Morgunblaðið - 04.02.1997, Qupperneq 30

30 ÞRIÐJUDAGUR 4. FEBRÚAR 1997
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 4. FEBRÚAR 1997 31
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
FRAMTIÐ OG
FJARKENNSLA
IHARÐNANDI samkeppni samtíðar og framtíðar fer
þörf atvinnuvega og fyrirtækja fyrir háskóla- og/eða
sérmenntað fólk ört vaxandi. Flest ný störf, sem til falla,
krefjast þekkingar, sem sækja þarf í háskóla eða sér-
hæfða framhaldsskóla. Störfum fyrir ófaglært fólk fer á
hinn bóginn mjög fækkandi. Þá fer það ekkert á milli
mála að góð almenn og sérhæfð menntun er mikilvæg-
asta vopn bæði einstaklinga og þjóða í baráttunni fyrir
afkomu og öryggi.
Sveinbjörn Björnsson háskólarektor sagði við braut-
skráningu kandidata um helgina að nauðsynlegt væri
nýta möguleika Qarkennslu til að miðla mikilvægri fræðslu
og þekkingu um land allt. „Það verður bezt gert með efl-
ingu fræðslustofnana í héruðum og þróun fjarkennslu,"
sagði háskólarektor, „í náinni samvinnu háskóla og fram-
haldsskóla í landinu. Samskiptatæknin er fyrir hendi. Þar
hefur menntamálaráðherra sýnt lofsvert frumkvæði og
markað stefnu um notkun upplýsingatækni í þágu mennt-
unar . . . í frekari þróun almennrar fjarkennslu á vegum
Háskóla íslands gæti Endurmenntunarstofnun gegnt lykil-
hlutverki og boðið fjölbreytt úrval úr námskeiðum deilda
Háskólans. Ör þróun tölvu- og fjarskiptatækni mun gera
þetta auðveldara . . .“
Það er kórrétt hjá háskólarektor að þörfin fyrir bætta
menntun er ekki bundin við störf á höfuðborgarsvæðinu.
Hvar sem unnið er að framleiðslu til útflutnings eða í
öðrum samkeppnisgreinum við umheiminn þarf að nýta
beztu tiltæka menntun og þekkingu - til að halda velli
og auka þjóðartekjur. Með upplýsingatækni nútímasamfé-
lagsins geta Háskóli íslands, Háskólinn á Akureyri og
Kennaraháskóli íslands eflt menntastofnanir í héruðum
landsins og styrkt þannig samkeppnisstöðu landsbyggðar-
innar verulega. Því ber að fagna og fylgja eftir þeim orð-
um háskólarektors sem fjölluðu um fjarkennslu og þjón-
ustu háskólans við landsbyggðina, m.a. með því að leita
hagkvæmra leiða til að miðla fræðslu til fólks um land allt.
TÍÐNISLYSA Á SJÓ
UM NOKKURT SKEIÐ hafa verið tilbúnar tillögur um
aðgerðir til að draga úr slysum á sjó, en lítið hefur
verið aðhafzt til að hrinda þeim í framkvæmd, þótt slysa-
tíðnin meðal íslenzkra sjómanna sé ein hin hæsta sem
þekkist í heiminum. Um það bil tíundi hver sjómaður slas-
ast á sjó miðað við árið 1990. Á tuttugu ára tímabili,
1973-1993 slösuðust 7.713 sjómenn, þar af voru 523 lagð-
ir inn á spítala. Tíðust eru slysin um borð i frystitogurun-
um, eða um 70% slysanna, og er slysatíðnin þar um 15%.
Þetta eru svo hrikalegar tölur að teljast verður með ólík-
indum, að stjórnvöld, sjómannasamtökin og útgerðarmenn
hafi ekki tekið höndum saman um aðgerðir til koma í veg
fyrir slysin.
