Morgunblaðið - 30.10.1997, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ
+ Páll
Skjóldal,
smíðameistari,
fæddist á Ytra-Gili
í Eyjafirði 7.
desember 1916.
Hann lést 20. októ-
ber síðastliðinn.
Foreldrar hans
voru Krislján Páls-
son Skjóldal frá
Möðrufelli í Eyja-
firði, málari og
bóndi á Ytra-Gili,
f. 4. maí 1882, d.
15. des. 1960. Kona
hans var Kristín
Gunnarsdóttir frá Eyri í Skötu-
firði, N-ísafjarðarsýslu, f. 28.
sept. 1892, d. 3. apríl 1968.
Systkini Páls voru Ragnar, f.
1914; Gunnar Páll, f. 1919, d.
1920; Guðný, f. 1922; Dýrleif,
f. 1924; Gunnar, f. 1925; Har-
aldur, f. 1928; Óttar, f. 1932,
og Ingimar, f. 1937. Föðurfor-
eldrar Páls voru Páll Hall-
grímsson, bóndi á Möðrufelli í
Eyjafirði, og Guðný Kristjáns-
dóttir, húsfreyja. Móðurfor-
eldrar Páls voru Gunnar Sig-
urðsson, síðast starfsmaður hjá
Skúla Thoroddsen á Bessastöð-
um, og Anna Kristín Haralds-
dóttir, húsfreyja.
Anna lést ung frá
stórum barnahópi.
Kona Páls er
Margrét Kristins-
dóttir, f. 20. janúar
1911, frá Gejrhild-
argörðum í Öxnad-
al. Foreldrar henn-
ar voru María Sig-
urðardóttir og
Kristinn Magnús-
son bóndi. Páll og
Margrét eignuðust
þrjú börn, þar af
tvo syni sem þau
misstu nýfædda.
Dóttir þeirra er Halla leik-
skólastarfsmaður á Akureyri,
f. 14. apríl 1950. Maður hennar
er Tómas Bergmann, f. 24.
mars 1945, leiðbeinandi
þroskaheftra. Þau eignuðust
þrjú börn: Margrét Bergmann
þroskaþjálfi, f. 1. des. 1968,
maki hennar er Ólafur Torfa-
son, háskólanemi. Sonur þeirra
er Tómas, f. 25. apríl 1992.
Sigrún Bergmann, f. 14. apríl
1972, d. 20. júlí 1976. Kristján
Bergmann, nemi, f. 16. janúar
1979.
Útför Páls fór fram frá Ak-
ureyrarkirkju 28. október.
PALL
SKJÓLDAL
Gunnar
húsa-
Hann elsku besti afi Páll er dá-
inn. Það er svo sárt að missa þann
sem manni þykir svo óendanlega
vænt um. Þó veit ég að hann afí
hefði ekki kært sig um að verða
veikur og ósjálfbjarga. Hann var
stoltur og duglegur maður sem vildi
bjarga sér sjálfur. Afí Páll og amma
Margrét hafa alla tíð skipað svo
stóran sess í mínu lífi og á milli
okkar hefur ríkt ást og vinátta. Þær
voru ófáar góðu stundirnar sem við
áttum saman í litla húsinu þeirra í
Víðimýrinni. Þar sátum við og
spjölluðum um heima og geima og
amma bar fram kökur og gos. Eg
á svo margar fallegar minningar
um afa Pál. Eg gleymi aldrei sunnu-
dagsmorgnunum þegar ég var yngri
og hann kom að ná í mig. Þá setti
hann mig fyrir framan sig á þversl-
ána á hjólinu sínu og hjólaði með
mig upp í fjárhús til hans Dalla til
að sýna mér kindurnar og gefa
þeim brauð. Á eftir hjóluðum við
svo niður í Víðimýri þar sem amma
Margrét beið með sunnudagssteik-
ina og að sjálfsögðu fengum við svo
ís í eftirmat. Eða þegar afi fór með
okkur Gunnu vinkonu í útilegu fram
í Eyjafjörð af því að okkur langaði
svo mikið til að fá að sofa í tjaldi.
