Morgunblaðið - 19.08.1994, Page 6

6 FÖSTUDAGUR 19. ÁGÚST 1994
MORGUNBLAÐIÐ
Tvö skip frá
Kanada í
Barentshafi
FISKVEIÐIDEILA NORÐMANNA OG ISLENDINGA
Þorsteinn Pálsson, sjávarútvegsráðherra
Engin rök fyr-
ir andmælum
við flottrolli
ÞORSTEINN Pálsson sjávarútvegsráðherra segir engin rök fyrir andmælum
utanríkisráðherra Noregs við veiðum íslenskra skipa í flottroll í Smugunni
en flotvörpur eru bannaðar í norskri lögsögu en hins vegar heimilar alls
staðar þar sem botnvörpuveiðar eru leyfðar við ísland. „Við höfum leyft
flottroll og sú ákvörðun byggist á athugunum sem okkar vísindamenn hafa
gert. Niðurstöður af athugunum Hafrannsóknarstofnunar sýna að það er
enginn munur á þeim fiski sem tekinn er í flottroll og venjulegt botntroll
og þess vegna eru engar fiskifræðilegar ástæður til að banna flottrollið,"
sagði Þorsteinn Pálsson í samtali við Morgunblaðið.
Norðmenn stunda umfangs-
miklar veiðar í grennd við Island
NORÐMENN stunda allumfangsmiklar veiðar í grennd við ísland;
hafa veitt um 20 þúsund lestir af karfa á Reykjaneshrygg, eiga rétt
á 156 þúsund tonna loðnuafla samkvæmt samningi um skiptingu loðnu-
aflans og veiða 2.500 tonn af rækju í grænlenskri lögsögu á Dohmbanka
úr stofni sem íslendingar sækja einnig í en hafa ekki náð samningum
um við Grænlendinga. Loks hafa Norðmenn að litlu leyti veitt hluta
af eigin síldarkvóta í síldarsmugunni svokölluðu milli Noregs og íslands.
Ráðherra sagði að íslensk stjórn-
völd hefðu farið fram á skriflegan
vísindalegan rökstuðning fyrir
ákvörðun Norðmanna að banna
veiðar í flotvörpu en sá rökstuðn-
ingur hefði ekki fengist.
„Hins vegar hafa þeir munnlega
bent á að 1983-árgangurinn hafi
verið mjög stór og þá orðið vart
við mikið af smáfiski sem hafi ver-
ið laus við botninn og í uppsjónum.
Til að vetja þann árgang hafi þeir
sett þessar reglur. Norðmenn munu
líka hafa leyft smærri möskva í flot-
vörpu en botnvörpu og það mun
hafa ráðið einhverju. Það er sem
sagt ekki um það að ræða að þama
að baki liggi einhverjar mælingar
á því að fiskur sem veiðist í flot-
vörpu sé smærri en fiskur sem veið-
ist í botnvörpu," sagði Þorsteinn
Pálsson sjávarútvegsráðherra. „Við
höfum einfaldlega lokað veiðisvæð-
um ef frskurinn hefur farið niður
fyrir ákveðin stærðarmörk, alveg
burtséð frá því í hvaða veiðarfæri
hann er veiddur.“
í samtali Morgunblaðsins við Jón
B. Jónasson, skrifstofustjóra í
sjávarútvegsráðuneytinu, kom
einnig fram að fyrir daga kvótakef-
is hér á landi hefði komið til tals
að banna flottrol! á miðum út af
Vestfjörðum, ekki af fískifræðileg-
um ástæðum heldur sem lið í sókn-
artakmörkun. Jón sagðist telja
hugsanlegt að bann Norðmanna við
flottrolli væri arfleifð frá því fyrir
daga kvótakerfis þar í landi en þá
hafi fiskveiðistjórnun þar byggst á
ýmis konar sóknartakmörkunum.
Hugsanlegt væri einnig að um
gæðamál væri að ræða þar sem úr
flottrollum kæmu oft stór hol með
aukinni hættu á skemmdum afla.
Þar sem veiðum væri stýrt með
kvótakerfi væri hins vegar ekki
ástæða til að banna veiðarfæri
nema á fískifræðilegum forsendum.
Að sögn Jóns B. Jónassonar,
skrifstofustjóra í sjávarútvegs-
ráðuneytinu, hafa Norðmenn gert
sérstakt samkomulag við Græn-
lendinga sem veitir þeim rétt til
að veiða 2.500 tonn af rækju í
lögsögu Grænlendinga á Do-
hrnbanka. Þessi stofn veiðist einn-
ig innan íslenskrar lögsögu. ís-
lendingar hafa ekki náð samkomu-
lagi um nýtingu hans við Græn-
lendinga og við nýtingu hans ekki
tekið mið af því að kvóti sá sem
Grænlendingar úthluti úr stofnin-
um sé talsvert umfram ráðlegg-
ingar fiskifræðinga.
