Morgunblaðið - 20.06.1993, Blaðsíða 10

10 B
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 20. JÚNÍ 1993
1320 Stjórn Magnúsar konungs Ei-
ríkssonar minnisskjaldar skipar
hirðstjóra og öðrum umboðsmönn-
um að veita bændum styrk gegn
rangindum klerkdómsins.
1468 Kristján I skrifar borgar-
ráðum á Englandi, kaerir víg
Björns Þorleifssonar og
kveðst hafa gert skip upptæk.
1589 Hamborgararifá leyfi fyr-
ir Djúpavogi.
1627 Herhlaup Tyrkja í
Grindavík.
1750 Hekla klifin fyrsta sinni
af Eggert Ólafssyni og Bjarna
Pálssyni.
1766 Fyrsti fjórðungslæknir
skipaður.
1890 Þúsund ára landnáms
Eyjafjarðar minnzt á Oddeyri.
1904 Fyrsta bifreiðin kemur
til (slands.
1913 Fyrsti Ford-bíllinn kem-
ur.
1923 Bann við dragnótaveið-
um við ísland.
1926 Kristján X í heimsókn á
íslandi.
1937 Alþingiskosningar.
Stjórnarflokkarnir, Framsókn-
arflokkur og Alþýðuflokkur,
halda velli.
1954 Ásmundur Guðmunds-
son vígður biskup.
ERLENT
1792 Múgur manns ræðst inn íTui-
leries-höll í París.
1837 Vilhjálmur IV Bretakon-
ungur andast og Viktoría
drottning tekur við. - Hol-
lenzkir landnemar stofna lýð-
veldi í Natal í Suður-Afríku.
1867 Andrew Johnson Banda-
ríkjaforseti kunngerir samning
við Rússa um kaup á Alaska.
1898 Bandaríkjamenn taka
Guam á Kyrrahafi í styrjöld
sinni við Spánverja.
1900 Sendiherra Þjóðverja í
Peking, von Ketteler barón,
myrtur.
1945 Spáni meinuð aðild að
Sameinuðu þjóðunum.
1963 Samkomulag Banda-
ríkjamanna og Sovétmanna
um „heita línu“ milli Hvíta
hússins og Kremlar.
1960 Floyd Patterson sigrar
Svíann Ingmar Johansson og
endurheimtir fyrstur hnefa-
leikara heimsmeistaratitil í
þungavigt.
1973 Juan Perón fyrrverandi
forseti snýr aftur til Argentínu
eftir 18 ára útlegð.
1974 Hafréttarráðstefnan í
Caracas hefst.
1976 Menachem Begin verður
forsætisráðherra ísraels.
AFMÆLISDAGAR
Adam Ferguson 1725.
Skozkur hagfræðingur.
Jacques Offenbach 1819.
Franskt tónskáld, f. í Köln.
„Faðir frönsku óperettunnar"
og höfundur óperunnar Ævin-
týri Hoffmanns.
Errol Flynn 1909. Ástralskur
kvikmyndaleikari.
Ólafur W. Stefánsson 1932.
Skrifstofustjóri í dómsmála-
ráðuneytinu.
Örn Bjarnason 1934. Yfir-
læknir.
Kjartan Lárusson 1945.
Framkvæmdastjóri Ferða-
skrifstofu íslands.
Frakkakonungur handtekinn á flótta
1791 Loðvík konung-
ur XVI og fjölskylda
hans voru handtekin
í Varennes í dag og
verða flutt aftur til
Parísar undir öflugri
vernd. Þar með hefur
verið komið í veg fyr-
ir tilraun konungs og
Maríu Antoinette
drottningar til að flýja
land og bæla niður
frönsku byltinguna
með utanaðkomandi
aðstoð. Vinur drottn-
ingar, sænski greifinn Fersen, hafði skipu-
lagt flóttann síðan í lok síðasta árs. Konungs-
hjónin fóru frá París á næturþeli og hugðust
leita ásjár Austurríkismanna í Montmédy á
austurlandamærun-
um. Ráðagerðin fór
út um þúfur vegna
mistaka konungs og
aðstoðarmanna hans
og árvekni póstaf-
greiðslumannsins í
Varennes, sem bar
kennsl á hann. Flótt-
atilraunin er áfall fyr-
ir þá sem eru að semja
stjórnarskrá og hafa
gert ráð fyrir þing-
bundinni konungs-
stjórn og Loðvíki VXI
á konungsstóli. Innrásarótti grípur um sig
og hervörður verður efldur á landamærunum.
Kröfur um að konungur leggi niður völd
gerast háværari.
Rússakeisara
rutt úr vegi
1605 Feodor Godunov Rús-
sakeisari var myrtur ásamt
móður sinni í dag eftir aðeins
örfáar vikur við völd. Morð-
ingjarnir voru stuðnings-
menn svikarans Dímítrís,
sem gerir kröfu til krúnunn-
ar. Faðir hins myrta keisara,
Borís Godunov, féll fyrr á
þessu ári þegar hann bældi
niður uppreisn Dímítrís^ sem
kveðst vera sonur Ivans
grimma. Hinn raunverulegi
Dímítrí, sonur ívans, lézt
með dularfullum hætti 1591
og Borís Godunov var grun-
aður um að hafa myrt hann.
Annar sonur ívans, Feodor
I, tók við völdunum og gekk
að eiga systur Borísar God-
unovs, sem varð ríkisstjóri.