Læknarnir Brynjólfur Mogensen og Sigurður Á. Krist-
insson við Sjúkrahús Reykjavíkur hafa lagt til, að þar
verði komið á fót Heilbrigðisstofnun sjófarenda. Henni
er ætlað að sinna fimm meginsviðum heilbrigðismála sjó-
manna, grunn- og endurmenntun, samræmda slysa- og
sjúkdómaskráningu sjófarenda, fjarskiptalæknisþjónustu,
umsjón með lyfjakistum og upplýsingamiðlun. Læknarnir
tveir telja, að rekstur stofnunarinnar eigi ekki að auka
kostnað við heilbrigðisþjónustuna. Stofnkostnaður við
Heilbrigðisstofnun sjófarenda er hins vegar áætlaður
10-15 milljónir króna, að sögn Ólafs ólafssonar landlækn-
is, í úttekt á sjóslysum, sem birtist í blaðinu sl. föstudag.
Kvartar hann yfir því, að sjómenn og útvegsmenn hafi
ekki sinnt málinu sem skyldi og lýsti þeirri skoðun sinni,
að þessir aðilar eigi að styrkja fyrirhugaða stofnun með
fjárframlögum.
Formaður FFSÍ, Guðjón Á. Kristjánsson, segir hins
vegar, að sérstök framlög sjómannastéttarinnar komi ekki
til greina, enda eigi hún rétt á heilbrigðisþjónustu jafnt
á við aðra landsmenn. Að sjálfsögðu eiga sjómenn þennan
rétt, en fráleitt er að láta deilur um krónur og aura tefja
fyrir höfuðverkefninu, sem er að koma í veg fyrir slys á
sjó. Islenzkir sjómenn eiga þar allan stuðning skilið.
NÁTTÚRUVERNDARÞING
Utanríkisráðherra um stækkun NATO
Morgunblaðið/Þorkell
FJÖLMENNI var á náttúruverndarþingi sem haldið var á föstudag og laugardag. Meginefnið var orkumál og náttúruvernd í tengslum við þau.
Andstöðu lýst við
o rkuút flutning
Aðalviðfangsefni
náttúruverndarþings var
áhrif orkuiðnaðar á nátt-
úru íslands og var fjallað
um þetta viðfangsefni frá ýmsum
hliðum. Flestar ályktanir þingsins
snérust um orkumál. Til viðbótar
ályktunum gegn raforkuútflutningi
og álveri á Grundartanga, var sam-
þykkt að vara við hugmyndum um
stórvirkjanir á Norðausturlandi og að
fara verði á gagnrýninn hátt yfir all-
ar hugmyndir sem liggja að baki
skipulagi hálendisins við nýtingu og
sölu á orku úr fallvötnum landsins.
Þá var skorað á umhverfisráðu-
neytið að beita sér fyrir að stofnað
verði eldfjallafriðland á virka gosbelt-
inu á Norð-Austurlandi og því er beint
til umhverfisráðherra að hann láti
skilgreina hugtökin landslagsvernd
og ósnortin víðerni og að kortleggja
þurfi slík svæði sem teljist víðerni og
setja reglur um vernd þeirra. Því er
beint til yfirvalda orkumála að þau
beiti sér fyrir því að við hönnun virkj-
ana og iðjuvera verði hinn sjónræni
þáttur og fagurfræðileg hönnun höfð
í heiðri.
Nýtt Náttúruverndarráð var skipað
á þinginu og er formaður þess Olöf
Guðný Valdimarsdóttir arkitekt, en
varaformaður er Páll Magnússon.
Sjónræn umhverfisvernd
Meðal þeirra sem fluttu erindi á
þingihu var Pétur H. Ármannsson
arkitekt en hann íjallaði um áhrif
orkumannvirkja á íslenskt -------------
landsiag. Finna þarf
Pétur sagði að sjónræn skynsamleg-
Náttúruvemdarþing lýsti andstöðu við hug-
myndir um útflutning orku um sæstreng og
mælti gegn því að veitt verði starfsleyfí fyrir
rekstri álvers við Grundartanga. Jóhannes
Tómasson fylgdist með störfum þingsins,
sem lauk á laugardag.