Árið 1980 gerðu Norðmenn og
íslendingar samning um skiptingu
afla úr loðnustofninum á hafsvæð-
inu milli íslands, Grænlands og
Jan Mayen. Grænlendingar gerð-
ust aðilar að samningnum árið
1989. Samkvæmt honum ber
Norðmönnum 11% heildarafla,
sem á komandi vertíð jafngildir
156 þúsund tonnum. Samkvæmt
samningnum mega þjóðirnar
stunda veiðar hver innan lögsögu
annarrar.
Þá er talið að karfaafli Norð-
manna á Reykjaneshrygg hafi á
síðasta ári numið um 20 þúsund
tonnum. Karfinn veiðist á mjög
víðáttumiklu svæði, frá því
skammt utan . lögsögumarkanna
og allt að 400 mílur suðvestur af
lögsögumörkum. Norðmenn
veiddu sáralítið af úthafskarfa á
þessum slóðum 1992 og sagði Jón
B. Jónasson að fregnir hermdu að
líkur væru á samdrætti í ár, m.a.
vegna aukinna verkefna fyrir
norsk skip í Barentshafi.
Úthafskarfastofninn er talinn
vannýttur og engar reglur tak-
marka aflaheimildir eða sókn enda
hefur ekki náðst að veiða magn
sem samsvarar viðmiðunarhug-
myndum Alþjóðahafrannsóknar-
ráðsins. Karfinn er á þessum slóð-
um einungis veiðanlegur í flottroll-
in, sem Norðmenn gagnrýna ís-
lendinga fyrir að nota í Barents-
hafí og banna innan eigin lögsögu,
en Jón B. Jónasson sagði að þar
sem einungis sé um hrygningar-
fisk að ræða og hvorki hætta á
smáfiski né aukaafla skipti ekki
máli frá fiskifræðilegu sjónarmiði
ÞRJÚ hentifánaskip hafa verið
keypt fyrir lágt verð af Kanada-
mönnum að undanförnu. Tvö
þeirra hafa verið að veiðum í Bar-
entshafi. Norðmenn og Kanada-
menn hafa rætt um að gera bann
við sölu gamalla kanadískra togara
til íslands að lið í samkomulagi
þjóðanna um gagnkvæmt veiðieft-
irlit. á svæðum sem liggja að lög-
sögu ríkjanna.
Skipin sem keypt hafa verið af
Kanadamönnum eru Hágangur I
og II, sem hafa verið að veiðum í
Barentshafi, og Siglir. Hann hefur
samkvæmt heimildum Tilkynninga-
skyldunnar ekki verið að veiðum í
Barentshafi.
Önnur hentifánaskip eru Fisher-
man, Arnarnesið og Ottar Birting.
Rex frá Skagaströnd hefur hins
vegar verið skráður hér á landi
samkvæmt breyttum reglum um
skráningu skipa.
að takmarka möskvastærð, klæðn-
ingar né útbúnað veiðarfæra að
öðru leyti.
Loks er um að ræða síldarsmug-
una svokölluðu milli lögsögu Is-
lands og Noregs austur af land-
inu. Þangað hafa Norðmenn fylgt
síldargöngum úr eigin lögsögu og
veitt þar óverulegan hluta eigin
kvóta, að sögn Jóns B. Jónasson-
ar. Eins og kunnugt er hafa Norð-
menn setið einir að norsk-íslenska
síldarstofninum í um aldaríjórð-
ung en hafa síðan byggt stofninn
upp með ströngum hætti og ein-
ungis leyft veiðar á óverulegu
magni, með þeim árangri, að sögn
Jóns B. Jónassonar, að stofninn
er nú talinn kominn í á þriðju
milljón tonna. Óverulegur hluti
vaxandi síldarkvóta Norðmanna
er talinn veiddur í síldarsmugunni
og dregst afli sem veiðist þar frá
þeim kvóta sem norskum leyfist
að veiða innan eigin lögsögu.
Framkvæmdastjóri norskra útvegsmanna lýsir samningsvilja en segir að fyrst þurfi skip að fara úr Smugrmni
A
Oþolandi að vinaþjóðir
eigi í þorskastríði
ARVEID Veek, framkvæmdastjóri
Samtaka norskra útgerðarmanna,
hafði í gær samband við Svein Hjört
Hjartarson, starfandi fram-
kvæmdastjóra LÍÚ, til að koma á
framfæri þeirri skoðun sinni að
koma þyrfti á samningaviðræðum
um lausn fískveiðideilu þjóðanna
hið fyrsta. Verði íslensk skip kölluð
frá veiðum í Smugunni eigi samn-
ingaviðræður að'geta hafíst. Arveid
Veek sagði við Morgunblaðið að það
væri óþolandi að tvær vinaþjóðir
væru í þorskastríði. Sveinn Hjörtur
Hjartarson sagði í samtali við Morg-
unblaðið að LIÚ fögnuðu því að það
sé vilji af hálfu Norðmanna til að
ná samkomulagi og sérstaklega sé
ánægjulegt að það frumkvæði komi
úr röðum norskra útvegsmanna.
