Morgunblaðið - 15.09.1995, Qupperneq 34

34 FÖSTUDAGUR 15. SEPTEMBER 1995
AÐSENDAR GREIIMAR
MORGUNBLAÐIÐ
„Er að brjótast út styijöld
milli lækna um sjúklinga“?
Spyr Víkverji
I Morgunblaðinu,
þann 12. september sl;
undrast Víkveiji stór-
lega hörð viðbrögð for-
svarsmanna Lækna-
vaktarinnar sf. við þeim
áformum nokkurra
barnalækna að hefja
skipuiagða vaktþjón-
ustu utan dagvinnutíma
með aðsetur í Domus
Medica. Víkveiji fer lof-
samlegum orðum um
framtak bamalækn-
anna um leið og hann
lýsir vanþóknun á við-
brögð heimilislækna.
Og hann spyr jafn-
framt, hvort brotizt hafi út styijöld
um sjúklingana. Ekki er undirrituð-
um ljóst, hversu skólaður Víkveiji er
í þeim lögum, reglugerðum, samn-
ingum og því skipulagi, sem heil-
brigðisþjónusta utan sjúkrahúsanna
lýtur. Hins vegar bendir pistill hans
til þess, að hann hafi ekki kynnt sér
málið nógu vel. Hér verður reynt að
bæta úr því.
Bæði yfirvöld heilbrigðismála og
helztu samtök lækna eru sammála
um það grundvallaratriði, að sam-
skipti sjúklings og læknis skuli hefj-
ast hjá frumþjónustunni, þ.e. hjá
heimilislæknum. Á því byggist samn-
ingur sérfræðinga við Trygginga-
stofnun ríkisins og þannig hljómar
viðkomandi grein í gild-
andi reglugerð ráð-
herra. Fyrirhuguð vakt-
þjónusta barnalækn-
anna fellur undir áður-
nefnda fmmþjónustu
lækna - starfssvið heim-
ilislækna - og brýtur því
klárlega í bága við bæði
samninga og reglugerð.
Þess vegna mótmæla
heimilislæknar, en ekki
bara vegna þess.
Fleira kemur til. Eins
og til dæmis spurning-
amar um faglega þörf
og meðferð opinbers
íjár. Varðandi fyrri
spuminguna, þá ber
þess að geta, að heimilislæknar em
flestir sérfræðingar líka og em m.a.
sérþjálfaðir í því að stunda vaktir
utan sjúkrahúsa. Á þessum vöktum,
þar sem stór hluti sjúklinganna er
böm, greina heimilislæknarnir vand-
ann og koma þeim strax í hendur
sérgreinalæknanna, sem á því þurfa
að halda. Þannig er skipulagið um
allt land og hefur reynzt vel.
Á bráðum tíu ára starfsferli
Læknavaktarinnar sf. hafa hvorki
komið fram óskir né kröfur um breytt
þjónustuform. Þess í stað hefur starf-
seminni frekar verið hrósað af um-
boðsmönnum neytenda, þ.e. land-
lækni og Tryggingastofnun ríkisins.
En þá komum við að spumingunni
um styijöldina um sjúklingana. Er
hún yfirvofandi? Já, svo mætti halda.
Sennilega er fáum leikum og sumum
lærðum það ekki enn ljóst, að lang-
varandi stjómleysi sérfræðiþjón-
ustunnar utan sjúkrastofnana hefur
leitt af sér ofmönnum innan sumra
sérgreina. Því stöndum við nú
frammi fyrir því að eiga úrvalslið
velmenntaðra sérfræðinga, sem
Fyrirhuguð vaktþjón-
usta brýtur klárlega
reglugerð og samninga,
segir Gunnar Ingi
Gunnarsson, sem hér
svarar Víkverja.
standa verkefnalitlir frammi fyrir
vinnumarkaði, sem er að lokast. Sí-
fellt bætast fleiri ungir læknar í
þennan hóp. Við horfum því beint
framan í áður líttþekkta atvinnuleys-
isvofu lækhastéttarinar. Við slík skil-
yrði getur hæglega skollið á stríð
um sjúkiinga. Og ef það gerist, þá
er nú augljóst hveijir neyðast til að
hefja það og hvernig.
Höfundur er formaður stjórnar
Læknavaktarinnar sf.
GunnarIngi
Gunnarsson
Móttaka auglýsinga
Til að tryggja auglýsendum að efni þeirra birtist á réttum tíma er mikil-
vægt að auglýsingar berist blaðinu í tæka tíð. Frestur til að skila
auglýsingum tilbúnum á filmu eða pappír er til kl. 12.00 daginn fyrir
birtingu og fyrir kl. 16.00 á föstudegi ef birting er i sunnudagsblaðinu.
