Morgunblaðið - 24.10.1999, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 24. OKTÓBER 1999 B 23,
—■»nmi..i ’i —i'■ i i ■■■■■"— ■■■
hafði áður sýnt mér lítilsvirðmgu.
Þegai- ég kom með þennan fræga
lögfræðing með mér þá var allt ann-
að hljóð í forstjóra hótelsins; - „Þú
skildir eftir opinn glugga,“ sagði
hann. - „Nei, það gerði ég ekki. Eg
skildi ekki eftir opinn glugga,“ sagði
ég. Það var hægt að klifra þama
upp á eins konar svalir meðfram
húsinu. „Það hefur einhver annar en
ég skilið eftir opinn glugga,“ sagði
ég. Hann reyndi ekki að mótmæla
því. Lögregla kom og tekin var
skýrsla. Um það bil sólahringur leið
þar til komið var með töskuna mína.
Þá hafði lögreglan handtekið mann
og náð af honum mest öllu sem verið
hafði í herbergi mínu. Lögreglan
spurði hvort ég gæti mætt í rétti
daginn eftir. Eg sagðist vera til í
það. - Þjófurinn heldur því fram að
þú sért vinur hans og þú hafir beðið
hann um að selja þetta, sagði maður
úr lögreglunni. Það var í fyrsta og
eina skipti sem ég hef komið í rétt-
arsal í Bandaríkjunum. Þessi maður
var þá tekinn fyrir. Hann endurtók
að ég væri vinur sinn og að ég hafi
beðið hann um að selja hlutina. Síð-
an var kallað á mig og ég stóð upp
um leið og nafn mitt var nefnt. Þá
sagði hann: „Nei, ég játa,“ og viður-
kenndi þá þjófnaðinn. Hann var með
biðdóm. Hann var settur inn í nokk-
ur ár eftir þennar. þjófnað. Frú Ray
skrifaði mér síðar og sagði mér
hvernig þetta fór.
Þannig að þú hefur þá endur-
heimt nánast allt sem þú hafðir
saknað úr hótelherberginu?
„Já, nánast allt, ef undan er skilið
rakdótið."
Heimsþekktur kvikmynda-
leikari á flugvelli í Oakland
„Ég kvaddi Hinrik í San
Francisco og flaug síðan 19. ágúst
suður eftir Dead Valley, milli San
Francisco og Los Angeles. Þar var
mikill hiti og skýjastrókar (dust
devils) og ég flaug á mill þeirra.
Stundum færði ég flugvélina nær
þeim til að vita hvað óróleikinn væri
mikill. Einu sinni fór ég það nálægt
að ég fór með annan vænginn inn í
strókinn og hann nánast velti mér á
hliðina. Ég skoðaði mig um í Los
Angeles. Eg kom þangað að kvöldi
20. ágúst eftir að hafa stoppað eina
nótt í New Hall í Kalifomíu. Það
var mjög merkilegt að sjá stóra
flugbátinn sem Howard Hughes
smíðaði, hann var á floti og til sýnis
við höfnina í Los Angeles. Þeir köll-
uðu flugbátinn „krossviðargæsina“
(Spruce Goose), að mig minnir.
„Þegar ég dvaldi í Oakland var þar
fyrsta alþjóðlega flugsýning Bláu
englanna, listflugsveitar bandaríska
flughersins. Vélin mín var á
Oakland flugvelli og ég gat gengið
um hann hvenær sem var. Þegar
sýningin var að byrja lenti lítil
Ercupe vél á vellinum og stoppaði
við hliðina á minni. Ég sá ekki betur
en þar væri kominn kvikmyndaleik-
arinn heimsfrægi, Mickey Rooney.“
Hinn kunni gamanleikari úr
Hollywood kvikmyndum fyrri ára?
„Já. Hann steig út úr flugvélinni,
heilsaði og spurði um flugvélina
mína þarna á vellinum. „Eg hef
aldrei sé svona vél áður,“ sagði
hann. „Þær eru ekki nema þrjár eða
fjórar sem voru smíðaðar af þessari
gerð,“ sagði ég. „Ert þú héðan, frá
San Francisco?" spurði hann. „Nei,
ég er nú svolítið lengra að. Ég er frá
Islandi," svaraði ég. Hann sýndi
mikinn áhuga á að ræða við mig. Við
spjölluðum lengi saman. Hann
kvaðst vera að læra að fljúga og með
honum væri flugkennarinn hans.