Þegar Feodor I lézt var Bor-
ís kjörinn keisari i hans stað
og þótti hæfur valdhafi en
grimmur. Fals-Dímítrí hefur
gert kröfu til krúnunnar síð-
an 1601 og hlaut stuðning
litháískra og pólskra aðals-
manna og jesúíta þegar hann
flúði til Litháens. Þrátt fyrir
ósigurinn fyrir Borís God-
unov virðist rússneska
stjórnin styðja kröfu Dímítrís
til krúnunnar. Erfiðleika-
tímar virðast framundan í
Rússlandi.
Fyrsta gufuskipið
yfir Atlantshaf
1819 Fyrsta gufuskipinu, sem
siglt hefur yfir Atlantshaf, var
ákaft fagnað þegar það kom til
Liverpool í dag frá Savanna í Ge-
orgiuríki í Bandaríkjunum. Savarma
er að vísu aðeins með hjálparvél,
sem var ekki í gangi nema 85 klst.
af 27 daga siglingu, og því var siglt
undir seglum mestan hluta leiðar-
innar. Savanna er 320 smálesta
fullreiðaskip, 27 metra langt, búið
90 hestafla gufuvél með skófluhjól-
um á báðum síðum. Það var smíðað
með það fyrir augum að kanna
hvort gufuskip henta til úthafssigl-
inga og eigendurnir fengu þá hug-
mynd að sigla því yfír Atlantshaf
til að selja það Evrópumönnum.
í SVARTHOLI
f KALKUTTA
1756 Fáir Bretar lifðu af nótt-
ina í illræmdu svartholi í Kalk-
útta, sem þeim var varpað í þegar
furstinn í Bengal gerði innrás í
nýlenduna í gær. Furstinn, Suraj
ad-Daulah, lét til skarar skríða
vegna frétta um að Bretar væru
að víggirða nýlenduna, því að
hann óttaðist að þeir mundu gera
innrás í. Bengal, en Bretar sögðu
að um varúðarráðstafanir gegn
Frökkum væri að ræða. Þegar
svartholið var opnað í morgun
voru aðeins 23 Bretar af 146, sem
þar höfðu orðið að dúsa, á lífí.
Flestir hinna látnu köfnuðu vegna
súrefnisskorts eða dóu úr þorsta
í kæfandi hita og miklum þrengsl-
um í klefanum, sem er fimm sinn-
um fyórir metrar að stærð. Bretar
eru ákveðnir í að ná Kalkútta
aftur á sitt vald og koma fram
hefndum.
Sóru hátídlegan eió í tennissal
1789 Þegar þingmenn þriðju stéttar
Frakklands hugðust ganga í þingsal
stéttaþingsins í Versölum í dag komu
þeir að lokuðum dyrum. Lögðu þeir þá
undir sig tennissalinn, sem var opinn,
og sóru þann eið í hrifningarvímu „að
skiljast aldrei og koma saman til þing-
funda hvar sem aðstæður leyfa, þar
til stjórnarskráin hefur verið lögfest
og henni komið á fastan kjöl“. Síðan
stéttaþingið kom saman 5. júní hafa
þingmenn þriðju stéttar beitt sér fyrir
miklu róttækari pólitískum og félags-
legum breytingum en þingið hefur vald
til að ákveða. Fyrr í vikunni tók þriðja
stétt upp nafnið stjórnlagaþing fyrir
hönd allra stéttanna þriggja í trássi
við vilja konungs og í gær ákváðu
klerkar með naumum meirihluta að
samþykkja ákvörðunina.
SATCHMO SLÆRIGEGN
1930 Tónlist blökkumanna er enn í tízku og fólk virðist ekki
þreytast á að hlusta á hana. í kvöld gerðu Thomas „Fats“
Waller og Louis „Satchmo“ Armstrong mikla lukku í New
York þegar sýningar hófust á Broadway á revíu þeirra Heitt
súkkulaði, sem frumflutt var fyrir rúmlega ári. Armstrong
syngur Ain’t Misbehavin’ og nokkur lögin eru eftir Fats
Waller sjálfan.
Barents andast í Norðurhðfum
1597 Hollenzki sæfarinn Will-
em Barents lézt í dag á leið
heim úr þriðju og síðustu ferð-
inni, sem Hollendingar hafa
farið undir hans stjóm til þess
að fínna Norð-
austurleiðina
til Austur-
Asíu. I fyrri
leiðöngrum,
1594 og 1595,
sigldi Barents
yfir haf það
sem við hann
er kennt og
gerði kort af
hluta Novaja
Zemlja, sem
norrænir
menn munu
hafa þekkt. í
fyrra valdi
hann nyrðri leið og fann Bjarna-
rey og eyjaklasa, sem kann að
vera Svalbarði. Stærsta eyjan
er nefnd Spitsbergen. Svalbarði
eða Svalbarður fannst 1194 að
sögn annála, en sumir telja að
hann hafi verið sunnar, því að
í gömlum heimildum er aðeins
talið fjögurra dægra haf þang-
að norður frá Langanesi. Spits-
bergen kann að hafa verið land
það sem menn sem ætluðu frá
íslandi til Noregs fyrr á öldum
komust til „norður í hafsbotn,"
milli Grænlands og Bjarma-
lands. Hollenzki leiðangurinn
fann ekki fleiri eyjar og fór
yfir Barentshaf og fyrir nyrzta
odda Novaja Zemlja, sem ekki
er vitað til að hafí verið reynt
áður. Barents neyddist til að
hafa vetursetu á norðurströnd
Novaja Zemlja, þar sem hann
reisti hús í hollenzkum stíl.
Hann hefur verið alvarlega
veikur í vetur svo að ekki kom
á óvart að hann andaðist
skömmu eftir að leiðangurs-
menn sigldu frá Novaja Zemlja.