Auglýsingum sem skilað er á tölvudiskum eða á Interneti skal skila
sóiahring fyrr en filmum.
Auglýsingar sem fara í filmuvinnslu í Morgunblaðinu og birtast eiga í
sunnudagsblaðinu þurfa að berast til blaðsins fyrir kl. 12 á fimmtudögum.
Skilafrestur á auglýsingum Fyrir virka daga Fyrir sunnudags-
í Morgunblabið og laugardaga blaðið
Sérauglýsingar Atvinnuauglýsingar Raðauglýsingar Smáauglýsingar Fasteignaauglýsingar Leikhús/bíóauglýsingar Dánarauglýsingar kl. 16.00 tveimur dögum fyrir birtingu kl. 12.00 daginn fyrir birtingu kl. 12.00 daginn fyrir birtingu kl. 12.00 daginn fyrir birtingu kl. 12.00 daginn fyrir birtingu kl. 16.00 tveimur dögum fyrir birtingu kl. 16.00 daginn fyrir birtingu kl. 16.00 á föstudegi kl. 16.00 á föstudegi kl. 16.00 á föstudegi kl. 16.00 á föstudegi kl. 16.00 á föstudegi kl. 16.00 á föstudegi kl. 16.00 á föstudegi
Skilafrestur á auglýsingum í sérbiöð Morgunblaðsins Útgáfudagur Skilatími
íþróttablað þriðjudagur kl. 12.00 laugardag
Úr verinu miðvikudagur kl. 12.00 mánudag
Myndasögur Moggans miðvikudagur kl. 12.00 mánudag
Viðskipti/atvinnulíf fimmtudagur kl. 12.00 þriðjudag
Dagskrá fimmtudagur kl. 16.00 þriðjudag
Daglegt líf/ferðalög föstudagur kl. 12.00 þriðjudag
Fasteignir/heimili föstudagur kl. 16.00 þriðjudag
Lesbók laugardagur kl. 16.00 miðvikudag
Menning/listir laugardagur kl. 16.00 miðvikudag
Bílar sunnudagur kl. 16.00 miðvikudag
Netfang: mblaugl@centrum.is
Iðgjöld, tjón og
bótareglur vegna
umferðarslysa
ÞAÐ ER í senn flókið og viða-
mikið að bera saman á raunhæfan
hátt iðgjöld-í ökutækjatryggingum
milli ríkja. í því sambandi skipta
höfuðmáli tjónatíðni í hlutaðeig-
andi landi og þær bótareglur, sem
þar er beitt, komi til
tjóns. Bótareglur eru
afar mismunandi milli
ríkja, og í þessu sam-
bandi verður bæði að
líta til reglna umferð-
arlaga í hlutaðeigandi
landi og skaðabóta-
réttar.
Af hálfu vátrygg-
ingafélaga hér á landi
hefur verið bent á, að
opinberar tölur sýndu,
að fjoldi slasaðra af
völdum ökutækja væri
meiri hér á landi en í
mörgum nágranna-
ríkjum okkar. Þessar
opinberu tölur gefa
ákveðnar vísbendingar, en segja
þó ekki alla sögu. Tölur vátrygg-
ingafélaga einstakra ríkja ' um
bótaskyld tjón hafa meiri þýðingu
í þessu sambandi. Að svo miklu
leyti sem unnt hefur verið að afla
slíkra upplýsinga kemur í ljós, að
bótaskyld slys vátryggingafélaga
eru tiltölulega fleiri hér á landi en
í nágrannaríkjunum, t.d. tvisvar
sinnum fleiri en í Svíþjóð og meira
en þrisvar sinnum fleiri en í Frakk-
landi. Af þessu leiðir, að íslensk
vátryggingafélög verða að greiða
meira í slysabætur en erlend félög.
Ástæður þessa geta verið ýmsar,
eins og hér á eftir verður drepið á.
Mikil tíðni
umferðaróhappa
Almennt virðist fjöldi óhappa í
umferð meiri hér á landi en í mörg-
um Evrópuríkjum. Ástæður þess
eru vafalaust margar og samverk-
andi, t.d. óvarkámi og jafnvel van-
hæfni ökumanna, slæmt ástand
vega- og gatnakerfis svo að fátt
eitt sé nefnt.
