Morgunblaðið - 02.08.1995, Blaðsíða 8

8 MIÐVIKUDAGUR 2. ÁGÚST 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
EES krossarnir í kjölfarinu væru orðnir æði margir ef siglt hefði verið eftir EES - kortinu....
Samevrópsk könnun á tíðni bráðaofnæmis
Tíðni ofnæmis lág hér í
samanburði við önnur lönd
TÍÐNI bráðaofnæmis virðist vera
lág hér á landi samanborið við
önnur lönd í Evrópu, að því er
fram kemur í niðurstöðum samevr-
ópskar könnunar um lungu og
heilsu. Tíðni ofnæmis hér var
20,5% í aldurshópnum 20-44 ára,
svipuð hjá körlum og konum, og
var tíðnin mest í yngsta aldurs-
hópnum, meðal 20-24 ára fólks.
Frá niðurstöðum könnunarinnar
er skýrt í ágústblaði Læknablaðs-
ins. Könnunin er unnin af Davíð
Gíslasyni, Þórami Gíslasyni og
Hrafnkeli Helgasyni á Vífilstaða-
spítala og Þorsteini Blöndal á ly-
flækningadeild Landspítala og
Heilsuverndarstöð Reykjavíkur og
nær til bráðaofnæmis meðal 20-44
ára íslendinga í þéttbýli. 800 ein-
staklingum var boðið til könnunar-
innar og tóku 570 þátt í henni
með svörun spurningalista, 540
voru húðprófaðir og RAST-próf
voru gerð á 522.
Ekki munur á kynjunum
Ofnæmi fannst fyrir vallarfox-
grasi hjá 8,5%, fyrir köttum hjá
7,6%, fyrir hundum hjá 6,3%, fyr-
ir rykmaurum hjá 6,1%, fyrir hey-
Auknar líkur á
ofnæmi ef móðir
þjáðist af ofnæmi
maurum hjá 3,2%, fyrir birki hjá
3% og fyrir myglu hjá 1,1%. Ekki
fannst samband milli ofnæmis og
kynferðis og er það ekki í sam-
ræmi við niðurstöður annarra þar
sem tíðni ofnæmis hefur verið
hærri hjá körlum en konum.
Hlutfallslega fleiri þeirra sem
greindust með ofnæmi áttu móður
með ofnæmi og er munurinn
marktækur. Hins vegar fannst
ekki marktækt samband við of-
næmi föður og ekki var heldur
marktækt samband milli reykinga
foreldra á æskuárum þáttakenda
og ofnæmis.
Þá kemur fram að marktækt
fleiri án ofnæmis reyktu heldur
en þeir sem greindust með ofnæmi
og er það í niðurstöðum könnunar-
innar rakið til þess að ofnæmisein-
kenni snemma á ævinni eigi þátt
í því að koma í veg fyrir reyking-
ar viðkomandi.
Niðurstöður þessarar könnunar
í öðrum löndum hafa ekki birst
nema að hlutá til. í Svíþjóð var
tíðni ofnæmis um helmingi hærri
en hér á landi og um fimm sinnum
hærri þegar ofnæmi vegna birkis
átti í hlut. Þá sýna bráðabirgðanið-
urstöður úr RAST-prófum frá 32
stöðum að mesta tíðni ofnæmis
vegna vallarfoxgrass var 35%,
minnsta tíðnin 8% og meðaltíðnin
19%. Mest tíðni kattaofnæmis var
15%, minnst tíðni 3% og meðal-
tíðni 9%. Tíðni rykmauraofnæmis
var mest 25%, minnst 7% og með-
altíðnin 21%.
í niðurstöðum könnunarinnar
segir að tíðni ofnæmis hér vegna
vallarfoxgrass og rykmaura sé
samkvæmt þessu með því lægsta
sem þekkist og tíðni ofnæmis
vegna katta svipuð og annars stað-
ar. Að einhveiju leyti megi rekja
þetta til einhæfs gróðurfars hér-
lendis og lítils fijómagns í and-
rúmsloftinu þegar vallarfoxgras
eigi í hlut. Skýringar á lágri tíðni
rykmauraofnæmis hér liggi hins
vegar ekki á lausu, en lágt raka-
stig í húsum sé álitið draga úr
viðkomu mauranna og það gæti
verið orsökin.
