Morgunblaðið - 06.07.1997, Blaðsíða 20

20 SUNNUDAGUR 6. JÚLÍ 1997
MORGUNBLAÐIÐ

Morgunblaðið/Guðlaugur Wíum
KRISTJÁN Sævarsson, málari, hallaði sér út og veifaði i 410 metra hæð frá jörðu. Hæðina má marka af smæð húsa, vega og bila á jörðu niðri.
BEINT
UPP
í LOFTIÐ
Nýlega var loftnetsmastrið á Gufuskálum
ryðhreinsað og málað. Fyrir málarana þýddi
það nær þriggj a klukkutíma gang í vinn-
una, beint upp í loftið. Guðlaugur Wíum
fréttaritari prílaði í fótspor indíána og há-
loftamálara upp hæsta mannvirki á Islandi,
412 metra hátt.
UNDIRRITAÐUR hafði
alltaf heyrt að eingöngu
indíánar úr Ameríkunni
stæðu í þeim stórverkum
að mála loftnetsmastrið á Gufuskál-
um sem er 412 metrar á hæð. Að
minnsta kosti hefur sú saga gengið
um Snæfellsnesið að þetta tækju
engir aðrir að sér. Loftnetsmastrið
var reist 1963 fyrir lóranstöðina á
Gufuskálum og var þá eitt af hæstu
mannvirkjum í heimi. Eftir því sem
næst verður komist unnu indlánar
verkið og tók þijár vikur að reisa
mastrið.
Það vakti athygli mína á leið um
Gufuskála á dögunum að menn voru
við vinnu í mastrinu. Þegar leitað var
frétta hvetju það sætti kom I ljós að
þama voru á ferð ungir menn sem
voru að ryðbeija og bletta undir
málningu. Voru þetta þeir Kristján
Sævarsson máiari, Steinn Sigurðs-
son, sem fer til náms í myndlist á
Spáni eftir þetta verkefni, og Wiliiam
H. Clark III., tannlæknanemi, kallað-
ur Bill. Kristján er fæddur Ólsari og
hinir ólust upp að mestu leyti á Gufu-
skálum þegar Lóranstöðin starfaði.
Kristján var nú að vinna við viðhald
mastursins í fyrsta skiptið en Bill og
Steinn höfðu verið í þessu fyrir
nokkrum árum. Þeir eru ekki fyrstu
íslendingarnir til að vinna við ma-
strið. Asdís Aðalsteinsdóttir frá
Hellissandi, sem var í læri hjá Sæv-
ari Þóijónssyni, máiarmeistara I Ól-
afsvík, málaði mastrið um 1980. Sú
staðreynd dró aðeins úr sögusögninni
um indíánana, en dugði ekki til að
kveða hana alveg í kútinn.
Að sögn piltanna sem nú voru að
vinna við mastrið hafði Sævar Þór-
jónsson tekið að sér sem verktaki að
láta ryðhreinsa bletti í mastrinu,
menja og mála yfir. En Sævar lætur
sér nægja að fljúga á sinni einkaflug-
vél um loftin blá í frístundum og
fékk þá félaga Kristján, William og
Stein til að vinna verkið í háloftunum.
EFSTI áningarpallurinn kom sér vel þegar menn vildu hvíla lúin
bein. Á miðjum stiganum er sláin sem öryggislínan er fest í.
Ekkert skjól
Mig hafði alltaf dreymt um að
fara upp í mastur og gerast indíáni
í þeirri merkingu. Það var þegar
lyfta var í mastrinu sem dró þá upp
sem áttu þangað erindi. Nú er lyftan
löngu úr sér gengin og búið að taka
hana niður. Til að komast upp er
notast við stiga inni í mastrinu sem
liggur beint upp á toppinn.
Eg spurði strákana hvort ég fengi
ekki að fara með þeim upp og taka
nokkrar myndir. Nauðsynleg leyfi
voru fengin og ákveðið að ég fyigdi
þeim einhvern morguninn þegar vel
viðraði. Kallið kom frá þeim félögum
að morgni 19. júní síðastliðins. Besti
dagurinn á sumrinu eins og þeir
sögðu. Fram að því hafði veður ver-
ið slæmt til vinnu hjá þeim, norðan-
vindur og kuldi. Bjuggu þeir mig
undir þetta og sögðu mér til um
klæðnað sem átti að vera hlýr og
skýla fyrir vindum. Þarna væri ekk-
ert skjól.
Undirbúningui að uppgöngunni
hófst í húsi : em er við fætur mast-
ursins. Þar ul gerð belti með lykkjum
og krókum sett á mannskapinn. Síð-
ar. hófsi ferðin rétt fyrir klukkan
p'.u. Stigi var upp á neðsta pall
mastursins. Kristján sagði að það
væri í raun hættumesti hluti leiðar-
mnar því þar voru engin öryggis-
belti notuð. Aðeins styrkar hendur
og fætur. Ekki var frá því að beyg
setti að undirrituðum við þessi orð.
Maður lét sig samt hafa það.
Neðsti pallurinn er á hæð við
tveggja hæða hús. Þar var þar til
gerðum hólkum, sem tengdir voru
öryggislínu, smeygt upp á tein sem
liggur alla leið í miðjum stiganum
upp á toppinn á mastrinu. Við tengd-
um okkur við þetta og gangan hófst
fyrir alvöru.
Þegar maður horfði upp eftir
mastrinu fannst manni þetta vera
örstutt, þótt maður sæi ekki toppinn.
Alla leiðina hafði maður þetta á til-
finningunni. Inni í mastrinu sýndist
manni það bara vera stuttur bútur.
Þetta var nokkuð erfiður gangur
og hvíldum við okkur nokkrum sinn-
um á leiðinni. Þeir félagamir mældu
leiðina í stögum. Á mastrinu eru sex
stög og var áð við hvert stag og einu
sinni stutt hvíld á milli staga. Að
hugsa sér; vera allt að þremur tímum
að ganga 412 metra. Þetta höfðu
þeir félagarnir gert undanfarna daga
í norðankuldanum. Það tók því ekki
að flýta sér um of, strákamir áttu
eftir að vera við vinnu langt fram á
kvöld. Venjulega unnu þeir til klukk-
an ellefu á kvöldin, ef veðrið var
hagstætt eins og þennan dag.
Hugsað upp-hátt
Það var ekki laust við að ýmsar
hugsanir færu um hugann á þessari
löngu göngu með allt þetta útsýni.
Horft var beint niður á Gufuskála-
stöðina. Þarna var áður lóranstöðin
og nú var verið að koma þar fyrir
sendum sem Ríkisútvarpið ætlar að
nota til að senda út langbylgjuna.
Kostnaður við þennan útbúnað er
rétt ríflega 300 milljónir og inni í
þeirri upphæð er loftnetsmastur á
Eiðum, rúmlega 200 metra langt.
Þar verður einnig settur upp lang-
bylgjusendir.
I stöðinni á Gufuskálum er verið
að setja upp senda sem hafa 300
kw sendiafl og mun sendingin ná
frá Gufuskálamastrinu inn yfir mitt
landið til austurs og til Grænlands
í vestur. Mastrið sem sett verður upp
á Eiðum sendir á móti þessu mastri
þannig að langbylgjan á að nást um
allt land og víðar. Að því mun stefnt
að útsendingar um sendana á Gufu-
skálum hefjist í ágústmánuði. Ma-
strið á Eiðum verður tilbúið í haust.
Að sögn tæknimanna, sem vinna við
í
[
I
I.
I
1
1
í
í