Morgunblaðið - 14.01.1999, Blaðsíða 49

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
FIMMTUDAGUR 14. JANÚAR 1999 49
fara. í hartnær fjörutíu ár hefur
það aldrei brugðist að gamall vinur
okkar og fyrrverandi nági'anni,
Páll Kristjánsson, hafí verið með
okkur fjölskyldunni á aðfangadags-
kvöld. Síðustu jól var það alveg á
mörkunum að hann treysti sér til
að leggja land undir fót og koma úr
miðbænum hingað út í Skerjafjörð-
inn; en að minnsta kosti einn jóla-
svein verðum við helst að fá í heim-
sókn, ítrekaði húsbóndinn, svo
hann tók allra mildilegast það hlut-
verk að sér sem fyrr - og virtist
una því fjarska vel. Þegar svo upp-
lestur jólaguðspjallsins úr Þorláks-
biblíu átti að hefjast hélt Páll enn
fast í gamlan sið. Hann kom með
smá upphafssetningu, sem allir
hafa beðið eftir af hans munni frá
því að afinn á heimilinu dó fyrir
tuttugu og fjórum árum og nafni
hans átta ára gamall tók við jóla-
lestrinum, en hún hljóðaði svo:
„Ekki var hann hár í loftinu þessi,
þegar hann las fyrir okkur jólaguð-
spjallið í fyrsta sinn.“ Páll, sem í
senn var fínlegur maður í útliti og
fínlegur til allra verka, kenndi
fyrstur börnum okkar að skera fal-
legustu laufabrauð sem hugsast
getur. Að því munu þau búa alla tíð
og kunna vel þá þjóðlegu list. Há-
tíðarkakan hans sem á stóð - JOL
- var alltaf höfð efst í bunkanum,
og þótt hann væri löngu hættur að
vera viðstaddur við laufabrauðs-
gerðina munu dyggir lærisveinar
hans enn um sinn vera tilbúnir að
halda merki hans á lofti.
Þótt ótrúlegt megi virðast, fyrir
þá sem aðeins þekktu Páll seinni
hluta ævinnar, var hann eitt sinn
óðalsbóndi lengst uppi undir heim-
skautsbaug á Hermundarfelli í
Þistilfirði, en það var löngu fyrir
mína tíð. Fyrir nokkrum árum
kom hann sér upp sumai'bústað
með rammlega afgirtum garði í
túnfætinum á ættarjörð sinni. Þar
undi hann sér yfír hásumartímann
ár hvert. Það var meira en gaman
að koma til hans þar. AJlt í einu
var Páll kominn í allt annað um-
hverfi en maður hafði vanist í bæn-
um, á stað þar sem hann gjör-
þekkti hvern stein, hverja þúfu og
hverja lækjarsprænu. Helsti fé-
lagsskapur hans þar nyrðra voru
nokkrir sterkbyggðir og glæsilega
hyrndir hrútar sem í trygglyndi
sínu dóluðu fyrir utan girðinguna
hans. Til dægrastyttingar nugg-
uðu þeir sér ákaft upp að staura-
festingunum, sem með tíð og tíma
urðu kafloðnar. Þetta var einn
svipmesti og tígulegasti varð-
mannahópur sem nokkur sumar-
höll getur státað af. Páll fann
óblandna aðdáun mína á dorrun-
um, og næstu jól færði hann mér
vel til fundna jólakveðju, dýrðar-
innar mynd af öllum köppunum
átta á vakt kringum landareignina.
Mér er það minnisstæðasta jóla-
gjöfin það árið. Eftir margi'a ára
kynni og margra ára sambýli við
Pál og systur hans Þórdísi væri
margt minnisstætt hægt að riíja
upp. Þórdís var aðal hjálparhella
tengdaforeldra minna í mörg herr-
ans ár og þaðan stafar kunnings-
skapurinn við þau systkinin, sem
ég held að óhætt sé að segja að
hafi verið öllum til heilla. Við tók-
um slátur saman, við sáum fyrstu
sendingar íslenska sjónvarpsins
saman, við bárum borð og stóla
milli íbúða þegar mikið lá við og
svona mætti lengi telja. Eftir lát
Þórdísar bjó Páll lengi einsamall í
íbúð sem þau á fullorðinsárunum
áttu saman á Grundarstígnum, og
ef trúa ætti fréttamyndum dag-
blaðanna, sem stundum taka sig til
og lýsa félagslífi aldraðra, skyldi
maður halda að Páll hafi verið einn
helsti dansherra Reykjavíkur síð-
ustu árin sín. Undir lokin voru það
fæturnir sem hann gat ekki lengur
treyst, en nú þegar hann er allui'
óska ég honum að mega dansa eins
og hann lystir á nýja tilverustaðn-
um, og mega vera ljúfmannlega
kátur eins og hann var alveg fram
á síðasta dag.