Valkostur Yegagerðarinnar varð ekki ofan á
Lagning Bláfjallavegar fylgir
núverandi veglínu að mestu
SKIPULAGSSTJÓRI ríkisins hefur
úrskurðað að við lagningu Blá-
fjallavegar verði núverandi veglínu
fylgt að mestu, en vegurinn færður
um 50-100 metra á kafla við
Rauðuhnúka og beygja við Illu-
brekku rýmkuð.
Valkostur Vegagerðarinnar varð
ekki ofan á, en hún hafði lagt til
að Iagður yrði nýr vegur. Það væri
ódýrari kostur og að máti Vega-
gerðarinnar hagkvæmari og um-
ferðaröryggi meira vegna minni
halla, mýkri beygja og betri veg-
sýnar.
Náttúruverndarráð lagðist gegn
því að valkostur Vegagerðarinnar
yrði fyrir valinu, þar sem mikil
röskun myndi eiga sér stað á sér-
stæðu landslagi fólkvangsins. Veg-
urinn myndi Iiggja um ósnortið,
sögulegt hraun sem klætt væri við-
kvæmum gróðri.
Þá benti Sigmundur Einarsson
jarðfræðingur á að þar væri einn
stærsti samfelldi apalhraunfláki á
Suðvesturlandi. Úfín hraun væru
eitt af sérkennum landsins og þau
bæri að varðveita.
Slysavarnir á íslandi
Slys á börnum
tíðari en á hinum
N orðurlöndunum
SLYSAVARNARÁÐ var
stofnað árið 1991 í
þeim tilgangi að vera
ríkisstjórn, heilbrigðisráð-
herra og slysavarnanefndum
til ráðuneytis um allt sem
lýtur að slysavörnum. Árið
1995 voru sett lög um Slysa-
varnaráð. í því sitja nú full-
trúar frá dómsmálaráðherra,
læknadeild Háskóla íslands,
Landsbjörg, Sambandi ís-
lenskra tryggingafélaga,
Slysavarnafélagi íslands,
Tryggingastofnun ríkisins,
Umferðarráði og Virinueftir-
liti ríkisins. Landlæknir er
formaður ráðsins.
-Hvernig kemur ísland út
í samanburði við 'hin Norður-
löndin hvað varðar slysatíðni?
„Það hefur nú náðst nokk-
uð góður árangur. Heildard-
ánartíðni vegna slysa var
hæst á íslandi af Norðurlöndun-
um árið 1970, en er nú lægst.
Eitranaslysum í heimahúsum
fækkaði um 70-80%, m.a. í kjöl-
far þess að landlæknir,Slysa-
varnafélagið og síðar Slysavam-
aráð fóru að dreifa bæklingum
um þetta mál í öll hús á höfuð-
borgarsvæðinu. En barna- og
unglingaslys eru ennþá tíðari hér
en á hinum Norðurlöndunum, þó
þeim hafi fækkað um 50% síðan
1970.“
-Slysadauði barna er 15 af
100.000 á íslandi, en 4-9 af
100.000 á hinum Norðurlöndun-
um. Kannt þú einhveijar skýring-
ar á því?
„Erfitt er að fullyrða eitt eða
annað í þessu efni, en benda má
á nokkur atriði sem geta haft
áhrif. Umhverfið í borgum á
Norðurlöndum er t.d. yfirleitt vin-
samlegra í garð barna en hér,
þar er reynt að hafa íbúðarhverfi
vel vernduð gegn umferð. Svo
virðist sem þar sé einnig meiri
agi og eftirlit með börnum. Börn-
in eru fijálsari hér og það hefur
sína kosti og galla. Islensk börn
eru mjög tápmikil, það getur vel
verið að það sé meiri æfintýra-
löngun í þeim.“
-Hvað getum við gert til að
fækka slysum?
