Morgunblaðið - 06.09.1994, Page 31

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 6. SEPTEMBER 1994 31
BRYNHILDUR
ÞÓRARINSDÓTTIR
+ Brynhildur
Þórarinsdóttir,
Miðleiti 5, Reykja-
vík, fæddist á
Hjaltabakka í Aust-
ur-Húnavatnssýslu
14. maí 1905. Hún
lést í Borgarspítal-
anum 29. ágúst sl.
Foreldrar hennar
voru Sigríður Þor-
valdsdóttir, f. 10.
desember 1875 á
Hjaltabakka, d. 17.
maí 1944, og Þór-
arinn Jónsson,
bóndi og alþing-
ismaður, fæddur i Geitagerði i
Skagafirði 6. febrúar 1870, d.
5. september 1944. Systkini
Brynhildar: Þorvaldur, f. 1899,
kvæntur Ragnheiði Bryiyólfs-
dóttur frá Ytri-Ey, bæði látin.
Ingibjörg, f. 1903, ekkja eftir
Óskar Jakobsson, bóhda, búsett
í Reykjavík. Aðalheiður, f.
1905, ekkja eftir Magnús Gunn-
laugsson, lireppstjóra og bónda
á Ytra-Ósi, Strandasýslu.
Skafti, f. 1908, d. 1936, var
kvæntur Sigurbjörgu Sigurðar-
dóttur frá Skuld í Vestmanna-
eyjum. Sigríður, f. 1910, dáin
1957, ógift. Jón, f. 1911, bjó á
Hjaltabakka með konu sinni,
Helgu Stefánsdóttur sem nú er
dáin, búsettur í Reykjavík. Her-
mann, f. 1913, d. 1965, útibús-
stjóri Búnaðarbankans á
Blönduósi, kvæntur Þorgerði
Sæmundsen, Blönduósi. Magn-
ús, f. 1915, listmálari í Reykja-
vík, kvæntur Vilborgu Guð-
bergsdóttur. Þóra, f. 1918, d.
1947, var gift Kristjáni Snorra-
syni, bifreiðastjóra á Blöndu-
ósi. Hjalti, f. 1920, fv. prófessor
við Háskóla íslands og for-
stöðumaður handlæknisdeildar
Landspítalans í Reykjavík,
kvæntur Ölmu Thorarensen,
lækni. Brynhildur,
giftist 18. október
1930 Jóni Lofts-
syni, stórkaup-
manni, f. 11. des-
ember 1891 á Mið-
hóli í Sléttuhlíð,
Skagafirði, d. 27.
nóvember 1958.
Þau bjuggu allan
sinn búskap í
Reykjavík, lengst
af á Hávallagötu
13. Brynhildur og
Jón eignuðust sex
börn, þau eru: Ingi-
björg, f. 22. októ-
ber 1930, gift Árna Björnssyni,
þau eru bæði látin. Börn þeirra
eru Bjöm Einar, Brynhildur
Jóna, Asgeir Þór og Jón Loft-
ur. Sigríður Þóranna, f. 20.
ágúst 1933, gift Ásgeiri Guð-
mundssyni. Börn þeira em
Brynhildur, Ingibjörg og Mar-
grét. Loftur, f. 10. apríl 1937,
kvæntur Ástu Hávarðardóttur.
Börn þeirra era Jón Sigurður
og Ingibjörg. Katrín, f. 9.
september 1941, fráskilin. Börn
eru Sigurlaug Anna, Hanna
Lilja og Hjördís Hildur. Gunn-
hildur Sigurbjörg, f. 20. desem-
ber 1944, gift Gunnari M. Hans-
syni. Böm þeirra eru Guðrún
Björk og Hilmar. Þórarinn, f.
19. apríl 1947, kvæntur Önnu
Kristínu Þórðardóttur. Börn
þeirra em Brynhildur, Þórður
Heiðar, Jón Sigurður og Krist-
inn Hrafn. Afkomendur Bryn-
hildar og Jóns em alls 35. Að
loknu námi í Kvennaskólanum
á Blönduósi flutti Brynhildur
til Reykjavíkur þar sem hún
starfaði hjá tveimur fjölskyld-
um þar til hún giftist árið 1930.
Frá þeim tima var heimilið
hennar vinnustaður. Utför
Brynhildar fer fram frá Dóm-
kirkjunni í dag.
BRYNHLDUR Þórarinsdóttir frá
Hjaltabakka, tengdamóðir mín
elskuleg, hefur kvatt þennan heim.