Blessuð sé minning hans.
Solveig Jónsdóttir.
JÓHANN
KRISTINSSON
+ Jóhann Krist-
insson fæddist í
Austurhlíð í Bisk-
upstungum 24. maí
1958. Hann lést 30.
desember síðastlið-
inn og fór útför
hans fram í kyrr-
þey að ósk hins
látna.
Vinur okkar og
ferðafélagi, Jóhann
Kristinsson, er horfinn
yfir móðuna miklu,
eftir erfið og langvar-
andi veikindi. Það er
sárara en tárum taki að kveðja
ungan mann í blóma lífsins. Eftir
sitjum við með þá staðreynd að all-
ir verða að ganga þann veg sem ör-
lögin ætla þeim, hversu sárt sem
það er þeim sjálfum og okkur hin-
um sem eftir verðum.
„Hann Jói okkar,“ eins og við
kölluðum hann, var allan sinn aldur
í Austurhlíð, ólst þar upp og fór
ungur að árum að búa í félagi við
foreldra sína, enda voru sauðkind-
ur og hestar hans líf og yndi. Bú-
stofninn hans Jóa bar þess líka
vitni að um hann var hugsað af al-
úð og áhuga og ævinlega kappkost-
að að rækta upp þá eiginleika sem
bestir voru.
Það hefur verið ánægjulegt að
sjá lambahópinn koma kjagandi á
haustin, svo bústin hafa þau verið
að vissara var að fara rólega til að
ekkert þeirra gæfist upp. Þau okk-
ar sem eiga hesta ættaða frá Jóa
vita að þeir eru ekki bara sterkir
og ganggóðir, heldur líka með af-
brigðum geðgóðir. Það er ekki
langt síðan boð komu frá Jóa til
manns sem á folald undan hesti
sem Jói var að temja, um að viss-
ara væri að fara varlega að þessu
folaldi eða láta það alveg eiga sig
því faðirinn væri skapstirður.
Svona var samviskusemin mikil, að
mega ekki til þess hugsa að óhöpp
yrðu ef hann gæti varað við þeim.
Annað áhugamál hans var lestur
góðra bóka, það var með ólíkindum
hvað mikið hann las og hversu
margbreytilegt það var. Ekki var
svo ánægjan minni að geta sest
niður með kunningjum og rætt efni
bókanna og þær spurningar sem
lestur þeirra vakti.
Sama má segja um allan þann
fróðleik sem hann safnaði frá
gamla fólkinu og var svo fús á að
miðla okkur hinum.
Jói þekkti afréttinn flestum öðr-
um betur. Fyrir utan lögboðnar
haustleitir, fór hann margar ferðh'
aðrar til að leita kinda sem vart
hafði orðið við og gátu þessar ferð-
ir verið hvenær vetrar sem var, allt
frá haustnóttum til páska. Svo
komu grenjaleitir á vorin, því þeir
feðgar, Jói og Kristinn, hafa um
langt árabil verið grenjaskyttur
sveitarinnar.
Það var einmitt í fjallferðum sem
mörg okkar kynntust Jóa, hæglát-
um pilti sem ekki vildi mikið láta á
sér bera. En þegar að því kom að
elta fjallafálur var hann þrautseig-
ur og ekki á því að gefa sig, og
þótti sumum ferðafélögunum nóg
um, fannst nú að þessar óþægðar-
skjátur gætu átt sig sjálfar, en Jói
vissi að kindur sem skildar era eft-
ir í fjöllum á haustin sjást kannski
aldrei aftur. Minningar frá þessum
ferðum okkar til fjalls undanfarin
ár era umvafðar þeim töfraljóma
sem einkennir ferðir um íslensku
öræfin, en það er erfitt að hugsa
sér ferð í Buðlungabrekkur án Jóa
okkar í Austurhlíð. Ef dauft var yf-
ir mannskapnum þegar komið var í
náttstað átti Jói það til að drífa alla
með sér út til að syngja og var þá
fljótt að lifna yfir.
