Morgunblaðið - 03.09.1997, Side 19

MORGUNBLAÐIÐ
ERLEIMT
MIÐVIKUDAGUR 3. SEPTEMBER 1997 19
Verða ljósmyndarar g-erðir að blóraböggli vegna dauða Díönu prinsessu?
Erfitt verðnr
að losna við
áfellisdóminn
ed, ekki við lögsókn vegna dauða
Díönu. Ættingjar hennar kynnu
að geta farið í skaðabótamál við
vinnuveitanda Henri Pauls, bíl-
stjóra Ritz-hótelsins, þar sem það
varði við hegningarlög að aka með
svo mikið áfengi í blóði eins og
hann, gerði.
Bílbelti kynnu að hafa
bjargað Díönu
Sérfræðingar í umferðaröryggis-
málum héldu því fram við Reuters
að Díana hefði hugsanlega komist
lífs af hefði hún notað bílbelti. Þó
bifreiðinni hafi verið ekið á miklum
hraða hefði höggið við fyrstu snert-
ingu við steypustólpa líklega ekki
jafngilt nema 70 km/klst árekstrar-
höggi þar sem bifreiðin hefði ekki
staðnæmst á stólpanum heldur snú-
ist og rekist oftar utan í fyrirstöður
áður en hún staðnæmdist. Franska
lögreglan hefur ekki viljað gefa upp
hvort Díana hafi verið í öryggisbelt-
um en franskir ijölmiðlar hafa sagt
að hvorugt þeirra Dodis hafi notað
bílbeltin, og heldur ekki bílstjórinn.
Sá eini sem var í beltum var örygg-
isvörðurinn, Trevor Rees-Jones. Sat
hann í framsæti bílsins og komst
lífs af. Þá sögðu breskir sérfræðing-
ar, að hefði Díana ekki afsalað sér
breskri lögregluvernd er hún reyndi
að skapa sér nýtt líf eftir skilnaðinn
við Karl prins hefði hún aldrei beð-
ið bana á laugardagskvöld.
400 metra blómahaf
Þegar Díana prinsessa sagðist í
frægu sjónvarpsviðtali vilja verða
„drottning í hjörtum fólks“ gerðu
fjölmiðlar grín að henni en ljóst
mátti vera af viðbrögðum almenn-
ings við andlátinu að hún hafði
unnið hug og hjörtu bresku þjóðar-
innar. Fjallháir blómastaflar mynd-
uðust fljótt við heimili hennar í
Kensington-höllinni í Hyde Park-
garði og minntu í gærmorgun einna
helst á helgidóm. Blómahafið við
hallarhliðið náði þá 400 metra niður
götuna út frá hliðinu. Og ekkert lát
var á straumi ungs fólks sem eldra
að höllinni til að votta Díönu virð-
ingu sína, oftast þögula en tárum
vætta. Handskrifuð rissblöð, hjarta-
laga blöðrur, teikningar barna og
blóm skrýddu tijágróður meðfram
götum og gangstígum til hallarinn-
ar. Kort og miðar héngu út um allt
þar sem óbreyttir borgarar kvöddu
sinn „engil, dýrling eða gyðju“.
Tugþúsundum bréfa rigndi yfir
dagblöðin þar sem lesendur létu
harm sinn í ljós og tölvur hirðarinn-
ar, sem kom upp sérstakri heima-
síðu vegna láts Díönu, höfðu vart
undan að taka við tölvupósti.
LJÓSMYNDARAR, sem leggja
allt kapp á að ná myndum
af frægu og ríku fólki, hafa
verið harkalega gagnrýndir eftir að
Díana prinsessa af Wales og Dodi
Fayed létu lífið í bílslysi i undir-
göngum við ána Signu í París að-
faranótt sunnudags og virðist um-
ræðu um þátt þeirra í slysinu ekki
ætla að linna þótt í ljós sé komið
að ökumaður bifreiðarinnar, sem
einnig lét lífið, hafi verið það drukk-
inn að þrefalt leyfilegt áfengismagn
mældist í blóði hans.
Ljósmyndarar í öllum greinum
fagsins hafa snúið bökum saman
eftir hið hörmulega slys í París.
Sjónarmið ljósmyndaranna er að
almenningur hafi þá að blóraböggl-
um, hann skammist sín fyrir óseðj-
andi þörf fyrir myndir úr einkalífi
fræga fólksins.
Hræsni að veitast að
ljósmyndurunum?
