hann var líka
oft í fótbolta, alltaf í marki og varði
vel. Honum var mikið hælt fyrir
markvörsluna."
Gunnar Pétursson, vélvirki og
starfsmaður Flugleiða, á einnig góð-
ar minningar frá þessum árum. „Að-
al knattspymuvöllur strákanna í
Skeijafirði var þar sem innanlands-
flug Flugleiða hefur afgreiðslu nú.
Það var aðallega verið að keppa við
strákana af Grímsstaðaholtinu, svo
lauk leiknum venjulega með gijótk-
asti og slagsmálum. Flestir strákarn-
ir fylgdu Fram, en eftir að Þróttur
var stofnaður held ég að flestir hafi
orðið Þróttarar. Helgi var skemmti-
legur og galsafenginn, eins og bræð-
ur hans. Við vorum mikið hjá Georg
bónda Jónssyni, bróður Finns listmál-
ara. GeorgTak bú á Reynisstað og
við rákum fyrir hann kýrnar upp að
Öskjuhlíð, þar sem Hótel Loftleiðir
er nú. Svo var verið að snudda í
kringum grásleppukarlana á vorin
og stundum fengum við að fara með
að vitja.“
Með stríðinu varð mikil breyting
á tilverunni í Skeijafirði. Byggður
var flugvöllur sem klauf byggðina í
tvennt, fjöldi húsa var rifínn og önn-
ur, þar á meðal íbúðarhús fjölskyldu
Helga, flutt inn í Laugames. Við það
rofnuðu tengslin í strákahópnum í
Skeijafirði.
ÓLAFUR K. MAGNÚSSON
FEGVRÐARDISIR
ÍTÍVOLÍ
Iblíðskaparveðri og sólskini
flykktust Reykvíkingar þúsund-
um saman suður í Tívolí, þar sem
níu stúlkur komu fram í
fegurðarsamkeppni
mánudagskvöldið 10.
júní árið 1957. Úr hópi
þeirra völdu áhorfendur
fímm til áframhaldandi
þátttöku og föstudags-
kvöldið 14. júní kvað
dómnefnd upp þann úr-
skurð að Bryndís Schram
hefði verið kjörin fegurðardrottning
Íslands 1957. Dómnefndina skipuðu
Sigurður Grímsson formaður, Bára
Siguijónsdóttir, Jón Eiríksson,
Sonja B. Helgason og Björn Th.
Björnsson. Þegar Bryndís Schram
var kjörin fegurðardrottning var
hún tæpra 19 ára gömul og hafði
lokið prófí í 5. bekk Menntaskólans
í Reykjavík þá um vorið. Hún stund-
aði einnig nám í listdansi við Þjóð-
leikhúsið. Fyrstu verð-
launin í fegurðarsam-
keppninni voru ferð til
Langasands í Kaliforníu,
þar sem keppnin um titil-
inn „Miss Universe" fór
fram, og auk þess farar-
eyrir og „dýrindis klæðn-
aður“, að því er segir í
frétt Morgunblaðsins af
þessum atburði, sem tók yfir nán-
ast alla baksíðu blaðsins þann 15.
júní. í öðru sæti í keppninni varð
Anna Þ. Guðmundsdóttir og í þriðja
sæti Guðlaug Gunnarsdóttir. Með-
fylgjandi myndir voru teknar í for-
keppninni, mánudagskvöldið 10.
júní 1957.
Þær hrepptu
þrjú fyrstu sæt-
in, Bryndís
Schram númer
eitt, Anna Þ.
Guðmundsdótt-
ir í öðru sæti
og Guðlaug
Gunnarsdóttir í
því þriðja.
ÉG HEITI___
ÖRLAUGUR ELÍASSON
Hvort mistök voru gerð þegar
Örlaugi Elíassyni var gefið
nafn, verður líklega aldrei upp-
lýst. Sú er þó ein af þeim skýr-
ingum sem honum hefur dottið
í hug hvað varðar uppruna
nafns síns. „Eg heiti í höfuðið
á bróður mínum, sem lést áður
en ég fæddist. Ég er jafnvel á
því að faðir minn hafi ætlað að
segja Örlygur en einhverra
hluta vegna hafi þetta au skot-
ið upp kollinum. En mér datt
þessi skýring ekki í hug fyrr
en á gamals aldri og þá var of
seint að spyijast fyrir um mál-
ið,“ segir Örlaugur en hann er
borinn og barnfæddur Skaga-
maður.
