Morgunblaðið - 29.09.2000, Blaðsíða 30

3U FOSTUDAGUR 29. SEPTEMBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Yfírráð yfir Musterisfjallinu eitt mesta deilumál fsraela og Palestínumanna
New York Times
Gagn-
rýnir
eigin
skrif
New York. AP.
BANDARÍSKA stórblaðið
New York Times hefur í annað
sinn í þessari viku gagnrýnt
sín eigin skrif um eðlisfræð-
inginn Wen Ho Lee en hann
var rekinn úr starfi í kjarnork-
urannsóknastöðinni 1 Los Al-
amos og grunaður um njósnir.
Blaðið sagði í leiðara í gær,
að það hefði tekið til skoðunar
þá leiðara, sem skrifaðir hefðu
verið um þetta mál og öryggis-
ráðstafanir í Los Alamos-
stöðinni.
„Margt íþeim hefur reynst
rétt en líklega samþykktum
við of greiðlega þá kenningu
stjórnvalda, að flest benti til,
að dr. Lee hefði stundað njósn-
ir fyrir Kínveija,“ sagði í leið-
ara blaðsins í gær.
Lee var 1 síðasta mánuði lát-
inn laus úr einangrunarvist,
þar sem hann hafði verið í níu
mánuði, en þá hafði hann sam-
þykkt að játa á sig eitt ákæru-
atriðið, að hann hefði sýnt
vanrækslu við meðferð lg'arn-
orkuleyndarmála, og sam-
þykkt að upplýsa hvað hann
hefði gert við gögnin, sem
hann afritaði. Upphaflega var
ákæran gegn honum í 59 lið-
um.
Jerúsalem. Reuters, AFP.
ÍSRAELSKA lögreglan beitti í gær
gúmmíhúðuðum stálkúlum gegn
Palestínumönnum, sem mótmæltu
heimsókn ísraelska hægrimannsins
Ariels Sharons á Musterisfjallinu,
einum helgasta stað jafnt gyðinga
sem múslima. Að minnsta kosti
fimm Palestínumenn meiddust er
þeir urðu fyrir kúlunum og ísraelar
segja, að 25 lögreglumenn hafi slas-
ast í grjótkasti mótmælenda.
Israelar og Palestínumenn deila
hart um yfirráð jrfir Musterisfjall-
inu og margir líta á heimsókn Shar-
ons sem ögrun, ekki síst nú þegar
fulltrúar beggja eru að hefja við-
ræður í Bandaríkjunum. Sharon
neitar því og heldur því fram, að all-
ir gyðingar eigi rétt á að koma til
Musterisfjallsins. Yossi Beilin,
dómsmálaráðherra ísraels, sagði
hins vegar, að Sharon væri sam-
nefnari fyrir alla þá, sem vildu við-
halda úlfúð og spennu milli Israela
og Palestínumanna.
A-Jerúsalem
palestínsk höfuðborg
Likudflokkur Sharons er andvíg-
ur hugsanlegum málamiðlunum
Ehuds Baraks forsætisráðheira um
Jerúsalem og krefst þess, að Israel-
ar fái alla borgina og einnig austur-
hluta hennar, sem er byggður ar-
öbum. Hann lögðu ísraelar undir
AP
Mjög hörð átök urðu milli ísraelskra lögreglumanna og Palestínumanna við Musterisfjallið er þeir síðarnefndu
mótmæltu heimsókn Ariels Sharons, leiðtoga Likud-flokksins.
sig 1967 en Palestínumenn vilja
gera hann að höfuðborg síns ríkis.
Einn þingmanna á palestínska
þinginu sagði í gær, að mótmælin
vegna komu Sharons sýndu, að Pal-
estínumenn ætluðu að verja einn
sinn mesta helgistað, Al-Aqsa-
moskuna á Musterisfjallinu, með lífi
sínu ef þörf krefur.