„Við erum núna að reyna að
lögleiða notkun hjólreiðahjálma.
Það hefur gengið hægt, en við
vonumst til að koma frumvarpi
þess efnis inn á þingið í haust,
ráðherrann hefur látið góð orð
falla um það. Það hafa verið deil-
ur um hver viðurlögin ættu að
vera ef börn og ungl-
ingar nota ekki þessa
hjálma og sitt sýnist
hveijum. Við höfum
lagt til, ásamt lög-
reglustjóra og prófess-
orum í barnalækning-
um, að fyrstu tvö árin yrðu engin
viðurlög, aðeins áminningar.
Þannig var staðið að málum þeg-
ar bílbeltin voru lögleidd um árið
og við höfum trú að því að það
fari vel, því börn og unglingar
eru löghlýðin. Það væri mikill sig-
ur að koma þessu í gegn, það
myndi fækka alvarlegum höfðuá-
verkum vegna reiðhjólaslysa um
70-80%.
Það þyrfti einnig að hafa betra
eftirlit með því að börn séu í
góðum bílstólum, ég hygg að það
hafi verulega þýðingu. Það fer
heldur aldrei vel á því að leik-
svæði barna sé gatan. Flest um-
ferðarslys á yngri börnum verða
Ólafur Ólafsson
►Ólafur Ólafsson fæddist í
Reykjavík 11. nóvember 1928.
Hann lauk stúdentsprófi frá
MR árið 1948 og útskrifaðist
úr læknadeild Háskóla íslands
árið 1957. Ólafur stundaði
framhaldsnám í Kaupmanna-
höfn, Stokkhólmi og London á
árunum 1957 til 1967 og sér-
hæfði sig í hjarta- og æðasjúk-
dómum. Hann var yfirlæknir
Rannsóknastöðvar Iljarta-
verndar frá 1967 til 1972. Ólaf-
ur var skipaður landlæknir
árið 1972 og hefur gegnt því
embætti síðan.
Varnaðarorð
og aðgerðir
hafa mikla
þýðingu
þannig að þau hlaupa skyndilega
út á götu því þau sjá eitthvað
handan hennar og verða þá fyrir
bíl. Því er mjög mikilvægt ’að
minnka ökuhraðann, menn verða
að geta hemlað ef barn hleypur
í veg fyrir bílinn. í stuttu máli
má segja: betra umhverfi, minni
hraði, meiri varnir."
-Nú er ein mesta umferðar-
helgi ársins framundan!
„Varnaðarorð og aðgerðir hafa
mikla þýðingu hvað varðar slysa-
varnir. Það hefur hvað eftir ann-
að komið í ljós að einmitt á mestu
umferðardögunum verða fæst
slysin. Það er vegna þess að
menn eru vakandi og mikil
fræðsla og áróður eru í gangi.
Það er enginn vafi á því að það
er nauðsynlegt að efla umferðar-
fræðslu. Það borgar sig fátt betur
fyrir þjóðfélagið en að fjárfesta
í fræðslu, því hvert umferðarslys
kostar mikið.
Við höfum fengið
þær upplýsingar frá
Umferðarráði að dreg-
ið hafi úr notkun bíl-
belta og það er nátt-
úrulega hörmulegt ef
svo er. Á fyrstu árun-
um eftir að viðurlög voru sett við
því að nota ekki beltin, mældist
notkun þeirra 85 til 90%. Nú
skilst mér að notkunin hafi mælst
allt niður í 70%, jafnvel minni.
Eftir að sektir voru lögleiddar
fækkaði alvarlegum slysum, þ.e.
heila- og mænuáverkum, um
50%. Sárum og brotum fækkaði
um 50% og innlögnum á sjúkra-
hús fækkaði einnig. Alvarlegum
andlitsslysum fækkaði um 70%
og augnslys vegna framrúðu-
brota hafa næstum því horfið.
Það leikur enginn vafi á því að
bílbeltin hafa gífurleg áhrif og
notkun þeirra er ákaflega mikil-
væg.“