• •
Orlaugur er jafnan kallaður
Ölli eða Lölli af þeim sem
þekkja hann. Ókunnugir telja hins
vegar flestir að hann heiti Örlyg-
ur. Segist Örlaugur beijast harðri
baráttu við að leiðrétta þá því sér
sé annt um að nafnið sé borið
rétt fram. Kannski ekki furða að
hann bregðist svo við þegar hon-
um berast sendingar þar sem nafn
hans er afbakað á ýmsan hátt,
svo sem Örlögur og Örlegur. Engu
að síður segist Orlaugur harð-
ánægður með nafnið, nema hvað
honum hafi þótt það súrt í broti
í barnaskóla að vera alltaf síðast-
ur í röðinni. Dóttursonur Örlaugs
heitir í höfuð afa sínum.
Örlaugsnafnið virðist fyrst
Örlaugur Elíasson.
koma fyrir á þriðja áratug þessar-
ar aldar en á tímabilinu 1921-
1940 var það gefið fjórum drengj-
um. Nú eru nafnberar þrír, þar
af tveir að fyrra nafni. Nafnið er
sett sama af lýsingarorðinu ör í
merkingunni „skjótur" og viðliðn-
um „-laugur".
HVERNIG mmmNÁÐUST MYNDIRNAR AFNESSÍ1972?
Eins og nöglþunudfingurs
hjá títuprjónshausum
DÝRIÐ eða dýrin ókennilegu sem menn telja að byggi hið djúpa og
dimma skoska stöðuvatn Loch Ness, hafa löngum heillað menn og
ýmist orðið uppsretta dramatiskra lýsinga sjónarvotta eða spaugilegra
pretta brandarakarla. Þeir eru margir sem hafa lagt mikla vinnu í að
sanna tilvist dýranna og framan af áttunda áratugnum var gríðarlegur
kraftur í „skrímslaveiðunum". Um og upp úr 1970 fóru rannsóknar-
menn að nota „sónar“-tæknina og þá brá svo við að all oft tókst þeim
að finna „stóra ókennilega flekki" eins og það var gjarnan orðað. En
árið 1972 voru mörkuð þáttaskil. Þá var á ferðinni hópur kenndur við
„Academy of Applied Sciences" undir umsjá Dr.Robert Rines.
Rines og félagar voru með ljós-
myndavélar, nýja tegund til
notkunar neðansjávar. Þetta var
búnaður sem nefndur var „stro-
boscobic" sem útleggst „snúnings-
sjá“, eða „snúðssjá". Fyrirbærinu er
lýst þannig, að það hafí samanstaðið
af tveimur vatnsheldum hólkum. í
öðrum var skært leifturljós, en í hin-
um 16 millimetra myndavél sem tók
eina mynd í hvert sinn sem leiftur-
ljósið tendraðist. Auk þessa búnaðar
voru rannsóknarmennirnir með þann
besta „sónar“-búnað sem völ var á.
Undir miðnætti 7. ágúst 1972 var
hópurinn með búnaðinn úti í Urqu-
hart-flóa og Rines bókaði síðan eftir-
farandi: -Það hafði verið nökkuð
öldurót, en undir miðnætti datt allt
í dúnalogn. Það var mikið af fiski í
flóanum, laxar að safnast saman til
að ganga í ána. Þeir komu fram á
ritanum sem litlir dílar, eins og títu-
pijónshausar.
-Um það bil kortér í tvö var Hill-
ary Ross við ritann, en við Dave
Wiseman dottuðum. Hillary sagði þá
skyndilega að hún héldi að eitthvað
undarlegt væri að koma fram á ritan-
um. Við Dave litum á þetta og dílarn-
ir voru að breytast í rákir, svona
eins og fískamir væru að þjóta í
burt af svæðinu.
-Og þá. kom það! Stór, svartur
blettur fór að myndast. Fyrst héldum
við að það gætu verið nokkrir fiskar
syndandi þétt saman, en það stækk-
aði, gildnaði og dökknaði. Við trúðum
vart því sem bar þarna fyrir augu,
en ljóst var að eitthvað gríðarstórt
var þarna á ferð, og mjög nærri
myndavélinni. Við horfðum hljóð á
þetta um stund, stærðin svo gífurleg
í samanburði við fisk. Það virtist
hreyfast hægt, en örugglega."
Lýsingin heldur áfram: Vaxandi
stærð, á ritanum á stærð við stóra
nögl á þumalfingri, „ógnvekjandi"
segir Rines og dýpið aðeins 30 fet.
Þegar hér var komið sögu, rauk upp
Þetta hafa menn talið vera
hreyfa eða eitthvað þess háttar,
framarlega á skrokki dýrsins í
Loch Ness.
vindur á ný og rannsóknarbáturinn
snérist og færðist til. Þegar allir
voru komnir í stellingar á ný var
fyrirbærið horfíð af sónarnum. Það
biðu allir spenntir eftir að sjá film-
urnar. Útkoman fór fram úr björt-
ustu vonum manna, en besta myndin
fylgir þessum línum.