Morgunblaðið - 03.05.1998, Blaðsíða 16

16 B SUNNUDAGUR 3. MAÍ 1998
MORGUNBLAÐIÐ
isstætt þegar stríðið hófst og ís-
land var hernumið 1940. Það þurfti
að hafa töluvert mikið fyrir því að
komast í gegnum Hvalfjörðinn.
Þarna var hervörður og þurfti að
sýna skilríki. Hvalfjörður var gífur-
lega mikilvæg flotastöð og með
komu hersins urðu gífurlegar
breytingar á högum fólksins."
I vinnu strax að loknu
barnaskólaprófí
Voru það ekki mikil viðbrigði að
flytja til Reykjavíkur?
„Jú, það voru mikil viðbrigði að
koma til Reykjavíkur 1938. Það var
margs sem maður saknaði ofan af
Skaga, t.d. leikfélaganna, strák-
anna sem síðar urðu þjóðkunnir
knattspyrnumenn, þeir eru flestir
jafnaldrar mínir.
Hélstu svo áfram námi eftir að
þú laukst bamaskólaprófi?
„Nei. Eg fór ekki lengra. Það var
ekki talað um neitt meira nám. Eg
fór strax að vinna eftir að ég kom
úr barnaskóla og þá í matardeild-
inni hjá Sláturfélagi Suðurlands í
Hafnarstræti. Þar var ég sendi-
sveinn.
Eg fermdist í Fríkirkjunni hjá
séra Jóni Auðuns vorið 1943. Það
var stór dagur og ég byrjaði á því
að kaupa mér hatt og frakka fyrir
fermingaraurana. Þá var alvara
lífsins byrjuð og ég fór á Ráðning-
arstofu Reykjavfkurborgar, sem þá
var uppá lofti hjá Lámsi G. Lúð-
víkssyni í Bankastrætinu. Þar
starfaði vinur minn Sigurður Guð-
mundsson, sem lengi var mikill
jafnaðarmaður og bauð sig fram til
formennsku í Dagsbrún hér fyrr á
árum. Sigurjón Pétursson, sem þá
var me.ðumfangsmikinn atvinnu-
rekstuh á Álafossi, vantaði mann í
vinnu. Hann sagði að sig vantaði
mann við veitingasölu á Alafossi.
Bandarískir hermenn sóttu þessa
veitingasölu mikið. Eg réð mig
þarna í veitingasöluna hjá Sigurjóni
vorið 1943. Það er rétt að geta þess
að umsamið kaup var áttatíu krón-
ur á mánuði. Það þótti gott fyrir
þrettán ára ungling á þeim árum.
Við áttum þá heima í Skólastræti 1,
ég og móðir mín. Eg sagði við Sig-
urjón að best væri að hann afhenti
móður minni kaupið. Hann var
ákaflega hrifinn af því að ég skyldi
vilja láta móður mína hafa kaupið.
Hann sagði: - Heyrðu strákur! Þú
átt að koma hingað á morgun! Eg
ætla að láta taka mál af þér! Hann
fór með mig niður á klæðskera-
verkstæði: - Takið mál af strákn-
um! Hann á að fá alfatnað! Það
voru saumuð á mig þessi fínu föt
sem voru tilbúin þegar ég fór að
vinna á Álafossi. Þar vann ég eitt ár
til vorsins 1944 og steikti egg og
beikon. Þarna voru stórir her-
mannakampar og þá um vorið fóru
fram miklar heræfíngar á þessu
svæði. Innrásin í Normandí var 6.
júní 1944 og réð úrslitum um gang
síðari heimsstyrjaldarinnar. Eg
kynntist mörgum hermönnum
þarna á Álafossi sem tóku þátt í
innrásinni og fórust í þeirri miklu
orustu og hildarleik.
Á unglingsárum fór ég að vinna á
Eyrinni. Það komu mörg skip til
Reykjavíkur á þessum árum í lok
stríðsins 1944-45 og mikil vinna við
að ferma skip og afferma. Þá
mættu menn á hafnarbakkann og
röðuðu sér upp í litla hópa og svo
gengu verkstjórarnir meðfram röð-
unum og pikkuðu út þá sem þeir
vildu taka í vinnu. Mér gekk alltaf
vel að fá vinnu þarna við höfnina.
