Morgunblaðið - 16.01.1999, Qupperneq 26

26 LAUGARDAGUR 16. JANTJAR 1999
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Málflutningur saksóknara fulltrúadeildar Bandarikjaþings
Reuters
BIÐRÖÐ myndaðist við þinghúsið í Washington þegar fdlk safnaðist þar saman í von um að fá
aðgöngumiða að réttarhöldunum í máli Bills Clintons forseta.
Segja vitnaleiðslur
nauðsynlegar
Saksóknararnir notuðu einnig
hvert tækifæri sem gafst til að
skora á öldungadeildina að heimila
vitnaleiðslur í réttarhöldunum og
benda á dæmi um að vitni gætu
gefið skýringar á ósamræmi í þeim
gögnum, sem lögð hafa verið fram.
Þeir sögðu að forsetinn hefði
spunnið umfangsmikinn lygavef
til að leyna sambandi sínu við
Lewinsky í von um að geta villt
um fyrir lögmönnum Paulu Jones,
sem sakar forsetann um kynferð-
islega áreitni, og Kenneth Starr,
er stjórnaði fjögurra ára rann-
sókn á málum forsetans. Clinton
hefði lagt að Lewinsky að bera
ljúgvitni í máli Jones, reynt að
hafa áhrif á vitnisburð Betty
Curry, ritara síns, og hvatt Curi*y
og Lewinsky til að leyna gjöfum,
sem Starr hafði óskað eftir að
yrðu lagðar fram sem sönnunar-
gögn.
Repúblikaninn Ted Stevens, öld-
ungadeildarþingmaður frá Alaska,
lýsti því strax yfir að hann væri
hlynntur því að Curry og Lewinsky
yrði stefnt fyrir réttinn sem vitn-
um. Samkvæmt samkomulagi um
tilhögun réttarhaldanna, sem öld-
ungadeildin samþykkti fyrr í mán-
uðinum, var því frestað að taka
ákvörðun um hvort vitnaleiðslur
yrðu heimilaðar. Oski saksóknar-
amir eftir því að vitni verði kölluð
til þarf meirihluti öldungadeildar-
innar að samþykkja hverja vitna-
stefnu fyrir sig.
Aðeins 33% Bandaríkjamanna
hlynnt embættissviptingu
Viðbrögð þingmanna við mál-
flutningi saksóknaranna vora eftir
flokkslínum eins og við var búist.
Demókratar vora æfir yfir ummæl-
um saksóknaranna um þörfina á
vitnastefnum og fréttum um að
þeir hefðu átt leynilegan fund með
þremur öldungadeildarþingmönn-
um repúblikana um hvernig standa
ætti að vitnaleiðslunum. Þeir sögðu
það brot á samkomulaginu um til-
högun réttarhaldanna.
Repbúblikanar í báðum þing-
deildunum virtust hins vegar
ánægðir með fyrsta dag málflutn-
ingsins og einn þein-a, John Warn-
er, öldungadeildarþingmaður frá
Virginíu, spáði því að réttarhöldin
myndu „öðlast tiltrú almennings"
eftir harðvítugar deilur repúblik-
ana og demókrata.
Almenningur virtist þó ekki hafa
mikinn áhuga á réttarhöldunum og
samkvæmt skoðanakönnun ABC-
sjónvarpsins era 63% Bandaríkja-
manna ánægð með frammistöðu
Clintons í forsetaembættinu. Að-
eins 33% vora þeirrar skoðunar að
svipta bæri hann embættinu ef
sannað þætti að hann hefði borið
ljúgvitni.
Bandaríkjaforseti sak-
aður um ítrekuð lögbrot
Washingff on. Reuters.
SAKSÓKNARAR fulltrúadeildar
Bandaríkjaþings hófu málflutning
sinn í réttarhöldunum í máli Bills
Clintons forseta í fyrradag og
sögðu að hann hefði ítrekað gerst
sekur um lögbrot og rofið embætt-
iseið sinn með tilraunum til að
leyna kynferðislegu sambandi
sínu við Monicu Lewinsky, fyrr-
verandi starfsstúlku í Hvíta hús-
inu.
