Morgunblaðið - 17.02.1998, Qupperneq 6

6 ÞRIÐJUDAGUR 17. FEBRÚAR 1998
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Lundalýs und-
ir smásjánni
Talið að Lyme-sjúkdómur
sé ekki til hérlendis
Fylgdust með skurðaðgerð gegnum fjarfundabunað
Morgunblaðið/Halldór
JÓNAS Magnússon prófessor var í stöðugu sambandi við Margréti Oddsdóttur skurðlækni meðan á
aðgerðinni á Landspítalanum stóð og útskýrðu þau það sem fram fór fyrir áhugasömum gestum í Háskólabíói
sem fylgdust með aðgerðinni á sjónvarpsskjá.
Bein útsending frá skurðstofu
Landspítalans í Háskólabíói
UM 300 manns sátu í Háskólabiöi á
laugardaginn og fylgdust með
skurðaðgerð í beinni útsendingu
frá skurðstofu Landspitalans fyrir
milligöngu sérstaks Ijarfundabún-
aðar.
Á Landspítalanum gerði Mar-
grét Oddsdóttir skurðlæknir að-
gerð á sjúklingi með vélindisbak-
flæði og útskýrði um leið fyrir
gestum í Háskólabíói það sem hún
var að gera. í Háskólabíói hélt
Jónas Magnússon prófessor fyrir-
lestur um handlækningar nútím-
ans og framtíðarinnar og ræddi
jafnframt við skurðlækninn meðan
á aðgerðinni stóð.
Fyrirlesturinn var sá fimmti f
fyrirlestraröðinni „Undur líkam-
ans - furður fræðanna", sem Holl-
vinasamtök Háskóla íslands standa
fyrir. Að sögn Sigríðar Stefáns-
dóttur, framkvæmdastjóra Holl-
vinasamtakanna, fylgdust um 300
manns með aðgerðinni og fyrir-
lestrinum í Háskólabfói og á eftir
fylgdu gagnlegar umræður og
margar góðar fyrirspurnir.
„Auðvitað vekur þetta mikinn
áhuga fólks, því líkaminn skiptir
okkur jú máli og við viljum gjarn-
an vita hvað er nýjast og best að
gerast á þessu sviði,“ segir hún.
Jónas var sömuleiðis afar
ánægður með undirtektirnar. „Sk-
urðlæknirinn gat talað við gestina
í Háskólabfói og skýrt hvers vegna
og hvernig hún var gerð. Hún út-
skýrði allan tfmann hvað hún var
að gera, sýndi líffærin, saumaði og
tók í sundur vefi og aðgerðin gekk
á allan hátt mjög vel,“ segir hann.
HLUTI íslenskra lundalúsa ber
svonefndar borrelia bakteríur, en
sýklar af þeim stofni valda Lyme-
sjúkdómi sem getur verið skæður
mönnum.
Undanfarið hafa sænskir og
danskir vísindamenn rannsakað
lundalýs víða að, meðal annars héð-
an. Lundalúsin er áttfætlumaur og
náskyld maur sem er algengur með-
al annars á Norðurlöndum og í
norðaustanverðum Bandaríkjunum.
Við bit þessa maurs geta menn
sýkst af Lyme-sjúkdómi.
Tvisvar hefur verið leitað að
mótefnum Lyme-sjúkdóms í lunda-
veiðimönnum í Vestmannaeyjum,
en ekkert fundist. Að sögn Olafs
Steingrímssonar yfirlæknis er litið
svo á að þessu sjúkdómur sé ekki til
hér á landi.
Flestar úr Flatey
Það voru sænskir vísindamenn
sem sýndu fram á að þessar bakter-
íur er að finna í sumum íslenskum
lundalúsum. Ævar Petersen fugla-
fræðingur sendi til Svíþjóðar rann-
sóknarsýni af lundalúsum úr Vest-
mennaeyjum, Flatey á Breiðafirði,
Grímsey og víðar. Einnig var lúsum
safnað í Noregi, Færeyjum og Bret-
landi. Að sögn Ævars reyndist hlut-
fallslega hæst hlutfall sýktra lúsa
koma úr Flatey á Breiðafirði.
