Morgunblaðið - 20.06.1993, Blaðsíða 9

a 9
MÖRÖú^MbÍVIflfWNlölídBl1 flAlfttlllW M^1ibK<3«íí'áðflflMíí
1993
Hhitskipt
Nú ber vel
í veiði!
SIÐFRÆÐI/£r réttlœtiö viögeröarþjónusta?
Tilboð! Þegar þú kaupir nýja Cardinal Maxxar
hjólið færð þú Abu Garcia veiðivörur að eigin
vali fyrir 1.000 kr. í kaupbæti. 3
Maxxar hjólin eru hönnuð af Achin Storz, þau I
eru með tveim kúlulegum og teflonhúðuðum
diskabremsum. Nú er tækifærið að eignast
þetta frábæra hjól á góðu verði.
Söluaðilar: Sportval-Kringlan Kringlunni 8-12 ■ Útilíf Glæsibæ
Versturröst Laugavegi 178 ■ Musik & sport Hafnarfirði ■ Veiðibúð
Lalla Hafnarfriöi ■ Akrasport Akranesi ■ Axel Sveinbjörnsson
Akranesi ■ Kaupfélag Borgfirðinga Borgarnesi ■ Verslunin Kassinn
Ólafsvík ■ Verslunin Vísir Blönduósi • Kaupfélag Skagfirðinga
Sauðárkróki ■ Siglósport Sigiufirði ■ Verslunin Valberg Ólafsfirði
Sportvík Dalvík ■ KEA Akureyri ■ Kaupfélag Þingeyinga Húsavík
Kaupfélag Héraösbúa Egilsstöðum ■ Verslunin Skógar Egilsstöðum
Tröllanaust Neskaupstaö ■ Verslun Elísar Guðnasonar Eskifirði
Viðarsbúð Fáskrúðsfirði ■ Kaupfélagið Djúpavogi ■ Kaupfélag
Árnesinga Kirkjubæjarklaustri ■ Sportbær Selfossi
Rás Þorlákshöfn ■ Stapafell Keflavík
LÍF BARNS hefst á örlögum. Það hlýtur land,
stað og móður. Barnið er ósjálfbjarga og af-
drif þess ráðast af stöðu nánasta aðstandanda.
Landið getur verið snautt eða frjósamt, staður-
inn heppilegur eða óheppilegur og stéttarstaða
móðurinnar há eða lág. Eignarhluturinn mikill
eða lítill.
DRAGTIR, PILS OG BLÚSSUR
Stærðir 38-52
Sími 33755
TILBOÐ!
KEW Hobby hóþrýstitaeki
Verðfrókr. 19.918,-s..gr-
Þekking - Úrval - Þjónusta
REKSTRARVÖRUR
Réttarhálsi 2 - Sími: 91-685554 - Fax: 91-687116
eftir Gunnar
Hersvein
Það sitja ekki allir við sama borð. Hlutskipti
manna er ólíkt frá fyrstu stund, og allt getur
brugðist til beggja vona. Eitthvað sem líkist
hlutskipti ræður veganesti barnsins þegar það legg-
ur út í lífsferðalagið. Það fær eitthvað gott eða
vont í sinn hlut, án þess að hafa gert nokkurn
skapaðan hlut eða sagt eitt einasta
orð. Eitthvað sem það þolir eða
þolir ekki.
Líf okkar hefst ekki á réttlæti.
Við höfum hvorki unnið fyrir því
eða til þess sem við hljótum í
„vöggugjöf“. Okkur eru sköpuð
örlög af aðstæðum og samferða-
fólki sem sýnir okkur velvild, óvild
eða afskiptaleysi. Við erum líka
háð tilviljunum. Við getum komið á réttan stað á
réttum tíma eða röngum. Við erum heppin og
óheppin. Við erum háð duttlungum annarra og
rangar ákvarðanir geta fyrirvaralaust bitnað á
okkur.
Öryggið er brothætt. Vegurinn upp er líka vegur-
inn niður. Engu er treystandi. Allt getur hrunið.
Við elskum, missum, grátum og söknum. Réttlæt-
ið er aldrei sjálfgefið. Réttlætið kemur ekki frá
náttúrunni. Það er mannleg hugsjón, sem fáir
kunna að hrinda í framkvæmd - en margir nota
til að villa á sér heimildir: Skert mannréttindi eru
hlutskipti helmings mannkyns.
