Morgunblaðið - 01.04.1999, Blaðsíða 12

12 D FIMMTUDAGUR 1. APRÍL 1999
MORGUNBLAÐIÐ
FULLORÐIN kona klædd í loðfeld og með skinnhúfu var að leita í gám-
inum að einhverju nýtilegu. Eftirlaunafólk sem komst þokkalega af á
árum áður lepur nú margt dauðann úr skel.
■ ■
O,
rbirgdin
og allsnægtirnar
Bláa blóðið
Breytingarnar í Rússlandi birt-
ast í mörgum myndum. Ensku-
mælandi Rússi vék sér að undir-
rituðum og sagðist hafa verið beð-
inn að spyrja hvort Anna Þrúður
Þorkelsdóttir, formaður Rauða
kross Islands, væri prinsessa. Það
er ekki óalgengt að tignarfólk
gegni virðingarstöðum innan
Rauða krossins og því gat þetta
svosem vel verið. Blaðamanni varð
í fyrstu svarafátt en sagði svo að
Anna Þrúður væri dóttir sjálfs-
eignarbónda sem hefði búið austur
á Jökuldal, en að langfeðgatali
væri hún af konungakyni eins og
flestir íslendingar. Spyrjandinn
sagði að nú færðisj,,. það
austur þar að fó
nafnbætur. Á byltin
hefðu allir þóst veríi, ko;
verkamönnum og baíndu
lenda ekki í hreinsunum. Kjjjkærtii
upp á yfirborðið Í01k *s6m segðist
hafa blátt blóð, eða að minnsta
kosti ljósblátt, í æðum og skreytti
sig ýmsum titlum.
Brostnar vonir
Það var sláandi að heyra hvað
margir sem við hittum voru vonlitl-
ir um að ástandið batnaði á næst-
unni. Velmenntuð kona á miðjum
aldri sagði að í upphafi per-
estrojkunnar hafi vaknað bjartar
vonir í brjóstum almennings. Fólk
hafi lengi haldið í vonina um að
ástandið myndi batna, en umbæt-
umar látið á sér standa og vonin
smámsaman hjaðnað. „Fólk gafst
endanlega upp eftir efnahagshrun-
ið í ágúst í fyrra. Það var í annað
skiptið á nokkrum árum sem fólk
missti allt sitt. Eftirlaunafólkið
missti í raun réttindin sem það
hafði áunnið sér árið 1991 og nú
missti það í annað sinn bæði spari-
fé og von um mannsæmandi eftir-
laun um alla framtíð."
Ung kona í háskólanámi var
ekki í vafa um hvað Rússa skorti
helst - betri stjórnmálamenn.
„Fólkið beið alltaf eftir sælurík-
inu, hélt svo að það kæmi með um-
breytingunni - perestrojkunni -
en sú von brást. Draumurinn hef-
ur ekki ennþá ræst. Það versta í
Rússlandi eru stjórnmálamennirn-
ir, þeir hafa ekki reynst trausts
verðir.“
Mikil auðlegð
Erindi okkar blaðamanna til
Rússlands var að kynnast neyðar-
hjálp Rauða krossins þar í landi.
Við fengum að sjá hvernig sú hjálp
heldur lífinu í mörgum og gerir
fólki kleift.að komast yfir erfiðleik-
ajja sem'jiú steðjaúð.
‘ sjá fleira en eymd
enningarlíf stórborg-
; S&nkti Péturs-
íeiinsrnælikvai’ða.
ivvoldstun.dir sem við áttum í Bols-
hoi-leikliúsinu í Moskvu og Mariin-
skí-leikhúsinu í Sankti Pétursborg
verða okkur ógleymanlegar. I
Bolshoi var La Traviata á fjölunum
og nútímaballett í Mariinskí. Þar
áttu frábærir listamenn á öllum
sviðum sannkallaðan stjömuleik
fyrir fullu húsi.
Stuttur tími gafst til að skoða
söfn í Kreml, bæði það sem geym-
ir sýnishorn af náttúruauðæfum
Rússlands, gull og gimsteina, og
fjölbreyt dýrgripasafn frá keisara-
tímanum. Annað merkilegt safn er
Einsetusafnið, eða Hermitage, í
Vetrarhöllinni í Sankti Pétursborg
og yfírþyrmandi stórt. Okkur var
sagt að það væri álitin rúmlega
þriggja ára vinna að skoða safnið
til hlítar. Sannarlega góðar ástæð-
ur til að heimsækja þetta stór-
brotna og margslungna land á ný.
