Morgunblaðið - 01.02.2000, Blaðsíða 64

í?4 ÞRIÐJUDAGUR 1. FEBRÚAR 2000
MORGUNBLAÐIÐ
V/SA
VAKORT
Eftirlýst kort nr.
4543-3700-0029-4648
4543-3700-0036-1934
Afgreiðslufólk, vinsamlegast takið
ofangreind kort úr umferð og
sendið VISA Islandi sundurklippt.
VERÐLAUN kr. 5000
fyrir að klófesta kort
og vísa á vágest
VISA ÍSLAND
Álfabakka 16,
109 Reykjavík.
Sími 525 2000.
ÚTSÖLUL0K
AÐEINS í 2 DAGA
REGATTA
UTIVISTARVERSLUN
Faxafen 12 • Sími 533-1550 • dansol@cenfrum.is
Stórliöfða 17, við Gullinbrii,
sími 567 4844.
■A www.flisC'^flis.ís • nctfang: ílisí" itn.is
FÓLK í FRÉTTUM
Eger
grínengill
Jón Gnarr lítur á sig sem grínengil gerðan
út af Guði almáttugum. Örn Arnarson hitti
engilinn og ræddi við hann um Jesú, þýð-
ingar, alheimssálina og ýmislegt annað sem
brennur á hjarta grínista.
Grínengillinn Jón Gnarr. Morgunblaðið/RAX
Morgunblaðið/Jim Smart
Það gengur mikið á í leikritinu Panodil fyrir 2. Jón
Gnarr reynir að tæla Kötlu Margréti Þorgeirsdóttir
til sín með litlum árangri.
Morgunblaðið/Jim Smart
Katla Margrét Þorgeirsdóttir og Jón Gnarr í einni
senu úr Panodil. Ljóst er að persóna Jóns (Alfred Fel-
ix) á í vök að veijast gagnvart kvenfólkinu.
AÐ ER AF mörgu að taka
þegar blaðamaður hitti Jón
Gnarr fyrir á veglegu hót-
eli í miðbæ Reykjavíkur -
borginni sem Jón uppnefndi eitt sinn
borg dauðans. Hann situr þreytuleg-
ur í leðursófa. Þreytan er skiljanleg,
því mikið er að gera hjá Jóni þessa
dagana. Asamt því að vera að koma
heilli útvarpsstöð á laggirnar í slag-
togi við Sigurjón Kjartanson, sam-
starfsmanni sínum tH margra ára, er
hann að leika í leikritinu Panodil fyr-
ir tvo eftir Woody Allen, í Loft-
kastalanum. Leikrit sem hann þýddi
og staðfærði. Og þar sem hann situr í
sófanum er hann ekki líklegur tO
þess að fara með grín og glens, enda
virðist Jón vera frekar alvörugefinn
maður sem veltir fyrir sér hinum
hinstu rökum - fyndinn að vísu en al-
vörugefinn.
Ograndi og skemmtilegt
Aðspurður hvers vegna hann hafi
ráðist í það að fara þýða leikrit og
leika á sviði segir hann að þetta sé
eitthvað sem hann hafði alltaf langað
til að gera. „Ég hafði mikla trú á að
leikriti Allens, sem heitir „Play it
again Sam“, gæti gengið vel hér á
landi. Þetta er mjög gott verk og það
var ögrandi og skemmtilegt í senn að
þýða það og staðfæra."
Jón segist hafa lent í ýmiskonar
vandræðum varðandi þýðinguna á
texta Allens. Erfitt hafi verið að yfir-
færa ýmsar vísanir í textanum til
mála sem eru ekki í brennidepli í ís-
lensku samfélagi. ,A0en vísar mikið í
gyðingdóminn og til annarra trúar-
bragða í verkum sínum. Það var svo-
lítið vandasamt að staðfæra þetta en
ég fann ákveðna lausn að lokum sem
gengur upp.“
Sú spuming leitar á hugann hvort
hann Jón hafi verið fyrir miklum
áhrifum frá Allen í gríni sínu. Jón
segir það geta verið satt að einhverju
leyti. „Ég hef haft mjög gaman af
sumu sem hann hefur gert. Sérstak-
lega myndum frá fyrri hluta ferils
hans. Ajftur á móti er ég ekki hrifinn
af honum þegar hann fer í Berg-
mann-búninginn.“
Hótel Volkswagen
og önnur verk
Þetta er ekki fyrsta leikritið sem
Jón kemur nálægt. Hann hefur
skrifað nokkur leikrit fyrir útvarp og
reyndar nær rithöfundarferill hans
til unglingsáranna, en þá gaf hann út
ljóðabók og skáldsögu. Af leikritum
Jóns hefur Hótel Volkswagen vakið
einna mesta athygli, Það var flutt
fyrir nokkrum árum í þættinum
Heimsendi - sem var vikulegur þátt-
ur Sigurjóns Kjartanssonar og Mar-
grétar Kristínar Blöndal. í leikritinu
komu fram helstu höfundareinkenni
Jóns; aðdáunin á Þýskalandi, hin
spaugilega sýn á gamalt fólk sem
samtvinnast af miklu innsæi í hugar-
heim þeirra og samúð og síðast en
ekki síst frekar beinskeyttum vísun-
um í allskyns öfuguggahátt.