Hann vildi hins vegar ekki tjá sig
um líkur á því að íslenskir útvegs-
menn kalli skip sín úr Smugunni
en sagði að mál þetta yrði rætt á
stjórnarfundi LÍÚ næstkomandi
miðvikudag. Þorsteinn Pálsson seg-
ir að það sé ekki á valdi íslenskra
stjórnvalda að taka ákvörðun um
að kalla skip úr Smugunni.
Arveid Veek, framkvæmdastjóri
Samtaka norskra útgerðarmanna
sagði í samtali við Morgunblaðið
að óþolandi væri að tvær vinaþjóðir
ættu i þorskastríði og slíkt gæti
ekki gengið. Hann kvaðst þess
vegna hafa haft samband við
Landssamband íslenskra útvegs-
manna og sagt, að koma þyrfti á
samningaumleitunum milli þjóð-
anna, hið eina, sem Islendingar
þyrftu að uppfylla til þess að unnt
væri að setjast að samningaborði,
væri að íslensku skipin færu út úr
Smugunni.
Morgunblaðið spurði Arveid
Veek, hvort ekki væri erfitt fyrir
norsk stjórnvöld að semja við ís-
lendinga vegna væntanlegra kosn-
inga um aðild að Evrópusamband-
inu, en hann kvað allt of langt í
þær og ekki mætti missa þann tíma
sem framundan væri til þess að
freista þess að ná samkomulagi.
Auk þess gæti orðið mun erfiðara
að ná samkomulagi segðu Norð-
menn já við ESB, þá kæmu inní
myndina alls konar hagsmunamál
sambandsins, sem gætu orðið til
trafala.
Framkvæmdastjóri sambands
norskra útgerðarmanna kvaðst
hafa rætt málin við Svein Hjört
Hjartarson hagfræðing LÍÚ, en
Kristján Ragnarsson hefði verið í
fríi. Hann hafi fengið þær upplýs-
ingar að stjórnarfundur í Lands-
sambandinu yrði um miðja næstu
viku og stjórnarfundur yrði í sínum
samtökum 30. ágúst. Kvaðst hann
vonast til að tillaga um viðræður
yrði lögð fyrir stjórnarfund LÍÚ.
„Menn verða að setjast niður og
ræða málin og Norðmenn og íslend-
ingar eiga að geta fundið lausn á
þessari deilu. Það verður að gerast,
en forsenda þess er að togararnir
fari út úr Smugunni,“ sagði Arveid
Veek og bætti við að engir skildu
betur vandamál íslenskrar útgerðar
en norskir útgerðarmenn, sem á
árum áður hafi staðið frammi fyrir
aflaleysi og rekstrarerfiðleikum.
„Því hefur verið haldið fram af
okkur og við höfum tekið undir það
sjónarmið stjómvalda að það væri
nauðsynlegt að fínna flöt á sam-
komulagi milli þjóðanna um þetta
mál. Það er afstaða okkar í þessu
máli,“ sagði Sveinn Hjörtur Hjart-
arson í samtali við Morgunblaðið í
gær. Aðspurður hvort hugsanlegt
væri í ljósi þessa frumkvæðis nor-
skra útvegsmanna að flötur á samn-
ingaviðræðum gæti fundist fyrir
tilstilli útvegsmanna sagði Sveinn
Hjörtur að LÍÚ liti á símtalið frá
Arveid Veek sem jákvætt ef túlka
megi það sem merki frá Noregi um
að þar sé vilji til samninga. Gleði-
legt væri að frumkvæðið hefði kom-
ið úr röðum norskra útvegsmanna.
„Orð eru til alls fyrst,“ sagði Sveinn
Hjörtur. „ViðTítum það jákvæðum
augum að það er að breytast hljóð-
ið í Norðmönnum og þeir vilja koma
til móts við sjónarmið okkar. Ég
held að útvegsmenn muni fagna því
fmnist einhver flötur á samkomu-
lagi.“
Aðspurður hvort hann teldi ís-
lenska útvegmenn reiðubúna að
kalla skip sín úr Smugunni til að
greiða fyrir samningaviðræðum
eins og Arveid Veek teldi standa í
vegi samningaviðræðna sagðist
Sveinn Hjörtur Hjartarson ekki vilja
tjá sig um það en málið yrði rætt
á stjórnarfundi LÍÚ næsta miðviku-
dag og að honum loknum kæmu
viðbrögð samtakanna í ljós. „Þar
mun stjórn LÍÚ ræða þessi mál
með breiðum hópi manna sem verið
hefur með skip á þessu svæði,"
sagði hann.
Morgunblaðið spurði Þorstein
Pálsson í gær hvort hann teldi koma
til greina að íslensk stjómvöld hlut-
uðust til um að íslensk skip yrðu
kvödd úr Smugunni ef það mætti
greiða fyrir því að samningaviðræð-
ur milli þjóðanna gætu hafíst. „ís-
Iensk stjórnvöld ráða því ekki hvar
skip fiska fyrir utan íslenska lög-
sögu,“ sagði Þorsteinn. „Þannig að
það er ekki á valdi íslenskra stjórn-
valda að taka slíka ákvörðun."