úruvernd sé ekki kvöð eða hindrun í
vegi atvinnuuppbyggingar heldur
þvert á móti nauðsynleg aðgerð til
að tryggja verndun sameiginlegrar
auðlindar sem er ásýnd landsins,
hornsteinn þess og ímynd út á við.“
Millivegur
umhverfísvernd kallaði í öll-
um tilvikum á bætt skipu-
lag. Því ósnortnari sem
menn vildu að ásýnd landsins væri af
mannanna verkum, þeim mun meiri
vinnu yrði að leggja í hönnun og skipu-
lag. Gerð heildarskipulags fyrir allt
landið, þar sem tekið er tillit til nátt-
úruvemdar og fagurfræðilegra þátta,
væri frumforsenda þess að fínna megi
viðunandi lausn á þessum málum.
Pétur skipti orkumannvirkjum í
þrjá flokka og fjallaði um hvern flokk:
an milliveg
Stöðvarhús og aðrar byggingar er
tengjast orkuvinnslu og dreifíngu;
vatnsmiðlanir, uppistöðulón og stíflur;
dreifingarkerfi, línur, möstur, veitu-
stokkar og tankar. Hann kvaðst vilja
byija á jákvæðu nótunum og sagði
að raforkugeirinn hefði lengst af ver-
ið til fyrirmyndar um vandaða útlits-
hönnun, viðhald og frágang mann-
virkja.
Gat hann þess að gamla Elliðaár-
virkjunin í Reykjavík væri löngu orð-
in samgróin dalnum, næstum því hluti
af landslaginu og sama mætti segja
um Ljósafossvirkjun sem Sigurður
Guðmundsson arkitekt hefði teiknað.
Einnig sagði hann Steingrímsstöð og
Irafoss dæmi um hvernig reisa mætti
orkuver án þess að misbjóða umhverf-
inu og gat þess að í þessum dæmum
ætti hann eingöngu við sjónræna
þáttinn. Einnig nefndi Pétur að at-
hafnasvæði Landsvirkjunar við Búr-
fell væri til fyrirmyndar og vandað
--------- hefði verið til mannvirkja
við Svartsengi. Hefðu
Landsvirkjun og önnur
orkufyrirtæki sinnt ís-
lenskri byggingarlist og
umhverfísmótun betur en
aðrar greinar atvinnulífsins.
Djúp lón viðunandi
Þá vék Pétur að miðlunarlónum
og sagði varðandi sjónrænan þátt
þeirra að stærð vatnsflatar yrði að
taka mið af landslaginu umhverfís.
Fremur mætti til dæmis sætta sig við
djúpt lón með minni yfirborðsfleti, til
dæmis í dalverpi, en stórt og grunnt
lón á flatlendi. Um lagnir og línur
sagði hann meðal annars að óvíða
væru lagnir í húsum faldar í jafnmikl-
um mæli og hérlendis og engum dytti
í hug að leggja raflögn á ská yfir
stofuvegg jafnvel þótt slíkt kynni að
vera ódýrast.
„Sama gildir um landið; raflínur
og veitustokkar eru hroðaleg lýti á
stöðum sem okkur eru dýrmætir en
annars staðar geta slík mannvirki
verið viðunandi, jafnvei vakið jákvæð
sjónhrif við sérstakar aðstæður."
Næst vék Pétur Ármannsson að
stóriðjuverum og sagði að erlendir
aðilar hefðu lagt takmarkaðan metn-
að í útlit mannvirkja sinna og ljóst
væri af því kynningarefni nýrra iðju-
hölda sem hér hefði sést að um væri
að ræða staðlaðar pakkalausnir frá
erlendum tæknimönnum sem alls
staðar litu eins út, hvort sem reisa
ætti iðjuver í Kólumbíu eða Hval-
fírði. I fæstum tilvikum hefði verið
leitað eftir ráðgjöf íslenskra arkitekta
við útlitshönnun. ítrekuð tilmæli
stjórnar Arkitektafélags íslands um
að arkitekt yrði hafður með í ráðum
við stækkun álvers í Straumsvík
hefðu verið höfð að engu. Ein fárra
jákvæðra undantekninga á þessu sviði
væri verksmiðjan á Grundartanga.
