Morgunblaðið - 02.08.1995, Qupperneq 19

Morgunblaðið - 02.08.1995, Qupperneq 19
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 2. ÁGÚST 1995 19 LISTIR AÐSENDAR GREINAR Hlaupið í skarðið TÓNLIST Ilallgrímskirkja ORGELTÓNLEIKAR Efnisskrá J.S. Bach, Couperin og E.d’Evry. Flytjandi Douglas A. Brofche. SVONA eiga organistar að vera. Roger Sayer, organisti við dóm- kirkjuna í Rochester, varð að aflýsa fyrirhuguðum tónleikum sínum í kirkjunni sökum veikinda klukku- stund áður en tónleikar skyldu heflast. Aðstoðarorganleikari kirkj- unnar tók þá málið að sér og skil- aði tæplega klukkutíma efnisskrá á Klais-orgel kirkjunnar. Meira þarf raunar ekki að segja, segir enda meira en mörg orð. Við þetta má þó því bæta að orgelleikur er ekki aðalstarf Douglas Brofche, heldur er aðalstarf hans tengt Háskóla íslands. Vitanlega hafði Douglas verkin sem hann lék í fingrunum og orgelið þekkir hann vel, hann var heldur ekki að velja sér einhveijar tekniskar stórstjörn- ur til flutnings, heldur lét skynsem- ina ráða og skilaði verkefnunum af öryggi. Þrátt fyrir að Douglas tækist að ná út heppilegri blöndun i raddavali orgelsins, en mörgum aðkomuorganistanum hefur heppnast, þá geta fimm sálmfor- leikirnir um Allein-Gott reynt svo- Iítið á hlustun áheyrendans, svo að ekki fór hjá því að maður færi að gjóa augunum út um kirkjuna og staðnaði sýnin gjarnan við Kristmyndina stóru, hægra megin við innganginn. Ekki bregður manni við að Jesús er þarna ljós- hærður og raunar ekkert eðlilegra en að hárið sé ljóst og útlitið nor- rænt, hér hjá okkur uppi á ís- landi. Á ekki Jesús að búa í okkur hveijum og einum og þá í þeirri mynd sem við getum skilið hann? Á líkum rökum hlýtur að vera viss- um erfiðleikum bundið að troða ljóshærðum Jesús inn í svertingja Áfríkufrumskóganna. Á öðrum forsendum er reynt að kvenkenna Guð almáttugan, og er það annað vandamál. En að trúa því að Einar Jónsson hafi haft Guðmund jaka sem fyrirsætu, þegar hann skóp Jesús, veldur nokkrum erfiðleikum þeim, sem kynntust þeim ágæta manni Guðmundi á allt öðru ald- ursskeiði. En áfram héldu tónleikarnir. Þættirnir tveir úr Messu Couperin eru kannski ekki það minnisstæð- asta eftir þann snilling og kannski hefði farið betur á að „registera“ þá aðeins þynnra, á sama hátt er miðið „viberato" umdeilanlegt. Tónleikunum lauk dr. Douglas A. Brofche með Tokkötu eftir - ef ég heyrði rétt - E.d’Evry, eðlilegt lokaverk tónleika, og þar með lauk kvöldstund sem óvenjulega var að staðið og víst skákaði Douglas hér mörgum „stórorganistanum“, sem hefðu sagst ekki treysta sér. Bravó Douglas. Ragnar Björnsson Norræni lýðháskól- inn í Kungálv í KVÖLD kl. 20 munu kennarar frá Norræna lýðháskólanum í Kungálv, Svíþjóð, heimsækja Norræna húsið. Þeir segja frá skólanum og því sem þar er í boði. Einnig verða viðstaddir nokkrir Íslendingar, sem hafa stundað nám við skólann og munu þeir segja frá veru sinni þar. Norræni lýðháskólinn í Kungálv var stofnaður 1947. Þar er norræn samvinna í fyrirrúmi, eins og fram kemur í fréttatil- kynningu. í skólann koma nemdendur frá öllum Norðurlöndum. Kennararnir sem verða í Nor- ræna húsinu í kvöld eru: