Morgunblaðið - 30.10.1997, Qupperneq 6

6 FIMMTUDAGUR 30. OKTÓBBR 1997
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Ráðinn
ritstjóri
áDV
ÖSSUR Skarphéðinsson, alþingis-
maður, hefur verið ráðinn ritstjóri
DV. Hann mun starfa með Jónasi
Kristjánssyni.
Össur sagði við Morgunblaðið í
gær að án efa verði erfítt að gegna
samtímis þing-
mennsku og rit-
stjórastarfi. „Ég
hef sinnt tveimur
störfum frá því
ég varð óbreytt-
ur þingmaður
eftir ráðherra-
dóm. Ég skrifaði
stóra bók á
fyrsta árinu og
svo varð ég ritstjóri Alþýðublaðsins
mánuði eftir að því lauk, og það var
svona 120% vinna. Þótt DV sé allt
öðruvísi blað og miklu stærra get
ég tæpast ímyndað mér að það verði
meiri vinna.“
En hvernig fer saman að vera
ritstjóri fijáls og óháðs dagblaðs,
sem DV vill vera, og vera þingmað-
ur jafnaðarmanna?
„Það fer ágætlega saman held
ég. Blaðið heidur óbreyttri ritstjórn-
arstefnu. Það hefur sett í öndvegi
að veita óvægið aðhald öllum þeim
öflum í þjóðfélaginu, sem þarf að
segja til syndanna og leiða til betri
vegar. Ég hef reynslu sem ritstjóri,
hef verið ritstjóri á tveimur mál-
gögnum, og vonandi get ég lagt
eitthvað til þess, en ritstjómarstefn-
an er auðvitað mótuð af ritstjóran-
um báðum og þeir era tveir, Jónas
og ég,“ sagði Össur, sem auk þess
að ritstýra Alþýðublaðinu síðasta
hálfa árið sem það starfaði, var rit-
stjóri Ijóðviljans frá 1984-1987.
„En auðvitað er það mitt hlutverk
að sjá til þess að skrif mín markist
af hlutlægni," sagði hann.
Össur bætti því við að í mörgum
málum hafi ekki verið langt bil milli
þeirra skoðana sem birst hafa í rit-
stjórnarstefnu DV og þeirra skoð-
ana sem hann hafi sjálfur látið frá
sér fara.
„Ég mun sinna þessu samhliða
þingmennskunni," sagði Ossur um
það hvort hann hygðist senn láta
af þingmennsku. „I stjórnmálum
veit enginn hvað framtíðin ber í
skauti sér og það væri kannski full-
mikill hroki að lýsa því yfir að ég
ætli mér að vera þingmaður að lokn-
um næstu kosningum. Það era nátt-
úralega aðrir, kjósendur og mínir
félagar, sem ráða mestu um það.
En ég hef einsett mér að sinna þessu
starfi og hlakka mjög til þess.
Blaðamennskubakterían er skæð-
asta baktería sem ég hef fengið í
mitt blóð,“ sagði Össur.
Staðgreiðsluverð:
9.800 kr.
húsgögn
Armúla 44 • sími 553 2035
Eigendur tveggja
málverka kæra
falsanir
TVEIR aðilar í Reykjavík sendu Rík-
islögreglustjóra á mánudag kærur
vegna gruns um að þeir hafi keypt
fölsuð málverk á uppboði í Reykja-
vík. Um er að ræða mynd eignaða
Þórarni B. Þorlákssyni, sem seld var
í nóvember 1994 á uppboði í Gallerí
Borg, og aðra eignaða Jóni Stefáns-
syni, sem seld var á uppboði í nóvem-
ber 1995 í Gallerí Borg.
Kæranum fylgja rannsóknar-
skýrslur Ólafs Inga Jónssonar, mál-
verkaforvarðar, sem kemst að þeirri
niðurstöðu að undirskriftir myndanna
séu falsaðar og að höfundar þeirra
séu ókunnir. Önnur myndin sé líklega
nýlega máluð en undirskrift hinnar
máluð nýlega yfír eldri mynd.