Hún lést á nítugasta aldursári á
Borgarspítalanum eftir nokkurra
mánaða legu og langvarandi van-
heilsu.
Það er skammt á milli bæjanna
í Austur-Húnavatnssýslu, Torfa-
lækjar, þar sem afi minn og amraa,
Jón Guðmundsson og Ingibjörg
Björnsdóttir, bjuggu og Hjalta-
bakka, þar sem Þórarinn Jónsson
og kona hans, Sigríður Þorvalds-
dóttir, bjuggu. Þeir liggja í þjóð-
braut rétt við Blönduós og það sést
á milli þeirra. Talsvarð samskipti
voru á mili húsbænda þessara bæja
og að sjálfsögðu þekktust börnin
veh
í byijun aldarinnar bjuggu flestir
landsmenn í sveitum og víða var
margt um manninn. Þessi heimili
voru ekki undantekning. Á Hjalta-
bakka voru börnin ellefu og á Torfa-
læk átta sem öll fæddust um eða
upp úr aldamótunum. Það er sér-
kennileg tilviljun að nálægt hálfri
öld síðar skyldu barnabörn hjón-
anna á Hjaltabakka og Torfalæk
hittast og fella hugi saman.
Brynhildur ólst upp í þessum
stóra systkinahópi og tók þátt í öll-
um störfum úti og inni sem til féllu
á heimilinu eins og algengt var á
þeim tíma. Þar þurftu allir að taka
til hendi enda var ekki vélvæðingu
til að dreifa og sveitastörf því erfið-
ari en nú tíðkast. Enda þótt Þórar-
inn væri alþingismaður var engu
ríkidæmi til að dreifa og heimilið
stórt. Hann dvaldi langdvölum að
heiman vegna þingstarfa og liggur
því í augum uppi að öll bústörf lögð-
ust á herðar Sigríðar og barnanna.
Á þessum árum var hin almenna
skólaganga ekki löng og ekki al-
gengt að senda börn til mennta.
Kom það oftast í hlut drengja að
fá slík tækifæri en stúlkum var alla
jafna ætlað annað hlutverk. Börn-
unum á Hjaltabakka var séð fyrir
kennslu í heimahúsum auk þess að
sækja hinn almenna skóla til að
undirbúa þau enn betur undir fram-
haldsnám eða störf. Brynhildur átti
þess ekki kost að fara í framhalds-
nám og harmaði það síðar á lífsleið-
inni. Leiðin lá þá í Kvennaskólann
á Blönduósi áður en hún fór til
starfa til Reykjavíkur, 22 ára göm-
ul. Þar kynntist hún Jóni Lofts-
syni, stórkaupmanni, og gengu þau
í hjónaband árið 1930.
Það munu vera um 44 ár síðan
ég bankaði fyrst upp á á Hávalla-
götu 13 til að hitt Sirrý, mína heitt
elskuðu. Það var gott að koma á
Hávallagötuna þar sem Brynhildur
og Jón Loftsson höfðu búið sér og
fjölskyldunni glæsilegt heimili. Þar
var og samastaður margra ætt-
menna um lengri eða skemmri tíma.
Þau voru samhent í því að hlúa að
bömum sínum í aðbúnaði og upp-
eldi og var séð til þess að þau fengju
þá umönnun og menntun sem hug-
ur þeirra stefndi til. Jón Loftsson
var þekktur athafnamaður og
brautryðjandi í verslun og iðnaði.
Hann stofnaði hið landsþekkta fyr-
irtæki Jón Loftsson hf. árið 1927
og Víkurfélagið hf. 1937 er hann
rak til dauðadags, 27. nóvember
árið 1958, en hann féll þá frá að-
eins 67 ára að aldri.
Á fyrri árum þessarar aldar var
alsiða að starfsvettvangur kvenna
væri innan veggja heimilisins. Svo
var einnig hér enda börnin mörg
og heimilið stórt. Heimilishaldið og
uppeldi barnanna sex hvíldi því að
langmestu leyti á herðum Brynhild-
ar, heimilið og börnin var hennar
vettvangur. Brynhildur var einstök
móðir og húsmóðir og er óhætt að
segja að hún hafi helgað börnum
og heimili allt sitt líf og hvort
tveggja fórst henni frábærlega vel
úr hendi. Fáir voru jafningjar henn-
ar í matargerð, hvort heldur um
var að ræða hversdagsmat eða há-
MINNINGAR
tíðamat og eru ógleymanleg jóla-
boðin þegar allar fjölskyldurnar
söfnuðust saman og nutu veislu-
matar og samvista. Hún var ekki
mikið gefin fyrir margmenni enda
hlédræg að eðlisfari en fjölskyldan
átti hug hennar allan, þar leið henni
best.
