Morgunblaðið - 12.06.1993, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 12. JÚNÍ 1993
Mondale
sendiherra
í Japan
WALTER Mondale, fyrrverandi
varaforseti Bandaríkjanna, hef-
ur verið skipaður sendiherra í
Japan. Hann er nú 65 ára að
aldri. Bill Clinton, forseti Banda-
ríkjanna, lét svo um mælt við
útnefninguna að „Fritz“ Mond-
ale hefði helgað líf sitt föður-
landinu og treyst vináttubönd
þess við þjóðir um allan heim.
Mondale var frambjóðandi
demókrata í forsetakosningun-
um 1984 og mátti þola einn
stærsta ósigur sem um getur í
kosningasögu Bandaríkjanna.
íkveikjuárás í
Noregi
KVEIKT var í húsi íranskra
flóttamanna í Noregi og látið
líta út fyrir að um árás nýnas-
ista væri að ræða. Málum var
hinsvegar svo háttað að það var
18 ára piltur í fjölskyldunni sem
átti heiðurinn að athæfinu.
Skildi hann eftir miða með haka-
krossi utandyra sem á stóð
„Noregur fyrir Norðmenn".
Lögreglan lét blekkjast í fyrstu
en þegar hið sanna kom fram í
málinu var haft eftir einum lög-
regluþjónanna þetta væru sorg-
leg tíðindi fyrir fjölskylduna.
Ekki urðu slys á fólki.
New York
Times kaupir
Boston Globe
DAGBLAÐIÐ New York Times
hefur afráðið að festa kaup á
eignarhaldsfyrirtæki Boston
Globe Affíliated Publications
Inc. Sameining fyrirtækjanna
mun kosta einn milljarð banda-
ríkjadala og verður sú upphæð
að mestu látin af hendi í formi
hlutaíjár.
Þjófnaðarfar-
aldur á írlandi
ÍRSKA lögreglan og ferðamála-
ráð landsins hafa hvatt ferða-
menn til þess að vera á varð-
bergi gegn þjófaplágu sem nú
heijar í Dublin. Voru sjö ferða-
langar rændir í borginni á einu
bretti. Dagblöð gerðu sér mat
úr þessu enda hafa írar lifibrauð
sitt af ferðamönnum. Hjólandi
þjófur reif kvikmyndatökuvél af
Finna, Nýsjálensk hjón voru
rænd og Þjóðveiji nefbrotinn,
svo dæmi séu tekin. Lögregluyf-
irvöld taka atburðunum með
jafnaðargeði, segja írskar borgir
sama glæpamarki brenndar og
áþekkar borgir í öðrum löndum.
Talsmaður lögreglunnar sagði
að vissulega mætti vara fólk við
gegnum hátalara en „ef á það
ráð yrði brugðið færi enginn út
úr húsi,“ sagði hann.
Ráðherra fyr-
ir ríkisrétt?
FYRRUM viðskipta- og iðnaðar-
ráðherra Finnlands, Kauko Ju-
anthalo, skal leiddur fyrir ríkis-
rétt, samkvæmt yfirlýsingum
stjórnarskrárnefndar fínnska
þingsins. Liðin eru þijátíu ár
síðan ríkisréttur var kallaður
saman síðast í Finnlandi. Tildrög
málsins eru þau að árið 1991, í
ráðherratíð Juanthalos, hafði
hann boðist til að greiða fyrir
ríkisábyrgð á Tampelia fyrir-
tækinu, sem var í eigu SKOP
bankans, gegn því að Christoffer
Wegelius bankastjóri veitti fyrir-
tækjum hans hagstæð lán. Upp
komst um viðskipti ráðherrans
og bankastjórans þegar þeim
síðamefnda var vikið úr emb-
ætti.
Allt á floti alls staðar
HITABYLGJA var í Bretlandi á miðvikudag og fímmtudag en í gær brast þar á með ofsaroki og þvílíku úrfelli,
að hundruð manna urðu að flýja heimili sín. Varð Wales verst úti í flóðunum og einnig Suður-England og varð
víða að nota báta til að bjarga fólki úr umflotnum húsum. „Svona er breska sumarið," sagði einn fréttamanna
breska ríkisútvarpsins, BBC. „Sól og hiti í tvo daga og svo er eins og allar flóðgáttir himinsins opnist í einu.“ Hér
er hún Linda Evans í Ffordd Glas í Llandudno í Wales að hjálpa dóttur sinni en eins og sjá má er ekki annað
leiksvæði eftir utan dyra nema garðveggurinn.