Einnig fylgir álit Halldórs Björns
Runólfssonar listfræðings sem full-
yrðir að myndin, eignuð Jóni Stef-
ánssyni, sé fölsuð og telur öll líkindi
til að hið sama eigi við um þá sem
seld var sem mynd eftir Þórarin B.
Þorláksson.
í samtali við Morgunblaðið sagði
Ólafur Ingi rannsóknir sínar leiða í
ljós að málningin á myndinni, sem
eignuð er Jóni Stefánssyni, sé ann-
aðhvort ný olíumálning eða þá plast-
málning en ekki olíumálning frá
dögum Jóns Stefánssonar. Það sjáist
undir útfjólubláu ljósi. Einnig sjáist
á kanti myndarinnar að hún er mál-
uð yfír eldra málverk sem er undir
á striganum. Á bakhlið myndarinnar
sjáist að hún er sprungin og skítur
hafi safnast í sprungurnar þótt eng-
ar sprungur sjáist á myndinni fram-
anverðri. Loks sé málað yfir galla á
striganum, þannig að málningar-
blettur sé á blindrammanum.
Varðandi myndina sem eignuð er
Þórarni B. Þorlákssyni segir Ólafur
Ingi að greinilega sé undirskrift
listamannsins máluð yfir sprangur
og skemmdir í striganum og beint
ofan í strigann sjálfan. Það bendi,
ásamt öðra, til þess að undirskriftin
sé mun nýrri en málverkið. Á undir-
skriftinni eru upphafsstafirnir ÞÞ
og ártalið 1924, sem var dánarár
listamannsins.
Ólafur Ingi segir að það sjáist
undir útfjólubláu ljósi að málning
verksins sé komin til ára sinna. Það
TÚLÍPANAR hét þessi mynd
og var eignuð Þórarni B. Þor-
lákssyni á uppboði 1994.
MYND eignuð Jóni Stefáns-
syni. í umsögn Halldórs B.
Runólfssonar listfræðings er
fullyrt að málverkið sé ekki
eftir Jón. Litir séu ólíkir þeim
sem hann notaði, blöndun og
litaval ólíkt. Nákvæmni í teikn-
ingu sé ekki fyrir að fara og
pensildrættir séu grófari en
Jón hafi verið þekktur fyrir.
sjáist hins vegar við nákvæma skoð-
un með beram augum og verði aug-
ljóst undir smásjá, að málun undir-
skriftarinnar beri engin þau merki
oxunar, sem gömul olíumálning ger-
ÞESSI mynd af kanti myndarinnar sýnir, að sögn Ólafs Inga
Jónssonar, forvarðar, að undir myndinni, sem eignuð er Jóni
Stefánssyni, er gamalt málverk.
UNDIRSKRIFT Þórarins B. Þorlákssonar er greinilega nýleg,
segir Ólafur Ingi. Undirskriftin er að hans sögn máluð ofan í
sprungur og skemmdir á striganum og mun nýrri en myndin sjálf.
ir, og stingi það því í stúf við aðra
hluta verksiiis.
Þá segir Ólafur Ingi að greinilega
hafi verið skipt um blindramma und-
ir myndinni að þarflausu. Hann
ályktar sem svo að enginn maður,
sem eigi mynd eftir gamlan meist-
ara, skipti út upphaflega blindramm-
anum nema myndin beri þess merki
að liggja undir skemmdum í upphaf-
lega rammanum eða þá að um föls-
un sé að ræða. Hann staðhæfir einn-
ig að útfærsla undirskriftarinnar sé
gjörólík þeim stílfærslum sem ein-
kennt hafí undirritanir Þórarins B.
Þorlákssonar og hið sama eigi við
um myndina sem eignuð er Jóni
Stefánssyni.
Ólafur Ingi sagði að handbragðið
á fölsuninni væri fremur klaufalegt.
Ályktun um fölsun blasi við þeim sem
rannsaki myndirnar með aðferðum
forvarða og fölsunin ætti heldur ekki
að dyljast þeim sem hiotið hafa
menntun á sviði myndlistar.
I kærunum, sem sendar voru rík-
islögreglustjóra á mánudag, segir
að farið sé fram á að ríkislögreglu-
stjóri rannsaki hvaðan hin meinta
fölsun er upprunnin og leitist við að
afla eigendasögu verkanna í því
skyni og að rekja verkið allt aftur
til listamannsins sjálfs, en eins og
gefi að skilja sé upphaf eigendasög-
unnar að fínna hjá þeim aðila sem
síðast hafði verkið undir höndum
áður en kærandinn eignaðist það.
