Morgunblaðið - 16.06.1996, Blaðsíða 6

6 SUNNUDAGUR 16. JÚNÍ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
______________________________ERLENT______________________________
Don Abelson aðalsamningamaður Bandaríkjastjórnar í fjarskiptamálum
Heimurinn
gæti misst af
einstöku
tækifæri
Donald Abelson er aðalsamningamaður
Bandaríkjastjómar í viðræðum um samning
um aukið frelsi í fjarskiptum. Steingrímur
Sigurgeirsson ræddi við Abelson, sem segir
hættu á að einstakt tækifæri renni heims-
byggðinni úr greipum náist ekki samkomulag.
Morgunblaðið/Þorkell
DONALD Abelson, samningamaður Bandaríkjastjórnar í
fj arskiptamálum.
baksvið
VIÐRÆÐUM um víðtæk-
an alþjóðlegan fjar-
skiptasamning átti að
Ijúka fyrir maí á þessu
ári. Á síðustu stundu kom hins
vegar í ljós að BandarSkin töldu
sig ekki geta gengið frá samkomu-
lagi miðað við þær forsendur sem
þá voru til staðar. Viðræðurnar
voru framlengdar til 15. febrúar á
næsta ári og standa enn vonir til
að nýr fjarskiptasamningur geti
tekið gildi 1. janúar 1998. Gífur-
legir hagsmunir eru í húfi. Sam-
kvæmt mati Heimsviðskiptastofn-
unarinnar (WTO) veltir fjarskipta-
markaðurinn í heiminum 513 millj-
örðum dollara (rúmum 34.000
milljörðum króna) í dag og velta
upplýsingaiðnaðarins er 1,3 billjón-
ir dollara. Viðræðurnar eru hins
vegar ekki síst mikilvægar sökum
þess að frekari framþróun upplýs-
ingaþjóðfélagsins á heimsvísu er
háð því að sú tækni er því fylgir,
fái að dafna og verða öllum að-
gengiieg.
Bandaríkjastjórn var harðlega
gagnrýnd af öðrum ríkjum er hún
lýsti því yfir í apríllok að þau til-
boð er lægju fyrir í samningavið-
ræðunum væru ófullnægjandi.
Donald Abelson, aðalsamninga-
maður Bandaríkjanna í viðræðun-
um um fjarskiptasamning, segir
stöðuna hafa verið þá að tilboð
Asíuríkja, sem boðuð hefðu verið
í samningaviðræðum, hefðu aldrei
litið dagsins ljós. „Það komu engin
tilboð frá Indónesíu og Malasíu,
tilboð Tælands var ekki þess virði
að ræða, tilboði Filippseyja var
stórlega ábótavant og í tilboði Sin-
gapore var gert ráð fyrir að mark-
aðurinn yrði opnaður árið 2002,
það er að segja eftir sex ár og fjór-
um árum síðar en allir aðrir. Menn
verða að hafa hugfast að símafyrir-
tæki Singapore hefur fjárfest fyrir
tvo milljarða dollara í öðrum ríkj-
um. Samt töldu þeir sig ekki geta
opnað eigin dyr fyrir öðrum.
Tveimur vikum eftir að samninga-
lotunni lauk greindu stjórnvöld í
Singapore raunar einhliða frá því
að þau myndu slaka á kröfum sín-
um og opna markaðinn árið 2000.“
Fjölmennustu ríkin ekki með
Abelson segir að Suður-Kórea
hafi krafist takmarkana á erlend-
um fjárfestingum en ljóst væri að
Kórea ætti eftir að gegna mik-
ilvægu hlutverki á ýmsum sviðum
upplýsingatækninnar en vildi samt
ekki opna markað sinn fyrir banda-
rískum fyrirtækjum. Hong Kong
hefði ekki haft í hyggju að opna
markað sinn fyrir alþjóðasímtöl
fyrr en 2006. „Það hljómar ekki
sem samkomulag í mínum eyrum.
Indverska tilboðið kom seint og
hafði takmarkað gildi en Indland
er annað fjölmennasta ríki verald-
ar. Ef við iítum á þetta út frá
markaðssjónarmiðum var því stað-
an ekki vænleg. Fjölmennasta ríki
veraldar, Kína, tók ekki þátt í við-
ræðunum þar sem það á ekki aðild
að Alþjóðaviðskiptastofnuninni.
Indland kom ekki með neinar raun-
verulegar skuldbindingar og það
lá ekkert á borðinu frá þriðja fjöl-
mennasta ríkinu, Indónesíu."