„Hvaða leið ætlar þú að fara?“
spurði hann. „Ég ætla að fara suður
fyrir, niður undir Mexico og gegnum
New Mexico og Texas og síðan
heim,“ svaraði ég. „Þá flýgur þú yfir
þar sem ég á heima.“ Hann tók fram
kort og sagði: „Ég verð þarna næstu
þrjár vikur. Þegar þú ferð í loftið, þá
máttu gjaman lenda hjá mér og fá
þér kaffi á búgarðinum mínum.“ Eg
flaug síðar yfir búgarðinn hans, en
þar var mikið af fólki og bílum, og
ég hafði ekki uppburði í mér til að
lenda, þannig að ég leit nú ekki við
hjá kvikmyndastjörnunni.
Frá Los Angeles fór ég til Miro
Fontana, Barstow og Needles í
Kalifornínu, Kingman, Flagstaff og
Winslow í Arizona, og þaðan til
Gallup og Albuquerque í New Mex-
ico. Mig langaði mikið að koma til
Mexikó, en var ekki með vísum
(áritun). Þegar ég tók bensín í Bar-
stow hitti ég þar mann sem var á
mjög skemmtilegri flugvél, sömu
tegund og Flugmálastjórn átti síð-
ar, og var kölluð AT 6 Harward.
Hann var þá að fara til Tijuana í
Mexíkó. Hann spurði hvort ég vildi
ekki koma með. Ég skýrði honum
frá því að ég væri ekki með vísum.
„Það tekur enginn mark á því. Þú
segist vera Ameríkani og gefur upp
heimilisfang þitt í Buffalo,“ sagði
hann. Það varð svo úr að ég fór
með honum til Tijuana og þar vor-
um við einn dag. Margt í borginni
Tijuana í Mexíkó er alltaf í mínum
huga með því skemmtilegasta sem
hef séð. Fjörutíu og fimm árum
síðar fór ég þangað með konu
minni, Ingibjörgu, í þeim tilgangi
að sýna henni borgina. Ég hefði
betur ekki gert það. Þá var borgin
gjörbreytt og fátækrahverfi áber-
andi.“
Óvæntur atburður í
Gallup í New Mexico
„Síðan hófst ferðin þarna frá
Gallup í New Mexico heim til
Buffalo seint í ágústmánuði 1947.
Þegar ég fór frá Gallup gerðist at-
burður sem ég gleymi seint. Ég
hafði ætlað mér að fara fyrst til Al-
buquerque í New Mexico og þar
varð ég að fara yfir hæsta svæðið á
suðurleiðinni. Hitar voru miklir, og
um fjörutíu stig þennan dag, og
slíkm- hiti dró úr afli mótorsins í
flugvélinni. Ég gerði mér grein fyr-
ir að ég kæmist ekki frá Gallup til
Albuquerque yfir miðjan daginn.
Ég samdi við mann sem var þarna á
flugvellinum. Hann var einn af nem-
endum flugskólans þar og leigubif-
reiðastjóri. Hann bauðst til þess að
sækja mig milli klukkan fimm og
sex um morguninn, keyra mig út á
völl og aðstoða mig við að setja flug-
vélina í gang. Ég var búinn að setja
töskuna upp í vélina þegar ég sá
rauðu afturljósin á bifreið hans þar
sem hann keyrði í burtu. Ég var
þama í nokkrum vandræðum því
það var engin parkbremsa á fugvél-
inni. Ég setti stein fyrir framhjólin
og bensíngjöfina á lægsta snúning.
Eg fékk vélina ekki gang, og var
alltaf að smáauka við bensíngjöfina,
í von um að vélin hoppaði ekki yfir
steininn. Þegar hún fór loks í gang
þá kom hún á fullri ferð að mér og
ég hljóp undan og greip í vænginn.
