Morgunblaðið - 01.04.1999, Blaðsíða 14

14 D FIMMTUDAGUR 1. APRÍL 1999
MORGUNBLAÐIÐ
Ný aðferð
í með-
höndlun
blóðsega
Gaman er að fregna af löndum sem vekja
athygli erlendis. Því sleppti Elín Pálma-
dóttir ekki frá viðtali hjónunum Haraldi
Bjarnasyni, sérfræðingi í geislagreining-
um, sem m.a. er þekktur fyrir að leysa upp
blóðsega í bláæðum með nýjum aðferðum,
og Katrínu Frímannsdóttur, sem kennir
Minneapolisbúum á skíðum og vinnur að
doktorsritgerð um mat á skólastarfí.
KATRÍN renndi við á
hóteli viðmælandans
á leið úr skíðabrekk-
un um í ávölum hæð-
um, sem sjást í út-
jaðri Minneapolis á leiðinni heim
til hennar. Við höfðum fundið okk-
ur dag þegar Haraldur gæti komið
síðdegis heim af háskólasjúkra-
húsinu. Þurfti þó raunar að
skreppa þangað aftur. Og börnin
þrjú, Karolína 10 ára, Kristín 13
ára og Bjarni 18 ára, voru að tín-
ast heim úr sínum skólum.
Þessi íslenska fjölskylda fluttist
til Minneapolis fyrir níu árum.
Kom þá frá Noregi, þar sem þau
höfðu búið í þrjú ár. Til Noregs
hélt Haraldur í marsmánuði 1987,
eftir að hafa verið læknir á Akur-
eyri í tvö ár. Og Katrín kom brátt
á eftir honum.
í Noregi fór Haraldur í skurð-
lækningar í Voss og síðan í geisla-
greiningu í Osló. Hann kveðst
hafa verið mjög heppinn, því
deildin sem hann kom inn á var
mikið í æðaþræðingum og æða-
blæstri. Þar var gert mikið af að-
gerðum á lifur, nýrum, þvagfær-
um og fleiri líffærum, þar sem í
stað uppskurðar er beitt nálum,
vínim, blöðrum og fóðringum, eins
og hann reynir að skýra á nógu
einfaldan hátt til að blaðamaður
skilji og geti flutt almennum les-
endum. Tekur fram að þetta sé
ekki eingöngu bundið við æðakerf-
ið.
Sérgrein hans núna er geisla-
greining, sem auðheyrilega er þó
ekki það eitt að lesa af rönt-
genskermum. Haraldur útskýiár
að sérgrein sú sem hann er í innan
geislagreiningarinnar heiti á
ensku „cariovascular and inter-
ventive radiology“ og sé gegnum-
lýsing, sem notuð er til leiðbein-
ingar við aðgerðir sem verið er að
gera. Ef sjúklingurinn er t.d. með
sýkingu, þá er hægt að setja slöng-
ur inn í líkamann með aðstoð
gegnumlýsingar til að drena sýk-
inguna. Má dæla inn litarefni til að
sjá hvernig æðamar, gallgöngin og
hvað eina þar inni lítur út.
Framarlega gegn
blóðsega
í þessu sambandi hafa rann-
sóknir Haraldar og ný aðferð í
meðhöndlun blóðsega vakið at-
hygli á alþjóðavettvangi. Henni er
beitt til að eyða sega í bláæðum í
fótum og mjöðmum. Er þá dælt
inn efni til að leysa upp segann.
Haraldur staðfestir að þeir standi
framarlega í þessum nýju aðferð-
um í Bandaríkjunum, enda hafði
ég frétt að hann væri mikið á
ferðinni til fyrirlestrahalds á
þingum og til að kenna aðferðina
á sjúkrahúsum. Núna var hann
nýkominn úr vikuferð til Hou-
ston, þar sem hann var að kenna
á frægu sjúkrahúsi. Og hann hef-
ur t.d. farið um það bil 8 sinnum
til Noregs síðan 1991. Víðar hefur
hann verið með sérstök nám-
skeið, svo sem í Svíþjóð, svo eitt-
hvað sé nefnt. En á Islandi? Nei,
það hefur ekki komið til. Harald-
ur hefur birt greinar um sitt svið
í læknatímaritum innan sérgrein-
arinnar.
Haraldur Bjarnason er lektor
við Minnesotaháskóla og starfs-
vettvangur hans er á háskóla-
sjúkrahúsinu. Þar er mjög mikið
gert af fóðringum í slagæðum og
bláæðum, sem hann tekur þátt í.
„Mun meira er gert af bláæðafóðr-
ingum hjá okkur en á öðrum
sjúkrahúsum," segir hann. Líka er
þar mikið um líffæraígræðslur og
hann er mikið í að greina og með-
höndla sumar tegundir af auka-
verkunum.
Það hefur verið stór ákvörðun
að taka sig upp í Noregi með þrjú
börn og flytja til Bandaríkjanna?
Þau hjónin segja það hafa borið
brátt að. Vinur Haraldar í Noregi
hafði verið þarna á sjúkrahúsinu
um 1980 og kynnst frægum
mönnum, sem þá voru þar. Hon-
um var boðið að senda lækni til
að sérhæfa sig í þessari undir-
grein. Og Haraldi stóð það til
boða.
„Hann hringdi heim einn góðan
veðurdag og spurði hvað ég segði
um að flytja til Bandaríkjanna.
