Morgunblaðið - 05.11.1998, Síða 67

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 5. NÓVEMBER 1998 67 ’
BRÉF TIL BLAÐSINS
Tilfinningin erValentino
Örnefni á vogarskálum
Frá Gurmari Páli Eydal og
Hörpu Grímsdóttur:
VIÐ undirrituð viljum gera nokkrar
athugasemdir við þau skrif sem
Gísli Sigurðsson hefur birt í Morg-
unblaðinu varðandi örnefni á fjalli
einu suðaustan Langjökuls. Mála-
vextir eru þeir að í grein sem birtist
í Morgunblaðinu hinn 30. septem-
ber síðastliðinn var talað við okkur
undirrituð og lýstum við aðstæðum
við Eystri Hagafellsjökul sem nú er
að skríða fram. Þar er m.a. minnst á
fjallið Tröllhettu og einnig er rætt
við Helga Björnsson jöklafræðing. I
greininni „Land á vogarskálum"
sem birtist í Lesbók Morgunblaðs-
ins hinn 17. október sagði Gísli Sig-
urðsson að Helgi Björnsson jökla-
fræðingur hefði mælt svo fyrir að
fjallið skyldi kallað Tröllhetta í stað
Stóra-Jarlhetta þó svo að korta-
teiknarinn sem vann kortið hafi vit-
að betur. Eins og fram kom í bréfi
Helga Björnssonar til Morgun-
blaðsins hinn 24. október kom hann
þar hvergi nærri en í svari Gísla
Sigurðssonar segir: „Staðreynd er
að ömefninu á korti Morgunblaðs-
ins var breytt á meðan kortið var í
vinnslu, en hins vegar voru mér
ekki gefnar alveg réttar upplýsing-
ar. Kortateiknarar blaðsins hafa nú
upplýst að það var gert að beiðni
ungra ferðalanga og ljósmyndara
sem tekið höfðu ljósmynd sem birt-
ist með frétt í blaðinu um framskrið
Eystri-Hagafellsjökuls. Helgi
Björnnson jöklafræðingur kom þar
hvergi nærri og er ekki nema sjálf-
sagt að biðja hann afsökunar. En
fjallamennirnir ungu sem létu
breyta gamalgrónu örnefni ættu að
leggja á minnið að fjallið heitir
Stóra-Jarlhetta.“
Við, hinir „ungu fjallamenn“, vor-
um beðin að koma í Morgunblaðs-
húsið þegar verið var að vinna frétt-
ina um framskrið Hagafellsjöklanna
og sýna blaðamanni og kortateikn-
ara hvar við tókum ljósmyndirnar
sem fylgdu með greininni. A korti
Morgunblaðsins sáum við að um-
rætt fjall var nefnt Stóra-Jarlhetta.
Við bentum blaðamanni og korta-
teiknara á að við þekktum þetta
fjall undir nafninu Tröllhetta en
tókum skýrt fram að við værum
ekki að halda því fram að Stóra-
Jarlhetta væri rangt nafn. Þeir virt-
ust ekki hafa neina skoðun á málinu
og breyttu nafninu án nokkurra at-
hugasemda. Enginn var neyddur til
eins né neins. Ekki vitum við hvers
vegna nafnið Hagafellsvatn í stað
Hagavatns var í texta fréttarinnar.
Komum við þar hvergi nærri.
Blaðamaðurinn hlýtur að bera alla
ábyrgð sjálfur á gi-ein sinni.
En til þess að koma þessari um-
ræðu yfir á áhugavert plan vildum
við bæta við nokkrum athugasemd-
um. Við erum ekki sammála því að
rangt sé að kalla fjallið Tröllhettu,
þótt það nafn hafí auðvitað ekki út-
rýmt nafninu Stóra-Jarlhetta.
Hvernig sem Tröllhettunafnið kom
til, þá er það orðið mjög útbreitt nú.
Það er t.d. á kortum Landmælinga
íslands, bæði nýjustu DMA-kortun-
um (frá 1990) svo og á dönsku kort-
unum í mælikvarðanum 1: 100 000
og 1: 250 000. Hvergi höfum við séð
fjallið kallað Stóru-Jarlhettu á kort-
um Landmælinga Islands. Einnig
er fjallið nefnt Tröllhetta í viður-
kenndum ferðabókum. T.d. segir í
bókinni Landið þitt ísland (1981):
„Sú Jarlhetta sem mest ber á í
sunnanverðri röðinni er almennt
nefnd Tröllhetta."