Flugvélin jók við hraðann á mótom-
um þarna í hálfrökkrinu. Ég var
auðvitað mjög skelkaður og gat bú-
ist við því að ég stæði þama einn
eftir og flugvélin flygi frá mér. Ég
var utarlega á vængstýfunni, en gat
fært mig inn eftir vængnum. Vélin
snerist alltaf hring eftir hring, og
um tíma var hún búin að lyfta upp
stélinu, en einhvem veginn var ég
svo heppinn að ég náði að grípa í
bensíngjöfina og minnka hana. Það
var hamingjusamur maður sem
klifraði upp í vélina, ennþá með
mótorinn í gangi og enginn maður í
næsta nágrenni.“
f beinni útsendingu
í útvarpsþætti í Tucumcari
Það hefur kannski tekið þig ein-
hvem tíma að jafna þig og að hefja
ferðina aftur eftir þetta óhapp?
„Já, og eftir að ég var búinn að
því, spenna beltið og prófa mótorinn
þá fór ég í loftið og til Albuquerque
í New Mexico. Þar lenti ég við sól-
ampprás, tók bensín, og var þá bú-
inn að klífa örðugasta hjallann, not-
aði næturkulið til þess að komast
þessa leið. Ég gerði síðan flugáætl-
un til Tucumcari í New Mexico.
Þegar ég lenti í Tucumcari, fjómm
tímum efth- að ég fór frá Gallup, þá
var ennþá morgunn og heilmikið um
að vera þar, flögg um allt og mikið
af skjöldum og borðum hangandi
uppi. Það kom til mín maður blað-
skellandi, tók á móti mér og spurði:
„Hvaðan kemur þú, bóndi?“ „Frá
Albuquerque," svaraði ég. „Það er
morgunverður fyrir bændur hér í
kring.“ Það vildi svo til að ég var
einn af þeim fyrstu sem komu þang-
að. Tucumcari var ekki stór borg,
en einmitt þennan dag var þarna
stærsta hestasýning (rodeo) í vest-
urríkjum Bandaríkjanna. Um leið
og sýningin var að hefjast komu
bændumir í næsta nágrenni á flug-
vélum inn á svæðið, til svokallaðs
„fly-in breakfast." En maðurinn
sem hafði komið á móti mér var
með hljóðnema í hendi og snúru
tengda við hann og kvaðst vera í
beinni tengingu við útvarpsstöð.“
Átti hann þá útvarps-
viðtal við þig þama?
„Já, og hann spurði hvaðan ég
kæmi. Þegar ég sagði honum að ég
væri frá Islandi, þá varð hann for-
vitinn og spurði mikið um landið,
um flugferðina og eitt og annað.
Þetta var í beinni útsendingu. Bæj-
arstjórinn kom þarna allt í einu til
okkar þar sem við vorum í beinni
útsendingu og bauð mér að vera
heiðursgestur á hestasýningunni.
Mér þótti vænt um þetta boð og var
boðið í stúku. Þar var m.a. kona af
pólskum ættum sem hafði gifst
manni frá borginni. Hluti af hátíðar-
höldunum var til að fagna því að
þessi myndarlega stúlka hafði getað
sameinast manni sínum. Það var
erfitt að komast frá Póllandi á þess-
um árum. Þessi ungu hjón voru in-
dælt fólk. Við horfðum ásamt bæj-
arstjóranum á dagskrána á hesta-
sýningunni. Hitinn fór yfir fjörutíu
stig þennan dag og það var einhver
hæsti hiti sem mælst hafði í Banda-
ríkjunum fram að því. Það var mjög
ánægjulegt að sjá þessa frægu
kúreka sem komu úr öllum áttum.
Morguninn eftir, þann 25. ágúst, fór
ég frá Tucumcari yfir Amarillo og
til Twitty í Texas, til Oklahoma City
og lauk fluginu á flugvellinum í
Tulsa Oklahoma. Mér var kunnugt
um það að þar væru staddir ýmsir
kunningjar mínir úr fluginu, Islend-
ingar, sem voru þar að læra að
fljúga. Ég hitti þar mann á flugvell-
inum og spurði hvort þar væru
þarna einhverjir Islendingar. Hann
sagði mér að þeir væru í kvik-
myndahúsi í nági'enninu. Ég gekk
með honum yfir að kvikmyndahús-
inu og þar hitti ég t.d. Olaf heitinn
Jóhannesson fyrrverandi flugstjóra
hjá Flugfélagi Islands og Aðalbjörn
Kristbjamarson, sem síðar varð
flugstjóri hjá sama félagi. Það var
gaman að hitta kunningjana og eiga
með þeim ánægjulegan dag.