Rolf Ruthström, á leiklistarbraut, EL- isabeth Renström á blaða- mennskubraui, Hanne Juul, vísnasöngskóli. Ennfremur Ann- ika Stenlund, Hákan Sandberg, Elisabeth Benson og Lennart Thorstensson sem öll eru kennar- ar á almennri braut. Á kynningunni talar Torben Rasmussen, forstjóri Norræna hússins, um hugsjónina að baki lýðháskólanum, sérstaklega í Danmörku. Anna Pálína Árnadótir og Aðalsteinn Ásberg Sigurðsson syngja vísur ásamt Hönnu Juul. Kaffistofan verður opin. Allir eru velkomnir og aðgangur ókeypis. ■ BANDARÍSKI myndlistarmað- urinn Joan Perlman heldur fyrir- lestur í Nýlistasafninu Vatnsstíg 3b, á morgun, fimmtudag, og hefst hann kl. 20.30. Joan Perlman býr og starfar í San Francisco og mun hún í fyrir- lestri sínum fjalla um eigin verk. Ennfremur mun hún gefa innsýn inn í myndlistarstarfsemi í San Francisco. Fyrirlesturinn fer fram á ensku og er öllum opinn. Opið bréf til heilbrigðisráðherra ÞAÐ vakti talsverða athygli í þjóðfélaginu þegar fréttir bárust af því síðastliðið vor að fyrir dyrum stæðu um- fangsmeiri sumarlok- anir á geðdeildum sjúkrahúsa en þekkst hafa til þessa. Starfs- fólk. lýsti andstöðu við þessar lokanir og sagði of langt gengið. Yfir- læknir á geðdeild Land- spítalans gekk svo langt að segja að þessar lokanir gætu leitt til alvarlegra atburða, jafnvel haft sjálfsvíg í för með sér. Málið var tekið upp á Alþingi og kom þar fram að heilbrigðisráðherra hyggðist taka upp viðræður við fjár- máiaráðherra um þessar ráðstafanir. Á orðum heilbrigðisráðherra mátti skilja að reynt yrði að afia flármuna til að snúa áður teknum ákvörðunum til baka. Það varð þó ekki. Hins veg- ar hafa birst viðtöl við heilbrigðisráð- herra þar sem fram kemur sú skoð- un, að lokanir deilda og samdráttur í þjónustu á sjúkrastofnunum leiði iðulega til útgjalda á öðrum sviðum heilbrigðis- og tryggingaþjónustunn- ar og sé því oft ekki til þess fallið að spara peninga. Undir þetta sjónar- mið skal tekið og má í því sambandi minna á könnun sem fram fór á veg- um BSRB fyrir nokkrum árum og leiddi í ljós að sumarlokanir öldrunar- deilda leiddu til útgjaldaauka á öðr- um sviðum. Vandinn við kannanir af þessu tagi er svo aftur sá að erf- itt getur reynst að sýna fram á þætti sem ekki eru auðveldlega mælanleg- ir og er þá átt við þá erfiðleika sem sjúklingar og aðstandendur þeirra verða fyrir. Umræða sem ekki má bíða Á ríkisspítölunum er nú farið að ræða frekari samdráttaraðgerðir á hinum ýmsu deildum, þar á meðal geðdeildum. Til tals hefur komið að grípa til uppsagna og jafnvel áfram- haldandi lokana geðdeilda. Ef mönn- um er alvara með þessu þarf þegar í stað að fara fram opinber umræða um málið því þetta snertir samfélag- ið allt og kemur okkur öllum við. Ekki dugar að láta þessa umræðu bíða til haustsins því eins og gefur að skilja er starfsemi stórra sjúkra- stofnana skipulögð langt fram í tím- ann og gæti reynst erfitt í haust að breyta ákvörðunum sem nú kunna að verða teknar. Þess vegna er nauð- synlegt að fá þegar í stað upplýs- ingar um fyrirætlanir varðandi starf- semina á næstu misserum. Sú spuming, sem nú er óskað eftir að heilbrigðisráðherra svari, er þessi: Mun