Morgunblaðið - 25.06.2000, Qupperneq 20

20 B SUNNUDAGUR 25. JÚNÍ 2000
MANNLIFSSTRAUMAR
MORGUNBLAÐIÐ

■V
y
THlWfiTÍE/Framkvœmanlegt eðapólitísk brella?
Hið nýja eldflaugavam-
arkerfi Bandaríkjanna
MARGIR muna stjörnustríðsáætlun Ronalds Reagans forseta, sem var ætl-
að að vera hlífðarþak yfír Bandaríkjunum, sem sovéskar og kínverskar eld-
flaugar kæmust ekki í gegnum. Áætlunin var talin óraunhæf og átti langt í
land. Það sem endanlega stöðvaði framkvæmd hennar var endalok kalda
stríðsins. Regnhlífin var þeirrar gerðar að eldflaug skyldi granda ár-
ásarflaugum téðra ríkja á leiðinni til Bandaríkjanna, áður en þær næðu með
kjamahleðslu sína inn í lofthjúpinn yfir Norður-Ameríku. Áætlunin var talin
óraunhæf, eða a.m.k. væri um að ræða áratuga þróun tæknihliðar hennar, áð-
ur en stjóm andeldflauga Bandaríkjamanna yrði svo nákvæm að þær raun-
vemlega hittu og sprengdu árásareldfiaugarnar.
Nýjum tímum fylgja nýir óvinir.
Raunvemleg hætta frá Rúss-
landi er ekki fyrir hendi, og tæplega
frá Kína heldur.
Nú er ekki um að
ræða stórveldi
gegn stórveldi,
heldur stafar hætt-
an af hinum smáu,
sem hafa stutt við
hryðjuverk, eru
líkleg til að gera
það, eða að hún kemur frá hryðju-
verkasamtökum. Ekki þarf nema
einn mann til að halda á plútoni sem
getur verið hætta milljónum
manna. Vitað er að sem stendur
hafa Bandaríkjamenn helst í huga
Norður-Kóreu og Iran, en vel má
hugsa sér írak í þessum hópi. Lýbía
virðist heldur hafa færst í átt til
friðsemi. Að auki er ómögulegt að
segja hvaða ríki færist í átt til fas-
isma eða til svonefndrar íslamskrar
bókstafstrúar.
Hinir tæknilegu örðugleikar
gömlu áætlunarinnar virðast líka
plaga hina nýju. í tiiraunasprengin-
um gengur vægast sagt illa að hitta.
Nánar til tekið, þá hefur óvinurinn
einfalt ráð til að verjast gagneld-
flauginni. Það er að senda allmörg
önnur skeyti frá eldflauginni svipuð
útlits og sem senda frá sér svipað
ratsjárendurkast. Tilraunirnar fel-
ast í að greina skeytið með sprengj-
unni frá hinum svo að hægt sé að
granda því. Sá sem fer á rjúpnaveið-
ar er ekki ánasgður með að koma
heim með hrafn í veiðitöskunni.
Kjarnorkusprenging úti í geimnum
hefur verið vandlega íhuguð, og
geislun veldur engum vanda, en
hins vegar myndi sprengingin gera
hernaðargervitungl Bandaríkja-
manna óvirk. Menn standa frammi
fyrir þeim tækniörðugleikum, að ill-
geranlegt er að hitta einstök skeyti,
heldur þarf að ná flauginn áður en
hún dreifir þeim. Það er ógerlegt
frá Bandaríkjunum, kannski ger-
legt frá einhverjum rétt staðsettum
kafbátum, en sé skotið frá Kóreu
eða Iran, er eldflaugin stödd yfir
rússnesku landi þegar þarf að ná
henni. Þetta er hin raunverulega
ástæða þess að Bill Clinton biðlaði
til Rússa um samvinnu um þessi
mál. Rússar vita mætavel að þeir
eru fyrst og fremst að gera Banda-
ríkjamönnum greiða, gangi þeir að
þessu. Þeir hafa engin efni á að fara
í uppbyggingu flókins varnarkerfis
ásamt Bandaríkjamönnum, og þeir
tóku þessari tillögu Bandaríkjafor-
seta fálega. Þó var ekki um algera
frávísun að ræða. Tíminn leiðir í ljós
hvort þeir kunni að nota þessa að-
stöðu sína sem verslunarvöru, þ.e.
fái eitthvað annað í staðinn fyrir að-
stöðuna á rússnesku landi.
Eftir Egil Egilsson
I»|ÓÐLÍFSI*ANKAR//:>«7y'tft)í<gura svona mikið?