Að lokum sagði Pétur að umræðan
um áhrif orkuiðnaðar hefði einkennst
af tveimur ósættanlegum sjónarmið-
um. „Alltof sjaldan heyrist það við-
horf að til sé millileið, að finna megi
lausnir þar sem tekið er eðlilegt tillit
til beggja sjónarmiða í leit að bestu
niðurstöðu. Eða sú hugmynd að nátt-
„Meginatriði fyrir framtíðarupp-
byggingu í orkumálum er að fram
fari málefnaleg umræða og markvisst
rannsóknarstarf þar sem öfgalaust
er leitað skynsamlegs millivegar
ólíkra hagsmuna og sjónarmiða.
Landsvirkjun mun að sjálfsögðu vinna
ötullega að framgangi virkjunarmála
og sækja á um að frekari uppbygging
eigi sér stað þegar fyrir liggur að
hagfelld viðskipti bjóðast. Þetta er
hennar hlutverk," sagði Þorsteinn
Hilmarsson upplýsingafulltrúi Lands-
virkjunar þegar hann greindi frá
stefnu fyrirtækisins í umhverfismál-
um á náttúruverndarþingi.
í upphafi máls síns minnti upplýs-
ingafulltrúinn á að stjórnvöld hefðu
síðustu áratugi stefnt að því að nýta
sem best möguleika til raforkufram-
leiðslu með vatnsafli og jarðhita og
því hafi m.a. verið sóst eftir erlendum
fjárfestum til að koma á fót orkufrek-
um iðnaði. Hann ræddi einnig um
verðlagningu og sagði Landsvirkjun
leggja þjóðhagsleg sjónarmið til
grundvallar í uppbyggingu í orkumál-
um ekki síður en hag fyrirtækisins.
Þá vék hann að því að samkeppni við
aðra raforkuframleiðendur myndi trú-
lega vaxa: -------------------
„Landsvirkjun getur Orkufyrírtæki
þess vegna ekki verið viss hafa sinnt
bvaalngarHst
hættu að önnur fyrirtæki
og ráðast í framkvæmdir. í þessu
mundi felast mikil breyting því að
Landsvirkjun hefur gegnt forystu-
hlutverki á undanförnum árum í rann-
sóknum á náttúrufari á hálendinu og
þar með á hinum ýmsu þáttum sem
taldir eru skipta máli þegar kanna á
möguleg áhrif virkjana á náttúruna.“
Nýting og verndun jafnrétthá
Þorsteinn Hilmarsson sagði að oft
virtist vera uppi krafa um verndun
sem byggðist á andstöðu við áform
Landsvirkjunar en ekki mætti líta á
verndun sem eðlileg viðbrögð við
áætlunum um nýtingu hálendisins,
nýting og verndun þyrftu að vera
virtar sem jafnréttháir kostir við
skipulagsvinnu. Ekki væri eðlilegt að
forðast að taka ákvarðanir um afdrif
svæða á hálendinu með því að banna
uppbyggingu og kalla það verndun.
Þá gat hann um umfangsmiklar rann-
sóknir sem Landsvirkjun hefði staðið
fyrir, m.a. í 25 ár á svæðinu sunnan
Hofsjökuls og sagði að veigamestu
umhverfisrannsóknir sem nú stæðu
yfir væru á vatnasviðum jökulánna
norðan Vatnajökuls. Sagði hann mik-
ilvægt að hafa haldbærar upplýsingar
um öll atriði er skipt gætu máli við
mat á áhrifum mannvirkja á umhverf-
ið þegar kæmi að ákvörðun um nýt-
ingu þessarar auðlindar.
Þorsteinn vék einnig að ferðaþjón-
ustunni: „Þótt talsmenn ferðamála-
ráðs hafí haldið því fram í íjölmiðlum
að undanförnu að hagsmunir ferða-
þjónustu og uppbygging í orkumálum
fari ekki saman og haldi á loft ímynd
ósnortinnar náttúru og vegleysa þá
fagna Islendingar samkvæmt skoð-
anakönnunum bættu aðgengi að land-
inu sínu í kjölfar vegagerðar Lands-
virkjunar inn á hálendið. Hið sama
segja skipuleggjendur hálendisferða
almennt. Enn fremur hefur það kom-
ið fram í skoðanakönnunum meðal
erlendra ferðamanna að 60% svar-
enda þyki háspennulínur lítið eða
ekkert skaða upplifun sína á nátt-
úrufegurð íslands."
