Morgunblaðið - 05.11.1998, Blaðsíða 56

%56 FIMMTUDAGUR 5. NÓVEMBER 1998
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
EIRÍK
EYLANDS
+ Eirík Eylands
vélfræöingur
fæddist í Reykjavík
19. apríl 1924. Hann
andaðist á heimili
sfnu í Reykjavík 22.
október síðastlið-
inn. Foreldrar hans
voru hjónin Margit
Eylands fædd Foss-
tveit, f. 5. ágúst
1896, d. 12. maí
1986, og Árni G.
Eylands fram-
kvæmdastjóri, f. 8.
maí 1895, d. 26. júní
1980. Árni og
Margit eignuðust tvö börn: Ið-
unni, f. 22. janúar 1919, d. 9.
mars 1974, og Eirík.
Hinn 21. mars 1953 kvæntist
Eirík eftirlifandi konu sinni,
Þórunni Kristjánsdóttur
Eylands, f. 31. maí 1938. For-
eldrar hennar voru Kristján
Jónsson bakarameistari, f. 7.
nóvember 1886, d. 29. apríl
1972, og kona hans Elísa Ragú-
elsdóttir húsmóðir, f. 16. sept-
ember 1895, d. 5. maí 1952. Ei-
ríkur og Þórunn eignuðust þijú
börn. 1) Sveinbarn, fæddist and-
vana 4. mars 1955. 2) Margrét
Elísa, f. 11. október 1956, gift
Frank Brandsás, f. 14. október
1957. Þeirra börn eru Elísa, f. 6.
apríl 1986, og Eirík, f. 12. apríl
1989. 3) Þóra Guð-
rún, f. 15. desember
1960, gift Herði
Sigurðssyni f. 12.
október 1956.
Eirík varð stúd-
ent frá Menntaskól-
anum í Reykjavík
1945. Hann útskrif-
aðist vélfræðingur
frá Oslo tekniske
skoie árið 1948 og
stundaði einnig
nám við norsku
Búnaðartæknistofn-
unina. Hann sótti
námskeið í meðferð
og viðhaldi landbúnaðar- og
dísilvéla í Danmörku, Englandi,
Noregi og Bandaríkjunum. Ei-
rík starfaði hjá Vélanefnd ríkis-
ins (Vélasjóði) 1948 til 1955 við
eftirlit með vélakosti ræktunar-
sambanda, kennslu á traktor-
námskeiðum og við skurðgröf-
ur vélasjóðs; Matvæla- og land-
búnaðarstofnun Sameinuðu
þjóðanna (FAO) í Róm og
Pakistan 1955 til 1957; Búnað-
arsambandi Eyjafjarðar 1956 til
1961 og var deildarstjóri hjá
Vegagerð ríkisins í Reykjavík
frá 1961 þar til hann lét af
störfum vegna aldurs.
Útför Eiríks verður gerð frá
Dómkirkjunni í dag og hefst at-
höfnin klukkan 13:30.
Eirík Eylands lést í svefni aðfara-
nótt 22. október síðastliðins. Þrátt
fyrir að við hefðum fengið nokkrar
viðvaranir á liðnum vetri og vori
gerðist þetta allt of fljótt. Þórunn
— 'hafði skyndilega misst eiginmann
sinn, Margrét og Þóra fóður og
Elísa og Eirík sinn eina afa. Hörður
og ég misstum tengdaföður.
ísland missti traustan talsmann.
Þú hafðir alltaf tíma ef einhver
bað um hjálp eða ráð. En í þetta
sinn gast þú því miður ekki beðið á
hálfan sólarhring eftir því að Mar-
grét og Eirík litli næðu heim frá
Noregi til að njóta þess að vera
nokkrar vikur með þér og Þórunni.
Þú vildir koma htutunum í verk.
Það var þér líkt að láta verkin tala.
Frekar en að bíða eftir því að ein-
hver annar ynni þau.
Þú varst góður tengdafaðir. Þú
varst einatt þolinmóður gangvart
.„gtmér og mínum skrýtnu spurningum
um ísland og íslendinga. Ég var
svo heppinn að komast með þér í
margar lærdómsríkar ferðir. Hvort
sem við fórum eldsnemma af stað til
að ná ferjunni til Akraness, eða
bara keyrðum um Reykjavík, alltaf
hafðir þú frá einhverju að segja. Þú
kenndir mér líka að þykja vænt um
ísland.
