Morgunblaðið - 10.01.1999, Qupperneq 2

2 B SUNNUDAGUR 10. JANÚAR 1999
MORGUNBLAÐIÐ
HLÖÐVER Haraldsson hefur
undanfarið ár verið skipstjóri
og veitt djúpt út af suðurodda
Afríku í Atlantshafi og Ind-
landshafí á stærsta og glæsi-
legasta verksmiðjutogara
Suður-Afríkumanna, Boronia. Og
notar þar íslensk veiðarfæri. Telur
samvinnuna við Jósafat Hinriksson
og Hampiðjuna ómetanlega. Hann
trúir því að notkun íslenskra veiðar-
færa eigi eftir að stóraukast á þess-
um slóðum. Aðferðirnar og útbún-
aðurinn þurfi bara tíma til að sanna
sig. Auk skipstjórnarinnar bíður
hans nú að skipuleggja útbúnað
tveggja nýrra ísfísktogara sömu út-
gerðar og kenna notkun veiðarfær-
anna.
Pað er langur vegur frá stráknum
á árabátnum með honum afa sínum í
Stykkishólmi, sem þar fékk tilfinn-
ingu fyrir sjómennskunni og ákvað
að verða sjómaður, og upp í allsráð-
andi skipstjórann með 60 manna
áhöfn á flaggskipi stærstu útgerðar
í Suður-Afríku, aðeins rúmlega fer-
tugur að aldri. Á uppvaxtarárunum
fannst honum á margan hátt meira
um að vera í sjómennskunni í Ólafs-
vík en í Stykkishólmi og flutti sig því
þangað. Byrjaði sem háseti, svo
stýrimaður og endaði sem skipstjóri.
Eftir að hafa lokið námi í Stýri-
mannaskólanum færðist hann á
fiskiskipum rólega frá smærri bát-
um upp í togara. Byrjaði skipstjóra-
ferilinn á togaranum Guðmundi í
Tungu á Patreksfirði. „Ég ætlaði
reyndar aldrei að verða skipstjóri. í
mínum huga var það of mikið í fang
færst og mikil ábyrgð, en það æxlað-
ist svo að ég fór að leysa af sem
skipstjóri og hefi verið fastur í því
síðan um tvítugt. Byrjaði eiginlega
of ungur,“ segir hann. Þetta var jafn
og sígandi framgangur.
Fyrr en varði var Hlöðver orðinn
skipstjóri á öðrum af fyrstu frysti-
togurunum sem íslendingar eignuð-
ust, Hólmadrangi frá Hólmavík, og
var með hann í 10 ár. „Ég tók frá
upphafi þátt í þeirri frysti-
togarauppbyggingu. Álltaf var verið
að þróa þetta, breytingar gerðar
margsinnis á skipinu og það lengt.
Þá vorum við að byrja í Smugunni.
Ég lenti þar í töluverðum erfiðleik-
um því ég var einn af þessum sem
byrjuðu með flottrollið þar. Ég hefí
alltaf verið mikill áhugamaður um
flottrollsveiði," segir hann. Þegar
hann er inntur frekar eftir vand-
ræðunum nefnir hann stöðuga
norska eftirlitsmenn um borð að
fylgjast með, sem tók á taugamar,
enda ekki ljóst hvaða stefnu málin
tækju, en vill þó ekki gera mikið úr
því. Hann endaði sinn síðasta túr á
Hólmadrangi með skipið fullt af
flökum úr Barentshafi.
Úr Barentshafi til Afríku
Þá fannst honum nóg komið og
réði sig í þróunarverkefni á vegum
Islenskra sjávarafurða til undirfyr-
irtækis þeirra, Seaflowers, í Afríku-
ríkinu Namibíu. Kveðst ekkert hafa
vitað út í hvað hann var að fara.
Farið var með íslenskan ísfisktog-
ara þangað suður eftir. Hlöðver var
á honum í tvö ár og gekk allt vel,
segir hann einfaldlega.