Alls 25 meintar
falsanir í rannsókn
Arnar Jensson, aðstoðaryfirlög-
regluþjónn hjá Ríkislögreglustjóra,
staðfesti að kærurnar hefðu borist
embættinu. Fyrir eru þar til rann-
sóknar mál vegna gruns um falsanir
á 23 íslenskum málverkum. „Við
erum sem betur fer óreyndir í svona
málum þannig að við förum varlega
og reynum að gera þetta á vandaðan
hátt,“ sagði Arnar.
Hann staðfesti að leiði lögreglu-
rannsókn almennt ekki til þess að
rökstuddur grunur vaknaði um refsi-
vert atkvæði af hálfu einhvers
ákveðins manns væri slík rannsókn
lögð upp. „Lögreglan er ekki stofnun
til að kveða upp úr um hvort verk
séu fölsuð eða ekki heldur hvort
grunur um fölsun beinist að einhverj-
um sérstökum."
Vistarverur
sorgarinnar
LEIKUST
Þ jóölcikhúsið
GRANDAVEGUR7
eftir Vigdísi Grímsdóttur. Leikgerð:
Kjartan Ragnarsson og Sigríður
Margrét Guðmundsdóttir.
Leikstjóri: Kjartan Ragnarsson.
Letkarar: Bergur Þór Ingólfsson,
Elva Ósk Ólafsdóttir, Gunnar Hans-
son, Hjálmar Hjálmarsson, Ingrid
Jónasdóttir, Jóhann Sigurðarson,
Magnús Ragnarsson, Margrét Vil-
hjálmsdóttir, Ólafía Hrönn Jónsdótt-
ir, Sigrún Edda Bjömsdóttir, Valdi-
mar Óm Flygenring, Valdís Gunn-
arsdóttir og Þröstur Leó Gunnars-
son. Leikmynd og búningar: Axel
Hallkell. Lýsing: Bjöm B. Guðmunds-
son. Tónlist: Pétur Grétarsson.
Stóra sviðið, miðvikudagur
29. október.
SEGJA má að það að gera leikgerð-
ir eftir skáldsögum sé orðið fastur
þáttur íslenskrar leikhúshefðar. Mis-
jafnt er hvemig til tekst og oft er
niðurstaðan að „skáldsagan sé betri“.
Þótt slíkur samanburður sé að ein-
hveiju leyti óhjákvæmilegur er hann
kannski ekki að sama skapi réttlátur
því hér er um að ræða tvö ólík list-
form sem hvort um sig ber að meta
á eigin forsendum. Engu að síður er
það forvitnilegt að velta því fyrir sér
hvemig hægt sé að færa á svið svo
efnismikla, langa (444 bls.) og flókna
skáldsögu sem Grandaveg 7 eftir Vig-
dísi Grímsdóttur.
Ég verð að játa að iengi framan
af sýningu efaðist ég um að sú stíl-
færða leið sem þau Kjartan og Sig-
ríður Margrét fara í leikgerð sinni
myndi ná að höndla þá töfra sem
einkenna bókina, sem felast bæði í
áhrifaríku söguefni, svo og frásagn-
araðferð Vigdísar sem vel mætti
kenna við ljóðrænt raunsæi. Sagan
segir örlagasögu þriggja kynslóða
fjölskyldunnar á Grandaveginum,
sögu sem einkennist af þungbærri
reynslu og sorg. Stíll Vigdísar er
myndríkur og mystískur og heimar
sögunnar margir; raunheimur, hand-
anheimur og hugarheimur. í frá-
sögninni tekst hið skoplega á við
hið harmræna og áhrifín virka sterkt
á þann lesanda sem fellst á forsend-
ur stílsins.
Ef ég efaðist í byrjun verð ég að
játa að þegar á leið sýninguna gerð-
ist eitthvað magnað: úrvinnsla höf-
unda leikgerðarinnar styrktist, sag-
an sem sögð var á sviðinu þéttist
og dýpkaðist og náði tökum á áhorf-
endum (snökt heyrðist um allan sal).
