Morgunblaðið - 04.02.1996, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 4. FEBRÚAR 1996 B 7
Það er ljóst að ef við viljum nýta
eldra húsnæði er nær undantekn-
ingarlaust nauðsynlegt að gera á
því einhverjar breytingar í samræmi
við tíðarandann hverju sinni. Það
er því mikilvægt að við gerum okk-
ur grein fyrir hvað við viljum með
hverri byggingu.
Tvær sorgarsögur
Hótel Borg var tekin í notkun
1930 og hafði í tímans rás orðið
fyrir nokkrum breytingum. Svo var
ráðist í að koma húsinu í „uppruna-
legt“ form. Salur er á jarðhæð, sem
í raun er mjög hentugur fyrir hvern
sem er og lyfta í húsinu, svo ekk-
ert ætti að vera því til fyrirstöðu
að hótelið henti öllum. En, þá
gleymdist til hvers hótel eru, þ.e.a.s.
þjónustufyrirtæki fyrir hvern sem
er!
Við vorum þar á ferð nokkur í
hjólastólum á jólahlaðborði í desem-
ber. Maturinn var indæll og þjónust-
an skínandi, en þegar menn hafa
innbyrgt miknn vökva þarf að koma
honum frá sér. Við urðum því fyrir
miklum vonbrigðum með þetta ný-
uppgerða „lúxus“ hótel þegar við
komumst að því að ekki var gert
ráð fyrir okkur og flýttum okkur í
burt!
Ég hafði komið á Kaffi Reykja-
vík skömmu eftir að það var opnað
og þar var salerni, sem gert var
fyrir hjólastólanotendur. Við drifum
okkur því þangað og gerðum ráð
fyrir að halda gleðskapnum áfram
þar. En!! Vonbrigðin urðu ógurleg
þegar í ljós kom að „fatlaðra“ sal-
ernið var lokað og þegar við spurð-
umst fyrir um það, fengum við að
vita að það hefði verið tekið undir
„...að telja peninga". Ja, það ættu
að vera til peningar í nauðsynlegar
breytingar!
Hér höfum við tvær sorgarsögur
þar sem menn hafa ekki gert sér
grein fyrir til hvers húsnæðið sem
verið er að endurnýja var og er
ætlað og þröngsýni pehingahyggj-
unnar. Mikið væri nú gaman ef eig-
endur þessara gullfallegu húsa
tækju sér tak og kipptu þessu í lag
sem fyrst svo allir geti notið „her-
legheitanna".
nokkur þúsund frumum, sem flest-
ar geta ekki skipst nema u.þ.b. 12
sinnum. í lirfunni eru hinsvegar
nokkrar „geymslufrumur", sem eru
óvirkar á frumstigi dýrsins. Full-
orðið dýr, sem venjulega er ólíkt
lirfunni í útliti, þróast af þessum
geymslufrumum.
Vísindamennirnir telja að fyrstu
fjölfrumungarnir hafi líkst lirfum
skrápdýra. Frumur þessara dýra
hafa því einungis skipst nokkrum
sinnum á æviskeiði þeirra. Fyrstu
fjölfrumungarnir hafa því fjölgað
sér og dáið áður en geymslufrum-
urnar létu til sín taka. Trúlegt er
að einhverntíma hafi geymslufrum-
urnar orðið virkar og stuðlað að
myndun nýrra lífmynstra. Þessar
frumur gátu skipt sér langtum oft-
ar en frumur lirfunnar. Þær gátu
einnig flust um líkamann þegar
dýrið þróaðist og þar af leiðandi
haft mikil áhrif á vöxt þess. Á
þennan hátt gátu geymslufrumurn-
ar leitt tii myndunar nýrra lífvera
sem höfðu allt aðra stærð og lögun
en fyrstu fjölfrumungarnir. Vís-
indamennirnir telja að seinna hafi
þróaðri tegundir lífvera, svo sem
skordýr og hryggdýr, sniðgengið
lirfuþróunina og þróast eingöngu
út frá geymslufrumunum, eða af-
komendum þeirra. Þetta hefur stór-
aukið möguleikana á myndun nýrra
lífforma, sem svo mikið var um á
kambríumtímabilinu.
Hugmynd þessi er heillandi og
hún hefur þegar öðlast marga
stuðningsmenn. Mikilvægt verkefni
fyrir þróunarfræðina er nú að finna
erfða- og sameindafræðilega túlk-
un á þeim ferlum sem um er að
ræða. Tveir hópar vísindamanna
vinna nú að þróun líkans sem gefur
erfðafræðilega skýringu á því sem
átti sér stað í lok kambríumtíma-
bilsins, fyrir rúmuni 500 milljón
árum.