„Það er of mikil hræsni,“ sagði
Jean-Francois Leroy, stjórnandi
Perpignan-ljósmyndahátíðarinnar.
„Þeir, sem gagnrýna ljósmyndarana
í dag, verða fyrstir til að kaupa
myndir af ungu prinsunum með
grátbólgna vanga við útför Díönu.
Ljósmyndaramir bregðast við
fréttastofunum, sem bregðast við
dagblöðum og tímaritum, sem
bregðast við almenningi."
Ritstjórar slúður- og ljósmynda-
blaða voru hins vegar greinilega í
vörn, enda hafa viðbrögðin verið
harkaleg. Bróðir Díönu, Spencer
jarl, og flölskylda Fayeds hafa
gagnrýnt ljósmyndara og flölmiðla
harkalega og leikararnir Tom Cruise
og Sylvester Stallone og söngvarinn
Luciano Pavarotti hafa kvartað und-
an því að hafa verið ofsóttir af ljós-
myndurunum, sem kallast „pap-
arazzi" og elta fræga fólkið í þeirri
von að ná mynd til að selja hæst-
bjóðanda.
Þótt bílstjórinn hafi haft meira
áfengismagn í blóði, en löglegt er,
mun sennilega verða erfitt fyrir stétt
ljósmyndara að losna við þann áfell-
isdóm að hafa „hundelt Díönu í
opinn dauðann", svo vitnað sé í fyr-
irsögn fransks dagblaðs á mánudag.
„Það er búið að lýsa okkur morð-
ingja," sagði Frederic Garcia,
franskur ljósmyndari. Garcia kvaðst
áður með glöðu geði vera „pap-
arazzo", en eftir atburð helgarinnar
gegnir öðru máli.
Hátt í tugur ljósmyndara gerði
ekki annað en að elta Díönu á rönd-
um og oft mátti sjá um 50 ljósmynd-
ara elta hana þegar hún yfirgaf
heimili sitt, Kensington-höll í Lond-
on.
„Ef þú ert góður blaðamaður elt-
ir þú Díönu þegar hún sest upp í
bifreið,“ sagði ítalskur ljósmyndari,
sem ekki vildi láta nafns getið.
Tilkoma slúðurþátta
í sjónvarpi
Heitið „paparazzi" er tekið úr
myndinni „La Dolce Vita“ eftir
Federico Fellini, en þar kemur fyr-
ir ljósmyndarinn „Paparazzo", sem
lifir á því að taka myndir af frægu
fólki. Þessi grein Ijósmyndunar hef-
ur hins vegar tekið stakkaskiptum
á undanförnum árum. Hér áður
fyrr gat ákveðið fólk átt von á því
að ljósmyndarar fylgdu því við
hvert fótmál, en þeir hafa orðið
ágengari með tilkomu
slúðurþátta í sjónvarpi.
Eftir því sem sjónvarpið
hefur auknum mæli leyst
af hólmi það sambland
ljósmyndunar og blaða-
mennsku, sem var lifibrauð blaða
á borð við Life, hefur krafa æsi-
fréttablaðanna um ljósmyndir úr
einkalífi fræga fólksins orðið há-
værari.
Vonin um
skjótfenginn gróða
Enn eru til ljósmyndarar, sem
vinna sjálfstætt og leggja áherslu á
að beina athyglinni að styijöldum,
náttúruhamförum, félagslegum
vandamálum og stjórnmálaviðburð-
um. Þeir eiga fullt í fangi með að
afla sér lífsviðurværis.
„Þú getur ekki fengið nokkurn
mann til að borga fyrirfram og ert
hæstánægður ef þú færð upp í
kostnað," sagði Thomas Haley,
bandarískur ljósmyndari, í samtali
við The New York Times. „Maður
hættir lífi sínu, kemur aftur og get-
ur ekki einu sinni gefið myndirnar."
Ljósmyndari, sem tilheyrir „pap-
arazzi“-stéttinni, getur með einni
ljósmynd unnið sér meira inn en
aðrir ljósmyndarar á heilu ári. Sam-
keppnin er hins vegar mikil. Ljós-
myndararnir sitja um fræga fólkið
dögum og vikum saman og eiga á
hættu að lífverðir gangi í skrokk á
þeim. En þeir kunna að hafa uppi
á stjörnunum.