Saksóknararnir sögðu í mál-
flutningi sínum fyrir öldungadeild-
inni, sem á að skera úr um hvort
svipta beri Clinton embættinu, að
yrði forsetanum ekki vikið frá fyrh'
að fremja meinsæri og leggja stein
í götu réttvísinnar myndi það hafa
mjög alvarlegar afleiðingar fyrir
dómskerfið og forsetaembættið
langt fram á næstu öld.
„Við erum hér í dag vegna þess
að William Jefferson Clinton ákvað
að setja sjálfan sig ofar lögunum,
ekki einu sinni, ekki tvisvar, heldur
hvað eftir annað,“ sagði fulltrúa-
deildarþingmaðurinn James Sen-
senbrenner, repúblikani frá
Wisconsin.
Deilt um
lokun kjarn-
orkuvera
París. Reuters.
ALLSKÆÐ deila milli franskra og
þýzkra stjórnvalda vofði yfir í gær,
þegar þýzki umhverfismálaráð-
herrann neitaði hugsanlegum kröf-
um franskra aðila um skaðabætur
ef Þýzkaland ryfi samninga um
endurvinnslu kjarnorkuúrgangs.
Talsmenn hagsmunaaðila í
kjarnorkuiðnaði Þýzkalands lýstu
því jafnframt yfir, að áform ríkis-
stjórnar jafnaðarmanna og Græn-
ingja um að hætta nýtingu kjarn-
orku í áföngum opnaði fyrir millj-
arða marka skaðabótakröfur með
því að þeir yrðu neyddir til að slíta
samningum við erlenda viðskipta-
aðila.
Jurgen Trittin, einn leiðtoga
þýzkra Græningja og umhvei'fis-
málaráðherra í ríkisstjórn Ger-
hards Schröders, kynnti í fyrradag
drög að nýrri löggjöf um nýtingu
kjarnorku í Þýzkalandi. Talsmenn
orkufyrirtækjanna, sem reka hin
13 kjamorkuver Þýzkalands, sögðu
framvarpsdrögin gera ráð fyrir
miklu styttri aðlögunartíma til að
hætta rekstri veranna en Schröder
kanzlari hafði áður heitið.
Samráðsviðræður í hættu
Veba, móðurfyi'irtæki Preussen-
elektra, sem er stærsti rekstrarað-
ili kjamorkuvera í Þýzkalandi,
sagði í yfirlýsingu að fyrirhugaðar
viðræður fulltráa kjarnorkuiðnað-
arins og stjórnarinnar um hvernig
staðið skuli að því að hætta nýt-
ingu kjarnorkunnar væru nú í
hættu, en þær áttu að hefjast 26.
janúar nk. Schröder hafði kallað
eftir eins árs samráðstímabili við
fulltráa iðnaðarins. Uwe Karsten-
Heye, talsmaður stjórnarinnar,
sagði að hann vonaðist enn til að
viðræðumar hæfust samkvæmt
áætlun.
Trittin sagði í fyrradag að kjarn-
orkufyrirtækjunum yi'ði frá næstu
áramótum bannað að flytja kjam-
orkuúrgang úr landi, en þau hafa
samninga við endurvinnslustöðvar
í Frakklandi og Bretlandi. Þótt um
þriðjungur raforkuframleiðslu
Þýzkalands fari fram í kjarnorku-
veram er engin endurvinnslustöð
fyrir kjamorkuúrgang í landinu.
Reuters
WILLIAM Cohen, varnarmálaráðherra Bandarikjanna, og Cheon
Yong-taek, varnannálaráðherra Suður-Kóreu, við móttökuathöfn í
Seoul þegar Cohen kom þangað í heimsókn í gær.
Varnir S-Kóreu ræddar
Seónl, Reuters.
WILLIAM Cohen, vamarmálaráð-
herra Bandaríkjanna, lagði í gær
blessun bandarískra stjómvalda yf-
ir áform Suður-Kóreustjómar um
að þróa langdrægar herflaugar í því
skyni að svara þeirri ógn sem talin
er stafa af þróun slíkra vopna í
Norður-Kóreu. Talsmaður suður-
kóreska vamarmálaráðuneytisins
greindi frá þessu í gær.