Þessi einkenni koma þó ekki fram
í skáldsögunni Miðnætursólborgin
sem Jón sendi frá sér rétt tæplega
tvítugur. í þeirri sögu fer mikið fyrir
viðbjóði af allskyns tagi og kyndugu
kynlífi eins og Bogi Bogason komst
að orði í gagnrýni sinni á bókinni.
Jón segir að þessir hlutir hafa heillað
sig á sínum tíma. „Ég var undir mikl-
um áhrifum frá William Burroughs
og hafði lesið mikið um kenningar
hans um hvemig maður á koma
hugsunum fyrir í undirmeðvitund
fólks. Það getur verið áhrifaríkt að
nota ógn og ofbeldi í bókmenntun, en
það er líka vandmeðfarið. En í dag er
ég kominn yfir áhuga minn á Bur-
roughs og öllum fjöldamorðingjun-
um sem heilluðu mig þegar ég var
yngri - ég hafði mikinn áhuga á
Bundy og Kemper og fleiri góðum
mönnum og þessari hreinu og tæru
geðveiki.“
Pælingar um alheimssálina
Fjöldamorðingjar og óhefðbundn-
ar kenningar Burroughs um bók-
menntir heilla Jón ekki lengur. En
það þýðir ekki að ekkert brjótist um í
huga hans. Hann segist velta mörgu
fyrir sér og undanfarið hafa pæling-
ar um sameiginlega vitund mannsins
verið íyrirferðarmiklar. „Það kemur
fram í flestri ti-úarheimspeki að allir
menn tilheyri einni sál og þessi hugs-
un hefur einnig birst í verkum
manna eins og Carls Jung. Mér
finnst þetta heillandi hugsun, ekki
síst fyrir þær sakir að þetta þýðir að
allir tilheyri alheimssálinni, líka hin-
ir vondu og illgjörnu. Útfrá þessu
getur verið gaman að velta mönnum
eins og Hitler fyrir sér. Hann var ill-
menni en fólk gleymir því að hann
var líka maður. Einhvemtíma hefur
Hitler grátið og hlegið. En fólk spáir
ekki í það, heldur notar það hann til
þess að kenna honum um allt illt sem
gerðist í seinni heimsstyrjöldinni.
Fólk gleymir því að hann var að
segja og gera það sem margir hugs-
uðu í þegjanda hljóði. En málurn er
stillt upp þannig að þýska þjóðin hafi
ekki vitað af neinu og jafnvel ekki
gert sér grein fyrir að það væri stríð
- þetta hafi bara verið eitthvert
einkaflipp hjá Hitler.“
Jón bætir því við að honum finnist
Hitler vera ákaflega fyndið fyrirbæri
þótt illska hans sé ekkert aðhláturs-
efni. Hann segir að fólk sjái ekki al-
mennt fáranleikann á bakvið svona
fígúrur. „Fólk tekur oft ekki eftir
fáranleikanum bakvið hlutina. Það
reyni ég hins vegar og það er
kannski þess vegna sem fólk kann að
meta grín mitt. Herir eru gott dæmi
Herir eru eitthvað það fáranlegasta
sem ég veit um. Það að skipuleggja
fjölda manns til þess eins að drepa er
frekar fáranlegt. Ég er á móti öllum
herjum, nema kannski Hjálpræðis-
hernum. Ég skil hugsunina á bakvið
þetta apparat, það er gaman að eiga
felubúning og flottan riffil en þetta
með að drepa skil ég ekki.“
Jesús í skóm númer 60
Illskan er Jóni hugleikin og hún
ber oft á góma í samræðum við hann.
