Morgunblaðið - 23.12.1999, Blaðsíða 50

50 FIMMTUDAGUR 23. DESEMBER 1999
y-----------------------------
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
ARMANN KR.
EINARSSON
+ Ármann Kr. Ein-
arsson fæddist í
Neðradal í Biskups-
tungum 30. janúar
1915. Hann lést á
Landakotsspítala 15.
desember síðastlið-
inn og fór útför hans
fram frá Bústaða-
kirkju 22. desember.
Sá deyr ei, sem heimi gaf
lífvæntljóð.
Sá lézt, sem reis þögull
frádísannaborði.
(E.B.)
Mann setur hljóðan
þegar merkur og góður samferða-
maður kveður jarðneskt líf og flyst á
annað tilverustig. Það er fallegur
desemberdagur, jörðin er íklædd
drifhvítum vetrarskrúða sem er fag-
ur en minnir á lík. Skammdegis-
skuggarnir langir og vetrarsólstöður
að viku liðinni, en þá breytir möndull
jarðarinnar afstöðu sinni og daginn
fer aftur að lengja, ylurinn og birtan
frá hækkandi sól örvar okkur til lífs
og gleði. Engum sem til þekkti kom
fráfall Armanns að óvörum, því hann
var búinn að vera mikið veikur síð-
.ustu mánuðina. Fyrir tveimur árum
gaf hann út síðustu bók sína, Ævin-
týri lífs míns, og fjallar hún um ævi
hans og störf frá því að hann man
fyrst eftir sér og til þess dags að bók-
in var gefin út. Bókin er skemmtileg
aflestrar og veitir glögga innsýn í þá
lifnaðarhætti sem við ólumst upp við
á uppvaxtarárum hans. Fæði, fatn-
aður og oftast lélegur torfbær voru
frumskilyrði þess að maður kæmist
til vaxtar og þroska. En oftast voru
þessi frumskilyrði af skomum
skammti. Armann vissi vel hvað var
*að vera fátækur, en með dugnaði og
viljafestu braust hann áfram til
mennta og þroskaði þann neista sem
hann bar í brjósti, að verða rit-
höfundur. Ungur gaf hann út sína
fyrstu bók og snemma fékk hann við-
urkenningu fyrir vel samda sögu.
Armann varð víðfrægur barna-
bókahöfundui- og náðu bækur hans
óhemju vinsældum. Komu þær út um
hver jól og biðu börn og fullorðnir
spenntir eftir að lesa þær.
A hverjum jólum gaf ég börnunum
mínum bækur eftir Armann, eiga
þau heilt safn af bókum eftir hann og
varðveita vel, vona ég að afkomendur
þeirra hafi gaman af að líta í þær
líka. Eg hef stundum látið það berast
í tal við einn og annan, hvort það sé
ekki fjarstæðukennt að skrifa ævin-
týri sem geta ekki átt stoð í veruleik-
anum og láta ímyndunaraflið skapa
frásögnina. Ég hefi oftast fengið
sama svarið. Auðugt ímyndunarafl
fært í fallegan búning er lestrarefni
sem börn og unglingar kunna vel að
meta. Armann hafði ótæmandi frá-
sagnarhæfileika. Hann jós úr nægta-
brunni visku sinnar sköpunargleði
sem gerðu ævintýrin að
sögulegum perlum.
Hann var einn af bestu
barnabókahöfundum
sem þjóðin hefur átt, og
þýðingar á verkum
hans hafa borist víða og
gert hann frægan langt
út fyrir okkar land-
steina. Hann hefur
reist sér bautastein
með verkum sínum sem
ekki mun hverfa og
sagan standa vörð um.
Það er mikil auðlegð
fyrir okkar litlu þjóð
hvað við höfum átt góða
barnabókahöfunda.
Ungur var ég að árum og rétt far-
inn að stauta þegar ég las í Bernsk-
unni eftir Sigurbjörn Sveinsson,
smásögur sem hrifu barnshuga minn
og enn í dag, gamall maður, tel ég
Bernskuna með mínum uppáhalds-
bókum. Bækur Jóns Sveinssonar
lyftu huga mínum hátt, og lítill
drengur trítlaði ég til næsta bæjar að
fá lánaðar hjá frænku minni bækurn-
ar: Nonna og Sólskinsdaga, og las ég
þær spjaldanna á milli aftur og aftur.