Dagblaðið Jerusalem Post, sem
gefið er út á ensku, birti í gær viðtal
við Barak forsætisráðherra og í því
talar hann í fyrsta sinn um „pal-
estínska höfuðborg". Segir hann, að
í friðarsamningum sé gert ráð fyrir
„palestínskri höfuðborg, sem kölluð
verði Al-Quds“ en það er arabíska
nafnið á Jerúsalem. Hann sagði ekki
hve stór hluti borgarinnar kæmi í
hlut Palestínumanna og lagði
áherslu á, að Musterisfjallið yrði
aldrei afhent Palestínumönnum eða
íslömskum stofnunum. Hafa Banda-
ríkjamenn lagt til, að fjallið og helgi-
staðirnir þar verði í umsjón Samein-
uðu þjóðanna en þeir skipta einnig
miklu máli fyrir kristna menn.
Hörð mótmæli vegna
komu Sharons
Indónesía
Reuters
Lögregla sést hér handtaka einn af andstæðingum Suhartos í óeirðun-
um sem brutust út við dómshúsið í Jakarta, í kjölfar þess að máli sak-
sóknara gegn einræðisherranum fyrrverandi var vísað frá.
A
Akærum á hendur
Suharto vísað frá
Breskir sérfræðingar
segja smástirni ógna jörðu
AP
Tölvumynd af þeim mikla höggþunga sem fylgir árekstri vígahnattar
og jarðar. Breskir vísindamenn hvöttu nú í vikunni þarlend sljórnvöld
til að koma á fót viðvörunarkerfi sem vari við mögulegum árekstrum
smástirna og jarðar.
Jakarta.AP, AFP.
INDÓNESÍSKUR dómstóll vísaði í
gær frá spillingarkæru ríkissak-
sóknara Indónesíu á hendur Suh-
arto, fyrrum einræðisherra landsins,
eftir að hópur lækna hafði úrskurðað
Suharto ófæran um að sitja réttar-
höld sökum varanlegs heilsubrests.
Olli úrskurður dómstólsins tölu-
verðri undrun og mótmæltu hundr-
uð Indónesa honum á götum Jak-
arta, höfuðborgar Indónesíu í gær.
„Fallið verður frá málshöfðun.
Málinu er lokið,“ sagði dómarinn
Lalu Mariyun og sló þögn á hundruð
manna er viðstaddir voru réttar-
höldin. Úrskurðinum var þó fagnað
af stuðningsmönnum Suhartos og
hrópaði einn þeirra: „Guð er góður!
Lengi lifi Suharto." Oeirðir brutust
þá út fyrir utan dómshúsið, er and-
stæðingum Suhartos lenti saman við
stuðningsmenn hans og lögreglu.
Grýttu mótmælendur lögreglu með
bensínsprengjum og grjóti og svar-
aði lögregla íýrir sig með táragasi
og viðvörunarskotum. „Læknamir
ljúga allir,“ sagði Zul Sikri, einn
mótmælendanna. „Suharto verður
að fara í fangelsi og við munum
halda áfram að mótmæla þar til það
gerist."
Að sögn Juan Felix Tampubolon,
eins lögfræðings einræðisherrans
fyrrverandi, hefur það að dómnum
var vísað frá af heilsufarsástæðum í
för með sér að ekki sé hægt að höfða
mál aftur gegn Suharto það sem eft-
ir lifi.
Úrskurðinum áfrýjað
Muchtar Ariffin, ríkissaksóknari
Indónesíu, er þó á öðru máli og hef-
ur hann hug á að áfrýja úrskurðin-
um, en Suharto hafði m.a. verið
ákærður fyrir að stela sem nemur
49,5 milljörðum króna úr opinberum
sjóðum á valdatíð sinni.
Sagði Ariffin íbúa landsins hafa
lengi beðið þess að heyra sannleik-
ann um Suharto, en úrskurðurinn er
talinn bakslag fyrir ríkisstjórn Ind-
ónesíu sem reynt hefur að hrekja
þann spillingarstimpil sem yfirvöld
fengu á sig í stjórnartíð Suhartos.
Yilja að við-
vörunarkerfi
verði komið á fót
London. Daily Telegraph.