MANNLÍFSSTRAUMAR
DANS/Finnst karlmönnum leibinlegt ab dansa?
Klunnalegur dans
karlmannsins
FRED Astaire sýndi og sannaði að dans karlmannsins gæti ver-
ið allt annað en kiunnalegur, heldur rómantískur og karlmann-
legur í senn.
HVER kannast ekki við þær sann-
færingar sem fylgja í kjölfar þess
að biðja karlkyns maka um að koma
á dansnámskeið? Er ekki fyrsta
svarið alltaf nei? Danskennarar
segja að komist hjónabandið í gegn-
um dansnámskeið þá sé það fært í
flestan sjó. Af hveiju eru karlmenn
tregari til dansiðkana en kven-
menn? Finnst þeim leiðinlegt að
dansa? Hafa karlmenn alltaf verið
litlir dansiðkendur? Hvað segir sag-
an?
*
Igegnum tíðina eru þau mörg
karlmennin sem hafa haft yndi
af dansi og jafnvel hvatt kynbræður
sína til að spreyta sig. Upp í hug-
ann koma stór nöfn eins og Loðvík
XIV Frakklands-
konungur sem hélt
hirð sinni dansandi
í gegnum valda-
tíma sinn og lagði
grunninn að klass-
ískum ballett. En
hvað með karl-
menn á íslandi? í
Gömlu dansarnir í
tvær aldir, eina heildstæða heimild-
arriti okkar íslendinga um gömlu
dansana hér á landi, er minnst á
nokkra karlmenn sem höfðu áhrif
á dansiðkun. Jörundur hundadaga-
konungur var liðtækur í dansleikja-
haldi, til þess meðal annars að geta
dansað við hvaða konu sem var.
Hann steig valsinn með biskups-
frúnni, ljósmóðurinni og fisk-
verkunarkonunni. í eitt þessara
skipta segir sagan að hann hafi
dansað við konu sem rak höfuðið
upp undir ljósakrónuna, hún missti
hárkolluna og stóð sköllótt eftir,
ballgestum til mikillar undrunar og
skemmtunar. Annar maður, sam-
tímamaður Jörundar, hafði sérstak-
lega gaman af dansi, en það var
Magnús Stephensen dómsstjóri.
Sagt var að hann væri „lipur dans-
ari, en sérlega sólginn í dans“. í
dag fara ekki sögur af danselskum
embættismönnum, þó öðru máli
gegni ef til vill um forfeður þeirra.
Skólapiltum Lærða skólans í
Reykjavík var kenndur dans í skól-
anum, allt frá árinu 1867, svo þeir
væru samboðnir stúlkum á dansi-
böllum. Hvort nokkrar hárkollur
hafi fokið á þeim böllum er óvíst,
en ófá voru þau böllin sem haldin
voru. Áhugi nemenda á dansiðkun
var misjafn eins og gengur og ger-
ist. Einn áhugasamur dansunnandi,
Kristján Eldjárn Þórarinsson, festi
vangaveltur sínar um dans niður á
blað. Þar skorar hann á samnem-
endur sína sem ekki kunna að
dansa, að læra það, því ekkert sé
leiðinlegra en „horfa á dansleik, og
geta ekki tekið þátt í honum“. Krist-
ján telur fyrirlitningu samtíma-
manna sinna á dansi komna frá
föðurlandsvinum - þeim sem hati
dans vegna þess hann sé kominn
frá Dönum - en þeir telji allar nýj-
ungar slæmar og óþjóðlegar. Hann
telur einnig að það sé „öllum mönn-
um eiginlegt að láta í ljósi bæði
með rödd sinni og limaburði, að vel
liggur á þeim“.
Þó tímarnir breytist virðist sem
viðhorf karlmanna til dansins hald-
ist óbreytt. Karlmenn íslands í dag
hafa einnig fest niður á blað vanga-
veltur um dans. Einn af þeim er
Guðmundur Andri Thorsson, sem í
nýlegri grein sinni i Alþýðublaðinu;
Ég vildi að ég kynni að dansa, seg-
ir: „Ég vildi að ég kynni að dansa
vals í víðri höll sem væri uppljómuð
af risastórum kertastjökum . . .
hlykkjast um í rúmbu . .. og fleygja
dömunni bálreiður um í tangó . . .