Aðspurður um tilboð íslenskra
stjórnvalda sagði Abelson að
Bandaríkin hefðu ekkert haft við
það að athuga. Það hefði komið
til móts við allar þeirra kröfur og
raunar harla undarlegt að mun
fjölmennari ríki, t.d. Frakkland,
hefðu ekki treyst sér til að leggja
fram jafnvíðtæk tilboð.
Abelson sagði að það sem aftur
á móti skipti meginmáli væri hvort
hægt yrði að ná viðunandi niður-
stöðu í viðræðum næstu níu mán-
aða. Hann teldi góðar líkur á því
að því gefnu að bandamenn Banda-
ríkjanna í Evrópusambandinu og
Japan legðu lóð sitt á vogarskál-
arnar.
„Ég held að skynsamlegasta
stefnan sé sú að Bandaríkin,
Kanada, Evrópusambandið og Jap-
an sameinist um að leggja nú fram
bestu mögulegu tilboð þannig að
umheimurinn viti opinberlega hvað
við höfum í hyggju og hafi tæki-
færi til að gera slíkt hið sama.“
Næðist samkomulag yrði fyrir-
tækjum tryggður aðgangur að
mörkuðum þeirra ríkja er ættu
aðild að því. Abelson sagði nauð-
synlegt að fyrirtæki hefðu trygg-
ingar af þessu tagi og vissu að
hveiju þau gengju. „Tökum dæmi
af bandarísku fyrirtæki sem hæfi
starfsemi í Póllandi. Það hefði
tryggingu fyrir því að það hefði
sömu stöðu og þýskt fyrirtæki.
Pólveijar gætu ekki valið sam-
starfsaðila, hvort sem væri innlent
fyrirtæki eða erlent, út frá klíku-
sjónarmiðum.“
Telja sig geta gert
minna en aðrir
Þegar Abelson var spurður hvort
ríki í Asíu, sem er það svæði heims
þar sem hagvöxtur hefur verið
hvað mestur á undanförnum árum,
hafi ekki hag af því að auka frelsi
á þessu sviði sagði hann það tví-
mælalaust vera svo. „Því miður
voru línurnar lagðar í samninga-
viðræðum um fjármálaþjónustu á
síðasta ári en þar brugðust asísku
„tígrarnir" sem og Suður-Kórea.
Eg held að það sé útbreitt viðhorf
hjá ríkisstjórnum þessara ríkja að
þær telja sig komast upp með að
gera minna en aðrir. Þetta eru
mjög verndaðir markaðir. Ástæða
þess að þeir geta fylgt þessari
stefnu er að þetta eru sveigjanleg-
ir markaðir og þeir hafa þegar þá
fjárfestingu sem þeir telja æskilega
án þess að skuldbinda sig gagn-
vart öðrum ríkjum.
Helstu ijármagnslindir þeirra í
fjarskiptamálum hafa verið póst-
og símafyrirtækin, sem eru vel
stæð þar sem þau hafa getað verð-
lagt þjónustu sína hátt í ljósi ein-
okunar og alþjóðlegra peninga-
stofnana. Alþjóðabankinn spáir því
að þetta muni breytast í framtíð-
inni vegna þess hve miklar fjárfest-
ingar verður að ráðast í og að
þessi ríki muni þá verða að reiða
sig fyrst og fremst á einkareknar
lánastofnanir. Þegar það byijar að
gerast tel ég að þessi ríki muni
komast að annarri niðurstöðu.“
En hversu alvarlegt telur Abel-
son það vera ef ekki næst sam-
komulag á næstu níu mánuðum?
Væri hreinlega hægt að fram-
lengja viðræðurnar aftur um eitt
til tvö ár til viðbótar?
„Flest fyrirtæki munu auðvitað
halda áfram sínum viðskiptum
samkvæmt þeim kringumstæðum
sem verða til staðar. Þau munu
hins vegar ekki hafa þessar trygg-
ingar og það öryggi sem þeim fylg-
ir. Ég held að heimsbyggðin myndi
tapa á því ef ekki næðist samkomu-
lag og það myndi hamla þróun.
Mest yrðu áhrifin á minni hag-
kerfi en fyrir til dæmis Bandaríkin
væri það ekkert stórslys."
Abelson sagði þessar viðræður
mjög sérstakar að því leyti að
Bandafíkjastjórn myndi halda
áfram í þá átt sem hún legði til
óháð því hvað önnur ríki gerðu.
„Samkeppni verður efld, þjónusta
aukin og tæknisvið renna saman.
Á þessum tímapunkti erum við
Bandaríkjamenn reiðubúnir að
setjast niður og semja um þær
reglur sem eiga að gilda á þessu
sviði. Ef gæsin verður ekki gripin
er óvíst hver staðan verður í fram-
tíðinni. Bandaríkjastjórn á ekki á
hættu að missa af tækifæri heldur
umheimurinn."