Japanir ætla að endurskipuleggja loftvarnir sínar
Tilraunir með nýja gerð
Scud-eldflauga í N-Kóreu
Tókýó. Reuter.
NORÐUR-Kóreumenn gerðu í síðasta mánuði tilraunir með endur-
bætta gerð Scud-eldflaugarinnar sem hefur nægjanlegt drægi til
árása á japanskar iðnaðarborgir. Hafa Varnarmálaskrifstofa Jap-
ans og Bandaríkjaher staðfest fregnir af tilrauninni. Norður-
Kóreumennákváðu í gær að vera áfram aðilar að samningi um
takmörkun á útbreiðslu kjarnavopna.
Haft var eftir japönskum emb-
ættismanni í gær að Japanar yrðu
að styrkja loftvamir sínar. Yfir-
maður vamarmálaskrifstofu
landsins sagði að sem stæði væri
ókleift að veijast háfleygum eld-
flaugum, en herinn ynni nú að því
að endurskipuleggja bandaríska
Patriot-varnarflaugakerfíð sem
hann hefur yfír að ráða.
í síðasta mánuði bárust fréttir
þess efnis að Norður-Kóreumenn
myndu á þessu ári ljúka hönnun
á meðaldrægum Rodong-flug-
skeytum, sem em endurgerðar
sovéskar Scud-flaugar, sömu teg-
undar og írakar notuðu í Persa-
flóastríðinu, en nú með 1000 km
drægi. Áður hafði verið talið að
nokkur ár myndu líða áður en
Norður-Kóreumenn ættu mögu-
leika á að smíða svo langdræga
eldflaug en fræðilega er unnt að
koma fyrir kjamaoddi í slíku
vopni.
Stjómvöld í Norður-Kóreu segja
kjamorkuáætlun sína eingöngu
vera í friðsamlegum tilgangi en í
mars síðastliðnum tilkynntu þau
að þau myndu fremur draga sig
útúr samkomulaginu um takmörk-
un á útbreiðslu kjamavopna en
að leyfa utanaðkomandi eftirlit
með stöðvum, sem talið er að teng-
ist kjamorkuvopnaáætlun. Eftir
mikinn þrýsting frá Vesturlöndum
tilkynnti þó stjómin í Norður-
Kóreu í gær að hún hefði skipt
um skoðun, Norður-Kórea yrði
áfram aðili að samningnum.
Finnland
Umsókn um
byggingu
kjarnorku-
vers frestað
Helsinki. Frá Lars Lundstcn, fréttaritara
Morgunblaðsins.
FORSETI fínnska þjóðþingsins,
Ukka Suominen, hefur ákveðið
að frestað verði fram á haust
afgreiðslu umsóknar orkufram-
leiðenda um byggingu nýs kjarn-
orkuvers. Frestunin er almennt
talin liður í valdatafli sem miðar
að þvi að breyta banni þingsins
við byggingu nýrra kjarnorku-
vera í Finnlandi.
I Finnlandi eru nú starfrækt fjög-
ur kjamorkuver en orkuframleið-
endur hyggjast byggja fímmta verið
sem fyrst til þess að „tryggja fram-
boð ódýrs rafmagns til iðnaðarins".
Finnska þingið ákvað í fyrra að
ekki skuli leyfa byggingu nýrra
kjamorkuvera. Kom sú ákvörðun
ríkisstjóminni og stóriðnaðinum í
opna skjöldu. Hafa kjamorkusinnar
síðan starfað ötullega að því að fá
ákvörðuninni breytt.
Slysið í Tsjemobyl olli því að flest
Evrópuríki hættu við að byggja fleiri
kjamorkuver. Vegna þess hefur
lqamorkuiðnaðurinn bæði í Vestur-
Evrópu og í fyrrum Sovétríkjunum
lent í miklum erfiðleikum. Mörg
fyrirtæki hafa þess vegna lagt kapp
á að fá að byggja fimmta kjarnorku-
ver Finna.
Þrátt fyrir bann þingsins hefur
ríkisstjómin afgreitt umsókn oruku-
framleiðenda en úrslitavald í þessu
máli er hjá þingmör.num. Tvísýnt
þykir um úrslitin en talið er að
meirihluti þingmanna sé ennþá á
móti byggingu nýrra kjarnorkuvera.