Dulúðin sem einkennir sögu Vigdísar
lifnaði á sviðinu á áhrifaríkan hátt
og lét fáa ósnortna. Kjartani Ragn-
arssyni, Ieikstjóra, tekst í þessari
sýningu að láta alla hina mörgu
þætti hennar falla saman í fallega
heild sem höfðar til margra skyn-
sviða hvers áhorfanda.
Það er Margrét Vilhjálmsdóttir
sem fer með hlutverk Einfríðar, að-
alpersónu verksins, skyggnu ungl-
ingsstúlkunnar sem heyr sína prívat-
baráttu við djúpa sorg. Margrét var
sem sköpuð í hlutverkið og túlkaði
á fallegan hátt sorgina, reiðina og
vonina sem lifnar daginn sem leikur-
inn gerist. Samleikur hennar og
Bergs Þórs Ingólfssonar, sem leikur
framliðinn bróður hennar, Hauk, var
mjög skemmtilegur og sannfærandi.
Föður þeirra leikur Jóhann Sigurðar-
son og er hlutverk hans með því
erfiðasta í verkinu. Faðirinn er veik-
lundaður gleðimaður sem leggur á
flótta fremur en að horfast í augu
við sonarmissinn. Jóhanni tókst vel
upp í gleðisenunum, en aðeins skorti
á dýptina í þeim sorglegri (kannski
var það ætlunin, til að undirstrika
hversu veikgeðja persónan er?). Sig-
rún Edda lék móðurina á hófstilltan
en sannfærandi hátt. Hún var bijóst-
umkennanleg í vanmáttugum til-
raunum til að nálgast dóttur sína
og veija veiklyndi manns síns og
harmur hennar skein í gegn.
Ekki er hægt að fjalla um alla í
aukahlutverkum en óhætt er að
segja að í leiknum voru fáar brota-
lamir. „Hinir dánu“ eru auðkenndir
með svörtum klæðnaði og beram
fótum og líkt og í sögunni er þáttur
þeirra stór. Hér voru reyndir leikar-
ar í öllum hlutverkum, en ástæða
er til að nefna sérstaklega túlkun
Þrastar Leós Gunnarssonar á verka-
manninum Eiríki, sem er leikinn
grátt af jafnt atvinnurekendum sem
og konu sinni og vini. Valdimar Öm
náði einnig að spila á fjölbreytta
strengi og Ólafía Hrönn var bæði
hörð og blíð amma.
Skáldið, vin Einfríðar og móður
hennar, leikur Magnús Ragnarsson,
og vinkonu þeirra, Þóru, leikur Vig-
dís Gunnarsdóttir. Ég verð að játa
að þessar tvær persónur voru þær
einu sem mér fannst ég ekki kann-
ast við úr sögunni. Skáldið er hér
meira „töff týpa“ en mín upplifun
af sögunni segir. Magnús lék
„töffaraskáldið“ á sannfærandi hátt.
Vigdís Gunnarsdóttir var fremur
bragðlítil Þóra.
Dulúð sýningarinnar er vandlega
styrkt með tónlist Péturs Grétars-
sonar, sviðsmynd Axels Hallkels og
lýsingu Björns B. Guðmundssonar.
Þetta þrennt er allt listavel unnið.
Sviðsmyndin er stílfærð af útsjónar-
semi. í bakgrunni er bláleitur skýja-
himinn og yfír svífa stórir mávar.
Heildaráhrif sviðsmyndarinnar eru
sterk og magnast enn fremur við
sérstaklega fallega og listfenga út-
færslu á ljósum og skuggum. Tón-
list Péturs Grétarssonar féll vel að
efninu og styrkti þá túlkun sem
höfundar leikgerðar vinna út frá.
Það eru hinar mörgu vistarverur
sorgarinnar sem er aðalviðfangsefni
þessarar sýningar og tilfinningu
sorgar var miðlað mjög sterkt til
áhorfenda. Niðurstaðan er sú að hér
sé um afar fallega og áhrifaríka
sýningu að ræða, sem fer kannski
hægt af stað en vinnur sífellt á.
Soffía Auður Birgisdóttir