Morgunblaðið - 26.03.1996, Blaðsíða 24

24 ÞRIÐJUDAGUR 26. MARZ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
Að tigna
með söng
LISTIR
ALFA Romeo hefur löngum þótt einn af tindum bílahönnunar.
Heimskautshrif og
sunnlægir vindar
Nokkrar sýningar, sem gefur að líta í menn-
ingarhöfuðborginni evrópsku um þessar
mundir vöktu athygli Sigrúnar Davíðsdótt-
ur, sem lýsir hér því sem fyrir augu bar.
ÞAÐ kennir margra grasa í mynd-
list og annarri list á sýningum í
Kaupmannahöfn, menningarhöf-
uðborginni, um þessar mundir. Inn-
blástur úr norðri, alla leið frá norð-
urheimskautinu, en líka að sunnan á
sýningu um Alfa Romeo og hönnun
þessa merka bíls.
TÓNLIST
Árbæjarkirkja
KÓRTÓNLEIKAR
Kirkjukórar Dalvíkurkirkju og Ar-
bæjarkirkju sungu trúarleg og ver-
aldleg tónverk undir stjórn Hlínar
Torfadóttur, Sigrúnar Steingríms-
dóttur Einsöngvarar voru Sigríður
Gröndal, Hrafnhildur Guðmunds-
dóttir, Jón Þorsteinsson og séra Jón
Helgi Þórarinsson en undirleikari
var Lidia Kolosowska. Laugardagur-
inn 23. mars, 1996.
DEILUR um starf tónlistarmanna
við kirkjur landsins, sem hafa verið
mikið til umræðu undanfarið, eru
ekki nýtt brauð, en flest málin hafa
verið leyst með því að organistamir
hafa ýmist sagt upp eða verið rekn-
ir, þegar herti að, þar sem þeir vildu
einhverju ráða og kirkjukórinn var
orðinn góður. Með vorgolunni að
sunnan barst nýlega ómur af einum
slíkum viðburði og hafa menn ekki
enn náð tii hafnar í því máli.
Presturinn við Dalvíkurkirkju,
séra Jón Helgi Þorsteinsson , ásamt
kórnum sínum, undir stjórn Hlínar
Torfadóttur, gerði hér „stuttan
stanz“ að hætti Jóns Arasonar og
söng kirkjugestum í Árbæjarkirkju
veraldieg og kirkjuleg tónverk eftir
Mozart, Faure, Elgar, Nyberg, Jón
Nordal og fleiri. Saman sungu svo
kórar kirknanna og kom þá til leiks
Sigrún Steingrímsdóttir, organisti
Árbæjarkirkju, er stjórnaði bæði
sameiginlegum söng kóranna og kór
Árbæjarkirkju.
Kór Dalvíkurkirkju hóf tónleikana
með nokkrum veraldlegum söngv-
um, Hjá lygnri móðu við.texta eftir
Halldór Laxness, Smávinir fagrir, lag
Jóns Nordals við Hulduljóð Jónasar
Hallgrímssonar, Heilræðavísur eftir
Jón Nordal, skemmtilegt lag er var
sérlega vel sungið. tvö erlend lög við
texta eftir Jón Óskar og Friðrik
Guðna Þórleifsson, Máríuvers eftir
Hjálmar H. Ragnarsson, Ó undur lífs
eftir Jakob Hallgrímsson, Heyr
himnasmiður eftir Þorkel Sig-
urbjömsson, raddsetningu eftir Rób-
ert A. Ottósson Mín sál og söngur
hljómi og lauk íslenska hlutanum
með Gefðu að móðurmálið mitt. Kór
Dalvíkurkirkju syngur hreint og fal-
lega og auðheyrt að Hlín Torfadóttir
kann sitthvað fyrir sér og er á góðri
leið með að byggja upp góðan kór.