Á unglingsárunum dró ég svo á
eftir mér stóran vinkvennahóp heim
til þeirra og þá var oft glatt á hjalla
í litla húsinu, alltaf vorum við vin-
konurnar velkomnar enda amma
og afi mjög gestrisin. Eftir eina
slíka heimsókn frá okkur stöllunum
hafði amma gefið Hildi vinkonu
minni svo mikið af kökum og fín-
eríi að hún gubbaði á stéttina þegar
við vorum á leiðinni út, við höfum
nú oft hlegið að þessu saman. Eftir
að við vinkonurnar eltumst og fór-
um að fækka komum okkar tók
Kristján bróðir minn og hans vina-
hópur við. Seinna eftir að ég eignað-
ist Tómas litla sameinuðumst við
afi og amma í einlægri aðdáun á
barnabarninu þeirra.
Afi kallaði hann þann ljóshærða
og það voru ófá skiptin sem sá litli
plataði gamla manninn með sér upp
á loft að smíða. Mátti þá varla á
milli sjá hvor hafði meira gaman
af og útkoman varð yfirleitt nýtt
„vopn“. Þrátt fyrir að afi væri veik-
ur í fótum síðustu ár og hökti við
staf lét hann sig ekki muna um að
leggja á sig bæjarferð til að kaupa
nýjar hvellhettur í byssu sem hann
hafði keypt handa Tómasi svo hann
hefði nú eitthvað til að leika sér að
í Víðimýrinni. Þegar afi varð veikur
hafði hann ekki áhyggjur af sjálfum
«ér heldur ömmu Margréti, sem
honum þótti svo óskaplega vænt
um. Hann sagði við mig að þetta
gæti nú ekki endað nema á einn
veg með hann sjálfan og að það
endaði sjálfsagt með því að amma
stæði ein eftir og þar reyndist hann
sannspár. Elsku afi, við í fjölskyld-
unni munum gæta ömmu Margrétar
eftir fremsta megni. Ég trúi því að
þið amma og við hin í fjölskyldunni
hittumst seinna fyrir hinumegin.
Takk fyrir allt.
Þín dótturdóttir,
Margrét
Kæri föðurbróðir!
Mig langar í örfáum orðum að
minnast þín og þeirra skemmtilegu
stunda sem við áttum saman. Það
er svo sem ekkert skrítið að þær
minningar séu mikið bundnar við
æskuár mín, vegna þess að bam-
elska þín var alveg einstök. Á hátíð-
arstundum heyri ég oft mannvits-
brekkur mætar, mæla úr landsins
ræðustólum: „Við verðum nú að
gera eitthvað fyrir börnin okkar.“
Þegar slíkt er mælt eru „bömin
okkar“ ekki bara synir og dætur
þess er mælir, heldur öll landsins
böm. Gallinn er sá að yfirleitt hafa
ræðurnar verið látnar duga; at-
hafnir hafa ekki fylgt óskum og
loforðum. Þú fórst hins vegar öðm-
vísi að hlutunum; slepptir tækifær-
unum að halda ræður um hvað
gera ætti gott fyrir börnin, en lést
þess í stað verkin tala. Alla tíð
hefurðu nefnilega gert sitthvað fyr-
ir „landsins börn,“ og hirtir þá
hvorki um ætterni þeirra né þjóðfé-
lagsstöðu.
Eitt lítið jarteikn um þetta er
að á heimili ykkar Möggu voru
tvær dyrabjöllur, ein fyrir þá sem
voru komnir yfir 1,20, og önnur
öllu neðar á dyrastafnum fyrir litlu
gestina ykkar. Og í áranna rás
urðu litlu gestirnir ansi margir því
Palli og Magga voru alltaf tilbúin
að hlusta á sögurnar okkar og
gleðja okkur á margan hátt. Þegar
systir mín var lítil smíðaðir þú jóla-
tré handa henni. Uppistaðan í því
var gömul regnhlíf. Þessi gjöf varð
henni mjög kær. Ég sem aðrir
strákar sem þekktu þig nutum allt-
af aðgangs að smíðaviði hjá þér,
og gilti þá einu hvort maður hafði
í hyggju að smíða boga eða bíl, eða
jafnvel fleka til að sigla á vit fjar-
lægra ævintýra. Mér hefur verið
sagt að þú hafir stundum verið
brennustjóri þegar krakkarnir í
Mýrarhverfinu hlóðu áramótakesti
MINNINGAR
sína og að stundum hafi krakkarn-
ir í götunni komið í afmælið þitt.
Og þegar litlu gestirnir kvöddu
Víðimýri 7 laumaði hún Magga þín
oft ávexti eða köku í lítinn lófa og
kvaddi með hlýjum orðum.
