Morgunblaðið - 20.06.1993, Blaðsíða 6

6 B
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 20. JÚNÍ 1993
eftir Súsðnnu Svavorsdóttur
„ÉG VAR ekki nema fjög-
urra-fimm ára þegar ég vissi
hvað ég vildi gera í lífinu.
Ég vildi verða óperusöng-
kona. Það kom aldrei neitt
annað til greina,“ segir
Virginia Zeani, sem á söng-
ferli sínum hefur sungið 67
óperuhlutverk á öllum
helstu óperusviðum heims,
söng á móti Benjamino Gigli
í upphafi ferils síns og hefur
síðan sungið á móti Gius-
eppe di Stefano, Nicola
Rossi-Lemeni (sem síðar
varð eiginmaður hennar),
Placido Domingo og Pava-
rotti. Zeani og Maria Callas
skiptu með sér hlutverkum
í ýmsum óperum, m.a. í „I
Puritani" í Flórens á Ítalíu
og hún hefur unnið undir
stjórn fremstu hljómsveitar-
sljóra aldarinnar, t.d. Her-
berts von Karajan og La
Scala og Metropolitan eru
óperusvið sem hún gerþekk-
ír.
Hér á landi dvaldi Virginia
Zeani á dögunum og hélt
námskeið fyrir söngvara og
veitti leiðsögn í einkatímum.
Hún kennir nú við Háskól-
ann í Indiana í Bandaríkjun-
um og þar hitti hún fyrst
þá Islendinga sem fengu
hana til að koma til íslands,
þau Bergþór Pálsson og
Sólrúnu Bragadóttur, en
Zeani var kennari þeirra
beggja.
Þ
að fyrsta sem maður tekur
eftir við Virginiu Zeani eru
þessi undurfögru augu; þau
hafa ekki beinlínis lit, heldur birtu.
Hún hefur mjúkar hreyfingar, en
mjög ákveðið fas. Þegar mig ber
að garði, er hún að leiðbeina Diddú
í einkatíma; hefur lag á að benda
á það sem betur má fara á uppör-
vandi hátt og klikkir svo út með
því að segja Diddú að fara í prufu-
söng hjá stórum óperuhúsum í
Evrópu og hjá Metrópólítan. „Ne-
ei,“ svarar Diddú. „Jú,“ segir Ze-
ani snöggt og ákveðið og málið er
tekið út af dagskrá. Utrætt frá
hennar hálfu.
Þegar við setjumst niður segir
Zeani: „Ég hefði aldrei trúað því
að svo fámenn þjóð gæti átt svo
mikið af góðum söngvurum. Ég
held ég hafi sjaldan orðið eins
undrandi. Og Diddú. Hún er dá-
samleg söngkona.“
Sérkennileg prímadonna, hugsa
ég þegar við höfum setið í dágóða
stund, því Virginia Zeani vill helst
tala um allt annað en sjálfa sig.
Hún virðist hafa mestan áhuga á
að ræða hæfni og frammistöðu
nemenda sinna. Hún hlær dátt
þegar ég spyr hana hvers vegna.
„Það urðu margir undrandi þeg-
ar ég tók mig upp frá Róm og
hætti söngferli til að fara að kenna
í Bandaríkjunum. Sumir líta svo á
að þármeð sé ferill manns á enda.
Ég hef hinsvegar alltaf litið svo á
að listamaður hefði fullt leyfi til
að skipta um áherslur á ferli sín-
um. Ég var lengi framan af belc-
anto-söngkona, en söngferill minn
hefði ekki spannað fjörutíu ár ef
ég hefði sett mér það markmið að
vera alltaf belcanto-söngkona. Ég
vildi breyta um áherslur og mig
Iangaði alltaf til að kenna. Ég tel
það vera eina af skyldum okkar í
lífínu að gefa frá okkur það sem
við höfum þegið; deila með öðrum
því sem við höfum lært. Það eru
engin endalok á ferli að hætta að
syngja; það er alveg jafn spenn-
andi að ná langt sem kennari og
sem söngkona. Ég verð að segja
Stórsöngkonan Victoria Zeani segir
þeirri ákvöróun sinni aö yfirgefa óperu
svióiö fyrir kennsluna
ÞÚ GETUR
SKIPT UM
HLJOÐFÆRI
EKKIRODD
eins og er að ég elska nemendur
mína ekki minna en áþorfendur
mína. Það er ekki minni ögrun í
því að taka þátt í að skapa nýja
söngvara en að skapa persónur á
sviði. En ég get líka trútt um tal-
að, þar sem ég kenni við háskólann
í Indíana, sem er örugglega besti
háskóli í heimi.“
— Hvemig geturðu fullyrt það?
Skólinn er geysilega vel útbúinn.
Við höfum til dæmis óperuhús al-
veg út af fyrir okkur og þar er
sýning um hveija einustu helgi,
með nemendum — en aðeins með
afburðanemendum. Við setjum upp
átta óperusýningar á ári, tvær á
sumrin og sex á veturna og fjórar
sýningar á hverri óperu. Þar fyrir
utan eru ótal tónleikar og aðrir
viðburðir. Það er mikið af hörku
góðum nemendum við skólann og
kröfurnar eru miklar.
Fyrir þetta yfirgaf ég Róm fyrir
tólf árum, ásamt eiginmanni mín-
um, sem var stórkostlegur söngv-
ari og kenndi einnig við þennan
háskóla, þar til han lést fyrir tveim-
ur árum.“
Virginia Zeani var aðeins þrett-
án ára gömul þegar hún hóf söng-
nám. Fædd og uppalin í Rúmeníu
og segir að ást hennar á óperunni
sé hreinlega meðfædd. Hún hafi
alltaf litið á sönginn sem sína einu
færu leið til að tjá sig og lifa. Og
árið 1947 fékk hún leyfi til að fara
til Ítalíu til að læra að
syngja. Hún þótti nógu
efnileg, fimmtán ára
að aldri, til að fá .
að yfirgefa land
sitt — en aðeins í
sex mánuði.