Nonna og Manna átti hún ekki, en ég
las hana seinna. A þeim árum var
ekki mikill bókakostur á bæjum, en
lestrarfélögin komu til sögunnar og
bættu mikið úr.
Ekki skal gleyma Guðrúnu Helga-
dóttur sem er snilldarhöfundur og
skulum við vona að við fáum að njóta
hennar sem lengst. Mér er ljóst að
tíðarandinn breytir huga barna og
unglinga til lestrarefnis, en góð bók
er gulls ígildi, fjársjóður hugans
minnir á bergvatnslindina sem
speglar umhverfið á silfurtærum
fleti. Ég hefi nefnt hér fjóra barna-
bókarhöfunda sem með verkum sín-
um hafa eignast þjóðina og þjóðin
eignast þá.
Kynni okkar Armanns hafa staðið
í rúma hálfa öld. Þegar ég byrjaði
akstur á BSR 1948, starfaði hann þar
líka aukalega þegar honum vannst
tími til en orðinn bæði kennari og rit-
höfundur, og voru þau hans aðal-
störf. Ég kynntist Armanni fljótlega
þegar ég hóf starf mitt á BSR. Hann
var vel séður meðal okkar bílstjór-
anna, glaður í góðvina hóp, sagði vel
frá og bæði virtur og metinn. Eg mat
hann mikils og hann rétti mér oft
örvandi hönd til að gera það sem mig
hefur oft langað til en lítið orðið úr.
Hann er í fremstu röð þeirra manna
sem ég á mikið að þakka fyrir sam-
fylgd í hálfa öld. Hann blandaði sér
lítið í félagsmál okkar bílstjóranna
en hafði ákveðnar skoðanir og lágu
leiðir okkar saman í þeim efnum.
Stuðningur hans var sterkur og
brást ekki þegar mest á reið.
Straumur tímans niðar áfram án af-
láts, ber með sér fúasprek og
feyskna stofna, en veitir líka nýjum
gróðri skjól og skilyrði til vaxtar og
þroska. Síðastliðin nær átta ár höf-
+
Elskulegur faðir okkar, tengdafaðir, afi og
langafi,
HALLDÓR KLEMENZSON,
frá Dýrastöðum, ff- ®
lést á sjúkrahúsi Akraness að kvöldi þriðju- m • Mm
dagsins 21. desember.
Börn, tengdabörn,
barnabörn og barnabarnabörn.
+
Innilegar þakkir fyrir auðsýnda samúð við
* andlát og útför eiginmanns míns,
ÓLAFS GUÐJÓNSSONAR
fyrrum bónda,
Miðhjáleígu í Austur-Landeyjum.
Guð blessi ykkur öll.
Bóel Kristjánsdóttir
og börn.
*
um við búið undir sama þaki hér á
Sléttuveginum í góðu sambýli við
gott fólk en hér búa aðeins aldraðir
íbúar. Armann átti hér fyiirmyndar
sambýliskonu, Aðalheiði Þorsteins-
dóttur ættaða úr Borgarfirði. Bæði
höfðu þau séð á bak ástvinum sínum
en eftir það lágu leiðir þeirra saman
báðum til góðs. Aðalheiður er í mín-
um huga mikil heiðurskona og búin
mörgum eðliskostum. Umhyggja,
dugnaður, gestrisni og fórnfýsi bera
þar hæst og naut Armann þess í rík-
um mæli, enda þótti honum vænt um
Heiðu sína. Saman nutu þau lífsins á
mannfögnuðum, ferðalögum og ekki
síst í sínu einkalífi. Þetta sannar
hvemig ástúð, traust og virðing geta
veitt birtu og yl inn í líf einstaklings-
ins Jrótt aldurinn færist yfir.
Armann var félagslyndur og gerði
sitt til að við áttum hér í Selinu marg-
ar góðar og glaðar samverustundir.
