Morgunblaðið - 06.07.1997, Qupperneq 12

12 SUNNUDAGUR 6. JÚLÍ 1997
MORGUNBLAÐIÐ
RINGULREIÐ I ROÐUM FRANSKRA HÆGRIMANIMA
Philippe Seguin tekur
völdin hj á gaullistum
og það er honum mikilvægt gildi,“
sagði hann. „En það er erfitt því
Chirac hefur gefið ákveðnar skuld-
bindingar í Evrópumálum og Segu-
in er ekki sammála honum um
Evrópustefnuna."
Andstæðingur Maastricht
Seguin er þekktur fyrir andstöðu
við samrunaferlið í Evrópu og hann
var í forystu andstæðinga Maastric-
ht-sáttmálans í þjóðaratkvæðinu
1992. Frakkar samþykktu sáttmál-
ann, en það munaði mjóu og greiddu
49% atkvæði gegn honum.
Það ríkir þó ekki grundvallar-
ágreiningur milli Seguins og
Chiracs. „Seguin er hlynntari ríkis-
valdinu og meiri þjóðernissinni,"
sagði Reynie. „Ef við lítum hins
vegar á afstöðu Seguins til Evrópu
fyrir síðustu kosningar var hann
allt í einu orðinn hógværari vegna
þess að hann átti þess kost að verða
forsætisráðherra. Seguin hefur í
raun notað gagnrýni á Evrópu til
að ná völdum líkt og Jospin, forsæt-
isráðherra."
Lydie Gerbaud, ráðgjafi Chiracs
í kosningunum, hefur sagt að valda-
græðgi og „tæknikratar" á borð við
Juppe hafi rænt flokk gaullista sálu
sinni. Gaullistinn Francoise de Pan-
afie, fyrrverandi ráðherra, hefur
hins vegar sagt að Chirac, sem
ætíð hafi hlúð að grasrótinni, hafi
HÆGRI vængurinn í frönsk-
um stjómmálum er í upp-
lausn um þessar mundir
og ósigurinn í þingkosningunum
fyrir mánuði hefur orðið tilefni til
uppstokkana. Mikil valdabarátta fer
nú fram í flokki gaullista (RPR) og
virðist ljóst að Philippe Seguin þing-
forseti verði krýndur nýr leiðtogi
flokksins á sérstöku þingi sem hald-
ið verður í dag sunnudag.
Seguin hefur undanfarið lagt
áherslu á að sættir þurfi að takast
í flokknum um leið og endumýjun
og opnari vinnubrögð séu nauðsyn-
leg. Hann hefur ekki fengið neitt
marktækt mótframboð og búist er
við að eftir að hann leggi undir sig
flokkinn taki hann að þrengja að
Jacques Chirac forseta. Það hefur
ekki gerst frá því að fimmta lýð-
veldið var stofnað árið 1958 að
flokkur forseta hafí snúið við hon-
um baki.
Ekkl hæfurtil
aö vera númer tvö
Eftir kosningamar er Chirac
neyddur til að búa í sambúð með
stjórn vinstrimanna. Charles Lamb-
roschini, fréttastjóri erlendra frétta
á dagblaðinu Le Figaro, sagði í
samtali við Morgunblaðið að um
væri að ræða sambúð þriggja ósam-
lyndra aðilja vegna hinnar sérstöku
stöðu í röðum gaullista. Lionel Josp-
Hægrímenn í Frakklandi eru í vanda eftir
kosningamar fyrír mánuði. Karl Blöndal
skrífar frá París að við Jacques Chirac for-
seta blasi einangmn í eigin flokki og skyndi-
lega þyki ekki fráleitt að tala um samstarf
við Þjóðfylkingu Jean-Marie Le Pens.
JACQUES Chirac
in, forsætisráðherra sósíalista, hafí
augastað á forsetastólnum, en það
sama gildi um Seguin sem hefði
ekkert á móti því að taka við af
Chirac. „Ég er ekki hæfur til að
vera númer tvö,“ sagði Seguin ein-
hvetju sinni.
Chirac reyndi að einangra Seguin
eftir að hann varð forseti í því skyni
að stöðva væntanlegan keppinaut.