Evrópsk fyrirtæki vilja frelsi
Abelson hefur um árabil átt í
samningaviðræðum við Evrópu-
sambandið um ýmis svið viðskipta-
mála og meðal annars verið helsti
samningamaður Bandaríkjanna í
viðræðum um tónlist og myndefni
milli Bandaríkjanna og ESB, en
ekki tókst að leysa þau mál í síð-
ustu lotu GATT-viðræðnanna.
Innan Evrópusambandsins hef-
ur á síðustu árum átt sér stað líf-
leg umræða um samkeppnisstöðu
sambandsins gagnvart öðrum
efnahagssvæðum. „Varaforseti
Bandaríkjanna hefur mikinn áhuga
á upplýsingahraðbrautinni, sem
kannski má ekki síst rekja til þess
að faðir hans tók virkan þátt í því
að byggja alvöru hraðbrautir í
Bandaríkjunum. Eftir að við höfð-
um starfað að þeim málum í
Bandaríkjunum í um tvö ár höfðu
fulltrúar evrópskra stórfyrirtækja
og framkvæmdastjórnarinnar
samband við okkur árið 1993 og
vildu eiga viðræður um hvert við
stefndum. Við áttum einstakan
fund í apríl 1994 þar sem fulltrúar
bandarísks og evrópsks efnahags-
lífs og háttsettir stjórnmálamenn
komu saman. Fundurinn var ekki
síst haldinn að frumkvæði Martins
Bangemanns í framkvæmdastjórn-
inni og markmiðið var frá upphafi
að fá evrópsk fyrirtæki til að gegna
virkara hlutverki.
Ég hef aldrei séð jafnmikið af
mikilvægum mönnum saman-
komnum á einum stað og líklega
hefur látið nærri að fulltrúar fyrir
um þriðjung af efnahagslífi heims-
ins hafi setið þennan fund. Þarna
voru lagðar lír.ur og í júlí 1994 var
ákveðið á fundi sjö helstu iðnríkja
heims að taka upp viðræður um
fjarskiptamál. Evrópskir forystu-
menn höfðu miklar áhyggjur af
forskoti Bandaríkjamanna og al-
veg frá upphafi hafa skilaboðin frá
viðskiptalífinu til stjórnmálamann-
anna verið að veita þeim aukið
frelsi og leyfa þeim að taka þátt
í samkeppninni.“
Abelson sagði að stærsta spurn-
ingin hvað evrópsk fjarskiptamál
varðaði væri hvort stóru símafyrir-
tækjunum yrði leyft að skipta Evr-
ópu upp á milli sín eða hvort þau
yrðu neydd til að keppa hvert við
annað. Yrði það raunin myndi mik-
il uppstokkun eiga sér stað. Tii
þessa hefur ekkert fyrirtæki boðið
þjónustu um alla Evrópu. „Fyrsta
fyrirtækið til að gera það mun fá
mjög sterka stöðu og mín ágiskun
er sú að það verði ekki evrópskt
fyrirtæki. Ég er ekki sannfærður
um að það verði endilega banda-
rískt fyrirtæki en ég held að það
verði ekki evrópskt."
Fjarvera Kínveija
ekki ókostur
Þar sem Kínveijar eiga ekki
aðild að Alþjóða viðskiptastofnun-
inni taka þeir ekki þátt í viðræð-
unum um fjarskiptamál. Abelson
segir það hins vegar ekki vera
ókost að fjölmennasta ríki veraldar
eigi ekki aðild að þeim. „Það er
miklu frekar kostur. Kína er ekki
ríki sem fer að lögum og allt starf
WTO byggir á lögum. Ef menn
virða ekki lög er ekki hægt að
gera samninga. Það síðasta sem
við þurfum á að halda er ríki sem
þannig er ástatt með. Stundum
hugsa ég með mér á fundum í
Genf: „Hvernig í ósköpunum væri
að hafa Kínveija hérna líka? Þetta
er nógu erfítt samt.“
FORSETAKJÖR 1996
III
ÓLAFUR RAGNAR GRÍMSSON
Háaleitishverfí, Fossvogur,
Smáíbúðahyerfí, yogar, Sund
Framboðskynning
í Réttarholtsskóla
með Ólafi Ragnari
og Guðrúnu Katrínu
kl. 20:30 á þriðjudagskvöld.
Viúræöur. á\örp oí> fyrirspuruir
Állir velkomnir!
Sluðningsfólk Ólafs Ragnars Grímssonar í Reykjavík.