Þarf að spyrna við fótum
„Það eru alltof fáir meðvitaðir um
mikilvægi náttúruverndar og gildi
hennar fyrir þjóðina. Menn segja bara
að þetta sé nú of lítið land til að
hafa áhyggjur af því. En er það ekki
einmitt þess vegna sem við ættum
að hlúa enn betur að þessari paradís
okkar,“ spurði Vigfús Friðriksson, 19
ára menntaskólanemi frá Valþjófs-
stað í Fljótsdal, í ræðu sinni á náttúru-
verndarþingi þegar hann ræddi fram-
tíðarsýn sína. „Hvar endar þetta ef
áframhaidandi þróun verður í lan-
draski, uppblæstri og fleiru í þeim
dúr? Hér þarf að spyrna við fótum
og það strax.“
Vigfús Friðriksson kvaðst hafa
þungar áhyggjur af hugmyndum um
virkjanir á afréttum Fljótsdælinga;
„Þessar framkvæmdir myndu hafa
miklar og alvarlegar afleiðingar í för
með sér, bæði fyrir náttúruna og
framtíð ferðaþjónustu á svæðinu.
Vegna tengsla minna við svæðið og
áhuga á náttúruvernd og ferðaþjón-
ustu get ég ekki látið þetta mál sem
vind um eyru þjóta,“ sagði Vigfús og
taldi að ungt fólk yrði að vera meðvit-
aðra um tengsl sín við náttúruna svo
að það skilji hversu dýrmæt hún er
og sagði að margir aðilar í þjóðfélag-
inu yrðu að standa betur að fræðslu
á þessu sviði.
Vigfús hvatti menn til að beina
sjónum að öðrum atvinnutækifærum
en þeim sem fælust í stóriðju og
virkjunum, hvort ekki mætti til dæm-
is efla smáiðnað og vistvænan land-
búnað heimamanna. Með því móti
gætu menn notið óspilltrar náttúr-
unnar og gefið öðrum tækifæri til
þess einnig. Kvaðst hann
sjá fyrir sér mikla ferða-
þjónustumöguleika í
Fljótsdalshreppi sem ættu
ekki samleið með því að
sökkva landinu eða leggja
hljóti náð stjómvalda þegar virkjunar-
leyfí eru veitt. Þetta vekur spurningar
um rannsóknar- og undirbúningshlut-
verk Landsvirkjunar eins og það er í
dag og hugsanlega verða gerðar rík-
ari kröfur í framtíðinni en nú tíðkast
til stjórnvalda um að þau ræki það
hlutverk en virkjunaraðilinn greiði
síðan fyrir það starf þegar honum er
veitt leyfi til að byggja á rannsóknum
beina vegi um allar heiðar. Minnti
hann á að kannanir sýndu að erlend-
ir ferðamenn sæktu í óspillta náttúru
landsins og varpaði fram þeirri hug-
mynd að Gunnarshúsið á Skriðu-
klaustri yrði gert að allsherjar upp-
lýsingamiðstöð fyrir svæðið. Sagði
hann einnig óskiljanlegt af hverju
ekki væri búið að samþykkja friðlýs-
ingu Snæfellsöræfa.
NATO-landsins íslands
og sendiherra Rússlands
hafa gerólíkar skoðanir
á stækkun Atlantshafs-
bandalagsins. Ólafur Þ.
Stephensen fylgdist
með umræðum á fundi
um öryggismál.
FORSETAR Eystrasaltsrílqanna fylgjast með sameiginlegri heræf-
ingu landanna. Halldór Ásgrímsson segir að taka verði áhyggjur
Eystrasaltsríkjanna af öryggi sínu alvarlega.
