Morgunblaðið - 23.08.1998, Qupperneq 26

26 SUNNUDAGUR 23. ÁGÚST 1998
MORGUNBLAÐIÐ
i £-*»»
i sssssrssssas
i s-m-vr
) i~.,»*~". ..„„IMMWWWII*
Morgunblaðið/Arnaldur
HÖGGUNARKORT. Höggunarkortið gefur innsýn í jarðfræðilega byggingu landsins
og sýnir jarðfræði þess á nýstárlegan hátt. Jarðlög eru flokkuð eftir aldri en ekki eft-
ir gerð og samsetningu. Megineldstöðvar eru sýndar svo og sprungu- og gangareinar,
bæði virkar og útkulnaðar. Einnig eru sýnd helstu brotakerfí landsins og halli jarð-
laga. Mál og menning dreifir náttúrufarskortunum fyrir Náttúrufræðistofnun íslands
og segir Örn Sigurðsson, forstöðumaður kortadeildar Máls og menningar, að fleiri en
2.000 náttúrufarskort hafi verið seld frá því dreifing á þeim hófst í lok maí í vor og
eru erlendir ferðamenn ekki síst meðai kaupenda. Myndirnar af náttúrufarskortunum
sýna einungis hluta kortanna.
W^7/!
FAXAfLÓI
REYKJ/
AHlinMjj
U.WrtuWtjwvOUlý.
BERGGRUNNSKORTIÐ sýnir stærstu drættina í jarðfræði landsins. Jarðlög eru flokk-
uð eftir aldri, gerð og samsetningu. Kortið sýnir einnig gosbelti landsins og dreifingu
eldstöðva frá nútíma. Nútímahraunum er skipt í forsöguleg og söguleg hraun. Kortið er
ný og endurbætt útgáfa korts sem fyrst var gefið út árið 1989. Kaupendur og notendur
náttúrufarskorta eru að sögn Guðmundar og Hans aðallega ferðamenn, íslenskir jafnt
sem erlendir, fólk sem hefur áhuga á náttúru landsins, stofnanir á borð við Vegagerð-
ina, Orkustofnun og Landsvirkjun og sveitarfélög og skólar. Höfundar jarðfræðikort-
anna tveggja eru Haukur Jóhannesson og Kristján Sæmundsson.
Ljósmynd/Náttúrufræðistofnun íslands
REITAKERFI. Eftir að farið var að nota landfræðilegt upplýsingakerfi fyrir tiltölulega
fáum árum er margfalt auðveldara en áður að búa til kort sem sýnir dreifingu gróðurs,
fugla, skordýra, og hvers kyns landfræðilegra upplýsinga sem safnað hefur verið og
komið á stafrænt form. Kerfið gerir einnig keift að sjá hver hefur safnað
upplýsingunum, hvenær og hvar. Ef tölvumúsinni er smellt á Grímsey, svo dæmi sé
tekið, birtist á skjánum mynd samsvarandi þeirri sem hér sést. Þá kemur í ljós að
samkvæmt skrám Náttúrufræðistofnunar hefur einungis einn maður, Steindór
Steindórson frá Hlöðum, farið í eyna og greint og skrásett flóru hennar. Á þessu korti
er dreifing ijúpustarar sýnd. Hver reitur er 10x10 kílómetrar að stærð.
Morgunblaðið/Arnaldur
HANS, til vinstri, og Guðmundur skoða gervitunglamynd sem notuð var við gerð
gróðurkortsins á þeim hluta landsins sem hefðbundin gróðurkortagerð hefur ekki
ennþá farið fram á.
ÞEIR hafa ástæðu til að
vera stoltir, starfsmenn
Náttúrufræðistofnunar ís-
lands, um þessar mundir.
Þrjú kort, sem stofnunin gaf út í vor
undir samheitinu náttúrufarskort,
unnu til tveggja viðurkenninga á
ráðstefnu um landupplýsingakerfi
sem haldin var í San Diegó í Banda-
ríkjunum snemma í þessum mánuði.
Þó eru ekki nema tæp tvö ár frá því
farið var að vinna að útgáfu kort-
anna á vegum stofnunarinnar. Hans
H. Hansen, landfræðingur og sá
sem á heiðurinn af tölvuverkstjóm
kortanna, tók á móti verðlaununum
á stuttbuxum og bol enda ekki við-
búinn því að Náttúrufræðistofnun
hlotnaðist þessi mikli heiður þar
sem keppinautarnir voru yfírleitt
mun stærri vinnustaðir.
Landfræðilegum upplýsingum
steypt saman á nýjan máta
Fimmtán hundruð kort frá 500
stofnunum eða kortagerðarfyrir-
tækjum voru til sýnis á ráðstefn-
unni. Verðlaun voru veitt í fimm
flokkum fyrir framsetningu á ýmiss
konar landupplýsingum, þar á með-
al fyrir bestu kortagerðina og komu
þau í hlut Náttúrufræðistofnunar.
Ónnur verðlaun í sama flokki hlaut
sænska fyrirtækið T-Kartor
Sweden AB fyrir ferðakort og Suð-
ur-Afríkubúar fengu þriðju verð-
✓
Náttúrufræðistofnun Islands hlaut verðlaun fyrir náttúrufarskort
sín á stórri ráðstefnu um landupplýsingakerfí fyrir skömmu.
María Hrönn Gunnarsdóttir gerði sér ferð á stofnunina og fékk
að kynnast því hvernig landfræðilegum upplýsingum er safnað
saman og þær gerðar aðgengilegar almenningi 1 formi kortanna.
laun fyrir kort í Þjóðaratlas Suður-
Afríku. Verðlaunahafarnir úr flokk-
unum fimm kepptu síðan um verð-
laun fyrir bestu framsetninguna og
féllu þau í skaut Náttúrufræðistofn-
unar.
ESRI, sem er stærsti framleið-
andi landupplýsingakerfa í heimin-
um, stóð fyrir ráðstefnunni og
sóttu hana að þessu sinnu yfir 8
þúsund manns. ESRI framleiðir
hugbúnaðinn Arclnfo- og ArcView-
kerfin sem Hans notaði við gerð
náttúrufarskortanna. Eftir að farið
var að nota tölvur við gerð korta
hefur verið hægt að leggja til hlið-
ar bæði dýran og fyrirferðarmikinn
tækjabúnað sem áður var nauðsyn-
legur. Þess í stað eru landfræðileg
gögn gerð stafræn, eða með öðrum
orðum tölvutæk, og getur korta-
gerðarmaðurinn hannað kortin við
skrifborðið sitt og tölvuna af mikilli
nákvæmni. Tölvutæknin og land-
fræðilegt upplýsingakerfi, sem er
einn angi af upplýsingatækni, gerir
það betur mögulegt en nokkru
sinni fyrr að steypa saman þeim
landfræðilegu upplýsingum sem til
eru, hafi þær á annað borð verið
gerðar stafrænar.
„Framþróun í kortagerð er mikil
í Bandaríkjunum þar sem grunn-
gögn til kortagerðar eru öllum að-
gengileg og kosta lítið,“ segja þeir
Hans og Guðmundur Guðjónsson,