„Þetta var samt mjög ólíkt því
sem maður hafði vanist. Aðalvanda-
málið kannski mannskapurinn. Við
vorum 36 um borð og þarna var
áhöfnin svartir heimamenn, nema
við fjórir íslenskir yfirmenn til að
stjórna og aðalvandamálið að aga
liðið. Sjómennirnir fengu þrjá túra
til að standa sig áður en þeir voru
fastráðnir og voru mikil manna-
skipti. Þurfti yfirleitt að láta 6-8
fara eftir hverja veiðiferð. Það var
eins og að eiga við unglinga sem
vildu vinna en gátu það ekki af því
þeir höfðu ekki verksvit. Þurfti að
kenna þeim allt og spurning hve
lengi tolldi í höfðinu á þeim það sem
við þá var sagt. Þeir kunnu ekkert
að vinna en vildu vinna. Allt þurfti
að kenna þeim, hreinlæti og alla
meðhöndlun fisksins á okkar vísu.
Þetta var þróunarverkefni. Mest
undir sjálfum manni og okkur
strákunum komið hvernig gekk.
Stundum þurfti maður að beita
ótrúlegri þolinmæði til að ná tökum
á hlutunum. Svo bætti Seaflower við
stórum 90 metra löngum frystitog-
ara sem keyptur var frá Þýskalandi
og þá byrjaði fyrst ballið. Áhöfnin
orðin 94 og þar af 80 Namibíumenn.
Var eins og heill svartur her væri að
koma um borð þegar við lögðum úr
höfn. Við vorum 10 íslenskir yfir-
menn og þetta tókst mjög vel vegna
þess að við stóðum saman og vorum
ákveðnir í að láta hlutina ganga.“
Hlöðver var allan timann skip-
stjórinn sem við þessar aðstæður
þurfti að vera allt í öllu, skipstjóri
og dómari, sífellt að leysa vandamál
og stilla til friðar milli manna. „Þeir
rífast mjög mikið og það er svo
skrýtið að í rifrildinu kom mamma
þeirra oft við sögu. Þeir fóru að nið-
urlægja mömmu hver annars og þá
fyrst varð allt vitlaust íyrir alvöru.
CAPE Town, heimabær
Hlöðvers.
Með islensk veiðarfæri
Þegar Hlöðver byijaði á Boronia
fékk hann að ráða sínum veiðarfær-
um sjálfur. Hann losaði sig við það
sem fyrir var og bjó skipið veiðar-
færum á íslenska vísu, þar á meðal
toghlerum frá Jósafati Hinrikssyni
og trollum sem eru hönnuð af
Hampiðjunni.
„Ég segi alltaf að við sem eram í
svona verkefnum erlendis í þessum
löndum gætum aldrei gert þetta
nema með hjálp þessara fyrirtækja
heima. Þessir strákar hjá fyrirtæki
Jósafats Hinrikssonar og Hampiðj-
unni eru mjög áhugasamir og hafa
stutt mjög vel við bakið á okkur.
Ég byrjaði í Suður-Afríku með
sama hugarfari og í Namibíu að
fara á nýjar fiskislóðir. Þarna erum
við líka að veiða „hake“. Ég hefi
verið á djúpslóð á miðum sem þeir
hafa ekki veitt á áður. Ég hefi haft
þann hátt á að vera meira og minna
að vinna sem fiskiskipstjóri, þ.e.
haft með mér heimaskipstjóra til að
skóla og látið hann fylgjast með
hvemig þeir geta tileinkað sér
vinnuaðferðir á íslenska vísu. Á
þessu eina ári hefi ég verið með þrjá
Suður-Afríkuskipstjóra um borð.
Þeir vilja læra og mér sýnist þeir
hafa mjög mikla trú á íslendingum.
