Morgunblaðið - 20.06.1993, Blaðsíða 25

B $5 >i*
Siðareglur safnamanna
- öryggismál minjasafna
Frá Skúla Magnússon:
Bruninn í Kópavogi ýtti án efa við
ýmsum sem lítt voru kunnugir
geymslumálum íslenskra safna.
Sannleikurinn er sá að í íslensk söfn
vantar yfirleitt tryggar geymslur.
Þó hafa söfnin lengst af fylgt þeirri
grundvallarreglu í störfum sínum að
hafna engu sem þeim er boðið. En
geymslurnar eru oftast misjafnt hús-
næði út í bæ sem á engan hátt eru
tryggar. En íslenskir safnamenn
hafa ekki getað notast við annað.
Menn hafa lengst af safnað í kappi
við tímann og þannig urðu t.d. flest
byggðasöfnin til. Oft varð fágætum
munum þannig bjargað á síðustu
stundu.
Nú eru munir safnanna komnir til
þeirra með misjöfnum hætti. Flestir
eru þó gjafir til safnanna. Gefendur
standa í þeirri trú að munir þeirra
lendi í tryggri og góðri geymslu.
Eiga þeir ekki kröfu á því? Oft er
um að ræða merka og kæra ættar-
gripi sem sterk tilfinningabönd eru
tengd við.
Ábyrgð safnamanna — réttur
gefenda
Við brunann í Kópavogi varð mér
ekki síst hugsað til gefenda þeirra
stóru muna sem þar fórust. Þegar
safnamenn veita gjöfum viðtöku eru
þeir að taka á sig skuldbindingar,
bæði gagnvart gefendum og hinni
óbornu framtíð. Henni er hluturinn
ætlaður, gildi hans liggur ekki síst
í því. Gildið vex ár frá ári, líkt og
bankainnistæða, sem ávaxtar sig.
Verðmæti hans eru þó oftast ofar
peningagildi. Hvaða hugarfar liggur
á bak við slíka gjöf? Það þurfa safna-
menn að hugleiða.
Þegar byggðasöfnin voru mynduð
á árunum 1935-1960 áttu fæst
þeirra nokkurt húsnæði. Sum að vísu
áttu góða stuðningsmenn í héruðun-
um en önnur lentu á vergangi í slæm-
um geymslum svo hlutir lágu jafnvel
undir skemmdum. Eiga safnamenn
að falast eftir hlutum þegar ekki eru
til tryggar geymslur undir þá?
Eg veit að sumir gefendur vilja
ekki láta muni af hendi til safns
nema tryggt sé að þar fari vel um
'hann. A að safna saman miklu af
munum á einn stað sem ekki er
tryggur til geymslu? Þetta verður
safnvörður að vega og meta í hvert
sinn um leið og hann ábyrgist hlut-
ina. Það getur verið erfitt.
Starfsreglur safnamanna
I ljósi þessa þurfa íslenskir safna-
menn að setja sér starfs- eða siða-
reglur. Sjálfsagt er að reisa sem
tryggastar geymslur en jafnframt
ættu safnamenn að hugleiða þessi
mál út frá siðfræðilegu sjónarmiði.
Nú kann einhver að segja að setning
slíkra reglna vitni aðeins um tvöfalt
siðgæði, enginn fari eftir þeim. Þær
séu erfiðar í framkvæmd. Slíkar regl-
ur eru þó nauðsynlegar gagnvart
gefendum. Nú má engin skilja orð
mín svo að ég ætli íslenskum safna-
rriínnum slíkt innræti að þeim sé
sama um muni sem söfn þeirra eign-
ast. Fjarri því.
Ekki eingöngu safnað
söfnunar vegna
En söfnun fornra muna er ekki
einungs söfnunarinnar vegna. Fleira
ræður þar ferðinni í dag. Þó er þetta
eina aðalreglan sem öll söfn í önd-
verðu voru byggð á, jafnt á tímum
Endurreisnar í Evrópu, sem á eftir-
stríðsárunum á íslandi. Ef til vill
má setja einhver ákvæði þessa eðlis
inn í næstu þjóðminjalög. Þar eru
strangar reglur um bann við sölu
fornra muna til útlanda eða förgun
þeirra. En eru til jafn strangar regl-
ur um frágang safna?
Sýningarhúsnæði og
geymslur?
Nægir að setja samræmdar reglur
um það? Tryggir það rétt gefandans
og ávöxtun gjafa hans til framtíðar?
Ef til vill.
SKÚLI MAGNÚSSON,
Nýja-Garði, Reykjavík.
DANMERKURÆVINTYRI
Öríá sæti laus til BILLUND.