Kór Árbæjarkirkju söng nokkur
kirkjuleg lög og kom eitt þeirra nokk-
uð á óvart, en það var hljómsetning
Harðar Áskelssonar á 27. Davíðs-
sálmi en lagið er af þeirri gerðinni
sem nefnist tónles, þótt nokkuð sé
það lagbundið, þ.e.a.s. unnið út frá
ákveðnu tónferli. Söngur kórsins var
fallega mótaður og sérstaklega í því
elskulega lagi Koparlokkunni sem
Þorsteinn Valdimarsson orðklæddi
svo fallega.
Kór Dalvíkurkirkju lauk tónleik-
unum með söngverkum eftir Faure
og Mozart og var lokaverk tónleik-
anna Regina coeli (K.276) fyrir ein-
söngvarakvartett, kór, 2 óbó, 2
trompetta, páku, 2 fiðlur og orgel
og er þetta verk liklega samið 1779.
Til eru þijú verk eftir Mozart með
þessu nafni og tvö þeirra eru samin
1771-2 fyrir sópraneinsöng og kór
og litla hljómsveit.
Regina coeli K.276, er eitt af því
síðasta sem Mozart samdi fyrir Colle-
redo, erkibiskupinn í Salzburg, áður
en hann strauk úr vistinni og fluttist
til Vínarborgar. Verkið er samið fyr-
ir 10 til 12 manna hljómsveit, ein-
söngvarakvartett og kór og er hin
fegursta tónsmíð og þar sýndi kórinn
sína bestu hlið. Einsöngvararnir Sig-
ríður Gröndal, Hrafnhildur Guð-
mundsdóttir og Jón Þorsteinsson
sungu vel og af öryggi en bassinn í
þessum einsöngvarakvartett var séra
Jón Helgi Þórarinsson og hann söng
einnig í kómum. Jón hefur góða og
hljómfallega rödd og hefur, eftir því
sem ráða má af söng hans, notið
kennslu í raddbeitingu. Það þarf í
raun ekki að fara mörgum orðum
um hlut einsöngvaranna sem kunna
sitt og gerðu sínum litla hlut mjög
góð skil en kórinn undir stjóm Hlín-
ar Torfadóttur, var sérlega góður og
mátti vel heyra að hann er í stakk
búinn til stærri og erfiðari átaka.
Lidia Kolsowska lék undir í Mozart
og gerði það af öryggi. Ástæða er
til að óska Dalvíkingum til hamingju
með kórinn og vonandi munu Dalvík-
ingar ekki skilja á milli, þar sem al-
mættið er tignað með söng eða orði.
Jón Ásgeirsson
Heimskautið og íslenskt
jaðarsvæði þess
Strangers in the Arctic, eða „Út-
lendingar á norðurheimskautinu", er
heiti sýningar, sem er uppi á lofti í
Trinitatiskirkjunni, gengið inn frá
Sívala turninum við Strikið. Fjórtán
listamönnum víða að var boðið að
heimsækja snjóauðnir heimskautsins
og skapa síðan eitthvað undir inn-
blæstri frá ferðinni. Og er nokkuð
hægt að vera annað en útlendingur
þar, spyr rússneski listamaðurinn
Ilya Kabakov, sem í innsetningu sinni
og landa síns Pavel Pepperstein leik-
ur sér að þessari og fleiri spurning-
um. Stingur upp á því sem efni í
andlegan borðtennis, rétt eins óg
lærðir menn léku sér að því að kasta
á milli sín lærðum setningum. Efnin
hefur þessi snjalli Rússi skrifað upp
á gamaldags skólatöflu, en eins og
hans er von og vísa rissar hann einn-
ig upp hvernig mætti koma svona
andlegum borðtennis fyrir og skýrir
hugmynd sína.