Við höfum misst sterkan hlekk úr
þeirri keðju sem okkar húsfélag
samanstendur af. Fyrir hönd húsfé-
lagsins þakka ég liðnu árin hér í hús-
inu og allt það góða sem hann hefur
fyrir okkur gert. Það verðm- okkur
leiðarljós á ókomnum ámm. Astvin-
um hans sendi ég hugheilar samúð-
arkveðjur og bið algóðan guð að
hugga þau og styrkja í þungri raun.
Megi birtan og kærleikurinn frá
fæðingarhátíð frelsarans og geislar
frá skini hækkandi sólar signa leið
hans inn á þá eilífðarbraut sem kall-
að hefur hann frá jarðnesku lífi til
æðri starfa.
Hafðu þökk fyrir langa samfylgd.
Jakob Þorsteinsson.
Með örfáum orðum vil ég minnast
ágæts samferðamanns, Armanns Kr.
Einarssonar rithöfundar, sem nýver-
ið lést hér í Reykjavík. Ég átti því
láni að fagna að alast upp í sama húsi
og Armann sem þar bjó ásamt Guð-
rúnu eða Bíbí systur pabba og dætr-
unum þrem.
Sambýlið var ágætt, komið saman
fólk úr Biskupstungum, og mamma
norðan af Homströndum, þrír menn-
ingarheimar, borgin, sveitin og
Hornstrandir, á margan hátt mjög
ólíkir.
Nú þegar jóhn eru að koma leitar
hugurinn til bernskunnar, þegar Ár-
mann í gervi jólasveins kom á Ei-
ríksgötu 13, niður um þaklúguna hjá
Elku ömmu, þá hristist allt húsið af
hlátri og kátínu, enda kominn alvöru
jólasveinn að mati bamanna. Þetta
era fyrstu minningarnar, krafturinn
og hláturinn.
Árin á Eiríksgötunni eru eftir-
minnileg, ég minnist fyrstu veiðiferð-
arinnar austur að Þingvöllum, þú
kveiktir eldinn.
Bernskan í Tungunum, fjöllin, álf-
arnir, jöklarnir og birtan var upp-
spretta allra ævintýranna, það var
kjarninn.
Þú ræktir frændgarð þinn og
þinna með sóma.
Á kveðjustundu bið ég að góður
guð blessi frú Aðalheiði Þorsteins-
dóttur samfylgdarkonu Armanns
síðustu árin, börn, tengdabörn og
barnabörn.
Blessuð sé minning hans.
Sævar Geirsson.
Drífa sig af stað - allt klárt - áætl-
aður áfangastaður Neðri-Dalur í
Bikupstungum. Æskuminningarnar
þegar ferðir í sveitina voru í aðsigi
era sveipaðar sólskini og spennu. I
sveitina til Jóns og Heiðu og drengj-
anna þeirra þýddi gott ferðalag og
samvistir við fjölskylduna. Stopp í
Erfisdrykkjur
Wcttfc>90harld
Iralcnn-mn
Dalshraun 13
S. 555 4477 ♦ 555 4424
IMomöiíwwðis't
Garðskom
v/ FossvogskirkjngarS
Sími. 554 0500
Tryggvaskála, sem þýddi ís, og síðan
var ferðin tekin í áföngum. Valin vai-
fallegur útsýnisstaður þar sem
mannskapurinn fékk sér hressingu
og smurbrauðið hennar mömmu.
Kennileiti og landslag skoðað.
Ég á von á því að þetta hafi verið
svipað hjá hinum fjölskyldunum,
sem vora á undan, eða á eftir, á sama
ferðalagi, en stundum var auðvitað
samflot.
Pabbi og mamma, Geiri og Palla,
Sæli og_St,elIa, Elli og Gunna, Jón og
Fríða, Armann og Bíbí að ógleymd-
um öllum börnunum. Eitt af því
sterkasta í minningunni era bræð-
urnir á hlaðinu að kankast á og fíflast
með Jóni bróður, bónda í Neðra-Dal.
Ég var bara eitt af bömunum sem
horfði á mannskapinn saman kom-
inn. Allh’ komnir heim í dalinn.
Systkinin á heimaslóðum að hittast
með fjölskyldur sínar. Þetta vora
skemmtilegir tímar sem vora nauð-
synlegir fyrir fjölskyldurnar.