23. júníí 2 vikur - 8 sæti laus
23. júní f 3 vikur - 6 sæti laus
30. júní í 2 vikur -10 sæti laus
7. júlí- Uppselt
14. júlí - Uppselt
21. júlí- Uppselt
28. júlí- Uppselt
4. ágúst - Laus sæti
11. ágúst - Laus sæti
18. ágúst - Laus sæti
25. ágúst - Laus sæti
Verð aðeins kr. 26.900.
Innifalið flug og öll flugvallargjöld.
Á Jótlandi er margt skemmtilegt að sjá. Legolandið eða
kubbalandið góða, dýragarðurinn í Givskud,
vatnslandið í Djuurs Sommerland og margt fleira.
Munið ódýru sumarhúsin í Bork Havn og kráargistingu
að hætti Dana. Kráarávísanir seldar hjá Alís.
jr
FEROASKRIFSTOFAN ALIS SÍMI652266
ferðaskrifstofa fjölskyldunnar
Að styrkja lífs-
keðjuna - ekki raska
Frá Sigurði H. Jóhannssyni:
Ég má til að svara Magnúsi Skarp-
héðinssyni í fáeinum línum.
Hann segir að Greenpeece standi
ekki fyrir ættleiðingu hvala í Banda-
ríkjunum.
Það vill svo til að í unglingaskólum
þar koma nemendur stundum með
myndir af fósturhvölum íjölskyld-
unnar til að sýna félögunum. Og þó
þeim sé sagt að þetta sé rugl þá
þýðir það lítið þegar foreldrarnir
halda þessu að þeim.
Þetta væri í sjálfu sér ósköp mein-
laust ef þetta væri ekki gert til að
hafa fé út úr fólki á röngum forsend-
um fyrir vondan málstað.
Baráttumál Greenpeace varðandi
náttúruvernd sem Magnús telur upp
eru vissúlega háleit, en hvernig
finnst Magnúsi þeir standa sig í að
vinna að þeim? Er það fallegt að
pynta dýr til að geta tekið myndir
af dauðastríði þeirra og kenna síðan
öðrum um, eða reka koparnagla í tré
ti! að valda skógardauða sem að
þeirra sögn stafaði af mengun frá
nálægri efnaverksmiðju? Þessar og
aðrar athafnir Greenpeace sýna að
þetta er gróðafyrirtæki en ekki nátt-
úruverndarsamtök. Magnús hefur þó
sjálfsagt ekkert heyrt minnst á þetta.
Hvað stórum hluta tekna sinna ver
Frá Elwyn Marshall:
Afi minn hét Þorlákur Sölvason og
var ættaður frá Unastöðum og Fjalli
í Kolbeinsdal, Skagafirði. Hann
fæddist 21. desember 1862 og átti
flögur systkini. Þau voru Sölvi, f.
24. apríl 1865, Gunnlaug, fædd 1.
ágúst 1867, Margrét, fædd 11. ág-
úst 1868, Halldóra, fædd 29. apríl
1871. Þau fluttu til Kanada 1884-
1888.
Það eina sem ég veit um fjölskyld-
una á íslandi er, að Sölvi skrifaði
bréf til frænda síns, Björns Bjarna-
sonar, er bjó á Brekku í Víðimýra-
sókn. Sölvi dó í Winnipeg 22. nóvem-
ber 1897.
Afi minn flutti til Bresku Kólumb-
íu 1898, en hann gekk í hjónaband
6. ágúst 1892, kona hans var Ingi-
Greenpeace til náttúruverndar?
Tvöfeldni Breta og Bandaríkja-
manna sjá allir. Ég hef t.d. séð naut-
gripi í Bandaríkjunum sem ekki gátu
risið á fætur vegna ofeldis. Ætlar
Greenpeace að standa fyrir mótmæi-
um gegn nautakjötsneyslu í Banda-
ríkjunum til að bæta aðbúnað naut-
anna? Svo ætla ég að spyija Magnús
að því hvað stór stykki hann telji að
háhymingar rífi úr skrokk stórhvelis
þegar þeir ráðast á það margir sam-
an? Hvað er hvalurinn þá lengi að
deyja?
Það er nú svo sem ekkert nýtt að
vissar dýrategundir séu taldar heil-
agar eða að umgengni við dýr sé
blandað við trúarbrögð, t.d. kýr á
Indlandi og bann við hrossakjötsáti
á íslandi. En þetta hefur og hafði
ekkert með gróðasjónarmið að gera.
Greenpeace velur sér aftur á móti
dýrategundir til að vernda eftir því
hversu auðvelt er að ná inn peningum
í tengslum við það. (Hvaða hlutverk
gegnir CIA í Greenpeace sbr. nýjustu
fréttir?)