Daninn Per Kirkeby hefur oft áður
ferðast um norðlægar slóðir, bæði á
Grænlandi og á íslandi. Hann sýnir
þarna vatnslitamyndir en einnig stór-
ar myndir unnar með krít og öðrum
litum á svarta töflu, kröftugar og
miklar með anda norðursins undir
niðri. Aðrir þátttakendur eru Rússinn
Sergei ’Afrika’ Bugaev, Anne Katr-
ine Dolven frá Noregi, Bandaríkja-
mennimir Jimmie Durham og Maura
Sheen, Finnarnir Jussi Kivi, Esko
Mánnikkö og Pekka Turunen, Ric-
hard Prince frá Kanada, Ulf Rollof
frá Svíþjóð og Svisslendingurinn
George Steinmann.
Bók samnefnd sýningunni hefur
einnig verið gefín út, þar sem lista-
mennimir skrifa um verk sín og af-
stöðu til verkefnfsins og sérfræðing-
ar skrifa um heimskautið. Þarna er
meðal annars grein eftir danska
mannfræðinginn Kirsten Hastrup um
íslenska menningu og Isiand, sem
jaðarsvæði heimskautsins. Sýningin
stendur lil 28. apríl og er ómissandi
fyrir áhugafólk um nútímalist.
Sportbíllinn Alfa Romeo
og hönnunarsaga hans
Alfa Romeo, ítalski sportbíllinn,
hefur löngum þótt einn af tindum
bílahönnunar. Þeir sem hafa áhuga
á hönnun eða/og bílum gætu haft
gaman af sýningu Kunstindustri-
museet í Bredgade, upp frá Kóngsins
nýja torgi, um hönnun þessa sögu-
fræga bíls. Nokkrir bílar þessarar
gerðar standa utan við safnið, en
inni eru teikningar, módel og annað
sem þarf til að sýna þróun bílsins.
Sýningin stendur til 14. apríl.
Fram til 5. maí stendur yfir á Stat-
ens Museum for Kunst yfirlitssýning
á verkum danska málarans Christen
Köbke. Hann var uppi á síðustu öld,
samtímamaður Kierkegaards, H.C.
Andersens og fleiri andans manna
og einn af þeim sem gaf Dönum
ástæðu til að kalla þetta tímabil
gullöldina. Hann málaði hugljúfar
myndir með sérkennilega uppnum-
inni birtu frá Austurbrú, en einnig
málaði hann uppi á nyrsta hluta
Danmerkur, Skagen, eins og svo
margir aðrir málarar á hans tíma.
Myndir hans og annarra Skagenmál-
ara, eins og þeir hafa verið kallaðir,
hafa löngum þótt vera kjarninn í
skilningi og miðlun norrænna málara
á norrænni birtu.
Köbke málaði einnig myndir af
konu sinni og fleirum í kringum sig
og bregður þar upp andblæ þessa
tíma á upplýsandi hátt. Fyrir utan
að hafa ánægju af sýningunni sökum
snilldar Köbke má ekki síður hafa
gleði af henni sem glugga að inann-
lífi og hugblæ þessa tíma. Þá sakar
ekki að hafa í huga að þetta eru
einnig þeir tímar, sem íslenskt menn-
ingarlíf átti sér bólstað í stúdentalífi
íslendinga í Kaupmannahöfn.
Menning í Múhameðstrúarlöndum
er efni þriggja sýninga, sem opnaðar
verða í lok mánaðarins. ArtGENDA
96 er samheiti tveggja sýninga og
tónleikaraðar, þar sem ungir lista-
menn víðs vegar að af Eystrasalts-
svæðinu fá tækifæri til að sýna og
láta í sér heyra. Þessi fyrirferðar-
mikla listauppákoma hefst í lok mán-
aðarins.
Schumanniana
TÓNLIST
Borgarlcikhúsiö
LJÓÐATÓNLEIKAR
Robert Schumann: Ýmsir ástardúett-
ar úr Op. 34, 37,74,78 & 101 við
(jóð eftir Riickert, Goethe, Burns o.
fl., 3 píanóverk úr Waldszenen Op.