Ég minnist sérstaklega einnar af
mínum fyrstu ferðum til íslands. Þú
vildir sýna mér Gullfoss að vetrar-
lagi. Ég var áhugasamur ljósmynd-
ari og að þínu mati var Gullfoss í
vetrarböndum ákjósanlegt við-
fangsefni. Enda kom það á daginn,
að þú sem þekktir landið svo vel,
--^hafðir á réttu að standa.
En það var kalt við Gullfoss
þennan janúardag. Ég hélt að ég
væri nógu vel klæddur, en þú vissir
betur. Aukafatnaðurinn sem þú lán-
aðir mér dugði vel. í hvert sinn sem
ég kom að bflnum til að segja að ég
þyrfti meiri tíma, var ég þess albú-
inn að þú værir orðinn leiður á að
bíða. En í stað þess að kvarta þá
bauðstu upp á kex og kaffi. Þannig
vil ég muna þig.
Þú naust þess að sýna Island. Ég
veit að ég er ekki eini útlendingur-
inn sem naut þess að hafa þig sem
leiðsögumann. Vegna starfa þinna
fyrir Vegagerð ríkisins áttir þú
samskipti við fólk frá öllum heims-
hornum. Og þeir sem komu til ís-
lands - hvort heldur sem um var að
ræða forstjóra í stóru fyrirtæki eða
einhvern af norskum vinum mínum
- allir fengu sömu góðu móttökurn-
ar hjá þér.
Þú veittir gestum þínum innsýn
og upplifun sem var einstæð. Þú
keyrðir um, sýndir og útskýrðir.
Enginn sveitabær var of lítill til að
eiga einhverja sögu. Þú varst sann-
ur fulltrúi fyrir fallegt land.
Nú síðustu daga þegar ég hef
hringt í norska vini þína, ættingja
og menn sem þú kynntist í viðskipt-
um, til að tilkynna þeim þessi sorg-
legu tíðindi, þá voru margir sem
nefndu ferðimar og frásagnir um
ísland.
En þótt þú værir hrifinn af land-
inu þínu varstu ekki svo hrifnæmur
að þú værir blindur fyrir því sem
betur mátti fara. Einmitt þetta gaf
frásögnum þínum um Island í nútíð
og fortíð meiri trúverðugleika.
Einn staður var þér meira virði
en nokkuð annað - sumarbústaður-
inn Brattahlíð á Þingvöllum. Bú-
staðurinn var eins og þú: Með
norskum einkennum, en þó svo ís-
lenskur að það var enginn vafi hvar
ræturnar lágu. Saga Þingvalla er
ótæmandi. Það voru því engin tak-
mörk fyrir þeim sögum sem þú gast
sagt, bæði um Þingvelli og aðra
hluta landsins. Eftir ótal kaffibolla á
veröndinni finnst mér eins og ég
þekki bæði prestinn og bóndann á
næsta bæ.
Ég varð líka hrifinn af öllu þessu.
Þú varst líka góður afi barnanna
t
Eiginmaður minn,
MAGNÚS TORFI ÓLAFSSON
fyrrverandi ráðherra,
andaðist á heimili sínu þriðjudaginn 3. nóvember.
Hinrika Kristjánsdóttir.
minna. Þú hafðir tíma til að ráða
krossgátur með krökkunum. Þú
kenndir þeim að leggja kapal. Þú
fórst með þau niður að Tjörn til að
gefa öndunum. Þetta varð fastur
liður. Það voru farnar margar ferð-
ir í Bláa lónið, svo ekki sé talað um
allar þær ferðir sem þú keyrðir
Elísu í eitthvert hesthúsið. Á með-
an hún fór í reiðtúr beiðst þú þolin-
móður.
Þú hefðir átt að sjá hve ánægð
Elísa varð þegar ég sagði henni að
hún mundi fá hnakkinn sem þú hef-
ur varðveitt frá yngri árum þegar
þú hafðir áhuga á hestum. Samtímis
því að Elísa hefur erft áhuga þinn á
hestum þá hefur Eirík erft færni
þína á skíðum. Með þolinmæði, líkt
og þér var tamt, gengur hann hring
eftir hring. Hvorki hann eða ég urð-
um nokkru sinni leiðir á að hlusta á
frásagnirnar um Birger Ruud og
aðra þekkta Norðmenn sem þú hitt-
ir.
