Morgunblaðið - 18.04.2000, Blaðsíða 50

50 ÞRIÐJUDAGUR 18. APRÍL 2000
m-----------------------
UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ
á mbl.is
Heimsæktu Stúart litla á mbl.is um
páskana og taktu þátt í léttum spurn-
ingaleik. Þar með gætir þú átt von á
einum þessara vinninga:
10 fjölskyldupakkar frá
Kentucky Fried Chicken
Playstation vél frá Skífunni.
nnm
K/CV
5 pör af Puma hlaupaskóm
frá Ágústi Ármann. PIHIM'
10 bækur um Stúart litla frá Máli og menningu.
Miöar fyrir tvo á kvikmyndina Stúart litli.
Kvikmyndin Stúart litli er talsett á íslensku og verður
frumsýnd 14. apríl. í Kríla fjölskyldunni
eru frú Kríli, herra Kríli og Georg Krfli.
Georg langar í bróður og því ákveða
hjónakornin að ættleiða dreng. Hins veg-
ar rekast þau á Stúart litla sem er klár
og vingjarnlegur en afar einmana mús. Hann er snjalí,
ákafur og hefur jákvætt viðhorf og það sem meira er...
hann er mús með STÓRT hjarta.
Tap- og gróðaupp-
gjör ESB-aðildar
ÞAÐ ER kunnara
en frá þurfi að segja,
að hugsunin að baki
Evrópusamrunanum
og ESB á sér annars
vegar öryggispólitísk-
ar og hins vegar efna-
hagslegar rætur.
Evrópuríkin höfðu
æ ofan í æ borist á
banaspjót með tilheyr-
andi mannfalli, eyði-
leggingu og fórnum.
Napóleon reyndi að
sameina álfuna með
hervaldi í byrjun 19.
aldar. Hitler hóf síðari
heimsstyrjöldina 1939
til þess að sameina
Evrópu í 1000 ára ríki nasismans.
Eftir þessar styrjaldir, einkum síð-
ari heimsstyrjöldina var Evrópa í
rúst. Blómlegar byggðir voru sviðn-
ar, fagrar borgir og mikil iðjuver í
rúst, sorg í hverjum ranni vegna
mannfalls, sára og limlestinga.
Stríðsógæfan hrópaði hvarvetna á
aðgerðir til að tryggja frið og ör-
yggi og útiloka frekari stríð. „Aldrei
aftur“ var viðhorfið sem ástandið
kallaði fram. Með samstarfi, sam-
vinnu og samruna Evrópuríkja
skyldi friðurinn tryggður, og
Evrópa ná aftur fyrri áhrifastöðu í
heiminum. Þetta var grunnurinn að
öryggispólitík Evrópusamrunans
eftir stríð.
Island var aftur á móti blessunar-
lega laust við það hörmungar-
ástand, sem örvaði hinn öryggis-
pólitíska þátt samrunaþróunar
Evrópu. Við höfðum aldrei háð
styrjöld og ekki var barist á Islandi.
Allt frá lokum Napóleonsstyrja-
ldanna höfðum við verið á bresku
öryggis- og valdssvæði í skjóli
breska flotans þótt við fylgdum
hlutleysisstefnu frá fullveldinu
1918. A þessu varð grundvallar-
breyting með þríhliða samningi Is-
lands, Bandaríkjanna og Bretlands
í júlí 1941. Þá yfirgáfum við hlut-
leysisstefnuna og fluttumst yfir á
bandarískt öryggis- og valdssvæði
með samþykki Breta. Þar höfum við
verið síðan. Ekki er líklegt að sú
staða okkar breytist í fyrirsjáan-
legri framtíð. Varnarsamningur
okkar við Bandaríkin frá 1951 er
kjarninn í öryggismálum okkar og
verður það vafalítið lengi enn,
hvernig svo sem fer með fyrirkomu-
lag og mönnun varnarmannvirkj-
anna. Hinar sögulegu forsendur ör-
yggispólitísku stefnu
Evrópusamrunans eru
því utan við okkar
sögulega veruleika og
eiga því ekki við um
okkur.
Efnahagslegu
ræturnar
Líkt og markmið ör-
yggispólitísku stefn-
unnar var að tryggja
frið í álfunni með sam-
starfi og endanlega
stj órnmálasamruna
átti samvinna á sviði
efnahagsmála að
tengja hagsmuni ríkj-
anna. Sameiginlegar
aðgerðir til efnahags-
legra framfara og gagnkvæmur
ábati aðildarríkjanna af efnahags-
samvinnu átti að verða hjálpartæki
til þess að styrkja enn og treysta
ESB
Enginn veit, segír
Hannes Jónsson, hvern-
ig ESB verður eftir
breytingarnar.
stjórnmálasamrunann og friðinn í
álfunni.
Segja má, að grunnurinn að þessu
efnahagssamstarfi hafi verið lagður
af Bandaríkjamönnum, með hinni
rausnarlegu Marshall-aðstoð. A ár-
inu 1948 var Efnahagssamvinnu-
stofnun Evrópu (OEEC) stofnuð til
þess að veita efnahagsaðstoðinni
viðtöku og skipuleggja hagnýtingu
hennar til endurreisnar á grundvelli
síaukins viðskiptafrelsis og frjálsra
gjaldeyrisviðskipta. Stofnunin var
endurskipulögð sem Efnahags-
samvinnu- og framfarastofnunin
(OECD) 1961 með það meginmark-
mið að stuðla að aukinni efnahags-
samvinnu og frjálsri heimsverslun.