Þeir spyrja hvort það geti virkilega
verið að fiskurinn hafi verið þarna
allan tímann. En þeir eru ekki vanir
erfiðum botni, hraunbotni, höfðu
hvorki veiðarfæri né rétt hugarfar
til að veiða við erfiðar aðstæður eins
og við erum vanir á Islandi. Á þeim
stöðum höfum við veitt besta fisk-
inn. Svo höfum við verið að fiska í
töluvert hörðum straumi sem þeir
hafa ekki getað gert.“
Veiða út af Góðravonarhöfða
Þetta er svolítið sérstakt að því
leyti að eftir að hafa verið hálfan
túrinn í Atlantshafinu í 16-18 stiga
yfirborðshita þá siglum við kannski
fyrir Góðravonarhöfða og komum í
Indlandshafið þar sem yfirborðshit-
inn er 26 stig í sjónum. Við tökum
fiskinn að vísu úr sama botnhita, 6-7
gráðum, en hann er svo viðkvæmur
þegar hann er kominn upp úr. Fyr-
irtækið bannar okkur því að taka of
mikið inn í einu vegna hitans. Við
verðum því að reyna að stilla okkur
og taka ekki meira en 10 tonn í hali
vegna gæðanna. Ég má ekki taka
meiri fisk en skipshöfnin ræður við
á 16-18 tímum á sólarhring. Við er-
um með 60 manns við vinnuna á
einni vakt. Það er mitt vandamál ►
BORONIA, skip Hlöðvers, við bryggju í Cape Town.
SUÐUR-afrískur skipstjóri sem Hlöðver er að þjálfa og kenna ís-
ienskar veiðiaðferðir. Þar eru þelbrúnir sjómenn sem hann segir
gerólíka svörtu sjómönnunum í Namibíu.
Þá varð maður að taka á málinu og
stilla til friðar. Varð alltaf að taka
báða aðila fyrir. Þau voru mörg
vandamálin sem ég hafði ekki
kynnst fyrr. En aðalmálið var að
læra að umgangast þetta fólk og að-
lagast því á réttan hátt. Ekkert
þýðir að vera með nein læti í kring-
um þetta fólk. Verður alltaf að tala
við það eins og fullorðið fólk þótt
þetta séu ekki annað en unglingar.
Þurfti ógurlega þolinmæði.“
Uppbyggingar-
og þróunarstarf
En það var góð veiði og gekk
mjög vel. Við vorum í beinni sam-
keppni við Spánverja og spenna í
loftinu. En við sigruðum í þeirri orr-
ustu, náðum betri árangri en þeir
og gekk betur að vinna með þessu
fólki, tala við það og kenna því.
Spánverjamir voru frekar að verja
sín réttindi að fá að vera þarna,“ út-
skýrir hann. „Við Islendingar fórum
of seint af stað, vorum of uppteknir
af okkar málum hér heima. Það var
komin ákveðin mótun á veiðarnar
frá Spánverjunum þegar við kom-
um. Við verðum því sífellt að sann-
færa fólkið um hvers við erum
megnugir. Við vorum í rauninni í
þróunarverkefni þótt við værum
aflahæstir ár eftir ár, fyndum ný
mið og værum frumkvöðlar í að
fiska á djúpslóðinni þar sem við
fengum stærri og betri fisk en þeir.
Vandinn var að fiska ekki of mikið
upp á gæðin að gera því það er svo
heitt þarna og fiskurinn viðkvæmur.
Við vorum að veiða lýsingstegund
sem nefnist „hake“. Það sem við
höfum verið að gera í Namibíu er í
rauninni mjög athyglisvert því við
höfum verið að byggja þessar veið-
ar upp á mjög skömmum tíma.“
Eftir þrjú ár í Namibíu var
Hlöðver ákveðinn í að fara heim til
Islands. En áður var hann með
skipið í viðgerð í Suður-Afríku og
var þá boðin vinna hjá stærsta og
öflugasta sjávarútvegsfyrirtækinu
þar, Irvin & Johnson Ltd. Þeir vildu
ráða hann skipstjóra á nýjasta
frystitogarann sinn, sem er eitt
dýrasta og fullkomnasta fiskiskip
Suður-Afriku, 65 m langur verk-
smiðjutogari, svipað skip og Þerney
hjá Granda. Þeir kalla þetta skip
flaggskip Suður-Afríku.