Maðurinn er hlekkur í lífskeðj-
unni. Hægt er að líta svo á að lífið
sé grimmt, hvað étur annað. Það er
vitað að lífverur iaga sig að aðstæð-
um og mynda ákveðið innbyrðis jafn-
vægi, snöggar breytingar geta valdið
björg Jóhannsdóttir frá Skagafirði
og ólst hún upp í fiskiþorpi þar. Hún
fæddist 2. janúar 1872 og kom til
Kanada 1889. Þau eignuðust 8 börn:
Benedikt, Aðalbjörgu (móður mína),
Önnu, Sölva, Samson Edward, Ha-
rold, Jóhann og Thomas Albert.
Mig hefur oft langað að vita hvort
ég ætti einhverja ættingja á íslandi.
Ég hef heyrt að það séu einhver
tengsi í ætt afa míns, en ég veit
ekkert um ætt ömmu minnar.
Ef einhver veit eitthvað um ætt
mína þá væri ég þakklátur fyrir allar
upplýsingar.
Með kærri þökk,
ELWYN MARSHALL,
1754 Broadview Ave.
Kelowna, B.C.
Canada VIY-4G2.
alvarlegri röskun á slíku jafnvægi.
Maðurinn hefur með tilvist sinni og
inngripi í lífskeðjuna haft áhrif á
samspil lífveranna og þannig stuðlað
að nýju jafnvægi. Breyting á þessum
inngripum, svo sem að hætta skyndi-
lega öllum veiðum, hlýtur að hafa
mjög víðtæk áhrif á þetta jafnvægi,
alveg eins og skyndileg aukning
veiða myndi hafa. Þannig kemur t.d.
hinn mesti ruglingur á sel og fugla-
ver sem menn hætta að nýta og lang-
ur tími líður áður en nýtt jafnvægi
skapast. Vísindamenn reyna af
fremsta megni að spá fyrir um afleið-
ingar af gjörðum okkar á lífskerfið
og benda okkur á leiðir til að valda
sem minnstri röskun. Bandaríkin og
Greenpeace hafna leið vísindanna.
Ég er ánægður með að Magnús
efast um aðferðir Greenpeace-manna
og annarra slíkra. Ég vona að hann
verði raunsær og viðurkenni að svona
gengur ekki. Ég vona líka að hann
átti sig á því að sela- og hvalaafurð-
ir eru viðurkennt hollustufæði sem
hefur lækningarmátt varðandi
hjarta- og æðasjúkdóma.
Við verðum að nota þekkingu okk-
ar til styrktar lífskeðjunni, ekki raska
henni.
Sigurður H. Jóhannsson,
Æsufelli 6, Reykjavík
Pennavinir
Nítján ára ísraeli með margvísleg
áhugamál:
David Tobias,
P.O. Box 1711,
Ma’aleh Adumin,
90 610,
Israel.
Sextán ára ísraelsk stúlka sem
getur ekki um áhugamál:
Andrea Tobias,
P.O. Box 1711,
Ma’aleh Adumin,
90 610,
Israel.
Tuttugu og eins árs Ghanastúlka
með áhuga á bréfaskriftum og safn-
ar póstkortum:
Maneta Ampiah,
c/o Eric Siripi,
Box 328 Agoua-Swedru,
Ghana.
Ættingja leitað
Traustar ferðir
í sérflokki
ókeypte
meö
óapP'
dræW\s-
m'ða
áöur en
upp\aö
ptý\u*
1/R 200.000’-
KÍNA „að hætti keisaranna“
10. sept. 3 vikur. Það besta í Kína,
Hong Kong og Thailandi.
Ferð í algjörum sérflokki. Fegurstu og sögufrægustu
borgir Kína: KANTON, GUILIN, XÍAN, SHANGHAI,
garðar og náttúrutöfrar HANGZHOU, BEIJING, HONG
KONG og í lokin besti baðstaður THAILANDS. Ótrúlega
hagstætt verð ef staðfest er fyrir 15. júní. Fáein sæti laus.
Perlur Austurlanda
7. okt. 3 vikur. - ÞAÐ BESTA í MALAYSÍU OG
THAILANDI í EINNI FERÐ - Örfá sæti laus.
Hnattreisan - umhverfis jörðina
3. nóv. 30 dagar. 2 sæti laus v. forfalla.
FERÐASKRIFSTOFAN
H
HEIMSKLUBBUR INGOLFS
AUSTURSTR&.TI 17,4. hæJ 101 REYKJAVÍK*SÍMI 620400*FAX 626S64