Sagt er að það hafi verið ástæðan
fyrir því að Chirac kom i veg fyrir
Seguin fengi sæti í stjórninni og
yrði forseti þingsins í staðinn. Þess
vegna hafi Chirac viljað að Alain
Juppe, fyrrverandi forsætisráð-
herra, yrði áfram leiðtogi flokksins.
Seguin vék Juppe hins vegar til
hliðar eins og öðmm gaullistum sem
höfðu tryggt völd Chirac í flokkn-
um.
Hugmyndafræði óskast
„Það þarf að endurbyggja flokk-
inn eftir tapið í kosningunum,"
sagði Dominique Reynie, prófessor
í stjórnmálafræði við stofnun sem
rannsakar frönsk stjórnmál, í sam-
tali við Morgunblaðið. „Flokkurinn
þarf að skilgreina að nýju hina
hugmyndafræðilegu pólitísku
stefnu sem virðist hafa horfið.“
Reynie sagði að vandi flokksins
væri sá að byggja upp á ný en
halda um leið tryggð við forsetann.
„Það er hefð fyrir tryggð í flokknum
Norður-írar kvíða
„göngutíðinni“
íbúar á Norður-írlandi óttast að göngur
Óraníumanna sem nú eru að hefjast kunni
að leiða til átaka mótmælenda og kaþólikka.
Davíð Logi Sigurðsson, fréttarítarí Morg-
unblaðsins í Belfast, segir að vegna rótgró-
ins haturs þessara hópa verði ekki auðvelt
að ná sáttum í landinu þótt pólitískt sam-
komulag kunni að nást.
IDAG rennur upp dagur sem
íbúar Norður- írlands hafa beð-
ið eftir í heilt ár. Ekki með
eftirvæntingu eða tilhlökkun heldur
með óhug og ótta því við sama
tækifæri í fyrra áttu sér stað verstu
götuóeirðir síðan á áttunda ára-
tugnum „Göngutíðin" nær hámarki
næstu viku eða svo og þegar Óra-
níumenn yfirgefa kirkjuna við
Drumcree seinna í dag og halda
áleiðis niður í miðbæ Portadown,
staðráðnir í að ganga Garvaghy-
veginn gegn vilja kaþólskra íbúa
hans, má segja að Norður-írland
sem heild sé að hefja örlagaríka
göngu.
Blóðugt borgarastríð gæti orðið
afleiðingin en á sama hátt gæfi það
byr undir báða vængi öllum vonum
um frið ef skynsemin ynni sigur
nú. Því miður eru hins vegar litlar
líkur á samkomulagi enn sem kom-
ið er.
Allt hefur reyndar verið með
kyrrum kjörum á Norður-írlandi
undanfarna tíu daga eða svo, engin
morð, engar limlestingar eða árásir
siðan bílsprengja sprakk í næsta
nágrenni við heimili fréttaritara
Morgunblaðsins fyrir tveimur vik-
um. Sú þögn sem síðan hefur ríkt
fær menn hins vegar ekki til að
hoppa hæð sína af fögnuði því
marga grunar að hér sé á ferðinni
lognið á undan storminum. Sumir
halda þó enn í vonina um að lausn
finnist og á bakvið tjöldin vinnur
Mo Mowlam, ráðherra Norður-
írlandsmála í bresku ríkisstjórn-
inni, ennþá hörðum höndum í leit
að samkomulagi.
Hitt er hins vegar staðreynd að
spennan sem ríkir milli samfélag-
anna tveggja, sambandssinna og
þjóðernissinna (mótmælenda og
kaþólikka) er með mesta móti og
það segir margt um svartsýni fólks
að ferðaskrifstofur hafa vart annað
eftirspurn. Eða eins og skopteikn-
ari dagblaðsins The Irísh Times
sagði í þessu samhengi: Heimsæktu
Bosníu áður en Bosnía heimsækir
þig-
Enginn vill undan víkja
Atburðir síðasta sumars komust
fyrst í heimsfréttimar þegar lög-
reglan bannaði meðlimum í Óraníu-
reglunni, sem heldur gildum og
hefðum mótmælendatrúaðra sam-
bandssinna hátt á lofti, að fara
með skrúðgöngu sína í gegnum
hverfi kaþólikka í Portadown.
Portadown er í sunnanverðu Norð-
ur-írlandi og eru kaþólikkar í borg-
inni annars í miklum minnihluta.