Hið góða væri ekki, segja sumir, til
án illskunnar og því er ekki úr vegi
að spyrja hvort hann sé trúaður. „Eg
hugsa mikið um trú, ég nota trú mik-
ið og ég trúi. Mér finnst gaman að
velta trúarbrögðum fyrir mér og
reyna að finna út einhverja heildar-
mynd á þessu öllu saman. Það sem
skiptir mestu máli í þessu lífi er að
reyna að sjá eitthvað annað og meira
en það sem er.“
Jón segist lesa mikið um trúar-
brögð og nokkur rit standi honum
nær hjarta en önnur. „Ég er búinn
að lesa mikið um þessi efni - allar
þessar bækur hans Gunnars Dals
um jóga og hvað þetta heitir. Mér
þótti mikið til Bókarinnar um veginn
koma. Hún hafði mikil áhrif á mig og
það er mikill sannleikur í þeirri bók.
En þrátt fyrir það finnst mér ekkert
komast í hálfkvisti við orð Jesú og
lífshlaup. Orð hans og speki eru eins-
konar lyklar sem virðast ganga að
öllum dyrum sem verða á vegi okk-
ar.“ Eftir að eyða þónokkrum tíma í
að útlista trúarhugmyndir sínar
berst talið að hvernig Jesús er túlk-
aður sf listamönnum á mynd. Jón
segist ekki vera svo viss um að hann
hafi litið út eins og góðlegur hippi
eins og hann er oft látinn líta út fyrir
að vera. „Ég horfði á enn eina sam-
evrópsku Jesúmyndina um jólin og
þar var hann einmitt eins og snopp-
ufríður hippi og hálf karakterlaus.
Það vill oft brenna við í kvimyndum
að menn reyna frekar að fanga ytri
manninn í túlkun á Jesú en eiga ekk-
ert við innri manninn. Sennilega hef-
ur Jesús ekki verið vel útlítandi.
Hann tilheyrði trúarhópi sem hvorki
skar hár sitt né skegg þannig að ekki
hefur hann verið snyrtilegur. En það
skiptir ekki öllu - það er boðskapur-
inn sem skiptir máli. Hins vegar tel
ég að enginn hafi komist nær því að
túlka ytri ásjónu Jesús en Einar
Jónsson myndhöggvari. I verki hans
var Guðmundur Jaki fyrirmyndin og
þannig sé ég Jesús fyrir mér. Maður
Morgunblaðið/Jim Smart
Ingibjörg Stefánsdóttir og Jón
Gnarr í hlutverkum súium.
í skóm númer 60 og tæpir þrír metr-
ar á hæð.“
Þykir mjög vænt um fólk
Eftir að hafa skeggrætt um trú-
mál og önnur alvarleg mál í dágóða
tíð berst talið að skemmtanabrans-
anum og Jón fer að útskýra hvers
vegna hann sé hættur að ferðast um
landið og troða upp með grín í far-
teskinu. „Mér hefur alla tíð þótt
mjög vænt um fólk. Ég á mjög auð-
velt með að finna til væntumþykju í
garð annars fólks. Þegar ég var að
þvælast um landið til þess að
skemmta var fólk oft fullt og leiðin-
legt við mig og þá fór ég smám sam-
an að glata þessari væntumþykju.
Mér þótti ekkert svo rosalega vænt
um þetta fólk sem var að hlusta á
mig. Ég var hættur að gefa mig í
þetta af einlægni og kærleika. Ég lít
ekki á mig sem skemmtikraft og ég
hef ekki nógu forhertur í það hlut-
verk. Þess vegna hætti ég þessu og
ég ætla aldrei að gera þetta aftur.“
Jón segir að það sé allt annað að
vera með uppistand leikhúsi, líkt því
sem hann hefur haldið úti í Loftk-
astalanum. „Þetta er mjög gefandi
og það er ólýsanleg tilfinning að sjá
fólk koma inn í salinn og vera ef til
vill með allar áhyggjur heimsins á
herðum sér. En eftir að hafa hlustað
á mig gengur það út brosandi og
jafnvel hlæjandi. Það er það eftir-
sóknarverða við þetta starf - það að
geta gefið fólki einhveija gleði. Það
er þetta sem ég vill gera, enda er ég
grínengill. Guð grínast í gegnum
mig.“