Fyrstu tíu hjúskaparár okkar
Sigríðar bjuggum við á Hávallagöt-
unni og höfðum þá að sjálfsögðu
mikið samneyti við fjölskylduna á
efri hæðinni. Er mér efst í huga
þakklæti til þeirra fyrir ómetanlega
hjálp og elskulegheit á þessum
fyrstu hjúskaparárum okkar og alla
tíð síðan. Það var ekki ónýtt fyrir
eldri dætur okkar að fá tækifæri
til að alast upp í nálægð afa og
ömmu og annarra í fjölskyldunni.
Þær nutu þess í ríkum mæli að
vera í návist Brynhildar og Jóns.
Þær voru ófáar ferðir litlu hnokk-
anna upp stigann til að heimsækja
ömmu sína sem ætíð gat glatt þær
með spjalli, spilum eða einhveiju
góðgæti og svo var meðan heilsan
leyfði. Öll muna barnabörnin eftir
trakteringum ömmu og langömmu
sinnar sem hún bauð ætíð fram af
mikilli rausn fram til síðustu stund-
ar. Böm og barnabörn fóm ekki
varhluta af hugulsemi hennar og
höfðingsskap á hátíðum eða afmæl-
isdögum. Hún mundi eftir þeim öll-
um allt til síðustu stundar og aldrei
var skorið við nögl.
Á kveðjustund leita á hugann
óteljandi ánægjustundir og ljúfar
minningar liðinna ára; á Hávalla-
götunni, í sumarbústaðnum á Þing-
völlum, á ferðalögum og á heimilum
fjölskyldunnar.
Tíminn hefur liðið og mörg hin
síðari ár átti Brynhildur við van-
heilsu að stríða. Af einstökum
dugnaði hélt hún reisn sinni og
heimili fram til hins síðasta og neit-
aði að gefast upp fyrr en í fulla
hnefana.
Eftir að Jón féll frá, og ekki síst
í langvarandi veikindum, hafa börn
hennar sýnt móður sinni sérstaka
umhyggju og ástúð og vakað yfír
hveiju skrefi hennar í mörg ár og
þá ekki síst síðustu mánuðina.
Brynhildur kom á Borgarspítal-
ann í apríl sl., á deild 5-B og lá þar
til hinstu stundar. Mér er einkar
ljúft að koma á framfæri þakklæti
til hjúkrunarfólks á deildinni fyrir
frábæra umönnun, lipurð, vinsemd
og velvilja.
Blessuð sé minning um yndislega
konu.
Ásgeir Guðmundsson.
Elsku amma, sem var mér svo
kær og góð, er dáin. Mér eru efst
í huga þakkir fyrir öll árin sem við
áttum saman, allar götur frá því
að mér tókst fyrst að laumast upp
stigann til hennar á Hávallagöt-
unni. Amma var alltaf til staðar
heima hjá sér í hlýju stofnunum og
við ilmandi eldhúsið, reiðubúin að
gefa sínum nánustu af sjálfri sér.
Barnabörnin lærðu eitt af öðru að
laumast upp stigann til ömmu. Allt-
af var tími fyrir athygli, hlý orð,
notalegt spjall og góðgæti í munn-
inn. Hún kenndi okkur að spila á
spil, leggja. kapla, las fyrir okkur
og sagði okkur sögur á meðan við
horfðum hugfangin á hana galdra
fram leista eða vettlinga af pijónun-
um sínum eða töfra fram heima-
búið góðgæti. Það var eins og hún
væri til fyrir okkur og þrátt fyrir
annríki dagsins var eins og við
ættum alltaf alla hennar athygli.
Amma fylgdist með hveijum og
einum meðlimi fjölskyldunnar af
einlægni og alúð, mundi afmælis-
daga allra í fjölskyldunni og færði
rausnarlegar gjafír og þurfti ekki
tilefni til. Merkustu gjafirnar eru
þó þær sem hún gaf af sjálfri sér,
sem við geymum í hjarta okkar og
varðveitum í minningunni.
Amma var falleg kona, virðuleg
og vel klædd en frábað sér tildur.