82 og Þijú fantasíuverk f. klarínett
og píanó úr Op. 73. Jóhanna V. Þór-
hallsdóttir alt, Sigurður Skagfjörð
Steingrímsson bassa-bariton, Jó-
hannes Andreasen, pianó, Guðni
Franzson, klarínett. Upplestur: Mar-
grét Vilhjálmsdóttir og Hilmir Snær
Guðnason. Ljóðaþýðingar: Karl Guð-
mundsson. Umsjón og leikstjórn:
Hlín Agnarsdóttir. Borgarleikhús-
inu, þriðjudaginn 19. marz kl. 20.30.
SCHUMANIA hópurinn stóð sl.
þriðjudagskvöld fyrir svokölluðum
sviðsettum flutningi á ljóðadúettum
eftir Robert Schumann á vegum
Tónleikaraðar Leikfélags Reykja-
víkur með stuðningi frá m.a. Go-
ethe-stofnuninni og Germaníu undir
yfirskriftinni Að nóttu. í inngangs-
orðum tónleikaskrár segir efnis-
lega, að hópurinn hafi orðið til
kringum áhuga Hlínar Agnarsdótt-
ur leikstjóra á dúettum Schumanns,
sem hún kynntist fyrst í Uppsölum
fyrir 17 árum.
Óhætt er að segja, að vel sé til
fundið að kynna þessa fáheyrðu
tónlist, því þrátt fyrir að nánast
annað hvert ljóðasöngskvöld bjóði
upp á ódauðleg einsöngslög Schu-
manns, er með fádæmum hljótt um
tvísöngsverk hans, og raunar fleiri
sígildra tónhöfunda. Kæmi ekki á
óvart, ef margt á umræddri söng-
skrá hafi verið frumflutningur á
íslandi, og skortir nú sáran greinar-
góða íslenzka tónlistarsögu með
upplýsingum um helztu frumflutn-
inga heimstónmennta hér á landi.
Vonandi hafa einhveijir haldið tón-
leikaskrám til haga, svo að heimild-
ir glatist ekki áður en íslenzk tón-
listarsaga verður fáanieg á prenti,
því þangað til er hætt við að ýmis
vitneskja hverfi fyrir fullt og allt.
E.t.v. er það tímanna tákn, að
áhugi á sígildum samsöng skuli
aukast í takt við stóraukið framboð
á menntuðum söngvurum. Því ber
að fagna, enda vaxandi þörf á meiri
fjölbreytni í efnisvali, auk þess sem
samsöngur virðist vannýtt grein í
óperunámi. Mætti vel ímynda sér,
að víða leynist, gersemi í handröðum
góðskáldanna fyrir 2, 3 eða jafnvel
4 einsöngvara, og eflaust margt af
því aðgengilegt og líklegt til lýð-
hylli, eins og t.d. Ástarvalsar og
Sígaunaljóð Brahms.
Hinn færeysk-ættaði píanóleikari
Jóhannes Andreasen sá um allan
undirleik, auk þess að leika einleik
í Eintritt, Vogel als Prophet og
Verrufene Stelle úr Waldszenen Op.
82. Andreasen hafði feikilega fal-
legan tón, mjúkan áslátt og átti svo
til hnökralausan leik. Með söngvur-
unum var leikur hans til fyrirmynd-
ar og tillitssamur í hvívetna, en
píanistinn hefði að ósekju mátt
sleppa sér meir í einleiksköflunum,
auk þess sem dýnamík og hryn-
skerpa virtust full daufar í sam-
leiknum við Guðna Franzson í Fant-
asíuverkunum. Guðni blés létt og
liðugt að vanda, en hefði augsýni-
lega kosið að etja kappi við heldur
svipmeiri meðleikara.