Þann tíma sem liðinn er frá því að
við fengum þessi sorglegu tíðindi
hefur Elísa minnst þín með því að
koma upp nokkurs konar minning-
arborði, þar sem lítil stytta af skíða-
manni ásamt mynd af þér, frá þeim
tíma þegar þú varst lítill, standa í
miðju. Þessa litlu leirstyttu fékkst
þú sem barn. Fyrir nokkrum árum
gafst þú Eirík þessa styttu. Skíða-
maður er líka góð lýsing á þér:
Skíðamaður stendur aldrei kyrr.
Þú hefðir líka átt að heyra við-
brögð Eiríks, þegar Þórunn sagði í
síðustu viku að hann væri ekki leng-
ur lítill drengur: Nei, nú er ég Stóri-
Eirík!
Ég trúi að það sé ekki í anda Ei-
ríks að dvelja við söknuðinn. Eirík
hafði óskað þess allt hefði sinn gang
áfram. En fráfall Eiríks er áminn-
ing um að vera viðbúinn. Það varstu
alltaf sjálfur. Á sama hátt og þú
lagðir alltaf snemma af stað til að
vera örugglega kominn í tæka tíð á
áfangastað.
Bara ekki í þetta eina sinn. Nú
fórstu of snemma. Hugur minn
dvelur sérstaklega hjá Þórunni.
Frank Brandsás.
Eirík frændi er dáinn. Þegar ég
heyrði þessa fregn að morgni 22.
október að móðurbróðir minn hefði
látist í svefni þá um nóttina kom
það á óvart þótt hann hefði kennt
sér meins fyrr á árinu. Aðeins
nokkrum dögum áður hafði hann
fengið þær fréttir að bati eftir áfall í
sumar væri góður og hann hafði lát-
ið þau orð falla skömmu áður að nú
ætlaði hann að njóta lífsins og láta
sér líða vel. En enginn ræður sínum
sköpum og við slík kaflaskil er ekki
laust við að ýmis minningabrot
komi fram í hugann.
Þegar ég var lítill strákur þá
horfði ég mjög upp til móðurbróð-
ur míns og fylgdist vel með því sem
hann var að gera. Hann hafði verið
virkur þátttakandi í þeirri miklu
tækniuppbyggingu sem átti sér
stað í kjölfar heimsstyrjaldarinnar
fyrri. Á námsárunum í mennta-
skóla vann hann að því i sumar-
vinnu 1942 í Eyjafirði að gangsetja
og vinna með annarri af tveimur
fyrstu skurðgröfunum sem komu
til landsins, og árið eftir á fyrstu
jarðýtunni sem íslendingar eignuð-
ust og reynd var í Garðaflóa við
Akranes það sumar.
Var greinilegt að Eirík var stolt-
ur af því að hafa verið þátttakandi í
þessum verkefnum og átti sinn þátt
í að hann valdi sér þennan vettvang
til ævistarfs. Þær voru ófáar sög-
urnar sem hann sagði úr þessari
brautryðjandavinnu og það var ekki
síður stoltur strákpjakkur sem fékk
að fara með Eirík á Vélasjóðs-
landróvernum í heimsókn til kall-
anna sem voru að grafa skurði út í
sveit, og ekki síður þegar hann bauð
í bfltúr í fína Pacardinum sem hann
átti á þessum árum.
Ekki minna ævintýri var að fylgj-
ast með því þegar Eirík slóst í hóp
þeirra vösku manna sem héldu á
Bárðarbungu á Vatnajökli í apríl og
maí 1951 til að grafa upp banda-
rísku skíðaflugvélina sem hafði orð-
ið innlyksa á jöklinum árið áður við
björgun áhafnarinnar í Geysisslys-
inu. Ekki minnkaði ævintýraljómi
þessa atburðar þegar við rifjuðum
þetta afrek upp síðar á ævinni, en
Eirík taldi þetta jafnan eitt það
skemmtilegasta, en um leið það erf-
iðasta verkefni sem hann tók sér
fyrir hendur um ævina.
Hver sá sem haldið hefur á jökul
hin síðari ár, í hlýjum og notalegum
fjallafarartækjum nútímans, á erfitt
með að ímynda sér þann aðbúnað að
fara á jökulinn á óyfirbyggðum
jarðýtum og sitja á þeim í marga
daga að grafa frá flugvélinni. Eftir
þriggja daga stanslausan mokstur
var búið að grafa svo frá vélinni að
menn voru orðnir vongóðir um að
nú væri hægt að ná henni upp úr
holunni, en um kvöldið byrjaði að
blása og snjóa og næsta morgun var
skíðavélin komin aftur á kaf. Einn
leiðangursmannanna í hópnum hef-
ur oft rifjað það upp að þegar hóp-
urinn kom út um morguninn og sá
hvað hafði gerst þá var sem mönn-
um félli allur ketill í eld, en Eirík
snaraðist upp á jarðýtuna og byrj-
aði aftur að grafa, og þar með
hófust allir hinir handa líka.