Zeani sneri þó
aldrei aftur
heim. Þótt
væri að árum, gerði hún sér grein
fyrir að ekki yrði aftur snúið ef
hún færi aftur til Rúmeníu, eins
og stjórnmálaástandið var
þá. Hún hélt söngnáminu
ung
áfram næstu sjö árin og
var aðeins 22 ára þegar
hún debúteraði í „La
5 Traviata".
„Enda hef ég alltaf
litið á mig sem „ít-
alska“ söngkonu,"
segir Zeani. „ÖIl
menntun mín og
uppeldi í söngnum
er byggð á ítalska
skólanum, þótt ég
E3
WIIMHIMIIIHBIMIMIII—Hll ■IIIHPIIIIIWIII lll'IIIHIIillll 1'1 '
í La Traviata
hafi á sama tíma lært allt um
franska tónlist og þýska og hafi
seinna á söngferli mínum sungið
mörg hlutverk í þýskum óperum.
Ég lét röddina ráða ferðinni; eftir
því sem hún þroskaðist og dýpk-
aði, breyttust hlutverkamöguleikar
mínir. Þau hlutverk sem ég gat
ekki sungið snemma á ferlinum,
lét ég eiga sig. Ég þvingaði aldrei
röddina. Enda er það svo að þegar
ég hætti að syngja, hafði ég sung-
ið 67 mismunandi hlutverk og
komið fram 648 sinnum í óperu-
sýningum og söngferill minn
spannaði 34 ár.
Ég var óskaplega ánægð með
þennan langa og giftusamlega fer-
il og vissulega hefði ég getað sest
í helgan stein. En, auk þess að
hafa ennþá mjög mikla orku og
heilmikið að gefa, hefur mér alltaf
fundist að við sem höfum notið
þess að ná á toppinn í söngnum,
verðum að leggja allt sem við get-
um af mörkum, til að aðrir geti
tekið við af okkur.“
— Hvers vegna?
„Til að sá mikli árangur sem
við höfum náð, dali ekki. Ef við
ölum ekki upp nýjar kynslóðir í
okkar anda og eftir þeim kröfum
sem við gerðum til sjálfra okkar,
verður ekkert framhald. Við sem
höfum náð langt, verðum bara ein-
hver nöfn í sögunni og til á ein-
hveijum gömlum skífum, en hver
tími verður að fá að njóta þeirra
stórkostlegu radda sem til eru. Það
er hlutverk okkar sem höfum vit
á röddum að finna þær og þjálfa
þær upp. Ef ekkert framhald verð-
ur á vinnu okkar, er hún til lítils."
— Varstu ekkert óhamingjusöm
yfir að hætta að syngja?
„Nei. Aldrei.
Ég veit að margir söngvarar
verða mjög vansælir þegar þeir
hætta að vinna á óperusviðinu. En
ég var mjög sátt við feril minn,
ennþá ung og hlakkaði til að eiga
annan feril á ævinni. Ég fann að
ég hafði svo mikið að gefa og var
ákaflega ánægð með að fá svona
stórkostlegt tækifæri. Og ég verð
að játa að ég nýt kennslunnar svo
mikið, að um leið og ég er komin
í frí frá háskólanum, þvælist ég
um allan heim til að halda nám-
skeið, bæði „masterklassa" og
einkatíma fyrir starfandi söngv-
ara.“
Og víst er að þetta sumarið sit-
ur Virginia Zeani ekki auðum
höndum. Frá íslandi heldur hún
aftur til Indíana, þar sem hún verð-
ur með sumarnámskeið fyrir söng-
kennara. Þaðan er ferðinni heitið
til Ítalíu, þar sem hún verður með
tvö „prógrömm“ eins og hún kallar
það; það er að segja, námskeiðsvik-
ur sem fela í -sér bæði „master-
klassa“ og einkatíma. Þaðan held-
ur hún til Tel Aviv í ísrael, þar sem
hún verður með mjög stórt sumar-
námskeið, sem er skipulagt af
Metrópólitan-óperunni. Ollu þessu
námskeiðahaldi lýkur 15. ágúst og
kennslan hefst aftur í Indíana 25.
ágúst.
„Hingað kom ég og hélt ég
mundi hafa nægan tíma til að
skoða mig um. Mig óraði ekki fyr-
ir því að hér væri svo stór hópur
góðra söngvara sem mundi koma
á námskeið og í einkatíma. Ég hef
bara einn frídag.
En það er svo undarlegt að þrátt
fyrir langa og harða vinnudaga,
þreytist ég lítið. Það er eitthvað í
loftinu hér. Ég held það sé raf-
magnað. Mér finnst ég hafa enda-
lausa orku. Ég veit ekki hvort þessi
orka er vegna eldvirkninnar í jörðu
eða vegna þess hversu bjartar
næturnar eru. Það er alveg öruggt
að ég kem hingað aftur, ti! að ferð-
ast um og skoða landið.“
— En svo við snúum okkur aft-
ur að ferli þínum. Voru foreldrar
þínir tónlistarfólk?
„Nei. Þau höfðu ágætis söng-
raddir og voru miklir listunnendur.
Þau fóru með mig í óperuna á
unga aldri. En ég hef ekki tónlist-
arbakgrunn ef þú átt við það. For-
eldrar mínir tóku samt eftir því
að strax á unga aldri hafði ég
mikla og fallega rödd og höfðu vit