Ut frá þessum fríverslunargrunni
mynduðust tvær fylkingar: Fyrst
Efnahagsbandalagið, EB sem hefur
starfað síðan í ársbyrjun 1958, síðar
Fríverslunarsamtök Evrópu,
EFTA sem hafa starfað síðan 1960.
EB (nú ESB) er afbrigðilegt frí-
verslunarbandalag, af því að það er
fyrst og fremst yfirþjóðlegt tolla-,
styrkja- og haftabandalag með póli-
tísk samrunamarkmið. EFTA er
aftur á móti hreint fríverslunar-
bandalag, sem virðir fullveldi aðild-
arríkjanna og sjálfsákvörðunarrétt
þeirra.
A sjöunda áratugnum hafði dr.
Gylfi Þ. Gíslason, sem þá var við-
skiptaráðherra, yfirumsjón með
könnun á bestu hagsmunum okkar í
sambandi við efnahagsþróunina í
Evrópu. Jónas Haralds, hagfræð-
ingur, var hans nánasti samverka-
maður við rannsóknina. Var þá m.a.
Hannes
Jónsson
Opið: Mánud. - föstud. kl. 13-18.
m á m í m ó
t•??.tiIamiéja - gaíleri
adidas
VÖRN FYRIR AUGUN
Gleraugu fyrir unga fólkið
Gleraugnasalan,
Laugavegi 65.
ákveðið að við gerðumst aðilar að
„hinu almenna samkomulagi um
tolla og viðskipti", GATT, árið 1968
en því var fyrir skömmu breytt í Al-
þjóðaviðskiptastofnun SÞ, sem
vinnur m.a. að frjálsum milliríkja-
viðskiptum og afnámi verndartolla.
Niðurstaða könnunarinnar var að
Efnahagsbandalagið, EB, hentaði
ekki okkar hagsmunum en Fríversl-
unarsamtök Evrópu, EFTA, gerðu
það. Að bestu manna yfirsýn gerð-
umst við því aðilar að EFTA 1970
og höfum verið það síðan.
í dag er ekkert sem bendir til
þess að röng ákvörðun hafi verið
tekin árið 1970. Þvert á móti. Tím-
inn og reynslan hafa sannað, að
okkar bestu hagsmunum var þjónað
með því að hafna EB en velja
EFTA.
Tap og gróði
Þrátt fyrir margítrekaðar áskor-
anir til talsmanna ESB-aðildar um
að þeir geri grein fyrir ábatanum,
sem íslenskir hagsmunaaðilar nytu
af ESB-aðild umfram það, sem við
njótum nú vegna EES, stendur enn
á raunhæfu svari þeirra. Hins vegar
er tapið augljóst. Má þar m.a. nefna
eftirfarandi:
1. Afhenda þarf ESB fullveldi
okkar í sjávarútvegsmálum með því
að undirgangast sameiginlegu land-
búnaðar- og sjávarútvegsstefnuna
og þar með að opna efnahagslög-
sögu okkar fyrir flota aðildarríkj-
anna upp að 12 mílum; fá ESB í
hendur stjórn sjávarútvegsmála
okkar, kvótaákvörðun og -úthlutun.
Ennfremur að svipta okkur samn-
ingsréttinum við önnur ríki um
sjávarútvegsmál og afhenda hann
ESB.
2. Afnema gildandi tolla- og að-
flutningsgjaldakerfi en lögleiða ytri
toll ESB og afhenda 90% hans sem
hluta aðildargjalda okkar til banda-
lagsins.
3. Afhenda ESB fullveldi okkar
til að gera sjálfstæða fríverslunar-,
viðskipta- og tollasamninga við önn-
ur ríki eins og t.d. Kanada, Banda-
ríkin, Suður-Ameríku- og Asíuríki.
4. Greiða árlega aðildargjöld, sem
nema 90% af ytri tolltekjum, plús
1% af virðisaukaskatti, plús 0,49%
af þjóðarframleiðslu. Utanríkisráð-
herra sagði nýlega á fundi á Akur-
eyri að þetta yrði ekki undir 8 millj-
örðum á ári. Reiknar hann þá
vafalítið með, að við fengjum að
halda ýmsum tollatengdum vöru-
gjöldum í undirliðum 5. gr. fjárlaga.
Þetta er vafamál. Ég reikna með að
við þyrftum að afnema þá. Kostuðu
árleg aðildargjöld okkur þá samtals
um 13,5 milljarða. En jafnvel þótt 8
milljarðar utanríkisráðherra stæð-
ust yrði það óviðráðanlegur baggi á
fjárlögum okkar nema til kæmu
stórkostlegar skattahækkanir.
Og með hvaða tekjum og gróða á
svo að jafna þessa og fleiri mínusa?
Allt þetta segir okkur, að ESB-
aðild sé andstæð okkar bestu hags-
munum og jafn óæskileg í dag og
hún var árið 1970.
Þrátt fyrir órökrænan krataáróð-
ur um að allt stefni í vandræði í
EES, ef Noregur gerist aðili að
ESB, er augljóst að það verður ekki
í bráð. Bandalagið er og verður í
samningum við sjálft sig um grund-
vallarbreytingar fram til 2004.
Þangað til verður ekkert nýtt ríki
tekið inn. Og enginn veit hvernig
ESB verður eftir breytingarnar.
Það er því eins gott að bíða og sjá til
hvernig fyrirbærið verður.
Þar að auki eigum við þann góða
kost, með tilliti til breyttra for-
sendna frá því EES-samningurinn
var gerður, að taka upp bætta frí-
verslunarsamninga frá þeim sem í
gildi voru fram að 1992. Til þess
ættum við sanngirniskröfu. Það er
enn okkar besti kostur.
Höfundur er fv. sendiherra.