ríkisstjómin heimila niðurakurð og samdrátt í þjónustu við geðsjúka svo og áfengis- og vimuefnasjúklinga þegar sumarlokunum sleppir? Ef grípa á til niðurskurðar og sam- dráttar á þessu sviði verða heilbrigðis- yfírvöld og þá fyrst og fremst þeir aðilar sem hafa pólitíska ábyrgð á þessum málaflokki að rökstyðja áform sín. Ef ástæðurnar fyrir lokunum og samdrætti eru af efnahagslegum toga þarf það að koma fram. Þá þurfa stjórn- völd að sýna fram á það, að um raunveruleg- an sparnað sé að ræða og jafnframt hrekja staðhæfingar um að sá spamaður, ef einhver er, gæti reynst samfélaginu dýrkeyptur. Auðveld- lega má færa að því rök að eðlilegra væri að snúa dæminu við og spyija hver sé kostnaður þjóðfélagsins við sam- drátt í þjónustu við geð- sjúka. Því staðreyndin er sú, að það er samfélaginu dýrt að reyna ekki að gera alla þegnana færa um að lifa sjálfstæðu lífi. Peningar og siðferði Á þessum málum er að sjálfsögðu einnig siðferðileg hlið sem þarf að ræða ekki síður en hina efnahags- legu. Hún lýtur að því að sumir ein- staklingar þurfa á stuðningi samfé- lagsins að halda og að samfélaginu ber siðferðileg skylda til að veita þann stuðning. Þess vegna verður einnig spurt hvernig yfirvöld ætli að réttlæta siðferðilega ef dregið verður úr stuðningi við geðsjúka, áfengis- og vímuefnasjúklinga. Ríkisstjórnin og sérstaklega heil- brigðisráðherra verður krafinn um að hann geri grein fyrir báðum þess- um þáttum, hinum efnahagslega og hinum siðferðilega ef gripið verður til frekari samdráttaraðgerða en þeg- ar hefur verið gert með tilheyrandi uppsögnum og jafnvel lokunum á einstökum geðdeildum spítalanna eins og rætt hefur verið um. Fyrr í sumar boðaði landlæknir til fundar sem haldinn var vegna óska sem fram komu frá aðstandendum géðsjúkra einstaklinga. Fundinn sátu auk þeirra fjölmargir starfsmenn heil- brigðisþjónustu og löggæslu. Undir- ritaður óskaði eftir að fá að sitja þenn- an fund og var hann mjög lærdóms- ríkur. Eftir fundinn var í fjölmiðlum haft eftir ábyrgum aðilum sem fund- inn sátu, að eins og málum væri kom- ið væri stórum hópi fólks sem ætti við geðræn vandamál að stríða, sum- um með alvarleg áfengis- og vímu- efnavandamál, vísað út á guð og gaddinn. Sumir, sem engan ættu að, ráfuðu um götumar, aðrir leituðu á náðir aðstandenda sem iðulega væm að brotna undan óbærilegu álagi. Hinn napri veruleiki Við þetta vakna margar spurning- ar. Hafa menn til dæmis reiknað kostnaðinn af því að gera stóra hópa fólks óvinnufæra til lengri tíma, en þess eru mörg dæmi að geðsjúkir einstaklingar lami umhverfi sitt með þessum afleiðingum. Þetta er hinn napri veruleiki. Og hafa menn hugs- að til enda hve hættulegt það getur verið að vísa út í þjóðfélagið eftirlits- laust einstaklingum sem ekki hafa stjórn á eigin gjörðum? Eða stendur til að fjölga í lögreglunni um leið og dregið verður úr aðstoð við áfengis- og vímuefnasjúklinga? Þá má spyija hvetjar afleiðingar lokanir og sam- dráttur á einu sviði geðheilbrigð- isþjónustunnar hafi. Geta þær t.d. leitt til þess að settir eru á einn stað ólíkir einstaklingar sem hafa slæm áhrif hver á annan? Verða til dæmis áfengis- og