Sú ákvörðun lögreglunnar varð til
að vekja reiði sambandssinna sem
töldu sig svikna um borgararéttindi
og streymdu þeir að í bflum og
höguðu þeir sér eins og Drumcree
væri þeirra hinsta vígi. Þegar yfir-
völd stóðu frammi fyrir þeirri ör-
uggu staðreynd að til átaka kæmi
var ákveðið að leyfa gönguna eftir
allt saman. Þá skall á ný alda
óánægju meðal kaþólikka sem
töldu lögregluna hafa yfirgefið þá
skyldu sína að verjast gegn vopnuð-
um múg sambandssinna. Fannst
þeim sem lögreglan hefði enn á ný
sýnt _að hún er andsnúin kaþólikk-
um. í þeirra augum höfðu yfirvöld
á Norður-Írlandi enn sýnt sitt
sanna andlit. Kaþólikkar telja al-
mennt að ef þeir hefðu staðið í
sporum Óraníumanna við
Drumcree fyrir ári hefði lögreglan
ekki hikað við að hrekja þá á brott
með öllu tiltæku valdi. Annars á
sú trú að lögreglan komi illa fram
við kaþólikka sér áralanga hefð.
Þrátt fyrir allt var það þó sennilega
kalt mat á aðstæðum sem réð því
að ákveðið var að hleypa Óran-
íumönnum í gegn eftir allt saman,
afleiðingarnar hefðu orðið alvar-
legri ef fyrri ákvörðun hefði verið
haldið til streitu. Stóru mistökin
fólust hins vegar í því að hafa tek-
ið þá ákvörðun til að byrja með að
banna gönguna en virðast síðan
láta undan kröfum sambandssinna.
í kjölfarið gengu kaþólikkar ber-
serksgang og kom til blóðugra
bardaga í Belfast. Bensínsprengj-
um var kastað að lögreglunni og
bílar voru eyðilagðir.
Það er eitt þegar öfgasinnar í
írska lýðveldishernum IRA eða í
sambærilegum samtökum sam-
bandsins (UVF, UDA, LVF) standa
fyrir ódæðisverkum en annað mál
þegar borgararnir sjálfir taka upp
grjót eða jafnvel heimabúna
sprengju og kasta í bræði sinni.
Nú mætti spytja hvers vegna ekki
hefur tekist á heilu ári að tryggja
að göngutíðin í ár fari fram með
friðsömum hætti? Hvers vegna
hafa deiluaðilar í Portadown ekki
verið neyddir til að knýja fram
málamiðlun? Það er í raun ekki
nema eitt svar við þessum spurn-
ingum: hvorugur vill undan víkja.
Báðir aðilar aðhyllast þá skoðun
að verja verði hvert einasta vígi -
og þau eru mörg - annars sé allt
tapað. Sambandssinnar sjá undan-
hald í Portadown sem skref í áttina
að sigri þjóðernissinna (sameinuðu
írlandi og slitum á sambandinu við
Bretland) en á hinn bóginn hafa
kaþólikkar að venju margt upp á
stjórnvöld og sambandssinna að
klaga. Kaþólikkar telja einnig að
eina markmið Óraníumanna með
göngum sínum sé að minna á hver
sé húsbóndi og hverjir séu hjú.
Það er átakanleg staðreynd og
þó afar einkennandi fyrir ástandið
á Norður-írlandi að ekki tókst einu
sinni að ná fulltrúum kaþólikka við
Garvaghy-veg og fulltrúum Óra-
níureglunnar til að hittast og deila
sama fundarherbergi. Hina fyrst-
nefndu leiðir nefnilega Brendan
MacKenna sem sat um tíma í fang-
elsi fyrir aðild að hryðjuverkum
IRA og Óraníureglan neitar því að
hitta hann að máli, jafnvel þótt
hann sé yfirlýstur fulltrúi íbúa við
Garcaghy-veg. Óraníumenn telja
yfirmenn IRA standa að baki mót-
mælum íbúanna og að eina mark-
mið þeirra sé að efna til átaka.
Hverju sem því líður er staðan nú
sú að íbúarnir eru staðráðnir í að
hleypa ekki göngunni í gegnum
hverfið og að sama skapi ætla
Óraníumenn ekki að láta stöðva
sig. Það hjálpar lítið að öfgasam-
tökin LVF hafa lýst því yfír að þau
hyggjast hefna sín rækilega með
árásum sunnan landamæra íslands