Það má nærri geta að þetta var
átak fyrir mann sem helst vildi
ekki vera áberandi í hópnum en fé-
lagsandinn var honum svo mikils
virði og söngurinn svo mikil
ánægja að hann lagði
hvað sem var á sig til
að ferðin gæti orðið
ánægjuleg. Eins var
það að þegar Jói vissi
að trússbíllinn var orð-
inn ónýtur, kom hann
til nágranna síns sem
um trússflutninga hef-
ur séð og bauð honum
sinn bíl í ferðina, allt
varð að gera til að
ferðin heppnaðist sem
best og allur hópurinn
kæmist inneftir. Þau
okkar sem átt hafa Jóa
fyrir nágranna í ára-
tugi vita hvað það er að eiga „góð-
an granna". Þegai- sorgin kvaddi
dyra á einum nágrannabænum
kom það best í ljós hver Jói var.
Mánuðum saman kom hann til að
athuga um líðan okkar, rabba um
daginn og veginn og reyna að
fremsta megni að hressa okkur við,
eiginlega finnst okkur að hann hafi
ekki sleppt af okkur hendinni frá
þessum tíma og allt til þess að
hann hvarf okkur í hinsta sinn.
Lítil börn löðuðust fljótt að Jóa,
hann var ekki með hávaða eða læti
við þau, heldur beið eftir að forvitni
drægi barnið til hans og þá tók
hann gjarna sykurmola, braut hann
í tvennt og rétti barninu helming-
inn en notaði hinn helminginn sjálf-
ur með kaffinu, þetta gaf börnun-
um samkennd sem varð til þess að
þau litu á hann sem félaga og þau
hlökkuðu til að hitta hann og stund-
um vora það þau sem mest þurftu
að tala þegar Jói kom í heimsókn,
því þetta var þeirra vinur ekki síður
en fullorðna fólksins.
Við tráum því að góður drengur
eins og Jói eigi góða heimvon og að
við honum taki læknar sem meira
kunni fyrir sér en þeir sem hér eru,
þannig að áður en langt um líður
geti Jói okkar, alheill, lagt í nýjar
fjallaferðir, á nýjum afrétti, og
ræktað upp nýjar hjarðir sér og
öðrum til ánægju.
Kæri Jói, hjartans þakkir fyrir
samfylgdina.
Tveir af ferðafélögunum á fjallið
stóðu Jóa nær en við hin vegna
skyldleika og tengda, það era þeir
Guðmundur bróðursonur hans og
Grétar kvæntur frænku þeirra,
þessum vinum okkar sendum við
okkar innilegustu samúðarkveðjur.
Siggu og Ki'istni í Austurhlíð,
börnum þeirra, tengdabörnum og
barnabörnum sendum við einnig
okkar innilegustu samúðarkveðjur
og biðjum Guð að gefa þeim styrk
nú eins og áður þegar sorg og veik-
indi hafa sótt þau heim.
Arni, Kristján, Grétar Páls,
Páll frá Múla, Óskar
og Oddur, Brekku,
fjölskyldan Rauðaskógi.
„Börn náttúrannar“ heitir kvik-
mynd Friðriks Þórs sem tilnefnd
var til Óskarsverðlauna. Þau sann-
kölluðu böm náttúrunnar eru eins
og hann frændi minn Jóhann Krist-
insson sem við nú horfum á eftir úr
þessum heimi. Hann ólst upp í fal-
legu sveitinni sinni sem hann unni
mjög og yfirgaf aldrei. Hvað er
hollara fyrir ungan dreng en að
vera eins og lítið lamb söm hleypur
um túnin græn og fógur eða rennir
sér í hvítri mjöll niður brattar
brekkur frjáls og áhyggjulaus, um-
vafinn ást og umhyggju kærleiks-
ríkra foreldra. Þannig vai- lífið í
sveitinni, stór frændsystkinahópur
að leik á Austurhh'ðai'toi'funni, eins
og þessir þrír bæir eru jafnan kall-
aðir. Þetta var eins og ein fjöl-
skylda. Allt var tengt náttúrunni,
kýi-nar, kindumar, hestarnir, hæn-
urnar, hundamir og að ógleymdum
tófuyrðlingunum sem komu heim
með Kristni frænda, og svo seinna
Jóa, á hverju sumri. Við krakkarnir
lékum okkur með þá eins og börn í
dag leika sér með ketti eða hunda.