Það var á grundvelli þeirrar
reynslu sem Eirík hafði áunnið sér
á árdögum þessarar vélaaldar hér á
íslandi að hann var fenginn til þess
að fara til Pakistans á vegum FAO,
Matvæla- og landbúnaðarstofnunar
Sameinuðu þjóðana, en þar dvaldi
hann á árunum 1955 til 1957 og leið-
beindi heimamönnum um notkun
stórvirkra vinnuvéla í miklum jarð-
arbóta- og áveituframkvæmdum.
Eftir heimkomuna frá Pakistan
settist Eirík að á Akureyri ásamt
Þórunni konu sinni, í góðu nábýli
við fjölskyldu hennar, og skilaði þar
góðu starfi, sem kom eyfirskum
bændum vel, því í fáum sveitum á
landinu hugsa menn eins vel um bú-
vélai-nar sínar og í Eyjafirði. Ég átti
þess kost að dvelja sumarlangt sem
unglingur hjá þeim hjónum á Akur-
eyri og lærði þar að meta marga þá
kosti sem Eirík hafði að bera. Hann
vildi að hlutirnir gengju hratt fyrir
sig, gekk í þá sjálfur frekar en að
bíða þess að einhver annar gerði
það. Það var líka gaman að ferðast
með honum um landið. Hann virtist
þekkja nánast alla, eftir margra ára
þeysing um landið fyrir Vélasjóð,
kunni góð skil á örnefnum og lands-
háttum og hafði oft ótrúlega þolin-
mæði til að bera þegar útskýra
þurfti hlutina nánar og hætti ekki
fyrr en hann var viss um að fullur
skilningur hefði komist til skila.
Eftir að Eirík kom suður á ný og
hóf störf hjá Vegagerðinni þá naut
ég þess að fá þar sumarvinnu í ná-
býli við hann. Það var ekki síst
þeirri vinnu og ferðum um landið
með Eirík að þakka að ég lagði
seinna fyrir mig landmælingar og
kortagerð, enda fylgdist hann vel
með því sem ég var að gera á þeim
árum, og einnig síðar þegar ég hóf
að fjalla um sameiginlegt áhugasvið
okkar, bíla og tækni.
Þá voru það oft góð símtöl sem
komu frá frænda eftir að hann hafði
lesið eitthvað sem ég hafði skrifað
um bíla, bæði ábendingar eða hug-
myndir um það sem betur mætti
fara, nú eða bara um eitthvað sem
honum hafði dottið í hug.
Eirík var farinn að njóta þess að
eiga frístundir þegar löngum starfs-
degi var lokið. Hann naut þess mjög
að dvelja í Brattahlíð, sumarbú-
staðnum á Þingvöllum, en ekki síð-
ur að vera með fjölskyldu sinni, en
þar skyggði aðeins á að Magga og
barnabörnin tvö, Elísa og nafni
hans Eirík, eiga heimili sitt í Nor-
egi, en hann naut þess ennþá betur
að sækja þau heim eða fá þau í
heimsókn. Magga dóttir þeirra Þór-
unnar og Eiríks var einmitt á leið-
inni í heimsókn til Islands með litla
Eirík sama dag og hann féll frá, en
ætlunin var að njóta þess að dvelja
hér heima í nokkrar vikur á meðan
Þóra systir væri í fríi í Bandaríkj-
unum. Þannig atvikaðist að báðar
dæturnar voru erlendis þegar faðir
þeirra féll frá og þeirra er söknuð-
urinn mikill, en ekki síður Þórunn-
ar, sem sér á eftir góðum eigin-
manni.
Við Bima sendum Þórunni,
Möggu, Þóru og fjölskyldum þeirra
hugheilar samúðarkveðjur.
Jóhannes Reykdal.
Deyrfé
deyja frændr,
deyr sjálfur it sama;
en orðstírr
deyr aldregi,
hveim er sér góðan getr.