ættu beinna eða óbeinna
hagsmuna að gæta, gætu
verið sáttir. Hann minnti
á að bandalagið hefði
meðal annars aukið sam-
starf sitt við Rússland.
„Samskiptin við Rúss-
land væru afgerandi og
mikilvægur þáttur og
sérhvert tækifæri ætti að
nota til að þróa frekar
sambandið við Rússa og
fá þá til þátttöku I lýð-
ræðislegum alþjóðastofn-
unum. Hann nefndi til-
lögur um að gerður verði
formlegur sáttmáli milli
NATO og Rússlands um
öryggismál og sagði þær
mikilvægt framlag í
þessu samhengi.
Halldór Júrí
Ásgrímsson Resetov
GERÓLÍKAR skoðanir á
fyrirhugaðri stækkun
Atlantshafsbandalagsins
til austurs komu fram í
máli Halldórs Ásgrímssonar utan-
ríkisráðherra og Júrís Resetov,
sendiherra Rússlands, á fundi sam-
taka ungra miðjumanna á Norður-
löndum (NCF) um öryggismál, sem
haldinn var í Norræna húsinu á
laugardag. Sendiherrann sagði
stækkun NATO beint gegn Rúss-
landi, en utanríkisráðherrann sagði
hana ekki beinast gegn neinu ríki.
Júrí Resetov tók fram að hann
talaði á fundinum sem rússneskur
borgari, en ekki í nafni rússnesku
stjórnarinnar. Hann sagði meðal
annars að frá rússneskum sjónar-
hóli séð væri erfitt að sjá annað en
að stækkun NATO væri aðgerð, sem
beint væri gegn Rússlandi og myndi
hafa í för með sér óstöðugleika í
öryggismálum Evrópu. Hann sagð-
ist sömuleiðis ekki trúa því að frum-
kvæðið að því að stækka NATO
hefði komið frá Varsjá eða Tallinn,
höfuðborgum Austur-Evrópuríkja,
sem sótt hafa um aðild, heldur að
það væri úr vestri komið. Vestur-
lönd tryðu því að NATO hefði unn-
ið kalda stríðið, að hinn mikli óvinur
í austri væri horfinn og eftir væri
aðeins Rússland, sem væri komið
niður á kné og ætti að meðhöndlast
í samræmi við það.
Nýtt vígbúnaðarkapphlaup
Resetov sagði að auðvelt væri að
ímynda sér hvað stækkun NATO
myndi hafa í för með sér. „Það er
nýtt vígbúnaðarkapphlaup í nýjum
aðildarríkjum bandalagsins," sagði
hann og vitnaði meðal annars til
herflugvélakaupa Pólveija.
Sendiherrann sagði að erfitt væri
að treysta loforðum NATO, ekki
sízt um að kjarnorkuvopn yrðu ekki
staðsett í nýjum aðildarríkjum.
„Staðreyndir um kjarnorkuvopn á
Grænlandi, sem við þekkjum vel,
staðfesta það,“ sagði hann og spurði
í framhaldi hver vissi hvort kjarn-
orkuvopn væru staðsett á íslandi
eður ei. „Ég veit það ekki,“ sagði
hann.
Ætti að leita til
Alþjóðadómstólsins
Resetov, sem er sérfræðingur í
þjóðarétti, sagðist telja að stækkun
NATO gengi gegn ýmsum sjónar-
miðum alþjóðalaga. Stækkunin
myndi hafa í för með sér grundvall-
arbreytingu á alþjóðakerfinu og sá
skaði, sem hún myndi valda því
nýja alþjóðlega réttarkerfi, sem
væri að mynadst, væri svo alvarleg-
ur að það snerti flesta þá alþjóða-
samninga, sem væru því til grund-
vallar, ekki sízt á sviði afvopnunar.
„Það er því full ástæða til að
snúa sér til Alþjóðadómstólsins
vegna áforma NATÖ um stækkun,“
sagði Resetov. „Land okkar, sem
hefur í ríkum mæli lagt sitt af
mörkum til að bæta ástandið í al-
þjóðamálum og til upphafs upp-
byggingar nýrrar heimsskipunar,
hefur að sjálfsögðu ekki áhuga á
að sjá hana rifna niður og að snúið
verði aftur til tíma geðþótta og
valdspólitíkur."