Harðvítug leikfimi
ÉG SÁ EINU sinni sjónvarpsviðtal
við leikkonuna Joan Collins sem
lengi hefur þótt hugguleg kona og í
góðu standi, miðað við aldur og fyrri
störf. Hún var spurð hvað hún gerði
til þess að halda sér í formi líkam-
lega. „Ég geri það sem þarf - en alls
ekki meira,“ svarði hún að bragði.
Mér fannst þetta talsvert viturleg
afstaða til líkamsræktarmála.
Svo gerðist það um daginn að
kona sem ég þekki spurði mig
hvort ég vildi koma með henni í
líkamsræktarstöð
þar sem kennd er
leikfimi af ýmsu
tagi. Ég hafði ekki
verið í föstum leik-
fimistímum nokk-
uð lengi en ákvað
að slá til gegn því
að við þverbrytum
ekki Collins-lög-
n
eftir Guðrúnu
Guðlougsdóttur
málið og var það samþykkt.
Daginn sem ég byrjaði í leikfim-
inni fór ég í fataskápinn minn og
dró þaðan út gamlar, svartar strets-
buxur, bol með lúinni áletrun frá
látinni þungarokkshljómsveit og
stórt handklæði. Þessu tróð ég ofan
í gráan poka og hélt svo af stað til
fundar við konuna sem ætlaði að
megrast og styrkjast með mér.
Við fundum vandræðalaust salinn
með leikfimi I, sem við töldum að
væri í réttum anda, þar hoppuðum
við og teygðum okkur í klukkutíma
og fórum svo í bað - hæfilega sveitt-
ar og þreyttar.
Tveimur dögum síðar var næsti
leikfimitími á dagskrá. Þá stóð svo á
að samfylgdarkona mín gat ekki
mætt en hún hvatti mig óspart til að
fara í tímann eigi að síður og ég
ákvað að mæta þótt ég væri með
nokkra strengi í kálfum og raunar
talsvert víðar í kroppnum.
Ég íklæddist svörtu buxunum og
þungarokksbolnum og hélt af stað
upp í salinn þar sem leikfimi I hafði
verið tveimur dögum áður á sama
tíma. Þegar inn í salinn kom sá ég
að talsvert fleiri konur voru mættar
en síðast og flestar voru þær mun
rennilegri að sjá, i gljáandi og níð-
þröngum fötum. „Kannski get ég
fengið mér svona galla þegar ég er
orðin mjórri,“ hugsaði ég og fór að
ganga á staðnum eins og hinar með-
an leikfimiskennarinn var að stilla
tónlistargræjurnar. Þetta var annar
kennari, það sá ég strax, og allur
miklum mun órólegri að sjá. Þetta
var ung kona, horuð og krikalipur
með afbrigðum, með talsvert æstan
augnsvip. Þegar hún hafði stillt
græjurnar í botn svo undir tók í
salnum af grjóthörðum taktinum þá
stökk hún heljarstökk upp á pall
nokkurn og skipaði okkur þaðan
hvöss á brún að hreyfa okkur al-
mennilega. Allar rennilegu örmjóu
dömurnar tóku snöggan kipp og
juku hraðann á göngu sinni í takt
við stöðugt hraðari trommuslátt
tónlistarinnar og ég reyndi að fylgja
hópnum. En ekki var kennarastúlk-
an lengi ánægð með þetta - milli
óskaplegra heljarstökka á pallinum
skipaði hún okkur hranalegri röddu
TIL SOLU
Þetta 20 feta hjólhýsi, árg. ’89 er
til sölu. 2ja hásinga, flutt
til landsins sumariö ’99.
Fullbúið eldhús, 4 hellur,
bakaraofn, ísskápur. Fullbúið
baðherb., sturta, vaskur og wc.
Heitt og kalt rennandi vatn. Mikið
skápapláss, massífar viöarhuröir.
Lokað hitakerfi m. 7 ofnum. 12v
og 220w straumur + gas.
Upplýsingar [ síma 565 7293
og 869 7892.
að kýla nú til vinstri og til hægri -
hraðar - hraðar. Ég er satt að segja
óvön kýlingum en hef nú uppgötvað
að ég hef talsverða hæfileika í þá
átt - enda fékk ég þarna æfinguna.
Allur þessi leikfimistími leið við æ
hraðari og harkalegri kýlingar og
spörk í allar áttir svo á endanum
fannst mér handleggirnir vera að
detta af og ég faiin að riða á brauð-
fótum. Mér tókst að þrælast í gegn-
um tímann en meðan ég enn hafði
nokkra meðvitund til að hugsa leit-
aði hugurinn til Joan Collins og yf-
irlýsingar hennar - þetta var greini-
lega miklu meira en þurfti, það var
augljóst. Þegar tímanum lauk sneri
kennarinn sér að mér með nokkru
yfirlæti og sagði: Það hefði kannski
verið betra fyrir þig að fara í byrj-
unartíma, þetta er framhaldstími.