Eg hélt að hann væri að grínast,"
segir Katrín. „Við vorum með
þrjú börn. Höfðum einmitt tekið
Noreg fram yfír Bandaríkin í
upphafí, enda vildi ég ekki fara
þangað.“ Til að fara til Banda-
ríkjanna þurfti líka að taka sér-
stakt próf, sem Haraldur kveðst
þá hafa hugsað sér að taka í Nor-
egi. Þegar hér var komið hafði
hann raunar farið til Danmerkur
til að taka það þar og staðist próf-
ið, svo það var ekki lengur fyrir-
staða. Þetta var þó ekki gefíð, því
bæði hefðu gjarnan viljað búa
áfram í Noregi með fjölskylduna.
Faglega kveðst Haraldur þó ekki
HARALDUR Bjarnason læknir og Katrín Frímannsdóttir á heimili sínu í Minneapolis.
• i i • í i ,1 f! íi í. ■ ' tíbý-jf
I 111! i H ’ ► i - • » t • * 1 1 w*
Morgunblaðið/Epá
HARALDUR og Katrín með börnum sinum, Bjarna, Kristínu og Karolínu.
sjá eftir að þau drifu sig. Enda
var þetta einstakt tækifæri.
Sumarhús í Eyjafirði
Talið berst að því hvort ekki sé
borin von að þau hugsi til heim-
ferðar úr því svona vel hefur geng-
ið. Ekki aftaka þau það. En ýmis-
legt sé að varast. Haraldur bendir
á að ekki sé um margar stöður að
ræða í hans fagi og „toppstöðum"
á íslandi fylgi svo mikil stjórnun-
arstörf og pólitík að hætt sé við að
missa samband við fagið. Hann
taki fram yfir að hafa aðstæður til
að gera það sem hann hafi brenn-
andi áhuga á og þykir gaman að
vinna að. Eins breytist
stjómarfarið frá ári til
árs og vilji brenna við
að því sem um var talað
hafi verið kollvarpað
þegar menn séu fluttir
heim. Nefnir sem dæmi
K-byggingu Landspítal-
ans, þar sem röntgendeildin átti að
vera um það leyti sem hann var í
skóla og hefði verið í hans fagi.
Aldrei var svo byggður nema hluti
af henni löngu seinna.
Enn er hugurinn þó auðheyri-
lega að hluta á íslandi. Það má
m.a. marka af því að þau Haraldur
og Katrín eru að reisa sér sumar-
hús norður í Eyjafirði, á Löngu-
klöpp á Hallanda. Þau segja að
með breyttum samgöngum hafi
viðhorfið breyst svo mikið. Eftir að
Flugleiðir fóru í fyrra að fljúga
beint til Minneapolis oft í viku þá
hafa þau á tilfinningunni að ekkert
mál sé að skreppa heim, ef eitt-
hvað kemur upp hjá fjölskyldunni,
jafnvel að skreppa í helgarferð.
Kennir á skíðum
Þau hjónin eiga bæði rætur fyrir
norðan. Faðir Haraldar er Bjami
Arason, ráðunautur í Borgamesi,
sem er fæddur á Grýtubakka í
Grýtubakkahreppi í
Suður-Þingeyjarsýslu
og móðir hans Kristín
Haraldsdóttir frá Akur-
eyri.
Faðii' Katrínar,
Frímann Gunnlaugsson,
rak skíðaskálann á
Akureyri eftir að foreldrar hennar
fluttu norður frá Reykjavík. Móðir
hennar, Karolína Guðmundsdóttir
frá ísafirði, skíðakona mikil, varð
íslandsmeistari í svigi og bmni í
mörg ár á sjötta áratugnum og
börnin fimm ólust upp á skíðum.
Þau Katrín og Haraldur vora sam-
an í MA, og hann segist sposkur
hafa verið tilneyddur að láta hana
kenna sér á skíðum. Hún var alltaf
uppi í fjalli. Viðurkennir þó að
hann hafi mjög gaman af að vera á
skíðum.
Áhugi Katrínar á skíðaíþróttinni
er samur hvar sem leiðir liggja. í
Minneapolis hefur hún tekið að sér
skíðakennslu. „Eg hefi óskaplega
gaman af að vera á skíðum. Það
hefur gefið mér svo mikið í lífinu
að ég vil gefa eitthvað til baka og
kenna fólki að njóta þessa. Það er
mín skoðun að skíðakennsla sé
undirstaða þess að skíðastaðirnir
endist. Þar verður að vera skipu-
leg kennsla fyrir börn og full-
orðna,“ segir hún.
Kennslan er á vegum sveitarfé-
lagsins í hæðum skammt frá heim-
ili þeirra. Þar era þrjár stólalyftur
og tvær toglyftur og 190 kennarar
í hlutastarfi. Era kenndar 25-30
þúsund stundir á ári. Katrín kenn-
ir öllum aldurshópum og á öllum
kennslustigum, fullorðnum, börn-
um og fötluðum. Og hún er yfir-
maður kvennadeildai'innar, sem
hefur yfir að ráða 8-10 kennurum.
Er t.d. með 25-35 kvenna hóp á
hverjum þriðjudegi kl. 11-1 á dag-
inn. Að heiman hafði hún í vega-
Geislagrein-
ing til leið-
beiningar
í aðgerðum