Ekkert var eins sjálfsagt og eðli-
legt og að vera með þessi villtu dýr
úr óbyggðunum eins og önnur dýr
úr náttúrunni nema lyktin var ansi
megn og fengum við oft skammir
frá þeim eldri fyrir dauninn sem af
okkur var. Jói var sérstaklega
næmur fyrir þessum skepnum sem
og öðrum, eins og hann skildi þau,
og hann virti þau líka og bar virð-
ingu fyrir þeim. Það er eins og
þetta næma fólk sem við höfum í
kringum okkur sé líka oft við-
kvæmara en gengur og gerist, þótt
það sjáist ekki á yfirborðinu.
Stærstu blómin og grösin era ekki
alltaf sterkust í storminum. Upp-
vaxtarár okkar frændsystkinanna
voru skemmtileg, heillandi og ævin-
týraleg ár og fengum við að njóta
þess að hafa ömmu og afa hjá okk-
ur, það var kapítuli út af fyrir sig
sem öll börn hafa bæði gott og
gaman af. Öll uxum við úr grasí og
fóram út í lífið, nema Guðmundur
bróðir Jóa, sem var kallaður yfir á
annað tilverustig aðeins bam að
aldri, eftir erfið veikindi. Það vora
dimmir dagar sem fjölskyldan átti
þá. Ekkert er ei'fiðara fyrir for-
eldra en að fylgja baminu sínu til
grafar og enginn getur sett sig í
þau spor nema lenda í því sjálfur.
Aldrei fara úr huga okkar þessi erf-
iðu ár fjölskyldunnar. Lífið hélt
samt áfram eins og alltaf og ljósið
lýsti á ný yfir bæina þrjá. Ungur
sveinn varð að hraustum og full-
orðnum manni sem fór að búa fé-
lagsbúi með foður sínum og bróður.
Mörg urðu handtökin í búskapnum
í Austurhhð, sem Jói unni svo heitt,
þó sérstaklega íjárræktinni og
hestamennskunni. Byggð vora
fleiri fjárhús, hlöður og annað slíkt
sem þurfti. Svo fóru að spretta upp
lítil sumarhús fyi-ir ofan bæina eitt
af öðra. Þarna var reykvíska
frændfólkið að byggja sér dvalar-
stað svo hægt væri að dvelja í sveit-
inni góðu sem lengst. Ekki er fæma
fólk nú á bæjunum á sumrin en var
hér í eina tíð þegar Jói var að alast
upp. Hann var tíður gestur í sum-
arhúsum þessum, enda frændræk-
inn mjög, traustur og hjálpsamur.
Margar era minningarnar, sem við
eigum um stundimar með Jóa,
brosið hans og stundum skii'tið
glott. Hláturinn sem var svo smit-
andi. Skoðanir hans voru ekki alltaf
þær sömu og okkar, enda var hann
ófeiminn að segja það sem honum
fannst þótt það passaði ekki inn í
formið. Hann elskaði börnin sem í
kringum hann vora og talaði við
þau sem jafningja stór sem smá.
Síðasta sinn sem ég sá Jóa var ann-
an í jólum, í jólaboði í Hlíðartúni,
með systurson sinn í fanginu nokk-
urra mánaða, hann kyssti og kjass-
aði lengi og fer sú sjón ekki úr huga
mínum það sem eftir er, því fallegri
sjón er ekki hægt að sjá. Jói unni
landinu og óbyggðunum og öllu
sem tengdist náttúranni og vann að
uppgræðslu, sem hann hafði mikinn
áhuga á. Eigum við eftir að horfa á
þá vinnu hans þegar við horfum
heim að bæjunum þremur. Víðles-
inn var hann og drakk í sig fróðleik
um allt mögulegt og fróðari var
hann en margur sá sem gengið hef-
ur þann hefðbundna menntaveg.
Flest okkar fáum við að njóta góðr-
ar heilsu í lífinu en þess fékk Jói
ekki að njóta undanfarin ár. Hann
barðist við illvígan sjúkdóm sem
erfítt er að lækna eða halda niðri.
Sjúkdóm sem rænir fólk starfs-
orku, lífsgleði, atorku, svefni,
skipulagi og lífslöngun. Þetta eru
veikindi þar sem viðkomandi sjúk-
lingur er aldrei spurður um hvernig
líðan hans sé. Allt var reynt til að
vinna bug á þessum sjúkdómi og
reyndi hann sjálfur mikið til að
sigrast á honum en ekkert gekk.