Það er of seint séð, svaraði ég og
skjögraði burtu.
Hvernig gekk í leikfiminni?
spurði konan sem hafði beðið mig
að koma mér sér í leikfimi er ég
heyrði í henni næst í síma. „Ég er
nú því sem næst að sleppa göngu-
grindinni en þegar ég næ andlegri
heilsu ætla ég að leggja til að
kennaranum sem ég lenti hjá verði
gefin róandi sprauta í upphafi hvers
tíma, manneskjan er augljóslega
illilega ofvirk,“ svaraði ég þurrlega.
„í hvaða leikfími fórst þú eigin-
lega?“ spurði konan hissa. „Ég fór
aftur í sama salinn en þar var ekki
kennt neitt nema eintómar kýling-
ar,“ svaraði ég. „A-ha, þú hefur far-
ið í tæbó-tíma, ég gleymdi að segja
þér að leikfimi I er í öðrum sal á
miðvikudögum, en tæbó er fín
sjálfsvamaríþrótt fyrir konur - við
ættum kannski að halda áfram
þar?“ sagði konan. „Nei, þakka þér
kærlega fyrir - ég held ég hafi bara
pipar í veskinu,“ svaraði ég og við
það sat.
Reyndur skriftarkennari sagði
mér eitt sinn að það væri mikil sam-
svörun með skrift og ástandinu í
þjóðfélaginu, eftir því sem lausung-
in yrði meiri því gleiðari og losara-
legri yrði skriftin. Kannski gildir
eitthvert svipað lögmál með leikfim-
ina; eftir því sem stressið og hrað-
inn verður meiri, því átakameiri og
harðvítugri verður leikfimin.
WlRjrRiRlAS'T/Vantar hugmyndaflug
í »veganestið((?
Pönnukökur
með sœtum og
söltum jyllingum
ÞEGAR ég skelli mér út úr bænum og bruna eftir þjóðveginum kemur
að því að ég þarf að fá mér einhveija hressingu. Stundum er nesti með-
ferðis, stundum ekki, þannig að þá er áð í einhverri sjoppunni. Mér
finnst eitthvað sjarmerandi við þessar vegasjoppur, en því miður er það
eitthvað annað en veitingarnar sem draga mann að, stemmningin frek-
ar, en vitanlega eru undantekningar þar á.
Mér er fyrirmunað að skilja
hið landlæga hugmynda-
og framkvæmdaleysi almennt í
veitingaframboði
á þessum stöð-
um. Víðast eru
það hinar gömlu
góðu pylsur með
engu eða öllu
sem fara þar
fremstar í flokki.
Hamborgarar,
kjúklingabitar,
franskar og samlokur fylgja þar
fast á eftir. Kaffímeðlætið sam-
anstendur svo oftar en ekki af
kleinum, jólakökum, pönnukök-
um og randalínum. Þetta er svo
sem ágætt eins langt og það nær
og seður vitanlega sárasta
hungrið, en skilur yfirleitt ekki
eftir sig neina ljúfa minningu
tengda staðnum á borð við: „Já,
það var þar sem við fengum
pönnukökuna með súkkulaðinu,"
eða þá þeim mun þjóðlegri hug-
hrif eins og: „Þar fékk ég bestu
Þingvallamurtuböku sem ég hef
á ævi minni bragðað"! Hvað ætli
svo sem vesæl pylsa skilji eftir
sig, nema samviskubit?
Mér finnst það óskiljanlegt að
þessi hluti veitingabransans hafi
að stórum hluta misst af hinni
öru og frjóu þróun sem átt hefur
sér stað í veitingahúsageiranum
á undanförnum árum. Það er líkt
og einhver óskrifuð lög séu til um
það hvaða hressingu bjóða „eigi“
erlendum og íslenskum ferða-
löngum.
Eg held það þurfi ekkert mikið
til að breyta og krydda ögn það
úrval sem fyrir er. Áf hverju ekki
að útfæra pönnukökuna á fleiri
máta, bjóða upp á hana bæði með
sætum og söltum fyllingum?
Þannig væri pönnukökuhefðinni
haldið „inni“, en aðeins hresst
upp á hana með annarri útfærslu
en tíðkast hefur. Mér myndi t.d.
finnast mjög við hæfí, t.d. ein-
hvers staðar í Grímsnesinu, að
vera boðið upp á stóra fyllta,
grófa pönnuköku með reyktum
silungi og sýrðum rjóma, en ekki
bara enn eina pylsuna.