Ilkka Suominen (Hægrifl.) þing-
forseti og kjamorkusinni tók þá
stefnu að fresta afgreiðslu málsins
vegna þess að ekki væri nægur tími
að afgreiða málið úr efnahagsnefnd
þingsins. Esko Aho forsætisráð-
herra (Miðfl.) og Iqamorkuandstæð-
ingur segir það koma honum mjög
á óvart að nú teljist málið ekki
nægilega vel íhugað þó að í vetur.
hafi kjamorkusinnar krafist fljótrar
afgreiðslu í ríkisstjóminni til þess
að koma byggingunni af stað sem
fyrst.
Viðræður um aðild EFTA-ríkjanna að EB
Ólíklegt að aðild verði
tryggð í ársbyijun 1995
Brussel. Frá Kristófer M. Kristinssyni,
fréttaritara Morgunblaðsins.
FÁTT bendir til þess að loknum
fyrsta áfanga aðildarviðræðna
fjögurra aðildarrikja Frí-
verslunarbandalags Evrópu
(EFTA) við Evrópubandalagið
(EB) að tilsettum markmiðum
verði náð og að aðild þeirra geti
orðið í ársbyijun 1995. Flest
þykir benda til þess að samn-
ingaviðræðuuum Ijúki ekki fyrr
en í lok næsta árs, þ.e. 1994, en
reikna verður með því áð stað-
festing aðildarsamninganna taki
a.m.k. eitt ár. Sú staðreynd að
fleiri eru andvígir aðild í ríkjun-
um íjórum en hlynntir eykur
ekki á bjartsýni um farsælar
lyktir. í fyrsta áfanga samninga-
viðræðnanna var helst fjallað um
þær samþykktir EB sem samið
var um í viðræðum EFTA og
EB um Evrópska efnahagssvæð-
ið (EES). PERTTI Salolainen, utanríkisviðskiptaráðherra Finnlands (til hægri)
er hér ásamt Jean-Pascal Delamurez, efnahagsráðherra Sviss, en
Það var yfirlýst stefna dönsku Finnar eru taldir líklegastir til að fá aðild að Evrópubandalaginu.
stjórnarinnar þegar hún tók við for- Austurríkismenn eru í öðru sæti, Svíar í þriðja en lítil trú virðist
sæti í ráðherraráði EB um síðustu vera á, að Norðmenn gangi í bandalagið. >
Finnar í fyrsta sæti
áramót að leggja áherslu á að hefja
samningaviðræður við ný aðildarríki
sem fyrst og freista þess að þeim
yrði lokið fyrir lok yfírstandandi árs.
Belgar sem taka við forsæti 1. júlí
hafa aðrar áherslur. Þeir hyggjast
leggja áherslu á að blása nýju lífí í
Maastricht samkomulagið og þau
háleitu markmið evrópsks samruna
sem a.m.k. að þeirra mati felast í
samkomulaginu.
Fiskveiðar og byggðastefna
Á hinn bóginn er fullyrt að um-
sækjendurnir séu að mörgu leyti illa
undir viðræðumar búnir og hafí
treyst um of á að yfirfæra niðurstöð-
ur EES-samningsins yfir í aðildar-
samning. Annar áfangi viðræðnanna
kemur til með að snúast m.a. um
fiskveiðar og byggðastefnu. Austur-
ríkismenn einir hafa þegar samið
um fískveiðistefnuna en þykir að
sögn súrt í broti að taka þátt í út-
gjöldum vegna hennar sérstaklega
vegna fækkunar togara.
Vonbiðlar eiga það allir sameigin-
legt að vera svartsýnir á árangur
hinna í viðræðunum. Flestir aðrir
veðja á að Finnar gangi inn í EB
að loknum samningaviðræðunum en
efasemdir eru um hin ríkin þijú. Ef
umsækjendunum er raðað eftir lík-
unum á aðild verða Finnar í fyrsta
sæti, Austurríkismenn í öðru, Svíar
í þriðja og Norðmenn reka lestina
en fáir virðast gera í alvöru ráð fyr-
ir að af aðild þeirra geti orðið. Norð-
menn eru í andstöðu bæði við orku-
stefnu EB og fiskveiðistefnuna en
breyttar áherslur bandalagsins í
þeim efnum er af þeirra hálfu frá-
gangssök. Augljóst er talið að samn-