Einn hápunktur samveru okkar
voru göngurnar á haustin. Þá
fékkstu stundum það erfiða hlut-
verk að verkstýra mér og Kristjáni
frænda okkar, en þá vorum við
bara stútungsstrákar. Við örkuðum
með þér upp í fjall, og reyndum
árangurslaust að sýnast jafn skref-
langir og þú og systursynir þínir,
Eiríkur og Garðar á Ytra-Gili, sem
við litum upp til. í þessum ferðum
sagðir þú okkur sögur af hinu og
þessu í sveitinni þinni; uppvexti og
náttúrufari, á milli þess sem við
frændur mauluðum Tópasið þitt og
flugumst á.
Páll ólst upp á Ytra-Gili í stórum
systkinahópi. Bamaskólinn hans var
farskóli í aðeins fjóra vetur. Sá skóli
byijaði um 10 ára aldurinn og þá
gekk Palli stundum með elstu systk-
inum sínum um tveggja kílómetra
leið út í bæinn Hvamm hvern virkan
dag í hálfan mánuð, en þar hafði
farkennarinn aðsetur. Að hálfum
mánuði liðnum setti kennarinn
krökkunum fyrir, og hvarf síðan á
braut í einn mánuð. Þegar Palli var
svo orðinn vel fullorðinn gekk hann
í Iðnskólann á Akureyri og var þar
aldursforsetinn í nemendahópnum.
Frá Iðnskólanum lauk hann tré-
smíðanámi og gerði smíðar að sínu
ævistarfi. Palli sagði mér að einna
mest hafi hann kviðið fyrir dönskun-
áminu í Iðnskólanum. Danska hafði
nefnilega ekki verið námsefni í far-
skólanum, og einu kynni Palla af
dönskunni fram að iðnskólanáminu
hafði verið lestur á Andrési Önd
fyrir Höllu dóttur hans, auk þess
sem móðir hans Kristín átti það til
að brúka dönsk orð, eins og tíska
var sums staðar fyrr á öldinni. Þrátt
fyrir lítinn undirbúning hafði Palli
þó betur í glímunni við dönskuna.
Mér finnst bæði athyglisvert og
lofsvert að fólk sem fær svo nauma
barnaskólagöngu sem þessa hafi
náð að vaxa og dafna í því flókna
nútímaþjóðfélagi sem við búum í í
dag, og að því hafi tekist að skila
til komandi kynslóða vönduðu og
miklu ævistarfi. í þínu tilviki hefur
sennilega hjálpað til að þú, rétt
eins og systkini þín, þurftuð að
hafa fyrir hlutunum, því snemma
voruð þið leidd til verka á búi for-
eldra ykkar, og þurftuð stundum
að axla skyldur og ábyrgð sem að
öðru jöfnu hefði verið ætluð full-
orðnum. Þessi staðreynd endur-
speglast í þeirri ósérhlífni, iðjusemi
og nægjusemi sem mér hefur alltaf
þótt einkenna systkinahópinn frá
Ytra-Gili. Foreldrar þínir treystu
líka börnunum sínum til ýmissa
verka. Til dæmis leyfðu þau þér
og föður mínum að fara í reiðtúr
austur í Vaglaskóg þegar þið voruð
innan við fermingu. Þessi ferð tók
tvo daga og þið gistuð í hlöðu á
leiðinni. Aldrei höfðuð þið séð skóg,
hvað þá svona feikilega stóran, og
óttuðust þið talsvert að hestarnir
slyppu frá ykkur og týndust í hon-
um. Sáuð þið því þann kost vænst-
an að staldra þar stutt við. Þessi
ferð ykkar vakti nokkra undrun og
gerðu einhveijir athugasemdir við
að foreldrar þínir skyldu leyfa ykk-
ur þetta. Einnig munuð þið bræð-
urnir hafa farið sjálfir til ijúpna
þegar á unga aldri. Faðir minn
keypti byssu fyrir fermingarpen-
ingana sina og þú fórst mikið með
honum til veiða þegar um ferm-
ingu. Þessar veiðar voru engar
sportveiðar, heldur markviss vinna
við að færa björg í bú. Haraldur
bróðir þinn hefur ef til vill smitast
af þessum veiðiævintýrum ykkar,
en hann á að baki langan og merki-
legan feril sem refa- og minka-
skytta.