Önnur hugmynd væri að bjóða
upp á alls kyns bökur fylltar hrá-
efni sem einkenndi hvern stað,
t.d. „Hveragerðisböku með tóm-
ötum“ ,og „pæ með Þingvalla-
murtu“. Samlokur er frábær
nestismatur og býður upp á ótelj-
andi möguleika í útfærslu, þær
geta verið mjög góðar þó ekki sé
á þeim remúlaði eða majónes, t.d.
bara með rjómaosti, tómötum og
ferskum kryddjurtum. Mér fynd-
ist líka skemmtileg tilbreyting að
geta fengið grillaðar pylsur úr
góðu lamba-, svína- eða nauta-
hakki (en ekki farsi), þar væri
kominn millivegurinn milli ham-
borgarans og pylsunnar. Grilluð
hakkpylsa borin fram í grófu
bagettubrauði með öllu því með-
læti sem hugurinn girnist. Ég
held að margir myndu falla fyrir
einni slíkri. Hvernig væri svo að
skola öllu saman niður með glasi
af bláberja- eða rifsberjasaft eða
sítrónuvatni í stað goss eða kaff-
is?
Ég ætla nú ekki að vera svona
neikvæð út í gegn, þetta er bara
smáábending almennt til sölu-
skála landsins, þangað sem mikið
af ferðalöngum leggja leið sína.
Ég get fullyrt að ég er ekki ein
um þessa skoðun; að það vanti
eitthvað upp á úrvalið. Það eina
sem upp á vantar er að virkja
hugmyndaflugið, held ég. Rúg-
brauð „þarf‘ ekki alltaf að vera
með kæfu eða osti og flatkökur
bragðast vel með mörgu öðru en
hangikjöti. Það er synd að nýta
ekki þær íslensku afurðir sem við
höfum á fjölbreytilegri hátt en
við gerum. Þætti það t.d. ekki í
meira lagi furðulegt ef á Ítalíu
væri bara hægt að fá pizzu með
tómötum og sveppum?
Hér fylgir uppskrift að óvenju-
legum klöttum, eða pönnukökum,
sem eru tilvaldar bæði í nestis-
körfuna og því ekki í söluskála
landsins. Athugið að spínat þarf
að borða strax, þar sem óæskileg
efnaskipti geta átt sér stað við
aðra upphitun þess.
Kartöflu- og
spínatpönnu-
kölcur
400 g kartöflur
200 g frosið spínat
40 g rifinn ostur (Óðalsostur eða
Emmenthaler)
_________20 ml léttmjólk_____
10 g smjör
1 msk. maísolía
1/8 tsk, múskathnetg (niðurrifin)
1/4 tsk. salt
nýmalaður pipar eftir smekk
Þvoið, þurrkið og afhýðið kar-
töflurnar og sjóðið þær svo í stór-
um potti fullum af söltuðu vatni.
Sjóðið spínatið í öðrum potti sem
hefur botnþykkt u.þ.b. 1 cm.
Stappið kartöflurnar er þær eru
soðnar og blandið saman við þær
mjólkinni og smjörinu. Hellið
spínatinu út í ásamt rifnum ostin-
um og múskatinu. Piprið. Steikið
því næst litla klatta (áþekka þeim
er sjást á myndinni). Talandi um
nýtingu á hinni „hefðbundnu"
pönnuköku þá er hugmynd að
sætri fyllingu t.d. bráðið súkkul-
aði og hunang hrært saman eða
ananas, sýrður rjómi og kara-
mellusósa. Uppáhaldið mitt er þó
súkkulaði-appelsínufyllta pönn-
ukakan. Fylling hennar er eftir-
farandi fyrir eina pönnuköku: 20
g dökkt súkkulaði, 2 msk. sýrður
rjómi, 1 tsk. appelsínulíkjör, t.d.
Cointreau, 2 tsk. appelsínumar-
melaði. Hitið sýrða rjómann í litl-
um potti. Bætið súkkulaðibitun-
um út í ásamt líkjörnum. Látið
bráðna og hrærið svo saman.
Bætið 1 tsk. af marmelaði út í,
hrærið og smyrjið yfir pönnukök-
una. Brjótið hana í fernt, setjið 1
tsk. af appelsínumarmelaði yfir
og berið fram. Þessi er tilvalin
sem meginuppistaðan að róman-
tískum morgunverði í rúmið!
Eftir Álfheiði Hönnu
Friðriksdóttur