BRESKIR vísindamenn hafa kynnt
hugmyndir um hvernig koma megi í
veg fyrir að smástirni og hala-
stjörnur rekist á jörðu og valdi
þannig svipuðum hörmungum og
urðu þess valdandi að risaeðlurnar
dóu út fyrir 65 milljónum ára.
Hafa sérfræðingarnir hvatt
bresku ríkisstjórnina til að koma á
fót viðvörunarkerfi er hindrað gæti
slíkan árekstur sem og að auka
rannsóknir á því hvernig breyta
megi stefnu smástirna og koma
þannig í veg fyrir árekstur við
jörðu.
Smástirni sem þurrkað geta út
allt líf á jörðu eru sjaldgæf og lenda
á jörðinni með nokkurra milljón ára
millibili en smástirni og halastjörn-
ur sem þurrkað geta út heilu borg-
irnar lenda á jörðu á um 200 ára
fresti. Árið 1908 sprakk vígahnöttur
til að mynda yfir Tunguska-vatninu
í Síberíu og eyðilögðust um 770 fer-
kílómetrar skóglendis í sprenging-
unni. Hefði sams konar sprenging
orðið yfir miðborg Lundúna hefði
það dugað til leggja borgina í eyði.
Til þessa hafa stjörnufræðingar
borið kennsl á 258 hluti í sólkerfinu
sem mögulega gætu reynst jörð-
unni hættulegir en að þeirra sögn
er hundruð slíkra hluta til viðbótar
að finna í sólkerfinu einu saman.
Bandariska geimvísindastofnunin,
NASA, leitar nú uppi alla þá hluti
sem eru yfir einn kílómetri að þver-
máli og hefur stofnunin áhuga á að
breskir sérfræðingar sérhæfi sig í
leit smærri hluta.
„Hættan er ekki mikil. Smástirni
sem eru um kílómetri að stærð
koma til jarðar að meðaltali á
100.000 ára fresti en væri samskon-
ar hætta á slysi í kjarnorkuveri
myndum við eyða háum fjárhæðum
í að draga úr henni,“ sagði Harry
Atkinson, einn af höfundum skýrsl-
unnar og fyrrum stjórnarformaður
geimvísindaráðs Evrópu.
Hvatt til samvinnu um
byggingu stjörnusjónauka
Atkinson hvatti bresk stjórnvöld
til að leita eftir samstarfi við aðrar
þjóðir um byggingu á stórum
stjörnusjónauka á suðurhveli jarð-
ar. Með slíkum sjónauka ætti að
vera hægt að greina í sundur hluti
langt úti í geimnum sem væru í
nokkur hundruð metra fjarlægð
hver frá öðrum.
Að mati breskra vísindamanna er
þó ekki síður full ástæða til að nota
aðra stjörnusjónauka við að fylgjast
með smástirnum, vígahnöttum og
halastjörnum í sólkerfinu, sem og
að auka rannsóknir á því hvernig
breyta megi stefnu slíkra hluta. En
meðal hugmynda um slíkt er að
skjóta sprengiefnum eða járnskeyti
frá ómannaðri geimflaug að smá-
stirni til að breyta stefnu þess.
Önnur leið væri síðan að festa sól-
segl við smástirni til að breyta
braut þess og síðasta úrræðið væri
loks að beita kjarnavopnum en sú
aðferð er talin mun hættumeiri en
hinar tvær þar sem brot smástirnis-
ins gætu engu að síður reynst nógu
stór til að valda verulegum skaða.
Smástirni sem eru um 100 metrar
að þvermáli lenda á jörðu á u.þ.b.
10.000 ára fresti og er kraftur
árekstursins slíkur að líkja má við
100 megatonna kjarnorkusprengju.
Árekstur sem væri álíka kraftmikill
og 10 milljónir kjarnorkusprengja
verður síðan á 100.000 ára fresti og
kann högg árekstursins að valda
sjávarflóðbylgjum auk þess sem
ryk og jarðagnir geta náð að mynda
þykkt lag er hylur sólu.