Lausnin varð dapurleg, en lausn
samt, sem hann valdi og við verðum
að bera virðingu fyrir því sem við
getum ekki ráðið við og stjórnað
þótt sorg og söknuður þjaki okkur
öll sem eftir sitjum. Hann lifir
áfram með okkur í hjarta okkar og
í góðri minningu. Hann er kominn
til annarra starfa þar sem honum
líður vel og er ánægður og sæll,
ásamt Htla bróður sínum og öðrum
sem famir era yfir á annað tilvera-
stig. Við sjáum á eftir fjárbónda,
hestamanni, spekingi og sönnu
barni náttúrunnar. Blessuð sé
minning góðs drengs. Elsku Sigga,
Kristinn, Maggi, Stína og fjölskyld-
ur ykkar, megi góður guð styrkja
ykkur í þessai’i miklu sorg og létta
ykkur sporin þungu. Guð blessi
ykkur öll.
Elín Margrét Hárlaugsdóttir.
Það er mikið áfall, þegar ungt
fólk fellur frá. Þannig era örlög
alltof margra, og manni finnst það
svo óréttlátt og óskiljanlegt. Mér
fannst því fregnin um lát frænda ■*“
míns, hans Jóa í Austurhlíð, mikið
áfall. Að örlögin skulu í annað sinn
höggva svona stórt skarð hjá þess-
ari mætu fjölskyldu, er mér alger-
lega hulin ráðgáta. Manni finnst
fólkið í Austurhlíð vera búið að
þjást meira en nóg. Nú hafa Sigga
og Kristinn þurft að sjá á eftir
tveimur börnum sínum. Sem betur
fer eru Maggi og Stína, ásamt fjöl-
skyldum sínum, þeirra stoð og
stytta. A svona stundum leitar
hugurinn til liðinna daga. Margt
rifjast upp, eins og þegar við lékum
okkur í Bæjargilinu, og hann Jói
var svo kjarkaður og fimur að
klifra. Hvað hann var frár á fæti og
hraustur. Hann var mikið náttúra- ***’
barn og hafði yndi af skepnum og
grösum. Ungur fór hann inn í
Brekkur í íjárleitir og þá var nú oft
gaman. Hann hafði svo næma sjón
að unun var að og fjárglöggur
mjög. Svo þegar farið var að heim-
sækja Steina í Helludal, að skoða
og skeggræða um kindurnar og hin
ýmsu mál, þá var hann í essinu
sínu. Við fylgdumst mikið að á
þessum tíma við fjárleit og réttir.
Það vora góðir tímar og góður ^
skóli að umgangast dýrin. Þau
vora hans uppáhald. Jói var eitt-
hvað svo ekta við þá sem hann
kynntist, svo hreinn og beinn.
Hann var með sína meiningu alveg
á hreinu og hún var fölskvalaus.
Það gat stundum kannski ýtt pínu-
lítið við fólki, en er ekki sannleik-
urinn bestur þegar allt kemur til
alls? Það voru allir jafn réttháir í
hans augum og ekki síst þeir, sem
vora verr settir í þessu samfélagi.
Hann hélt sannri tryggð við fólkið
með Hlíðinni, og er ég hræddur um
að það hafi misst mikið. Hann unni
þessu fólki svo heitt. Nú er hann
horfinn til annarra heimkynna og
verður örugglega vel tekið á móti
honum þar. Þar munu horfnir ætt-'
ingjar og vinir heilsa honum á ný.
Okkar leiðir skilja í bili. Við Svala
vottum nánustu ættingjum hans
okkar innilegustu samúð. Megi
góður guð styrkja þau og leiða í
þessari miklu sorg. Með þökk fyi-ir
allt og allt.
Ingvar R. Hárlaugsson.
Skila-
frestur
minning-
argreina
EIGI minningargrein að birt-
ast á útfarardegi (eða í sunnu-
dagsblaði ef útför er á mánu-
degi), er skilafrestur sem hér
segir: í sunnudags- og þriðju-
dagsblað þarf grein að berast
firtir hádegi á föstudag. í mið-
vikudags-, fimmtudags-, föstu-
dags- og laugardagsblað þarf
greinin að berast fyrir hádegi
tveimur virkum dögum fyrir
birtingardag. Berist grein eftir
að skilafrestur er útrunninn
eða eftir að útför hefur farið
fram, er ekki unnt að lofa
ákveðnum birtingardegi. Þar
sem pláss er takmarkað getur
þurft að fresta birtingu greina,
enda þótt þær berist innan hins
tiltekna skilafrests.