Hún var alvörugefin en hlý, óeigin-
gjörn og ósérhlífin, af gamla skól-
anum. Hún helgaði sig húsmóður-
starfinu og stýrði heimilinu af
myndarskap og rausn svo eftir var
tekið. Börn og nánasta fjölskylda
var það sem skipti hana mestu.
Það voru forréttindi að fá að al-
ast upp í húsinu hennar við Hávalla-
götuna og fá síðar að byija sinn
eigin búskap þar og horfa á eftir
fyrsta baminu laumast upp stigann
til langömmu.
Það er huggun harmi gegn að
við munum eiga þess kost að laum-
ast aftur upp stigann í hlýjan faðm
ömmu þótt síðar verði. „Guð mun
ávallt gæta þín, ég aldrei gleymi
þér.“
Brynhildur Ásgeirsdóttir.
Amma mín er dáin. Samt er svo
stutt síðan ég var hjá henni.
Ég var barn í húsinu hennar
ömmu á Hávailagötunni. Það var
gott að eiga ömmu á efri hæðinni.
Hún tók mig með niður í bæ; við
keyptum ís, skoðuðum í glugga og
ókum um í strætó. Amma hafði
alltaf nægan tíma. Hún las fyrir
mig Tarzan apafóstra, Andrés önd
og Lísu í Undraiandi og gat spilað
lönguvitleysu og Marías tímunum
saman. Þá átti hún ruggustól og
pijónaði vettlinga og ég var viss
um að hún yrði a.m.k. hundrað ára.
Svo flutti ég og svo hún og þegar
ég kom til hennar um helgar var
haldin veisla. Seinna fækkaði gisti-
nóttunum og gönguferðunum.
Heimsóknir til ömmu voru áfram
fastur liður í tilverunni, en aðstæð-
ur okkar breyttust. Hún þurfti að-
stoð, ég fékk vasapeninga fyrir þrif
og snatt. Aldurinn færðist yfír og
heilsunni hrakaði. Amma fór minna
og minna út, en lifði fyrir heimsókn-
ir barnanna. Fjölskyldan var henni
allt.
Amma mín var falleg kona. Það
var gott að koma til hennar. Þar
var ró. Og amma mín var stolt
kona, sjálfstæð og hélt fast við sitt.
Hún hafði ákveðnar skoðanir og
fylgdist mjög vel með, hvort sem
um var að ræða fjölskylduna,
stjómmálin eða heimsmálin. Hún
var óhagganleg. Þegar amma hafði
skoðun á einhveiju máli, þá stóð
sú skoðun. Þegar amma hafði tekið
ákvörðun, þá stóð sú ákvörðun. Við
vorum kannski ekki alltaf sammála,
en það kom ekki að sök, við deildum
ekki.
Það versta sem amma gat hugs-
að sér var að vera ósjálfbjarga og
upp á aðra komin. Hún gat ekki
hugsað sér að eyða ævikvöldinu á
stofnun. í vor lagðist amma inn á
spítala. Hún fann hvert stefndi og
tók, eins og hún sagði, sitt líf í sín-
ar hendur. Daginn fyrir lýðveldisaf-
mælið ákvað amma mín að deyja.
Hún kvaddi með virktum og þakk-
aði fyrir allt. Hún sagði líka fyrir
um framtíð mína. Þau orð geymi
ég vel. Kveðjustundin var erfið. Og
löng. Þrátt fyrir allt var erfítt að
sætta sig við skilnaðinn. Krafturinn
þvarr smátt og smátt og undir lok-
in var hún of máttfarin til að tala.
Það síðasta sem hún sagði var „til
hamingju" á afmælisdaginn minn,
tveimur dögum áður en hún dó.
Lífsþrótturinn var líkamanum yfír-
sterkari lengi vel. Amma lá rúmföst
heilt sumar áður en hún fékk endan-
lega hvíld.
Amma mín var ekkja í 36 ár.
Leiðis afa míns vitjuðum við oftast
saman á jólunum. Næstu jól kem
ég með tvö kerti á leiðið, fyrir afa
og ömmu. Nú er hann ekki lengur
einn. Ég á ömmu minni margt að
þakka. Sem betur fer fékk ég tæki-
færi til þess að þakka henni áður
en hún dó.
Brynhildur Þórarinsdóttir.
Mánudaginn 29. ágúst hringdi
Sirrý frænka rnín til mín og til-
kynnti mér lát móður sinnar. Það
kom mér ekki á óvart, þar sem hún
hafði dvalist á Borgarspítalanum í
allt sumar og verið þungt haldin.