Palli minn, ég hitti þig tvisvar
eftir að þú komst til Reykjavíkur
að leita þér lækninga við þeim
krabbameinum sem hrjáðu þig.
Alltaf varstu sæll í sinni þegar við
hittumst, sagðir sögur úr gömlu
sveitinni þinni og fórst með lausa-
vísur eftir sveitunga þína, en þú
FIMMTUDAGUR 30. OKTÓBER 1997 39
barmaðir þér aldrei. í Hávamálum,
þeirri perlu víkingabókmenntanna
sem fjalla um hvernig skynsamlegt
er að lifa lífinu og umgangast ná-
ungann segir meðal annars að
maður eigi að vera glaður og reifur
til hinstu stundar. Þegar ég kvaddi
þig tæpum sólarhring áður en þú
lést, sagði ég við þig að skilnaði:
„Veistu, mér hefur alltaf þótt nokk-
uð til þess koma að í föðurætt
minni eru engir vælukjóar.“ Þú
glottir að þessari athugasemd
minni, sagðir ekki neitt en kinkað-
ir kolli. Þetta var það síðasta sem
okkur fór í milli.
Ég, foreldrar mínir, systir og
fjölskyldur okkar þökkum þér inni-
lega samveruna. Þeir sem þekkja
þig vita að þú munt lifa áfram í
smíðisgripunum þinum og ekki síst
öllu því góða sem þú gerðir fyrir
„börnin okkar“. Við færum líka
Möggu þinni og Höllu og fjöl-
skyldu, okkar innilegustu samúðar-
kveðjur
Ragnar S. Ragnarsson.
Tengdafaðir minn, þúsundþjala-
smiðurinn Páll Skjóldal, lést þann
20. október síðastliðinn. Ég vil
þakka honum í örfáum orðum þau
30 ógleymanlegu ár sem við þekkt-
umst. Páll var fæddur að Ytra-Gili
í Eyjafirði 7. desember 1916. Hann
ólst þar upp hjá foreldrum sínum
ásamt sjö systkinum. Árið 1953
flytur Páll ásamt konu sinni, Mar-
gréti, og dóttur þeirra, Höllu, í
Víðimýri 7 á Akureyri. Grunninn
að húsinu gróf hann sjálfur með
skóflu eina að vopni og steypuna
hrærði hann á gólfinu. Fyrir rúm-
um tuttugu árum keyptum við
Halla fokhelda íbúð. Páll átti
stærstan hlut í uppbyggingu henn-
ar. Hann hlóð veggina, grófpúss-
aði, einangraði og lagði flísar og
parket. Þetta gerði hann að vinnu-
tíma sínum loknum, um helgar og
á kvöldin. Alltaf var Páll í góðu
skapi og virtist njóta vinnunnar
enda var hann duglegasti maður
sem ég hef kynnst. Páll starfaði i
rúm tuttugu ár sem smiður á Gefj-
un og er mér minnisstætt þegar
dætur okkar hjóna sátu á girðingu
í Kringlumýrinni að bíða eftir því
að afi kæmi heim úr vinnu á hjól-
inu sínu. Þá var fastur liður að
Páll gaf þeim afganginn úr kaffi-
brúsanum sínum og svo fékk hund-
urinn úr Löngumýrinni jólaköku-
bita úr brauðboxinu hans. Áhuga-
mál Páls voru mörg, fjölskyldan,
smáfuglarnir sem hann fylgdist
grannt með, frímerkjasöfnun og
ræktun grænmetis í garðinum svo
eitthvað sé nefnt. Páll plantaði
trjám að Ytra-Gili og plönturnar í
sveitinni þekkti hann flestar. Einn-
ig ræktaði hann kartöflur hjá Páli
og konu hans, Önnu, í Reykhúsum
og ánægðastur var hann ef hann
gat gefið hluta af uppskerunni.
Ættfræðin og Eyjafjarðarsveitin
áttu líka hug hans allan og ræddu
þau Margrét oft um sveitunga sína
með virðingu.
Margréti, tengdamóður minni,
votta ég innilega samúð mína. Að
lokum vil ég þakka læknum og
hjúkrunarfólki á deild 11E á Land-
spítalanum fyrir frábæra umönnun
í veikindum víkingsins Páls Skjól-
dals, eins og einn læknirinn komst
að orði. Megi guð vera með þeim
í baráttunni við vágestinn mikla.