Það hafði tognað úr mér og ég var
orðinn nokkuð hávaxinn.
Árið 1947 kom Hvalfjarðarsíldin.
Þá var ég á bát sem hét Anglía. Það
var mikið ævintýri. Ég man eftir
því að einu sinni vorum við á leið út
úr Reykjavíkurhöfn og náðum ekki
að fara lengra en rétt út fyrir hafn-
arkjaftinn þegar karlinn kallaði í
bátana. Það var farið út í bátana og
við fylltum skipið rétt utan við
hafnarkjaftinn. Þá gekk síldin inn á
sund og það munaði litlu að okkur
ræki upp í fjöru. Þá þurftum við að
fara inn og bíða í heila viku eftir
löndun. Það var landburður af sfld.
Þá var ekki mikið um löndunar-
þrær, það þurfti að sturta sfldinni á
Framvöllinn rétt fyrir neðan Stýri-
mannaskólann. Þvflík sóun á verð-
Morgunblaðið/Þorkell
DALLI í dag á Reykjavíkurflugvelli.
DALLI hefur stóran hluta
starfsævi sinnar unnið á
Reykjavíkuflugvelli.
Hann hóf störf hjá Flug-
félagi íslands árið 1958 og hefur því
starfað í hlaðdeild innanlandsflugs
Flugfélags Islands og Flugleiða í
fjóra áratugi, sem verkstjóri frá ár-
inu 1960. Islenskt þjóðfélag hefur
breyst mikið á liðnum fjörutíu ár-
um og stórstígar framfarir hafa átt
sér stað á flestum sviðum, t.d í flug-
málum með sameiningu Flugfélags
íslands og Loftleiða árið 1973 og
stofnun Flugleiða hf. Á fyrstu
starfsárum Dalla var starfsemin
•Jtöllu minni en síðar varð. Dalli ræðir
um kynni sín af samstarfsmönnum
frá liðnum árum og eitt og annað
minnisstætt á langri starfsævi.
Atorkusemi, vinnugleði og áhugi á
því sem hann er að fást við hverju
sinni hefur löngum fylgt Dalla og
upp í hugann koma myndir frá
löngu liðnum árum á Reykjavíkur-
flugvelli af Dalla við verkstjórn,
ýmist við fermingu eða affermingu
flugvéla. Þá var oft unninn langur
vinnudagur en Dalli fór fyrir sínu
liði líkt og herforingi fyrir sigur-
sælu herliði.
Það var strekkingsvindur og
norðannepja í vesturbænum og
töluverð umferð bfla á gatnamótum
*Hringbrautar og Framnesvegar,
fimmtudag í lok marsmánaðar þeg-
ar ég heimsótti Dalla og konu hans,
Gyðu Erlingsdóttur. Þau búa í fjöl-
býlishúsi við Framnesveg í Reykja-
vík. Þar er gestrisni í öndvegi og
þeir sem þangað eiga erindi eru
sannarlega velkomnir. í stofu í íbúð
þeirra hjóna, með útsýni úr stórum
glugga yfir á sjóinn og Esjuna hóf
Dalli að rifja upp eitt og annað frá
liðinni tíð. Þó Dalli sé kominn á elli-
lífeyrisaldurinn þá vinnur hann enn
fullan vinnudag og gefur ekkert
—.eftir þeim sem yngri eru. Það er
sami krafturinn og forðum, sami
baráttuandinn og áhuginn. Hann
hefur ef til vill bognað eitthvað í
baki, er hávaxinn og sterklegur.