vímuefnasjúklingar settir með fólki sem á við gerólíkan vanda að stríða? Hvaða áhrif hefur þetta á líðan og batamöguleika þeirra sem hlut eiga að máli? Það má ekki gleyma því að verið er að tala um sjúka einstaklinga. Það er verið að tala um fólk. Hvernig ætla stjórnvöld að rétt- læta það siðferðilega að dregið verði úr aðstoð við einstaklinga og fjöl- skyldur sem enginn ber brigður á að þurfi á hjálp samfélagsins að halda? Liggja efnahagsleg rök að baki; höfum við ekki efni á að sjá geðsjúku fólki fyrir aðstoð? Hvernig ætla stjórnvöld að réttlæta það gagn- Mun ríkisstjórKÍn heim- ila niðurskurð og sam- drátt í þjónustu við geð- sjúka svo og áfenffls- og vímuefnasjúklinga þegar sumarlokunum sleppir, spyr Ögmund- ur Jónasson. vart samfélaginu að vísa fólki út á göturnar sem er sjálfu sér og um- hverfi sínu hættulegt? Telja menn sig vera að þjóna vilja þjóðarinnar? Skyldur samfélagsins Getur verið að skýringin sé af allt öðrum toga? Getur verið að í barátt- unni um peninga í heilbrigðisþjón- ustunni standi geðsjúkir og aðstand- endur þeirra höllum fæti sem þrýsti- hópur? Geðsjúkdómur lamar ekki að- eins þann sem hann hijáir heldur alla þá sem standa sjúklingnum næst. Sjúkdómur eins manns getur þannig þegar fram líða stundir dregið mátt- inn úr mörgum. Það þarf sterk bein til að standast það álag að horfa á fjölskyldumeðlim eða ástvin brotna niður. Vissulega eru til þeir einstakl- ingar sem hafa risið undir þessu álagi. Um það sannfærðist ég á fyrmefnd- um fundi. En samfélaginu öllu ber skylda til að létta þeim byrðamar. Heilbrigðisnefnd Alþingis kemur saman á fimmtudag í þessari viku til að fá upplýsingar um fyrirætlanir í heilbrigðiskerfinu. Þar verður fjall- að um ýmsa þætti heilbrigðisþjón- ustunnar. í ljósi þessa alvarlega ástands, sem skapaðist í sumar á geðdeildum sjúkrahúsanna, er víst að fylgst verður sérstaklega með því á livern hátt heilbrigðisráherra hyggst standa vörð um hag geð- sjúkra og aðstandenda þeirra. Höfundur er alþingismaður og formaður BSRB. Ögmundur Jónasson AiIO AH0 AEO A|:C1 Alö AIO Aliö Alö ÁIO AlrCC ÁIO Álö ACO Ai.veg Fínstök Gæm Lavamat 508 Þvottavél * VinduhraSi 800sn/mín. tekur 5 kg. * Sér hitavalrofi, sérstök ullarforskrift, orkusparnaSarforskrift. * Orkunotkun 2,1 kwst á lengsta kerfi. * Einföld og traustvekjandi. Afborgunar verð kr. 78.842,- Vesturland: Málningarþjónustan Akranesí, Kf. Borgfiröinga, Borgamesi. Vestfirölr: Rafbúö Jónasar Þór.Patreksfiröi. Rafverk Bolungarvfk.Straumur, ísafiröi. Noröurland: Kf. Húnvetninga, Blönduósi. Skagfiröingabuö, Sauöárkróki. KEA byggingavörur, Lónsbakka, Akureyri.KEA, Dalvik. Kf. Þingeyinga, Húsavík. Austurland: Sveinn Guömundsson, Egilsstööum. Stál, Seyöisfiröi. Verslunin Vik, Neskaupsstaö. KASK, Höfn Suöurland: Árvirkinn, Selfossi. Rás, Þorlákshöfn. Brimnes, Vestmannaeyjum. Reykjanes: Stapafell, Keflavík. Rafborg, Grindavík. Þriggja ára | o ábyrgð á öllum n AEG E ÞVOTTAVÉLUM 3 *Meðaltalsafborgun á mánuái: 3.807,- V/SA *Meðaltalsafborgun á mánuði: 3.849,- BRÆÐURNIR t DIQRMSSÖNHFj Lágmúla 8, Sími 553 8820 ! * Miðað við afborgun í 24 mánuði. °

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.