Hva$ er til ráða? Ekki dugar að gefast upp þó
vandinn sé viðurstyggilegur. „Iðkið daglega sam-
ræður um dyggðina,“ ráðlagði Sókrates. Hversu
margir hlýða boðinu? Réttlæti er ævafornt hugtak.
Réttlæti er að gera boginn mann
beinan. Réttlæti er að lagfæra. Rétt-
læti er viðgerðarþjónusta. Þess er
þörf þegar eitthvað bilar. Þeir sem
búa við bærilegt hlutskipti geta teygt
fram hendurnar til að bæta hlut
hinna. Hlutverk þeirra sem hafa það
gott er að jafna hlutskipti manna í
heiminum.
Réttlæti birtist í mannlegum samskiptum, milli
einstaklinga og þjóða. Sá sem ætlar að berjast"
fyrir réttlæti þarf visku og hugrekki. Visku til að
gera rétt og sjá í gegnum blekkingarvefinn. Hug-
rekki til að þora að standa einn og láta ekki kúga
sig til undirgefni. Hið sama gildir um þjóðir. En
hvernig er réttlætið framkvæmt? Hér er dæmi um
ranga aðferð til að ná fram réttlæti: írakar réðust
inn í Kúvæt. Bandamenn ráku þá aftur til síns
heima. Leiðtoginn George Bush sagði af því til-
efni: „Þetta er sigur mannkynsins og réttlætisins."
Það var ekki rétt hjá honum, því samkvæmt nýrri
skýrslu vannst stríðið á því að stráfella menn í
íraska hernum. Þannig kemst alltaf upp um menn
sem blekkja með réttlætishugtakinu. Aðferðin sem
þeir beita er ekki reist á réttlæti og verkin afhjúpa
þá.
Er réttlætið vinnandi vegur? Er von þegar rang-
lætið æðir um jörðina eins og soltinn úlfur? „Guð
lítur af himni, niður á mennina til þess að sjá,
Speki: Heimurinn
er bilaður. Það þarf að
gera við hann. Verk-
færið er réttlæti.
Verklagið ást og við-
gerðin frelsi.
Biluð - vitskert veröld?
A.m.k. eitthvað bilað - sem ÞARFNAST VIÐGERÐ-
AR.
hvort nokkur sé hygginn, nokkur sem leiti Guðs.
Allir eru viknir af leið, allir spilltir, enginn gjörir það
sem gott er, ekki einn.“ (Sálm. 53.3-4.) Ranglætið
er ginnungagap og hvert á fætur öðru föllum við í
tómið. Hugsjónin er réttlæti en við notum alltaf ranga
aðferð til að ná því. Aðferðin er jafnröng þó við skipt-
um um nöfn á fyrirbærum, eins og að kalla hernaðar-
bandalag friðarbandalag.
Við eigum að geta sett okkur í spor náungans,
skilið hlutskipti hans og rétt honum hjálparhönd,
jafnvel þó hann eigi hvorki olíu né peninga. Réttlát
breytni felst nefnilega í því að lina þján-
ingar annarra og bæta líðan þeirra.
Minnka sársaukann og auka ánægjuna!
Aðferðin er ást og afleiðingin frelsi.
Ástin spyr ekki um eignir. Skilningur
á mannlegu hlutskipti og vilji til að
setja-sig (spor annarra er allt sem þarf.
Geta íslendingar orðið málsvarar
réttlætisins? íslendingar eru ekki her-
menn og þeir gætu gefið frat í vígbúnað með því
að segja sig úr öllum hemaðarbandalögum. Við gæt-
um sagt við heiminn: „Stríð skapar hatur, friður
ást.“ Við getum gert orð Erasmusar frá Rotterdam
(1469-15369 að forsendu fyrir hugsjón: „Menn em
fæddir til að elska, mynda vináttusambönd og hjálpa
náunga sínum, en ekki til að deyða.“
Við getum skorið upp herör gegn heimskunni og
miðlað visku. Við getum sýnt réttlæti með aðferð
ástarinnar. Við þurfum þess ekki, það er okkur í
sjálfsvald sett. Það þarf hugrekki til að standa einn
og vera öðmvísi en aðrir. En við óttumst hláturinn
og e.t.v. viðskiptaþvinganir. Við óttumst að viska
okkar verði dæmd heimska og hugrekkið fífldirfska.
Við viljum fremur þegja í eyðimörk heimsins en hrópa
„því vítt er hliðið og vegurinn breiður, sem liggur
til glötunar, og margir þeir, sem þar fara inn“. (Matt.
7.14.) Við getum valið góða hlutskiptið, það yrði
ekki frá okkur tekið.