Sigurður Richter, dýrafræðingur
hjá Tilraunastöð Háskóla íslands í
meinafræði á Keldum, hefur safnað
lundalúsum í Vestmannaeyjum og
Vík í Mýrdal sem sendar voru til
Danmerkur þar sem þær voru
rannsakaðar. Hann segir að í lúsun-
um hafi fundist boiTelia-bakteriur,
en ekki búið að tegundagreina þær
nákvæmlega. Sigurður sagði rann-
sóknina standa enn yfir og ekki
tímabært að fjalla um niðurstöður
hennar.
Ekki ástæða til ótta
Ólafur Steingrímsson, yfirlæknir
á sýklafræðideild Landspítalans,
sagði að seint á 9. áratugnum og
aftur 1995 hafi verið leitað að
mótefni borrelia baktería í blóði
nokkuiTa lundaveiðimanna í Vest-
mannaeyjum. Engin mótefni fund-
ust sem bendir til þess að veiði-
mennirnir hafi ekki smitast af
Lyme-sjúkdómi. Þá kom í ljós að
veiðimennimir urðu sjaldan fyrir
lúsarbiti, jafnvel miklu sjaldnar en
gert hafði verið ráð íyrir áður en
könnunin var gerð.
„Það kom mér á óvart að ekki
einn einasti var með vott af þessum
mótefnum," sagði Ólafur. „í raun
lítum við svo á að Lyme-sjúkdómur
sé ekki til í landinu." Hann taldi því
ekki ástæðu til að óttast smit, jafn-
vel þótt fólk verði fyrir biti
lundalúsar.
Aldamótanefndir
í Aðalstræti
ÞRJÁR nefndir sem allar tengjast
aldamótunum hafa fengið inni í Að-
alstræti 6, nánar tiltekið þar sem
áður voru ritstjómarskrifstofur
Morgunblaðsins. Nefndirnar era
landafundanefnd, kristnihátíðar-
nefnd og nefnd sem undirbýr at-
burði í Reykjavík árið 2000 er
borgin verður ein menningarborga
Evrópu. Framkvæmdir við breyt-
ingar á húsnæðinu hófust í gær og
er reiknað með að það verði tilbúið
eftir nokkrar vikur.
Ráðherra úrskurði um umhverfísmat vegna fyrirhugaðrar breikkunar Gullinbrúar
Skipulagsslj óri
telur þörf á mati
Vinna verður að brúarframkvæmdum að vetrarlagi
í BRÉFI skipulagsstjóra ríkisins til
Guðmundar Bjamasonar umhverf-
isráðherra vegna fyrirhugaðra
framkvæmda við Gullinbrú kemur
fram að skipulagsstjóri telur nauð-
synlegt að fram fari mat á umhverf-
isáhrifum. Borgarstjóri segir næg-
an tíma til stefnu, þar sem ekki sé
hægt að vinna við brúarfram-
kvæmdir nema að vetrarlagi.
Stefán Thors, skipulagsstjóri rík-
isins, segir að í aðalskipulagi
Reykjavíkur 1996-2016, sem nýlega
var staðfest, sé ekki minnst sérstak-
lega á framkvæmdir vegna Gullin-
brúar. „Þarna eru nefndar einhverj-
ar tilteknar framkvæmdir án þess
að það sé tæmandi upptalning og að
auki er almennur texti í aðalskipu-
laginu um almenna matsskyldu á
umhverfisáhrifum,“ sagði hann.
„Síðan eru aðrar framkvæmdir
taldar upp, en sú upptalning er ekki
endanleg og breytir ekki þvl al-
menna ákvæði laganna að nýir vegir
eru matsskyldir. Það má vera að
menn hafi ekki hugsað sérstaklega
um þessa breikkun þegar aðalskipu-
lagið var gert og að þess vegna sé
hún ekki talin upp, en það breytir í
sjálfu sér engu í þessu sambandi.