Resetov sagði að vildi Alþjóða-
dómstóllinn halda sig við þjóðarétt-
inn, hlyti hann að „skilyrða útvíkk-
un NATO á viðeigandi hátt“. Rúss-
land hefði rétt til að ákveða sjálft
hvernig það gætti þjóðarhagsmuna
sinna.
Eðlilegt að friðelskandi
þjóðir vilji aðild
Halldór Ásgrímsson sagði í ræðu
sinni að NATO hefði þegar í stað
rétt út sáttahönd til fyrrum „óvina“
sinna í Austur-Evrópu og tekið upp
náið samstarf við þá innan Norður-
Atlantshafsráðsins og Friðarsam-
starfsins. „NATO hefur sýnt og
sannað að það er ekki árásarbanda-
lag, að það er ekki það árásargjarna
og valdasjúka bandalag, sem gagn-
rýnendur þess í einræðisríkjunum í
austri héldu fram áður fyrr, oft með
stuðningi frá einstaka lærisveinum
sínum í vestri,“ sagði hann.
Utanríkisráðherra sagði að
NATO hefði sýnt, einkum síðastliðin
6-7 ár, að auk þess að vera hefð-
bundið varnarbandalag væri það
sterkt friðarbandalag og jákvætt
afl í hverfulum heimi alþjóðastjórn-
mála. „Ekkert er því eðlilegra en
að friðelskandi þjóðir í Mið- og
Austur-Evrópu óski eftir fullri aðild,
og ekkert er óeðlilegra en að halda
því fram að stækkun NATO sé ógn-
un, eða að henni sé beint gegn hags-
munum einstakra landa eða ríkja-
hópa,“ sagði hann.
Halldór sagði að undirbúningur
NATO fyrir stækkun til austurs
sýndi að bandalagið vildi vanda
verkið og að stækkunin yrði fram-
kvæmd með þeim hætti að allir, sem
Engin kjarnorkuvopn á íslandi
Halldór sagði að taka yrði
áhyggjur Eystrasaltsríkjanna af ör-
yggi sínu alvarlega og ítrekaði þá
stefnu ríkisstjórnarinnar að NATO
ætti að skoða nánar þann möguleika
að bjóða öllum ríkjum aðild, sem
áhuga hefðu, en láta það síðan ráð-
ast af gangi samningaviðræðnanna
hvenær þau gætu fengið aðild að
bandalaginu. „Til að byija með
myndi útvíkkað Friðarsamstarf
samt vera leið til að mæta öryggis-
þörfum þessara ríkja. Friðarsam-
starfið er jafnframt mikilvægt til
að þróa samstarf í öryggismálum
við ríki, sem ekki hafa áform um
aðild að NATO, en óska engu að
síður eftir nánu samstarfi við
bandalagið til að gæta öryggishags-
muna sinna,“ sagði utanríkisráð-
herra.
Halldór lagði ríka áherzlu á það
í umræðum á fundinum, vegna
ummæla Resetovs, að það væri al-
gerlega víst að engin kjarnorkuvopn
væru geymd á íslandi. Slíkum vopn-
um fylgdi umbúnaður, sem ekki
myndi fara framhjá neinum í landi
eins og íslandi.
Rangur hugsunarháttur
Steingrímur J. Sigfússon, þing-
maður Alþýðubandalagsins, var
þriðji ræðumaðurinn á fundi ungra
miðjumanna. Hann sagðist telja
áherzluna á stækkun NATO bera
vott um rangan hugsunarhátt, enda
væri bandalagið í megindráttum
óbreytt frá tíma kalda stríðsins. Því
bæri að leggja það niður, eða að
minnsta kosti ekki stækka það.
Steingrímur sagði að stækkun
NATO myndi alltaf leiða af sér að
ný landamæri yrðu dregin og hand-
an þeirra landamæra yrði alltaf ein-
hver, sem teldi sér ógnað.
Friðarbandalag
ekki árásarbandalag
Utanríkisráðherra