Cohen, sem staddur er í opin-
berri heimsókn í Suður-Kóreu,
ræddi herflaugaþróunaráætlunina
við suður-kóreskan starfsbróður
sinn, Cheon Yong-taek, en viðræð-
urnar eru liður í reglulegu samráði
beggja ríkisstjórna um öryggismál.
Fram til þessa hafa Bandaríkin
ekki viljað að Suður-Kóreumenn
komi sér upp flaugum langdrægari
en 180 km, í því skyni að hindra út-
breiðslu langdrægra herflauga, sem
geta borið gereyðingarvopn.
I bandarískum herstöðvum í
Suður-Kóreu eru að staðaldri um
37.000 hermenn. Spenna hefur vax-
ið í landinu undanfarna mánuði eft-
ir að vísbendingum hefur farið
fjölgandi um að Norður-Kóreu-
menn séu að koma sér upp lang-
drægum flaugum og getu til að
framleiða kjarnavopn.
Deila um bananainnflutningsreglur ESB í algleymingi
Bandaríkj amenn
tilkynna refsitolla
Washington. Reuters.
BANDARÍSK stjómvöld tjáðu
Heimsviðskiptastofnuninni WTO
fonnlega á fimmtudag að þau
hygðust setja á refsitolla á valdar
vörur frá Evrópusambandinu
(ESB) vegna deilu um bananainn-
flutningsreglur ESB.
Peter Seher, aðalfulltrái Banda-
ríkjanna í alþjóðlegum viðskipta-
samningum, sagði að bandarísk
stjómvöld væru enn að leita eftir
formlegum viðræðum við ESB í því
skyni að bera klæði á vopnin í því
viðskiptastríði sem virðist í upp-
siglingu.
„Við höfum reynt með litlum ár-
angri að fá ESB til samninga við
okkur í eitt og hálft ár,“ tjáði Scher
fréttamönnum. „Við vonum að þeir
[fulltrúai- ESB] fáist til að líta á
WTO sem réttan vettvang til að
vinna með okkur að lausn á deil-
unni.“
Tilkynningin um refsitollana til
WTO var fyrsta skrefið í að setja
þá formlega á, að sögn Schers. Þeir
gætu gengið í gildi jafnvel 1. febrá-
ar, en gildistakan gæti frestast til
3. marz ef ESB hreyfir formlegum
andmælum við refsitollataxtanum.
Miðað við núverandi magn vöruút-
flutnings frá ESB til Bandaríkj-
anna myndu hin-
h’ fyrirhuguðu
refsitollar verða
að upphæð 520
milljónir dollara,
36,4 milljarðar
króna.
Heildarvöruút-
flutningm' ESB
til Bandaríkjanna er í kring um 300
milljai'ðar dollai’a (21.000 milljarðar
króna), þannig að refsitollamir
myndu snerta aðeins brot þeiira
viðskipta sem fram fara milli þess-
ara tveggja stærstu efnahagsvelda
heims. Deilan um bananainnílutn-
ingsreglur ESB hefur hins vegar ýtt
undir vaxandi spennu í viðskiptum
þeirra.
WTO féllst í þessari viku á beiðni
Ekvador um að kalla saman á ný
sáttanefnd stofnunarinnar og að hún
fari ýtarlega yfir breyttar banana-
innflutningsreglur ESB til að skera
úr um hvort þær samræmdust
GATT-reglum um alþjóðaviðskipti.
Bandaríkjamenn ætla að taka
upp refsitolla vegna þess að þeir
telja ESB ekki hafa með þeim
breytingum sem
gerðar vora í
fyrra á banana-
innflutnings-
reglunum orðið
við þeim athuga-
semdum sem
sáttanefnd WTO
úrskurðaði árið
1997 að samræmdust ekki alþjóða-
samþykktum um frelsi í viðskipt-
um og brytu gegn hagsmunum
bananaframleiðenda í Miðameríku,
en fyrirtæki í bandarískri eigu eru
þar umsvifamest.
ESB-reglurnar vora uppruna-
lega settar til að hygla banana-
framleiðslu landa sem áður til-
heyrðu nýlenduveldum Evrópu-
ríkja.
Danskar og hollenzkar vörur eru
undanþegnar hinum fyrirhuguðu
bandarísku refsitollum, þar sem
stjórnvöld í þessum löndum hafa
lýst sig andvíg ESB-bananareglun-