Hugmyndin að „sviðsetja" ijóða-
söng - í þessu tilviki með því að
klæða flytjendur í búninga, er
minntu á uppstrílaða sígauna á veit-
ingastað, og með því að láta leikara
lesa upp söngtexta hvers ljóðs á
undan í íslenzkri þýðingu í dulúðugu
kastljósi - þarf ekki að vera fráleit
í sjálfu sér. Þó læddist að mannni
sá grunur, að Kaffileikhúsið, þar
sem áheyrendur sitja við borð, hefði
kanhski verið heppilegri staður fyr-
ir einmitt þetta. Áð mínum smekk
var uppsetningin í Borgarleikhúsinu
í það formlegasta fyrir hið lauslega
yfirbragð af kabarett, sem búning-
ar, lýsing og andrúmsloft báru með
sér. Engu að síður mátti álykta af
undirtektum leikhúsgesta, að meiri-
hluti þeirra væri á annarri skoðun.
Leikararnir Margrét Vilhjálms-
dóttir og Hilmir Snær Guðnason
lásu margt vel upp og af slíkri inn-
lifun, að þeim hlustendum, sem á
annað borð eru ofnæmir gagnvart
rómantískum ástÁrljóðum, hlaut að
finnast histríóníska sönglið í taland-
inni fremur truflandi, þó að maður
hafi að vísu heyrt það verra. Spurn-
ingin sem eftir stóð var því, hvort
sviðsetningin hafi dregið athygli frá
hljómlistinni eða skerpt hana, og
hallast undirritaður heldur að hinu
fyrra, þó að tilraunin hafi vissulega
verið athygliverð.
Ljóðaþýðingarnar eftir tungu-
málasnilling Leikfélagsins, Karl
Guðmundsson, virtust ekki aðeins
vandaðar, heldur féliu þær líka að
lögunum, og því upplögð spurning,
hvers vegna þær voru ekki sungn-
ar. Mætti helzt hugsa sér, að tillit-
semi við þýzkumælandi gesti og
stuðningsaðilja hafi lagt lóð á vog-
arskálina.
Söngvararnir stóðu sig með
ágætum, þrátt fyrir að ýmsar að-
stæður hafi gert þeim erfitt fyrir.
í fyrsta lagi ólíkar raddgerðir. Sig-
urður Skagfjörð Steingrímsson
söng með þýðum og þéttum bassa-
baríton, sem að auki var óþarflega
hlédrægur að styrk miðað við bold-
ungsaltrödd Jóhönnu Þórhallsdótt-
ur, er barst hlutfallslega betur út í
sal. Víbrató Jóhönnu var nokkuð
'mismunandi, stundum með hliðsjón
af texta, sem var mjög virðingar-
vert, líka af því að slíkum túlkunar-
tilþrifum fylgir veruleg áhætta þeim
er ekki hafa tamið sér sléttan söng
snemma, en vantaði sum staðar á
tónsviðinu þann þéttleika að baki
sem hefði gert röddinni betur kleift
að blandast við mótsöngvarann. Til
að gera illt verra bauð skraufþurr
akústík Borgarleikhússins ekki upp
á þá samjöfnun og enduróm sem
góðu konserthúsi fylgir og leyfir
ólíkum raddgerðum að bræðast
saman. Hið þriðja sem vann á móti
var, að tónlistin hafði upphaflega
verið samin fyrir sópran og tenór,
en var hér tónflutt niður, og gerði
það bæði samblöndun erfíðari og
heildarblæ þyngri á bárunni.
Þrátt fyrir þessi ljón á veginum
var sungið af natni og smitandi
gleði, og saknaði maður helzt hvass-
ari samhljóðaframburðar, hvellari
r-a og blásnari endahljóða, sem
þýzkir ljóðasöngvarar eru svo kunn-
ir fyrir. Þó að einn þekktasti söng-
kennari landsins hafi líkt því síðastt-
alda - í samtali við undirritaðan
fyrir inörgum árum - við að skyrpa
á gólfið, skipta slík tilþrif nánast
sköpum fyrir textameðtöku áheyr-
andans. Ekki sízt í slæmu húsi.
Ríkarður Ö. Pálsson