Á vit ævintýranna
„Að morgni 26. ágúst var ég
kominn í loftið og næsti viðkomu-
staður var Springfild í Missouri. Þá
flaug ég á vit ævintýranna frá
Springfild til Rolla í sama fylki, og
kom þangað upp úr hádegi þann
sama dag. Þar fékk ég upplýsingar.
Ég ætlaði frá Rolla til St Louis í
Missouri. Ég var varaður við því að
þrumuveður væri í aðsigi. Ég ákvað
að gista í Rolla og láta veðrið ganga
niður. Maður sem var á vakt í litl-
um flugtumi tjáði mér að engin
áætlunarbifreið væri á ferð til bæj-
arins, ekki væri hægt að ná í leigu-
bíl og hvergi gistingu að hafa. Hann
fór síðan eitthvað frá og taldi að
veðrið væri gengið yfir. Hvað hon-
um gekk til veit ég ekki. I von um
að allt væri í góðu lagi flaug ég síð-
an vélinni frá Rolla. Eftir klukku-
tíma flug byrjaði að rigna, en ég sá
í fjarlægð stefnuvitann, sem var
Ijósviti í St. Louis í Missouri, og
stefndi á hann. Skyggnið versnaði
ört og það var ýmist rigning eða
hagél og mjög órólegt í loftinu. Ég
taldi að ég ætti að geta komist
framhjá þessu, en þrátt fyrir að
vera kominn með hita á blöndung-
inn fór vélin að hiksta og drap svo
alveg á sér.“
Var þá um annað að ræða en að
reyna nauðlendingu?
„Ég áttaði mig á því að það var
ekki um annað að ræða en að reyna
það. Ég sá þarna framundan þjóð-
veg 61. Meðfram honum var tals-
vert rjóður og þar hélt ég að ég
gæti komið vélinni niður, en um
leið og ég kom yfir rjóðrið þá sá ég
að þar var fullt af búpeningi og því
ekki hægt að lenda. Hins vegar var
akbrautin á þjóðvegi 61 nánast auð,
aðeins ein bifreið fór eftir veginum.
Ég var ennþá í það góðri hæð, lík-
lega fjögur hundruð fetum, að ég
stakk vélinni upp á mikinn hraða
og fram fyrir bflinn og alveg niður
undir veginn, þannig að bflstjórinn
kæmi auga á mig. Það var mikill
trjágróður við veginn og skyggni
fremur slæmt í élinu. Ég var
stöðugt í ljósgeislanum af bílnum,
hann var á mikilli ferð á eftir mér
og ég var að reyna að átta mig á
því hvort hann hefði komið auga á
mig, þar sem hjól flugvélarinnar
nánast snerti bflinn. Ég lenti þarna
og lét vélina renna út af veginum.
Þá stoppaði bfllinn skyndilega. Bfl-
stjórinn var flugmaður úr banda-
ríska flughernum. Hann óskaði
mér til hamingju með góða lend-
ingu. Veðrið var nánast orðið snar-
vitlaust. Hann hjálpaði mér að
draga vélina nokkur hundruð
metra að bensínstöð sem var þarna
í næsta nágrenni. Þetta var í smá-
bænum Kirkwood. Nokkru síða^t,
kom lögreglan og við gáfum henni
skýrslu. Það dreif að fólk úr öllum
áttum og í hópnum voru ung hjón
sem buðu mér gistingu, sem ég
þáði. Ég vil taka það fram að hjá
ungu hjónunum var slík gestrisni
að ógleymanlegt er. Ég gekk síðan
frá vélinni með aðstoð fólksins,
sem var einstaklega vingjarnlegt.
Lögreglan skýrði mér frá því að ég
mætti eiga von á hringingu um
morguninn og það stóð heima, það
var hringt í mig skömmu síðar.