Ég vildi að ég kynni að dansa.“
Hver ætli hafi mótað hugmynd
Guðmundar um dans? Það er víst
að fáir kannast ekki við Fred Asta-
ire og dansa hans. Hann fyllti dans-
inn rómantískum blæ á fjórða ára-
tugnum. í kvikmyndum hans var
venjan sú að þegar hann steig
fyrstu danssporin fyrir framan
stúlku heillaðist hún umsvifalaust
og sveif brátt um gólfið í örmum
hans. Það eru ekki margir sem
hafa náð að feta i fótspor Astaire,
hins ókrýnda konungs söngva-
myndanna, sem með einstökum
hætti fékk bíógesti til að fá fiðring
í tærnar.
Áður en Fred Astaire hafði sýnt
og sannað að dans karlmanna gæti
verið rómantískur og karlmannlegur
í senn, hafði danstegund, sem hélt
innreið sína í hinn vestræna heim
snemma á 20. öldinni, sett karlmenn
í hlutverk sölumanna. Þetta var
tangóinn, hinn ástríðuþrungni arg-
entíski dans. Hann gerði það að
verkum að hinn almenni karlmaður
hætti skyndilega að dansa. Ástæðan
var líklega sú að tangóinn kallaði á
hæfni karlmannsins og hann skyldi
stjóma bæði kvenmanninum og
sjálfum sér. Þar sem flestir karl-
menn höfðu verið að dansa vals síð-
astliðin hundrað ár varð þeim þung-
ur róðurinn í tangónum, en talað
er um að hlutverk karlsins í valsinum
hafí leyft honum latari vinnubrögð.
Það varð því úr að til varð ný teg-
und atvinnu fyrir karlmenn sem
kunnu að dansa tangó. Gigolóinn
dansaði við þurfandi kvenmenn með-
an karlmenn þeirra skýldu sér bak-
við störfín á skrifstofunni.
Þijú hundruð árum áður en
tangóinn komst í tísku var klassísk-
ur ballett í fæðingu, og af honum
höfðu eingöngu karlmenn atvinnu.
Helstu dansarar 17. og 18. aldar
voru allt karlmenn, rómaðir fyrir
sín háu stökk og margföldu hringi.
Það var ekki fyrr en á seinni hluta
18. aldar sem kvenmenn komu til
sögunnar. Eftir það datt karlmann-
legur dans úr tísku og ekkert þótti
(að mati nokkurra gagnrýnenda)
jafn ljótt og „klunnalegur dans karl-
mannsins". Sú tíska stöð þó ekki
lengi yfir og á seinni árum hafa
klassískir dansarar verið jafnt karl-
sem kvenkyns.
Við höfum farið víða í tíma og
rúmi og víst er að Loðvík XIV, Jör-
undur hundadagakonungur, Magn-
ús Stephensen, Kristján Eldjám,
Guðmundur Andri, Fred Astaire og
margir, margir fleiri eiga það sam-
eiginlegt að hafa yndi af dansi.
Sagan sýnir að karlmönnum finnst
ekki leiðiniegt að dansa, þegar þeir
byrja á því. Konum þykja karlmenn
sem bera sig vel á dansgólfinu heill-
andi. Karlmenn, er ekki spurning
um að endurvekja gamlar hefðir,
drífa sig á dansnámskeið og láta
reyna á hjónabandið.
Stærðir 33-39
Ekta leður
Grófur sóli
Verð aðeins 1.990
SKÓUERSLUN
KÓPAU0GS
HAMRAB0RG 3 * S: 554 1754
^ ^ NAI> m
blabib
- kjarni málsins!
SNJ3GG-
UT
LA
Nú þarf ekki lengur að
ganga frá rörum og
rafmagni inn í vegg.
Gólflistar
yfir rör
Festingar settar á vegg.
Gengið frá öllum rörum
og leiðslum - Stokk lokað
Inn- og útlæg horn, lok
á enda.
Einar Guðmundsson
PLASTLAGNIR HF.
LAUFBREKKU 20 / DALBREKKU MEGIN - KÓP.
SÍMI 554 5633 - BRÉFSÍMI 554 0356
Gólflistar, hvítir, viðarlitaðir
eða tilbúnir til klæðningar
m/teppi.
Þýsku rörastokkarnir frá
HZ eru auðveldir í upp-
setningu, öruggir og
vel hannaðir.
cas