Breytilegar
matsaðferðir
Mikill fjöldi bótaskyldra slysa á
fólki hér á landi verður þó ekki
einungis skýrður með meiri fjölda
umferðaróhappa. Matsaðferðir og
matsreglur, t.d. hvað telst varanleg
örorka, eru mismunandi milli
landa. Ástæða er til að ætla, að
mat á því hvað teljist bótaskylt
slys, sem leiði til varanlegrar ör-
orku, sé öðruvísi hér á landi en í
ýmsum ríkjum öðrum. M.ö.o. að
áverki sem hér á landi hefur verið
metinn til varanlegrar örorku, get-
ur verið metinn til lægra örorku-
stigs í öðru ríki og jafnvel til engr-
ar örorku.. Þegar á hinn bóginn
örorkustigið er fundið, eru sjón-
armiðin frá einu ríki til annars
e.t.v. ekki ýkja frábrugðin, þ.e.
áætlað launatap hins slasaða til
frambúðar er haft að leiðarljósi.
Strangar bótareglur
íslenskra umferðarlaga
í umferðarlögum hér á landi,
og raunar sumum ríkjum öðrum,
er mælt fyrir um mjög stranga og
fortakslausa bótareglu, þ.e. svo-
nefnd hlutlæg ábyrgð eða ábyrgð
án sakar. í slíkri ábyrgð felst, að
skaðabótaskylda er fyrir hendi,
þótt slys verði ekki rakið til
ámælisverðrar háttsemi eða óvar-
kárni ökumanns bifreiðarinnar,
sem olli tjóni. í sumum ríkjum eru
skaðabótareglur ekki jafn fortaks-
lausar. Þetta þýðir í örstuttu máli,
að slasist t.d. gangandi vegfarandi
hér á landi af völdum bifreiðar, er
honum jafnaðarlega greiddar full-
ar bætur, óháð því hvort hann eigi
sök á slysinu að einhveiju eða veru-
legu leyti sjálfur. í þeim ríkjum,
þar sem hlutlaagar ábyrgðarreglur
gilda ekki, er tjóni skipt í hlutfalli
við sök. Hinn slasaði gæti þá orðið
að bera hluta tjóns
síns sjálfur eða jafnvel
allt.
Mismunandi
hámarksbætur í
hverju tjóni
Samkvæmt um-
ferðarlögum hér á
landi eru hámarks-
bætur vegna slyss á
fólki, er bifreið kann
að valda, 447 milljónir
króna vegna hvers at-
burðar. Til viðbótar
greiðast allt að 105
milljónir króna vegna
eignatjóns. Dæmi má
finna um hærri mörk
en hér á landi, og jafnvel má nefna
ríki, þar sem ábyrgð vegna slysa
er ótakmörkuð, þ.e. engin föst
vátryggingafjárhæð. í allmörgum
tilvikum eru þó vátryggingafjár-
hæðir í lögboðnum ábyrgðartrygg-
ingum miklu lægi-i en hér á landi.
Sem dæmi má nefna, að í Þýska-
landi eru hámarksslysabætur
vegna venjulegra bifreiða 45 millj-
Raunhæf umræða til að
fækka slysum væri
betur við hæfi, segir
Sigmar Armannsson,
en viðleitni til að gera
tryggingastarfsemina
tortryggilega.
ónir króna, en eru þó 67 milljónir
króna, ef hinir slösuðu eru fleiri
en einn. í Hollandi eru sambærileg-
ar hámarksíjárhæðir vegna hvers
atburðar 80 milljónir króna. í sum-
um ríkjum Evrópu eiga menn því
á hættu, ef nokkrir slasast í einu,
að fá aðeins hlutfallslegar skaða-
bætur.
Umferðarslys eru
þjóðarmeinsemd
Umferðaróhöpp eru alltof tíð á
íslandi. Þeim fylgir nánast alltaf
eignatjón og iðulega slasast fólk
einnig. Á síðasta ári slösuðust um
2.500 manns í umferðinni hér á
landi og fjöldi skemmdra og ónýtra
bifreiða í fyrra var um 17.000.
Þetta þýðir að á hveijum einasta
degi ársins slasast 7 Islendingar í
umferðinni og tæplega 50 bifreiðar
skemmast. Kostnaður vátrygg-
ingafélaga og samfélagsins alls
vegna þessa ástands er hár, og
áhrif á fórnarlömb umferðarinnar
og á aðstandendur þeirra eru
ómæld. Bótaréttur tjónþola hér á
landi er ríkur, þótt sumir aðilar
af ótilgreindum ástæðum leggi á
sig ótrúlegt erfiði við að halda
öðru fram. Það er undarlegt, að
opinber umræða um þetta þjóðar-
mein skuli um þessar mundir snú-
ast um lagaflækjur og tilraunir til
að gera vátryggingastarfsemina
tortryggilega. Nær væri að menn
eyddu tíma sínum og orku til að
benda á raunhæf úrræði til að
fækka slysum og lækka þannig
iðgjöldin.
Höfundur er lögfræðingur og
framkvæmdastjóri Sambands ís-
lenskra tryggingafclaga.
Sigmar
Ármannsson