Tómas Bergmann.
AÐALHEIÐUR
FRIÐRIKSDÓTTIR
JENSEN
+ Aðalheiður
Friðriksdóttir
fæddist í __ Miðvík,
Aðalvík, N-ísafjarð-
arsýslu, 14. desem-
ber 1907. Hún lést
á Sjúkrahúsi Suður-
nesja 21. október
síðastliðinn og fór
útför hennar fram
frá Keflavíkur-
kirkju 29. október.
Elsku Heiða frænka.
Örfá kveðjuorð til þín
frá bömum og tengda-
bömum Laugu systur.
Þú varst alltaf sérstök frænka,
hafðir skapfestu, glaðlyndi og um-
hyggjusemi til að bera. Umhyggju-
semi þín kom fljótt í Ijós gagnvart
okkur. Því meðan við bjuggum í
Aðalvíkinni, var það stórviðburður
og gleðistund þegar sendingar
komu frá Heiðu frænku. í þessum
sendingum kom alltaf einhver flík
handa hveijum og einum, sem vakti
gleði og þakklæti sem aldrei gleym-
ist. Þannig var hugulsemi hennar
við fjölskyldu okkar.
Þær systur mamma og Heiða
voru alltaf mjög nánar, og kærleiks-
ríkt samband þeirra á milli, sem
alltaf hélst. Heiða ólst upp á Ystabæ
að Látrum í Aðalvík ásamt systkin-
um sínum. Þarna áttu þau sína
glöðu æskudaga, með ýmsum uppá-
tækjum og gleðileikjum, en þar var
líka mikið unnið og snemma þurftu
börnin að leita sér vinnu annars
staðar. Þegar þau systkinin komu
saman voru oft rifjaðar upp góðar
stundir frá æskuheimilinu Ystabæ,
en þar var oft glatt á hjalla, mikið
sungið og gert að gamni sínu.
Um tuttugu árum eftir að allir
voru fluttir frá Aðalvík, byggði stór-
fjölskyldan okkar hús á sama stað
og gamli Ystibærinn stóð. Nýi Ysti-
bærinn var byggður 1972 og ári
seinna fór hópur úr fjölskyldunni
til að gista í bænum í fyrsta sinn,
í þeim hópi voru þrjár
elstu systurnar. Það
var mjög gaman að
hlusta á þær rifja upp
gamla daga og heyra
þær segja frá ýmsum
atburðum, smáum og
stórum sem gerðust í
þeirra uppvexti, en þá
var þessi staður smá
þorp, svo mikið hafði
breyst frá því þá.
Heiða fór að heiman
snemma til að vinna
fyrir sér, fyrst til ísa-
fjarðar og síðan til
Ákureyrar. Þar kynnt-
ist hún manni sínum Fred Jensen.
Þau byijuðu sinn búskap á Akur-
eyri og eignuðust fjögur böm, en
fyrir átti Heiða eina dóttur. Barns-
faðir hennar fórst með fiskibáti frá
ísafirði, áður en dóttirin fæddist.
Hún Heiða okkar gekk ekki í gegn-
um lífið áfallalaust. Þau hjón urðu
fyrir því að missa dóttur sína unga
og síðar misstu þau son. Fyrir
nokkrum árum missti Heiða eigin-
mann sinn í umferðarslysi.
Heiða var sterk kona með trú á
lífið og mikinn kjark. Hún var held-
ur ekki sú sem talaði mikið um
áföll sín, hún hafði þau fyrir sig.
Heiða átti góða fjölskyldu sem var
henni mjög kær og hún bar mikla
umhyggju fyrir.
Seinna þegar þær systur voru
báðar fluttar suður, Heiða til Kefla-
víkur en móðir okkar til Reykjavík-
ur, var auðveldara að hittast og
heimsóttu þær hvor aðra oft og
gistu. Oft var margt um manninn
hjá forldrum okkar, og urðu góð
kynni með okkur og Heiðu frænku.
Þar var oft spilað á spil, sungið og
hlegið, en Heiðu tókst oftar en ekki
að smita alla með sínum gleðihlátri.
Elsku Heiða. Við viljum þakka
þér allar góðu stundirnar sem við
öll áttum saman á ýmsum tímum.
Þessar góðu minningar viljum við
geyma. Guð blessi fjölskyldu Heiðu.
Börn Hermanns og Laugu.