„Fyrir 20 árum var „paparazzo“-
ljósmyndari með myndavél, leiftur-
ijós og Lambretta-vélhjól," sagði
Massimo Sestini, einn af frægustu
ljósmyndurum Ítalíu. „Nú er „pap-
arazzi“-stéttin hátæknivædd. Við
höfum fjöldann al]an af linsum, bát-
um og þyrlum. Ég nota meira að
segja stafræna myndavél, sem er
tengd við farsíma og getur sent út
um allan heim án þess að það þurfi
að framkalla mynd.“
Þegar menn eru jafn
heppnir og Mario
Brenna, ítalski ljós-
myndarinn, sem náði
mynd af Díönu og Fayed
í faðmlögum í báti undan
strönd Sardiníu í júlí, getur stóri
vinningurinn slagað hátt í hundrað
milljónir fyrir eina mynd.
Fjöldi tímarita sækist eftir mynd-
unum. Milliliðir milli ljósmyndar-
anna og tímaritanna eru skrifstofur
á borð við Angeli í París, sem versl-
ar aðeins með myndir af frægu fólki,
fólki í fréttum. Um síðustu helgi
fóru breskir fjölmiðlar fram á að
umboðsskrifstofurnar útveguðu
myndir af Díönu og Fayed í París.
Myndbirtingin
Eftir helgina spurðist að myndir
af flakinu með farþegunum í væru
til sölu og áður en langt um leið
fannst kaupandi. Á forsíðu dag-
blaðsins Bild á mánudag birtist
mynd þar sem sjá mátti útlínur
tveggja farþega og björgunarmenn
að störfum. Myndin var greinilega
tekin skömmu eftir slysið.
Blaðið réttlætti ákörðunina um að
birta myndina í leiðara: „Fólk úr
konungsijölskyldunni nýtur ekki
sömu friðhelgi einkalífs síns og aðrir
dauðlegir menn. Líf þess er opinbert
og virðingin fyrir því eykst eftir því
fordæmi, sem það gefur. Myndavélin
getur ekki ritskoðað það. En það eru
takmörk. Það er greinilega farið yfír
þau þegar blaðamennska breytist í
umsátursástand."
Graham Dudman, fyrrum frétta-
stjóri á The Sun tók í svipaðan
streng í viðtali við CNN. Hann
sagði það hafa vakið athygli sína
að Michael Jackson væri meðal
þeirra er hefði hneykslast á fjöl-
miðlum í kjölfar atburðarins í Par-
ís. Sjálfur hefði hann hins vegar
selt blaðinu The National Enquirer
myndir af barni sínu fyrir stórfé.
„Það verður ekki bæði haldið og
sleppt,“ sagði Dudman.
Margir hafa hins vegar bent á
að margt frægt fólk notar fjölmiðla
af mikilli kunnáttu. „Fólk á borð
við Díönu og Karólínu prinsessu
af Mónakó var barnalegt í fyrstu,
en síðan áttar það sig á að það
getur notað fjölmiðla," sagði Garc-
ia. „Það er ekki hægt að fara fram
á að myndir verði teknar af manni
einn daginn og segja þann næsta
að maður vilji ekki athygli."
Tazio Secchiaroli, ljósmyndarinn,
sem var fyrirmyndin að „Pap-
arazzo" í mynd Fellinis, sagði að
oft hefði fræga fólkið hringt í sig.
„Eitt sinn hringdi Marcello Mastro-
ianni af því að hann vildi vera einn
með Catherine Deneuve," sagði
hann. „Ég tók fimm eða sex filmur.
Með þeim hætti fengu blöðin fylli
sína og enginn ljósmyndari angraði
þau.“
Vilja alltaf meira
Viðbrögð þeirra, sem hafa kvart-
að undan ágangi fjölmiðla, eru yfir-
leitt á þann veg að ekki dugi að
hleypa ljósmyndurum að sér, því
þeir vilji alltaf meira. Þeir vilji ná
mynd af stjörnunum þegar þær eiga
ekki von á því að verið sé að taka
mynd í þeirri trú að slíkt seljist
betur.
Joel Robin starfar hjá fréttastof-
unni Agence France-Presse. Hann
kveðst ekki vilja gagnrýna „pap-
arazzi“-ljósmyndara vegna þess að
hann vilji ekki kasta fyrsta steinin-
um. „Þetta er þjóðfélagsfyrirbæri,“
sagði hann. „Ljósmyndararnir eru
einfaldlega að bregðast við eftir-
spurn slúðurblaðanna og tímarit-
anna og þegar öllu er til skila hald-
ið; almennings.“
Ljósmyndarar
snúa bökum
saman
LJÓSMYNDARARNIR sjö, sem
eltu bifreiðina sem flutti Díönu
prinsessu og vin hennar Dodi Fay-
ed frá Ritz-hótelinu í Paris hina
örlagaríku aðfaranótt sunnudags-
ins eru flestir reyndir atvinnuljós-
myndarar, og sumir þeirra unnu
fyrir virtar fréttstofur. Þeir eru:
• Nicolas Arsov, um þrítugt, hef-
ur starfað fyrir SIPA-fréttastof-
una frönsku í rúmt ár og m.a.
myndað heimsókn páfans. Hann
hefur ennfremur myndað í klúbb-
um Lundúna.