Áðalatriðið er að samkvæmt lögum
um mat á umhverfisáhrifum eru ný-
ir vegir matsskyldir og þetta er það
mikil framkvæmd að hún er klár-
lega matsskyld."
Gullinbrú var byggð fyrir gildis-
töku laga um mat á umhverfisáhrif-
um en ákveðið var að þær fram-
kvæmdir, sem höfðu fengið leyfi
fyrir 1. maí 1994, þyrftu ekki að fara
í slíkt mat. Samkvæmt lögum getur
umhverfisráðherra valið um þrjár
leiðir í úrskurði sínum. Að fram-
kvæmdin sé klárlega matsskyld og
því þurfi að fara fram mat á um-
hverfisáhrifum; að hún sé ekki
matsskyld en ráðherra meti það svo
að samt sem áður þurfi að koma til
mat á umhverfisáhrifum; og loks
geti ráðherra úrskurðað að ekki
þurfi að meta umhverfisáhrif. Verði
niðurstaðan sú að framkvæmdin sé
matsskyld tekur matsferlið tíu vik-
ur eftir að framkvæmdin hefur ver-
ið auglýst, þ.e. ef búið er að hanna
brúna og taka saman öll gögn og
skoða aðstæður.
Ekki talið matsskylt
„Við töldum þetta ekki vera mats-
skylda framkvæmd, þar sem I aðal-
skipulagi Reykjavíkur, sem sam-
þykkt var á síðasta ári, er kafli um
framkvæmdir sem eru matsskyld-
ar,“ sagði Ingibjörg Sólrún Gísla-
dóttir borgarstjóri. „Þar eru tíund-
aðar allar þær framkvæmdir á aðal-
skipulagstímanum sem talið er að
séu matsskyldar og þar er Gullin-
brú ekki inni. Aðalskipulagið var
staðfest af Skipulagi ríkisins og um-
hverfisráðherra á síðasta ári og þeir
bættu meira að segja inn á listann
en ekki Gullinbrúnni. Menn hafa því
staðið í þeirri góðu trú hjá borginni
að ekki þyrfti að koma til mat á um-
hverfisáhrifum."
Borgarstjóri sagði að vel mætti
vera að niðurstaðan yrði sú að um-
hverfisáhrif yrðu metin. „Það er ein-
hver hönnun eftir á brúnni,“ sagði
Ingibjörg. „Það er alveg Ijóst, en það
er vegna þess að ekki er hægt að
fara í sjálfa brúarframkvæmdina
nema að vetri til. Meðal annars
vegna áhrifa á voginn. En það er
hægt að bjóða út breikkun á sjálfum
veginum um næstu mánaðamót."
Ingibjörg sagði að borgarverk-
fræðingur hefði metið það svo að
umhverfismat vegna gatnafram-
kvæmda gæti tafið verkið í heild um
fjórar vikur, en nægur tími væri til
stefnu til að fara með brúna í um-
hverfismat. Borgarstjóri benti á að í
flestum hverfum væru tvær að-
komuleiðir og það sama ætti við um
Grafarvog, en leiðum þangað mun
fjölga þegar lokið verður við teng-
ingu um Klettsvík.
Vonandi ekki
umhverfismat
„Það væri óskandi að við þyrftum
ekki að fara í umhverfismat svo
þetta mál þurfi ekki að tefjast enn
frekar,“ sagði Árni Sigfússon, odd-
viti Sjálfstæðisflokksins í borgar-
stjórn. „Hins vegar sýna vinnu-
brögð borgarinnar í þessu efni að
málið hefur ekki verið í forgangi.
Forgangslisti borgarstjóra fyrir síð-
asta ár var ekki með Gullinbrú inni
og þess vegna var þess varla að
vænta að ráðherra tæki upp á sitt
eindæmi að setja Gullinbrú í for-
gang. Verkið er á forgangslista
þessa árs, en þá kemur í ljós að
undirbúningurinn er svo skammt á
veg kominn að ólíklegt er að hægt
sé að ljúka verkinu fyrr en í fyrsta
lagi á vordögum 1999. Það er mjög
miður, en nú er kominn tími til að
framkvæma og hætta að rífast."