Hvenær er örnefni orðið viður-
kennt? Er það ekki viðurkennt ör-
nefni sem skráð er á öll helstu kort,
í margar bækur og notað er af stór-
um hópi fólks? Hvaðan eiga ferða-
menn að fá upplýsingar um „rétt“
örnefni í umhverfinu, ef ekki af
kortum og ferðahandbókum? Er
nauðsynlegt að banka upp á öllum
bæjum til að komast að hinum „einu
réttu“ örnefnum sem vogandi er að
láta hafa eftir sér?
Til eru fjölmörg dæmi um tvö ör-
nefni á sama fjallinu og öðrum nátt-
úrufyrirbærum. Mörg fjöll heita
mismunandi nöfnum eftir því hvað-
an horft er á þau. Auk þess er það
vel þekkt að örnefni breytast með
tímanum. Vatnajökull hét áður
Klofajökull og Snæfellsjökull hét
áður Snjófell. Ættum við að leggja á
minnið að Klofajökull og Snjófell
eru hin réttu nöfn jöklanna? Er
ekki bara allt í lagi að hafa tvö ör-
nefni á sama fjallinu, hér á Garðars-
hólma (íslandi)?
GUNNAR PÁLL EYDAL
jarðfræðingur,
HARPA GRÍMSDÓTTIR
landfræðingur.
Athugasemd
ÞAÐ er rétt sem fjallamennirnir
ungu segja að Stóra-Jarlhetta er
nefnd Tröllhetta á kortum Land:
mælinga íslands og að í Árbók FÍ
1981 er einnig að finna þetta nýja
örnefni, en staðhæfingin þar að
fjallið sé „almennt nefnt Tröll-
hetta“, er beinlínis rangt. Það er vel
að fjallamennirnir ungu vilja hafa
það heldur er sannara reynist og
fletta upp í Árbókinni. Þeir ættu þá
að fletta upp í Árbókinni 1998 þar
sem undirritaður fjallar um hálend-
ið ofan Biskupstungna og geta þá
séð að Stóra-Jarlhetta hefur verið
nefnd svo frá ómunatíð. Heima-
mönnum finnst það ekki viðkunnan-
legt að búin séu til ný nöfn á fjöll
sem þeir hafa haft fyrir augunum
alla ævi. Tvö nöfn samkvæmt uppá-
stungu fjallamannanna ungu eru
gersamlega óþörf og valda einungis
ruglingi.
GÍSLI SIGURÐSSON.
\ I- \
\AI .1 ,M l\0
Nýr ilimii; ný upplifun!
Kynning i dag, fimmtudag, 10% kynningarafsláttur!
Yesturbæjar Apótek
Melhaga 20-22, sími: 552 2190.
Kynnum nýju
Oroblu tísku-
línuna ’98 -’99
fimmtudaginn
5. nóv. ld. 14-18
20% afsláttur
OROBLU
AP
TEK
SIMI 511 5070
HRINGBRAUT 119
Sparifatnaður f rá AH\
Ný sending
Tískuverslun • Kringlunni 8-12«Sími 5533300
HOTEL SKJALDBREIÐ, LAUGAVEGI 16
Á BESTA STAÐ í MIÐBORGINNI
Persónulegþjónusta áfyrsta flokks hóteli.
Afar þœgileg og vistleg herbergi.
Fyrir utan er iðandi mannlífið - veitingastaðir, kajfihús,
verslanir og leikhús.
N0VEMBERTILB0Ð
Verðfrá kr. 2.700 á mann i 2ja manna herbergi.
Morgunverðarhlaðborð innifalið.
Frír drykkur á veitingahúsinu Vegamótum.
HOTEL
SKJALDBREIÐ
Sími 511 6060, fax 511 6070 guesthouse@eyjar.is
Frábært tilboð á kremum og glæsilegir kaupaukar.
Dæmi: Taska og ó hlutir fylgja þegar keypt er fyrir 4.000
kr. eða meira* (sjá mynd)
KYNNING í DAG, föstudag og laugardag.
Ráðgjafi frá LANCÖME aðstoðar við val á snyrtivörum
og gefur góð ráð.
Laugavegi 80, simi 561 1330
* Gildir ekki með öðrum tilboðum.