• Lazlo Veres, liðlega fimmtugur,
er vel þekktur í sínu fagi og bauð
blöðunum myndir milliliðalaust.
• Christian Martinez, á miðjum
fertugsaldri. Tengill fyrir um-
boðsskrifstofuna Angeli og hefur
verið viðriðinn æsifréttaljósmynd-
un í um 15 ár. • Romwald Rat,
um þrítugt, er reyndur atvinnu-
Reyndir at-
vinnuljós-
myndarar
Ijósmyndari. Lögfræðingur hans
segir hann vinna fyrst og fremst
fyrir hina kunnu fréttaljósmynda-
stofu Gamma. Hann hefur ljós-
myndað frægt fólk i sex ár.
• Serges Arnal, 35 ára. Hann
hefur tekið myndir á næturklúbb-
um í París og sérhæfði sig í að
taka myndir af frægu fólki
skemmtanaiðnaðarins. Honum var
falið að taka myndir á kvikmynda-
hátíðinni í Cannes.
• Jacques Langevin, um fertugt,
starfaði áður á vegum Reuters,
en um síðustu helgi var hann á
ferðinni í þágu Sygma, þekktrar
franskrar fréttaljósmyndastofu.
Hann naut virðingar í franska
fjölmiðlaheiminum og hefur unnið
til verðlauna fyrir myndir frá
blóðbaðinu á Torgi hins himneska
friðar í Peking. Hann var einn
hinna útvöldu ljósmyndara, sem
höfðu leyfi til að taka myndir við
opinberar athafnir á vegum
franska forsetaembættisins.
• Fran^ois Petit. Um hann lágu
ekki nánari upplýsingar fyrir.
Auk þessara sjö, sem voru hand-
teknir, voru fleiri ljósmyndarar á
slysstaðnum. Myndir, sem þessir
óþekktu ljósmyndarar tóku af
flaki bifreiðarinnar, áður en búið
var að ná fórnarlömbunum út úr
því, hafa verið boðnar æsifrétta-
blöðum víða um heim.
Línur féllu niður í Díönu-umfjöllun
VEGNA mistaka við vinnslu blaðs-
ins féll síðasta lína í hveijum dálki
niður í umfjöllun um Díönu prins-
essu og Dodi Fayed á bls. 23 í gær.
í fyrsta dálki á síðasta málsgrein
að vera: „Ofær um að takast á við
vaxandi þunglyndi taldi hún oftar
en einu sinni iausnina á því vera
að stytta sér aldur.“
Í öðrum dálki á síðasta málsgrein
að vera rétt: „John Major ... lagði
áherslu á að réttur Karls til ríkiserfð-
anna væri óbreyttur.“
í þriðja dálki á síðasta máls-
grein að vera rétt: „Svo djúpt hafði
hún tekið bólfestu í hjörtum henn-
ar.“
í fjórða dálki á síðasta málsgrein
að vera rétt: „Keyptu þeir hlutabréf
í House of Fraser í gegnum aðild
sína að Lonhro, viðskiptaveldi Tiny
Rowlands. Rowland var ekki sáttur
við þau málalok og hóf herferð
gegn Fayed...“
I fimmta dálki féll niður línan:
„viðskiptaráðherra".
Morgunblaðið biðst velvirðingar
á þessum mistökum.
F Y R I R
A L L A
Allir almennir dansar fyrir börn, unglinga
og fullorðna. Byrjendur og framhald.
■ jamkvæmifdanfar
■ Rokk
■ Kántrý
■ Gömlu danfarnir
■ Hópæfin?ar með dantkennara
■ Æfinfaaðftaða
■ íkemmtile?t fólk
■ Félayfftarf
Ath. opið hús á laugardagskvöldum
Innritun og upplýsingar
1.-10. sept. kl. 10.00-23.00
ísíma 564-1111
DAimKOLI
Sigurðar Hákonarsonar
Dansfélagið Hvönn
Auðbrekku 17 - Kópavogi