Svo ég veit að hvíldin var kærkom-
in, en söknuðurinn sá sami.
Svo nú er komið að kveðjustund,
elsku frænka mín, og ég get ekki
fylgt þér síðasta spölinn vegna ijar-
vistar minnar en hugur minn verður
með þér.
Ég horfi út um gluggann minn
og sé að blómin smáfölna, það er
að koma haust og sumarið að kveðja
alveg eins og þú.
Ég læt hugann reika langt aftur
í tímann og minnist ógleymanlegra
stunda með þér. Mér er efst í huga
þegar þú hringdir til mín, 1948 að
mig minnir, og baðst mig að koma
suður og vera hjá þér. Þú varst að
fara með manni þínum og elstu
dóttur til Ameríku. Þú áttir ekki
heimangengt frá bömum þínum.
Það var ekki lítið traust sem þú ,
sýndir mér, ungri stúlku, sem þú
þekktir ekki mikið nema bara sem
frænku og ætla að trúa mér fyrir
þessum fallega hópi.
Fyrir mig, sveitastúlku, var það
eins og að koma í höll þegar ég
kom á heimilið þitt, þvíiíka dýrð
hafði ég aldrei séð. Allt var svo fínt
og fallegt hvert sem litið var, allt
í röð og reglu. Börnin voru svo fal-
lega klædd, prúð og yndisleg og
tóku mér öll vel. Það var ekki vandi
að hafa ofan af fyrir þeim.
Svo rann upp eins stærsta stund
á mínum unglingsámm og það var
þegar þú komst til baka með út-
breiddan faðminn, kát og hress að
sjá allan hópinn þinn eins og þú x
skildir við hann. Þú kallaðir mig
upp á loft og ég man að ég hélt
að ég hefði ekki staðið mig í stöð-
unni, en það var öðru nær. Þú þakk-
aði rmér fyrir og réttir mér þennan
líka forláta gaberdin-frakka, há-
tíska í þá daga, og spurðir hvort
ég vildi máta. Frakkinn passaði al-
veg og var minn — ekki nóg með
það, heldur komstu með margt
fleira og réttir mér. Þar sem ég
hafði aldrei eignast annað eins þá
brast ég í grát og við föðmuðumst v
og þar myndaðist okkar fyrsta vin-
átta.
Mér fannst ég sú alfínasta í
bænum og frakkann átti ég í mörg
ár og það veitti mér talsvert sjálfs-
traust að fá svona þakklæti. Svona
varstu elsku frænka, alltaf stór-
rausnarleg og allt gert í hljóði, helst
vildir þú ekki láta vita ef þú gerðir
öðrum greiða.
Ég man líka sem bam þegar ég
var hjá ömmu og afa á Hjaltabakka
þegar komu sendingar frá þér, allt
góðgæti sem ekki var til annars
staðar. Þvílík hátíð. Alltaf varstu
hlý og góð þegar ég heimsótti þig.
Alltaf var fínt og hreint í kringum
þig. Alltaf geislaði frá þér góð-
mennsku og hlýju. Alltaf varst þú
sú fallegasta og glæsilegasta, alveg
til síðasta dags. Alltaf gerðir þú
gott úr öllu. Aldrei hallmæltir þú
nokkrum manni. Aldrei smakkaðir
þú vín eða reyktir.
Þú varst ein sú besta fyrirmynd
sem ég hef átt og margt lærði ég
hjá þér. Þú varst hlédræg og helg-
aðir heimilinu og bömunum alla þína
krafta, enda fékkst þú það endur-
goldið frá þeim. Þau voru þér trú
og traust, vöktu yfir þér og yfirgáfu
þig ekki allt þar til yfir lauk.
Þú varst auðug kona, eins og þú
sagðir oft sjálf, að eiga þessi heil-
brigðu og fallegu börn, svo komu _
bamabörn. Er til betri guðsgjöf?
Það hefur aldrei fallið skuggi á
okkar vináttu og ég kveð þig með
miklum trega. Eg veit að þér líður
vel og þú ert horfin leiðina sem við
öll föram og ég veit að kærleikur
og friður guðs umvefur þig.
Minning þín verður ávallt ofar-
lega í mínum huga.
Ég votta börnum þínum og öðr-
um aðstandendum samúð mína.
Hvíl í guðs friði, elsku frænka.
Sigríður Þorvaldsdóttir.
LEGSTEINAR
H€lLUHRflUNI 14, HAFNARPIRÐI, SlMI 91-652707