Eirík svili var fljótur í heiman-
búnaði, er hann lagði upp í hinstu
förina, enda sá háttur hans í lífinu
að vera fljótur til. Hann hafði líka
látið þau orð falla að einmitt svona
vildi hann hafa vistaskiptin. Og hon-
um varð að ósk sinni. Leiðir okkar
lágu saman, er við með stuttu milli-
bili tengdumst báðir sömu fjölskyld-
unni. Síðan höfum við átt margar
ánægjulegar samverustundir bæði
fyrir norðan og sunnan. Þær eru
einnig margar gistinætumar, sem
ég þáði hjá þeim hjónum eftir að
þau fluttust suður og ég á þeim ár-
um oft í Reykjavík. Þakka ég þá
gestrisni.
Þegar við Eirík kvöddumst í
Reykjavík 15. sept. sl. hvarflaði ekki
að mér að þetta yrði síðasta hand-
takið. En það sannast ávallt að eng-
inn ræður sínum næturstað.
Við höfum átt ánægjustundir með
þeim hjónum í sumarbústað þeirra
Brattahlíð á Þingvöllum. Síðast
þegar við vorum með þeim þar
héldu þau ugp á 100 ára afmæli föð-
ur Eiríks, Árna G. Eylands, með
ættingjum hans og venslafólki. Var
það hinn ánægjulegasti dagur, sem
við áttum þar með þeim öllum.
Á yngri áram stundaði Eirík mik-
ið skíðaíþróttina og var í keppnisliði
Skíðadeildar Glímufélagsins Ár-
manns.
Á menntaskólaáram sínum vann
Eirík m.a. hjá Vélasjóði ríkisins. Ár-
ið 1942 vann hann á nýinnfluttri
skurðgröfu sjóðsins á Staðarbyggð í
Eyjafirði. Var þetta framraun til
framræslu með slíku tæki. Var
þetta því nokkurt brautryðjenda-
starf í notkun slíkra stórvirkra véla.
Má segja að þetta hafi kannski ver-
ið upphaf þess er síðar varð lengi
starf hans, þ.e.a.s. vinna á stórvirk-
um vinnuvélum, viðhald þeirra og
kennsla í meðferð þeirra og þá eink-
um landbúnaðarvéla. Enda mennt-
aði hann sig til þeirra starfa. Árið
1955 er hann ráðinn til að kenna
Pakistönum meðferð og notkun
slíkra stórvirkra vinnuvéla á vegum
FAO.
Eirík var mikill náttúraunnandi
og hafði ánægju af ferðalögum.
Kom það sér vel þar sem mikil
ferðalög urðu hluti starfs hans,
einkum framan af ævinni, enda held
ég að vart finnist sá hreppur á land-
inu sem hann hefur ekki komið í
ýmist í leik eða starfi nema hvort
tveggja hafi verið. Einnig átti hann
margar ferðir á hálendinu á sínum
yngri árum. Hann var meðal annars
einn í hópi með þeim Loftleiða-
mönnum, sem náðu skíðaflugvélinni
af Vatnajökli árið 1951.
Eirík var félagi í Rotary-klúbbi
Reykjavíkur - Austurbær og starf-
aði þar af mikilli alúð og ósér-
plægni. Hafði hann hlotið viður-
kenningu Rotary-hreyfingarinnar
fyrir störf sín innan hennar vé-
banda.
Eirík var ekki allra, en hann var
vinur vina sinna og enn héldu vin-
áttubönd er hann bast á sínum
æskuárum.
Þegar synir okkar voru í skóla í
Reykjavík áttu þeir og þeirra ávallt
gott athvarf hjá þeim hjónum og tók
Eirík þeim öllum mjög vel. Var
þetta þeim mikils virði og hafa þau
tengsl haldist æ síðan. Fyrir þetta
erum við Mattý mjög þakklát.
Eirík minn, nú þegar leiðir skilj-
ast um sinn þökkum við samfylgd-
ina í rúm fjörutíu og fimm ár.
Elsku Þórann, dætur, tengdasyn-
ir, barnabörn og annað venslafólk,
ykkur öllum sendum við, ég og fjöl-
skylda mín, okkar innilegustu sam-
úðarkveðjur. Minnumst Eiríks með
vinsemd og virðingu. Friður sé með
sálu hans. Friðhelg veri minning
hans.
Jónas Þorsteinsson.
Skjótt skipast veður í lofti. Mér
komu þessi fornu sannindi í hug
þegar ég frétti hið skyndilega lát
Eiríks Eylands. Aðeins nokkrum
dögum áður höfðum við setið hlið