Ég held að við börnin höfum ekk-
ert sérstaklega verið að velta því fyr-
ir okkur hvaða starfa foreldrar okkai'
höfðu. En mér er minnisstætt _að
systkinin úr Neðra-Dal kölluðu Ár-
mann sín á milli Skáldið. Ekki veit ég
hvenær þau byrjuðu á því, en eitt er
víst að hann heíur snemma byrjað að
segja sögur. I þessum stóra hópi
systkina og síðar maka þeirra og
barna, þar sem margir þurftu að
segja skoðun sína, átti Armann ávallt
óskipta athygli bæði barna og ful-
lorðinna, vegna þess að það var öðra-
vísi þegar hann sagði frá. Systkini
hans hafa vafalítið snemma fengið að
njóta frásagnarhæfileika hans, og þá
jafnvel svolítið öðruvísi en við hin,
sem þekkjum sögur hans best af bók-
um. Með frásögnum sínum gerði
hann hvunndaginn að ævintýri.
Armann var mikill fjölskyldumað-
ur og afar barngóður. Síspyrjandi
um líðan og hagi barna, þótt nöfn
væra farin að gleymast eða skolast
til í seinni tíð.
Hann lagði mikla rækt við stór-
fjölskylduna, og ég tel að það sé ekki
orðum aukið að hann hafi verið við-
staddur alla merkisviðburði í fjöl-
skyldunni.
Hann lét sig systkini sín og fjöl-
skyldur þeirra miklu varða, var alltaf
mættur til að samgleðjast og hélt þá
gjarnan tölu. Hvort sem það var að
Armann var elstur, eða að hann
stundaði ritstörf, þá veit ég að hann
hafði þann sess að um hann var talað
af virðingu og aðdáun, hann var bara
þannig.
Hann hafði það sem kallast yfir-
bragð heimsmanns, til orðs og æðis.
Um mitt sumar 1998 hringdi Ár-
mann í mig og sagði mér að til stæði
að endurútgefa eina af bókum hans,
Ommustelpu. Hann langaði til þess
að fá aðstoð mína við útlit og mynd-
skreytingu á bókinni. Mér þótti mjög
vænt um þetta og fékk ég þar tæki-
færi til þess að umgangast hann í
nánu samstarfi við þetta verk. Þessi
óvænta uppákoma gaf mér ótrúlega
mikið. Það kom fyrir að teygðist á
fundarsetu. Ég gerði mér Ijóst
hversu gríðarlegu æviverki hann Ár-
mann hefur komið frá sér. Talandi
bara um skrifin, ég kann ekki titla-
fjöldann, en hann er mikill. Ég sá hjá
honum bókaflokka, sem minntu mig
á sumrin í sveitinni minni, í Hvammi
undir Eyjafjöllum, þar sem ég ásamt
öllum þeim börnum sem þar vora lá
undir súð og kúrði í ævintýraheimum
Árna í Hraunkoti, Óskasteinsins og
fleiri sagna. Ég hefði ekki viljað
missa af þessum samgangi við hann
og Heiðu á Sléttuveginum. Það vora
fínar stundir, spjall um heima og
geima yfir öllum tegundum meðlæt-
is.
Það er klárt mál að við sem eftir
sitjum eigum minningu um góðan
dreng.
Ég og fjölskylda mín vottum sam-
úð okkar systrupum Gunnu og
Fríðu, dætram Armanns, Ásdísi,
Hrafnhildi og Kristínu. Þér Heiða
þakka ég stundirnar á Sléttuvegin-
um.
Ulfar Om Valdimarsson.
Þegar góður félagi og samstarfs-
maður til margra ára fellur frá, nem-
um við ósjálfrátt staðar um stund og
leiðum hugann að liðnum stundum.
Minningarnar leita á, eftir langt
samstarf er margs að minnast á loka-
stund.
Armann Kr. Einarsson var einn af
fyrstu kennurum Hlíðaskóla sem var
stofnaður árið 1955. Hann hóf starf
við skólann meðan hann var við Eski-
hlíð og dró skólinn nafn þar af. Hann
flutti ásamt öðram kennuram í nýja
húsið við Hörgshlíð/Hamrahlíð þeg-
ar það var tilbúið til notkunar, en þá
breyttist nafn skólans í Hlíðaskóla.