Framan af árum þurfti dugnað og
atorku til að ná endum saman og
afla viðurværis og baráttan var oft
hörð um hvert starf. Dalli hefur
var verkamaður, en hafði áður ver-
ið bóndi og vinnumaður í Borgar-
firði og flutti út á Akranes árið
1928. Eg er yngstur fjögurra systk-
ina. Ég á tvær hálfsystur og einn
albróður. Ég bjó í húsi sem hét
Lykkja, en ég er fæddur í húsi sem
hét Lundur. Eftir að ég flutti til
Reykjavíkur fór ég í Miðbæjar-
barnaskólann og ég man vel eftir
tveim ágætum kennurum sem þá
voru við skólann, Sigurbjörg hét
hún og Lúðvík Kristjánssyni rithöf-
undi og sagnfræðingi. Áður hafði
ég verið tvo vetur í barnaskóla á
Akranesi.
Ég fór auðvitað í sveit á vorin
eftir að skóla lauk eins og algengt
var á þeim árum. Ég var í sveit í
Miðdölum í Dalasýslu á hverju
sumri frá 1938 til 1942 hjá ágætum
hjónum, Baldvini Sumarliðasyni og
Guðrúnu Vigfúsdóttur. Þarna náði
maður í skottið á þeim búskapar-
háttum sem tíðkuðust nánast frá
öndverðu. Þarna var slegið með orf
og ljá og borið á völl á vorin. Það
var brennt taði, taðið síðan breitt til
þerris og stungið út úr fjárhúsum á
vorin. Ég hefði ekki viljað missa af
þessu undir neinum kringumstæð-
um. Fyrstu árin fór ég með Fagra-
nesinu sjóleiðina upp í Borgames
og þaðan landleiðina með Andrési í
Ásgarði inn að Fellsenda. Síðar fór
ég landleiðina frá Reykjavík með
„Dalabrandi", Guðbrandi Jörunds-
syni frá Vatni í Haukadal, sem þá
var sérleyfishafi og með áætlunar-
ferðir alveg vestur að Kinnastöð-
um. Þá var ég sumarið 1942 í sveit
hjá hinum merka bændahöfðingja,
Davíð á Ambjargarlæk og það var
ánægjulegur tími.
Ég ólst upp á kreppuárunum
fram að stríði. Ég varð aldrei var
við mikla fátækt t.d. á Akranesi.
Faðir minn dó 1932. Þá varð móðir
mín ekkja og ein með okkur systk-
inin. Hún vann á stakkstæðunum
hjá Haraldi Böðvarssyni og ég var
ekki gamall þegar ég fór að fara
með henni út á stakkstæðin. Ég
man það vel að það voru eingöngu
konur sem þarna unnu. Þær tóku
saman, settu í stakka og báru bör-
urnar á milli sín. Mér er það minn-
Aðalsteinn Dalmann Októsson, ávallt
nefndur „Dalli“ af vinum og kunningjum,
hefur starfað hjá Flugfélagi íslands og
Flugleiðum hf. í áratugi. Það er hálf öld lið-
in síðan Dalli réð sig í vinnu í nágrenni við
flugvöllinn, fyrst hjá Olíufélaginu í Skerja-
fírði. Síðastliðna fjóra áratugi hefur Dalli
verið verkstjóri í hlaðdeildinni í innanlands-
fluginu á Reykjavíkurflugvelli. Ólafur
Ormsson ræddi við hann um liðin ár og
kynni hans af ýmsum samstarfsmönnum.
verið þeirrar gæfu aðnjótandi að
við hlið hans hefur staðið eiginkona
hans, Gyða Erlingsdóttir, og ávallt
verið traustur förunautur. Gyða
hefur unnið árum saman utan
heimilisins. Þau Dalli og Gyða hafa
eignast fimm börn sem öll eru upp-
komin og mætir þjóðfélagsþegnar.
Uppruni og æskuár
„Ég er fæddur á Akranesi 26.
febrúar 1930 og ólst þar upp þar til
ég var átta ára að ég flutti til
Reykjavíkur. Foreldrar mínir eru
Ástrós Þorsteinsdóttir og Októ
Guðmundur Guðmundsson. Hann
Ljósmynd/Erling Ól. Aðalsteinsson
HÉR ER Dalli að taka á nióti fyrsta Fokker 50 þegar hann kom til
landsins.
Frumheijarnir í fluginu
unnu ótrúlegt afrek