Þúsundir
vilja flytja
til Fmn-
lands
VTÐ BRAUTARSTÖÐ úti í
sveit sunnan við Sankti Pét-
ui-sborg, stóð maður og stapp-
aði niður fótum í frostinu.
Hann sagðist heita Valerí og
vera á höttunum eftir kola-
hlassi sem var þarna á vöru-
bíl. Kolin voru handa manni
sem hann vinnur stundum hjá.
Valerí býr í litlu þorpi sem
heitir Taitsí og sagði hann að
fyrir löngu hafi þar verið
fiimskt land. Svæðið kaliað In-
germanland og þar töluð mál-
lýska sem eigi sér ekkert. eig-
inlegt ritmál. Valerí sagði að
þarna hétu margir fínnskum
nöfnuin, sjálfur er hann Rússi
en konan hans Ingermanlend-
ingur. „Þeim finnst þau vera
finnsk, en Finnar segja þau
vera ingermanlensk," sagði
Valerí. Þau hjón eiga tvö
börn, 12 ára stúlku sem er í
grunnskóla og 16 ára son sem
er í undirbúningsnámi fyrir
læknanám. „Það bíða 9.000
fjölskyldur af finnskum upp-
runa eftir því að flylja til
Finnlands, við erum númer
300 í röðinni,“ sagði Valerí.
Hann telur að það sé öruggari
h'fsafkoma hinum megin
landamæranna og er farinn að
læra finnsku.
Við eltum Valerí og vörubfl-
inn með kolin. Ekið var að
nýju bjálkahúsi í fínnskum
stfl. Bolirnir í útveggjunum
voru misjafnlega sverir en
felldir saman með snilldarleg-
um hætti. Vörubfllinn bakkaði
inn um opið hlið og um leið
þustu út nokkrir hundar. Hús-
ráðendur eru miklir dýravinir
og hafa skotið skjólshúsi yfír
sex flækingshunda. Valerí
sagði að húsið væri rafmagns-
kynt en rafveitan væri ótrygg
og stundum rafmagnslaust
dögum sainan. Þá væri gott að
grípa til kolakyndingarinnar.
1 þorpinu er líka gasveita og
margir elda við gas.
Unnið upp á von og óvon
Valerí er pípulagninga-
maður að atvinnu en segir lít-
ið að gera yfir veturinn.
Hann hefur allar klær úti að
ná sér í verkefni, mokar snjó,
dyttar að húsum og gerir
hvað annað sem til fellur.
Hann sagði að þarna væri
viðvarandi atvinnuleysi. Þrátt
fyrir það bar hann sig vel,
sagðist jafnvel ná 2.000 níbl-
um (6.500 kr.) á mánuði en
það dygði ekki til að fram-
fieyta Ijölskyldunni. Þarna
eru starfræktar nokkrar litl-
ar verksmiðjur í timburiðn-
aði. Menn sækja lika vinnu til
Sankti Pétursborgar eða Gat-
sjína. En það er ekki nóg að
hafa vinnu, því ekki fá allir
útborgað. Margir þorpsbúar
vinna í dráttarvélaverksmiðju
í nágrenninu, en Valerí sagði
að þar hafi ekki verið greidd
laun mánuðum saman.
„Yfirmennirnir segja
starfsfólkinu að það ráði því
hvort það mæti til vinnu eða
ekki. Ef til vill komi að því að
hægt verði að greiða launin.
Fólkið mætir í vinnuna, því
það veit að það fær ekkert
annað að gera. Þetta fólk er
ekki atvinnulaust samkvæmt
opinberum töluin, en það fær
ekkert kaup. Menn vona að
þeim verði bætt upp iauna-
leysið síðar, en sú von bregst
oft.“
Lflct og aðrir í þorpinu er
íjölskylda Valerís með garð
við húsið sitt og sjálfri sér nóg
ineð grænmeti og ávexti. Upp-
skeran er ýmist sultuð, soðin
niður eða geymd fersk. „Við
höfum það í sjálfu sér ekki svo
slæmt,“ sagði Valerí og þáði
með þökkuin dós af niðursoðn-
um saxbauta frá KEA.