Við skólann starfaði Ármann í
hartnær 30 ár.
Armann var afar farsæll kennari.
Hann hafði næmt auga fyrir hæfi-
leikum nemenda sinna og lagði sig
fram um að þeir gætu þroskast eftir
getu hvers og eins. Hann var hæglát-
ur í fasi, lá frekar lágt rómur, var
skýrmæltur, og þurfti sjaldan að
brýna röddina, því nemendur bára
mikla virðingu fyrir honum og vildu
gera honum flest til þægðar. Hann
var skapríkur en fór svo vel með, að
það var varla greint, enda ríkti jafn-
an ró og friður í kennslustundum
hans og vinnugleði ríkjandi. Til Ár-
manns var gott að leita ef eitthvað
fór úrskeiðis enda var hann tillögu-
góður og ráðhollur. Hann var gleði-
gjafi á kennarastofunni og á fagnað-
arsamkomum kennara, því hann var
félagslyndur og naut vel slíkra
stunda.
Á fyrstu áram skólastarfs í Hlíð-
unum var lítið um handbækur fyrir
kennara eða bækur til tómstunda-
lesturs fyrir nemendur skólans. Ár-
mann skildi manna best hve slíkur
bókakostur er nauðsynlegur í góðum
skóla. Hann barðist ótrauður fyrir
því að bæta hér úr og átti sinn þátt í
því fyrir hönd okkar kennaranna, í
nánu samstarfi við stjórnendur skól-
ans, að bókasafn var stofnað við skól-
ann. Tók hann að sér umsjón með
safninu, enda vil við hæfi. Féll það í
hans hlut að skipuleggja starfið þar
og fórst honum það vel úr hendi. Ár-
mann var góður sögumaður og átti
auðvelt með að hrífa hina ungu
áheyrendur með sér inn á svið sagna
og ævintýra er hann mælti þau af
munni fram með tilheyrandi radd-
breytingum, látbragði og hreyfing-
um.
Þótt Armann hætti föstu starfi við
skólann vann hann, lausráðinn,
næstu ár nokkra tíma á viku á safn-
inu og annaðist þá sögustundir fyrir
yngstu börnin. Þar skapaði Armann
þá hefð, sem enn er haldið við á
skólasafninu.
Góður félagi er genginn á fund
síns skapara. Honum fylgja hlýjar
kveðjur frá okkur, gömlu félögunum.
Aðstandendum hans og ástvinum
vottum við samúð okkar.
Kennarar og samstarfsfólk
Hlíðaskóla.
Leikmyndin er raunveraleg og
stórbrotin. Fjöllin, gilin, fossarnir,
hverirnir, hundarnir, hestarnir og
hellarnir.
Nær áttræður unglingurinn
hleypur um og aðstoðar við lagf'ær-
ingu á búningum og tekur þátt í leik-
stjórn.
Það er verið að kvikmynda atriði
úr æsku Ármanns og fyrstu ævintýr-
in sem hann samdi í grennd við
æskustöðvar hans í Neðri-Dal í Bisk-
upstungum.Vinir og fjölskylda taka
virkan þátt í starfinu. Tæknileg
vandamál koma upp. Hvemig látum
við léreftspoka utan af pottbrauði
sitja efst á vatnssúlu gjósandi hvers
og til hvers? Málið er ekki auðvelt en
Armann gefst ekki upp, hann skopp-
ar í kringum sjóðandi hverinn og
nærstöddum verður um og ó. Obil-
andi tiltrú á uppátækinu rekur hann
áfram, hér er dálítið ævintýri á ferð-
inni.
Ævintýri og sögur Ármanns
spretta margar úr þessu stórkost-
lega umhverfi sem hinh- fjölmörgu
lesendur hans hafa fengið að kynn-
ast.
Armann nýtti sér einnig reynslu
sína sem kennari og lögregluþjónn
við sköpun á sögupersónum ásamt
því að vera athugull á nánasta um-
hverfi og fjölskyldu sem var honum
afar kær og uppspretta góðra hug-
mynda.
Ég verð því ævinlega þakklátur að
hafa fengið að kynnast Ármanni og
hans ágætu fjölskyldu.
Marteinn Sigurgeirsson.