Lögregluskýrslan fór til flugmála-
stjómarinnar í St Louis í Missouri^
Ég var beðinn um að mæta þangað
á ákveðnum tíma og hitta þar yfír-
mann. Lögreglan kom þarna á
nokkrum bílum þegar ég var að
setja vélina í gang og búa mig und-
ir flug til St Louis. Hún stoppaði
alla umferð og þegar hluti vegarins
var orðinn auður var mér leyft að
fara í loftið. Þetta var fimmtán
mínútna flug. Það er þó sennilega
við venjulegar aðstæður ekki nema
tíu mínútur, en ég flaug nokkra
hringi í kringum völlinn. Ég fékk
ekkert grænt ljós, enda var ég ekki
með radíó og gat ekki tilkynnt mig.
Ég gerði síðan aðflug fyrir utan
brautina og lenti þar á túni. Þaá^,
kom bfll akandi að flugvélinni og
bflstjórinn leiðbeindi mér, tilkynnti
að flugvöllurinn væri lokaður fyrir
radíólausar flugvélar. Ég skýrði
frá því í hvaða erindum ég væri. f
bókinni sem Robert M. Stanley
hafði gefið mér var ekkert um það
getið að flugvöllurinn væri lokaður
fyrir radíólausar flugvélar, þetta
hefur líklega verið ný ákvörðun.
Ég hafði því tvívegis brotið af mér.
Fyrst þegar ég lenti á þjóðveginum
og síðar þegar ég fór inn á þennan
flugvöll. Þegar ég kom til St Louiíí ■
var mér ekki illa tekið, en það var
nokkur kuldi í yfirheyrslunni. Það
var lagt fyrir mig skeyti frá Rolla,
undirskrifað af manninum sem þar
hafði verið á vakt. Þar stóð að hann
hefði ráðlagt mér að gista í Rolla
um nóttina, þar sem veðurspáin
væri mjög slæm. Honum hafði ver-
ið tilkynnt að flugslys hefði orðið
og hann hefur sennilega haldið að
ég væri dauður og viljað koma sér
undan öllum vandamálum. Þar sem
ég gerði mér ljóst að ég yrði að
gjalda fyrir þennan glannaskap fór
ég í vandræðum mínum að fikta í
vösum mínum og fann þar afrit af
flugáætlun minni frá Rolla til St.
Louis, samþykkta af þessunf*
manni, sem svo sagðist hafa ráð-
lagt mér að vera kyrr og hafa ekki
tekið neina flugáætlun. Yfirmaður-
inn frá flugmálastjórn tók upp sím-
ann og ég heyrði að það var ekki
fyrsta skipti sem þessi maður frá
Rolla hafði gert eitthvað af sér.
Yfirmaðurinn tók honum ekki vel
og sagði þessum manni að hann
hefði sagt ósatt, ég væri með flugá-
ætlunina og væri búinn að leggja
hana fram. Síðan breyttist and-
rúmsloftið gagnvart mér mjög mik-
ið. Ég var áminntur um að fara
varlega og sagt að það yrði tekin
afstaða til brots míns. Það var ekki
fyrr en 25. nóvember þetta sama ár
að ég fékk bréf þar sem fram koifi
ákvörðun flugmálastjómarinnar.
Ég fékk áminningu og við það var
látið sitja. Ég var beðinn um að
fara varlega í framtíðinni, en þetta
olli engum vandræðum varðandi
mín skírteini. Þetta var auðvitað
mikil lífsreynsla.
Ég fór frá Kirkwood til St Louis
27. ágúst og samdægurs þaðan til
Deeature í Illionoi, þar sem ég gisti
um nóttina. Það var orðið nóg um
ævintýri og ég var á heimleið til
Buffalo. Ég flaug alla daga; fyrst
frá Decature í Illinois til Daneville^
sama fylki og þaðan til La-Fayette ?
Indíana, Huntington í Indiana til
Fremont í Ohio, Elyra í Ohio og til
Erie í Pennsylvania og þaðan svo til
Niagara Falls og þá var ég kominn
á leiðarenda úr tæplega tveggja
mánaða ferð um þver og endilöng
Bandaríkin sem er í minningunni
afar minnisstæð. H